|
2003
|
|
|
gizonezkoa adulterotzat jotzen zen maitalea etxe berean, emaztearen teilatupean, mantentzen bazuen. Senarrak legez hil
|
dezake
emazte adulteroa, haren maitalea ere hiltzen badu (L. Valverde, 1988). Era berean, alarguntasuna ere oso ezberdina zen bata eta bestearentzat:
|
|
2005
|
|
|
Baina sehiak behar baitituzte nagusiek, giderrak eskutan izanki eta bidea aurki
|
lezakete
emazte kategoria batek mundura ditzan sehi izateko egokiak litezkeen haurrak, umil umila obedituko luketenak. Esklabotasunean aurki lezaketenak beren zoriona!
|
|
|
Nork ezagutu dio, geroztik, inolako liskarrik Manoel Arauxori? Nork esan
|
lezake
emazteak oro puta direla uste duenik. Arrebarenean bizi da eta ez du beste erretretatuek baino haboro edaten, maite ditu ilobak, lagunen hiletetara joaten da.
|
|
2007
|
|
|
Horrelako zerbait baino ez. Kontsola ez
|
nintzakeen
emazteren bati maite nuela esan eta haren ondoan familia sortzea. Nola sortuko nuen nik ezer, nola antolatuko nuen familia edo inguru egokirik, neure burua baneukan lehenik eta beti neure kontra?
|
|
2008
|
|
|
Rosaren inguruan ez zegoen emakumerik Tomasek begi onez ikusten zuenik. Onenean, Tomasek ameti
|
zezakeen
emaztearekin zinera joango zen ezagun hurbileko bat, baina inondik ere ez Rosaren konfidentziak entzungo zituena.
|
|
|
ezagutzen zituen emakume gehienen itxura burgestua lortu nahi zuen Rosak ere, eta horrek emakumearen portaeran zuen eragina ezagutu gabe, ez dago Rosa ulertzerik. Jendeak ikus
|
zezala
emazte, etxekoandre, senarraren maitale leial. Senarrari besotik helduta paseatzea edo taberna ixten zuten egunetan aperitibo bana hartzea herriko plazan:
|
|
2009
|
|
|
Gizona gizalegez hitz egiten saiatu zen, baina, pazientzia galduta zuelako edo egoera hartan aurpegia eman behar izateak urduri jarri zuelako, ez zuen behar bezala afinatu bere saio hartan: ...la, alegia, partitura jotzen saiatu arren partituratik ateratzen den orkestra bateko edozein musikarik bezala; hantxe zegoen, baina, Nazario, belarria eta entzumena bere lekuan, pentagramatik ihes egindako notei burua mozteko prest; Nazariori, egia esan, emazteak arrosarioa errezatzeko burutazioa izan zuenean, gehiegitxo iruditu zitzaion, egin ere, egin zuen begiekin halako keinu bat, ezin adieraz
|
zezakeena
emaztearekiko desadostasuna baizik?, baina halakoak ziren emakumeak, antza, gehiegikeriara emanak; orain, ordea, beste bat zen kontua, irakurle on bat izan zitekeenak musikari ezin txarragoa zela erakutsi baitzuen; hura gutxi balitz, gainera, emaztearen alde ateratzeko obligazioa zuen Nazariok, orbetarren buru zen neurrian:
|
|
|
Gizona gizalegez hitz egiten saiatu zen, baina, pazientzia galduta zuelako edo egoera hartan aurpegia eman behar izateak urduri jarri zuelako, ez zuen behar bezala afinatu bere saio hartan: ...legia, partitura jotzen saiatu arren partituratik ateratzen den orkestra bateko edozein musikarik bezala; hantxe zegoen, baina, Nazario, belarria eta entzumena bere lekuan, pentagramatik ihes egindako notei burua mozteko prest; Nazariori, egia esan, emazteak arrosarioa errezatzeko burutazioa izan zuenean, gehiegitxo iruditu zitzaion –egin ere, egin zuen begiekin halako keinu bat, ezin adieraz
|
zezakeena
emaztearekiko desadostasuna baizik–, baina halakoak ziren emakumeak, antza, gehiegikeriara emanak; orain, ordea, beste bat zen kontua, irakurle on bat izan zitekeenak musikari ezin txarragoa zela erakutsi baitzuen; hura gutxi balitz, gainera, emaztearen alde ateratzeko obligazioa zuen Nazariok, orbetarren buru zen neurrian:
|
|
|
Geia ez dugu oraidanik agertzen ahal, bena hura salatu gabe erran
|
dezagun
emazte famatu baten bizia kontatuko duala. Emazte hori 2013an Gotainen sortuko da eta euskaldun handi horren ixtoria harrigarria pastoral gisa goraipatuko dugu, zor deiokegun ohore guziarekin.
|
|
|
Herotsak zetozkien borta itsuen bestaldeetarik, musikak, kalapitak, oihuak, senar haserretuen larderiazko predikuak. Baten batek erran
|
zezakeen
emazteen doluzko auhen eta negarrak hautematen zitezkeela, nahiz eta ilunpea etsai, arraposki mandokatuko zen, krisketen haraindiko hotsak zehazteaz baino xendra urratzeaz arranguratuago.
|
|
2013
|
|
|
Bi kasu horietan, emozioa da bertsoen jatorria. Beraz, bertsoak sortzean emozioak jendaurrean jarri zituen, denek jakin
|
zezaten
emaztearen eta bi semeren heriotzek arima urratu ziotela. Beharbada, negarrari emango zion Joxek hainbatetan, gizon emozionala eta sentibera zen aldetik.
|
|
2015
|
|
|
–Ez zaitez zoroa izan! Gogora
|
itzazu
emaztea eta gainontzeko seme alabak. Zer uste duzu, bada, ez dakitela honezkero nor zaren eta non bizi zaren, ala?
|
|
|
9 Honezkero ikusten dut laguntza handia behar dela honelako gauzetarako; eta horregatik aholku ematen dizuet, ene alabak, beti eska
|
dezazuela
Emaztearekin batera bake hain gozo hau, munduko beldurtxo hauen guztien hain gainetik dagoena, sosegu eta baretasun osoz hari gerra egiten diona. Ez al dago argi Jainkoak hain mesede handia egin diona:
|
|
|
1 Orain galde
|
diezaiogun
Emazteari; jakin dezagun arima bedeinkatu honengandik, jainkozko aho honetara hurbildua eta bular zerutar hauetaz elikatua denagandik, Jaunak noizbait grazia hain handira eramaten bagaitu, zer egin behar dugun edo nola egon behar dugun, zer esan behar dugun jakiteko.
|
|
|
Zalantzazkoa da neurosia sendatzeko idazten ote duen ala idazteak berak bihurtzen ote duen neurotiko. Saizarbitoriaren aurreko obra batzuetatik erator zitekeen agindu kategorikoetako bat" ez
|
ezazu
emaztea hil" baldin bazen, Martutene-k erakusten du kontuz ibili behar dela idaztearekin. " Ez baduzu behar, orduan ez idatzi".
|
|
|
Joka
|
ezazu
emazte gisa.
|
|
2016
|
|
|
Horretan zen auzapeza arazoaz ohartu". Horregatik, Debarbieux k nahi du Ipar Euskal Herriko Helep bakarrak bere gain har
|
dezan
emazteen kontrako bortizkeriaren problema.
|
|
|
–Jarraitu egin behar zenion gazte horri. Kontatu duzunagatik, ez dirudi parte onekoa, esan
|
diezadake
emaztearen lagun horietakoren batek, kezkaturik, eta nik ezin naizela horretan hasi erantzungo nioke. Ez lukete, ordea, etsiko eta biharamunean berriro deituko lidakete mutilaren zertzelada gehiago jakiteko.
|
|
|
Gizonaren araberan zer bizi desberdina ukan
|
lezakeen
emazte batek agertzen zaigu.
|
|
|
" Pieza hori zor diot Larzabali, eta izorratu nuen pixka bat!". Idatzi zuelarik, eman zion rol nagusia emazte bati; nahi zuen nik egin
|
nezan
emazte hori; eta egin nuen, baina ez zen atera Larzabal pozik uzteko moduan.
|
|
|
" Historiako eta gaur eguneko Birjinaren baitaesnezopataneretasuna ez da Biba neskak! oihukatzeko baizik eta jakin
|
dezaten
emazte ezin maitatuagoak zer espero duen haiengandik:
|
|
2017
|
|
|
Beraz, honelatan ez da lehengo bekatuetara bihurtu behar, eta ez, behin garbituz gero, berriz likistu ere. Aitzitik, dagigun eta esan
|
dezagun
emazteak bezala (Kt 5:3):
|
|
|
Pobretuak eta boterea galduta egonagatik, gizonezko soldatapeko langileek etekina atera
|
ziezaieketen
emazteen lanari eta irabaziei, edota prostituten zerbitzuak eros zitzaketen. Proletarizazioaren lehen fase horretan, prostitutak betetzen zuen askotan gizon langilearen emaztearen funtzioa, sexu zerbitzuak emateaz gain, harentzat janariak prestatuz eta garbiketa lanak eginez.
|
|
|
Abelek ene zorigaitza jakin izan balu, ez zidan sekula erranen. Emma hire gain Paxkal?. Ez baita, alabaina, bere ar ofizioa hastetik buru ederki bete ez
|
dezakeenari
emazterik konfiatzen. Nahiz, hil-zorian dagoen batentzat, horrelako gauzak...
|
|
|
• Jende kariotipoan sexua finkatzen duen kromosoma parea ingura ezazu, eta erran
|
ezazu
emaztea ala gizona den.
|
|
2018
|
|
|
berdintasuna, arlo sozialean baino areago, euskal erligio zaharrean igartzen dela, dibinitate femininoek Marik bereziki duten muntan. Alegia, dibinitate nagusia goiandere bat duen jendarteak ez
|
dezakeela
emazteak zanpatu, eta jatorrizko sistema hori kultura patriarkalista arrotzek dutela deuseztu.
|
|
|
Rousseauren idazlan hartan, Sophie Emileren emazte bihurtzen zen pasartean, idazlearen aholkua zen emakumeak bere gorputza neurrian ematea Emileri eta horrela zerbait preziatu bihurtzea bere burua, hartara bere emakume inperioa segurtatua izateko eta, maitasunaren bitartez erreinatzeko?. Apala izan behar zuen, ezen ez apetatsua, horrela Emilek, ohore egin ahal izan
|
ziezaion
emaztearen kastitateari, haren hoztasunaz kexatu beharrik gabe?. Gomendio hura, ordea, nahiko alferrekoa zen, zeren Emilek baino ezin baitzuen erabaki, neurrian?
|
|
|
Ekar
|
ezazue
emaztea!
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, emakume ezkongabeak ahalmen zibil guztiak zituen; ezkontzak, berriz, mundiumari eusten zion. Emazteak obedientzia zor zion senarrari; adulterioa izanez gero, gizonak lor
|
zezakeen
emaztea preso egotera kondenatzea eta dibortzioa eskuratzea; legearen arabera, barkakizun zen emaztea hiltzea adulterio delitu gorian harrapatuz gero; aldiz, senarrari isun bat baino ezin zitzaion ezarri ohaidea ezkon etxera eramanez gero, eta halakoetan bakarrik lor zezakeen emakumeak dibortzioa. Gizonak erabakitzen zuen ezkon etxea zein izango zen; eskubide gehiago zituen seme alaben gainean amak baino; eta, bazter utzirik emazteak enpresa komertzial bat gidatzen zuenekoa, senarrak baimena eman behar zion zernahi obligazio hartzeko.
|
|
|
ikustea senarrak nola estimatzen dizkien beste emakume batzuei berari gaitzetsitako soinekoak edo aireak. Gainera, berez, gizonak ezin ikus
|
dezake
emaztea, hurbilegi baitu horretarako; emazteak aurpegi mudaezina du senarrarentzat; gizonak ez die erreparatzen ez haren arropa berriei, ez orrazkera aldaketei. Senar maitekorrari edo amorante maiteminduari ere ez zaio batere axola emakumearen janzkera.
|
|
|
ezkontideen betebehar bat dela jaso da kodean. Marcel Prévostek aholku ematen die senar gazteei maitale bat bezala trata
|
dezaten
emaztea, eta modu diskretuki lizunean ekartzen ditu gogora ezkon atseginak. Bernstein, berriz, maitasun legitimoaren dramagilea bihurtu da; senarra izaki zuhur eskuzabala da emazte amoral, gezurti, sentsual, lapur, makurraren aldean; sumatzen dugu, gainera, maitale kementsu eta iaioa dela.
|
|
|
Adingabea zen bizi guztian; tutorearen agintepean zegoen, izan aita, senarra, senarraren oinordekoa edo, bestela, Estatua, ordezkari publikoek ordezkatua; haiek ziren emakumearen nagusiak, eta salgai baten gisan gobernatzen zuten, tutorearen boterea pertsonaren eta haren ondasunen gainekoa baitzen aldi berean; tutoreak nahi bezala eskualda zitzakeen bere eskubideak: aitak adopzioan edo ezkontzan ematen zuen alaba; senarrak arbuia
|
zezakeen
emaztea, eta beste senar bati eman. Hala ere, lege grekoak dote bat segurtatzen zion emakumeari mantenurako, eta dote hori osorik itzuli beharra zegoen ezkontza desegiten bazen; lege grekoak, era berean, dibortzioa eskatzea onartzen zion emakumeari kasu bakan batzuetan; horiek ziren, ordea, gizarteak emakumeari ematen zizkion berme bakarrak.
|
|
|
Aitak guztizko boterea du neska gaztearen gainean; ezkontzan, oso osorik eskualdatzen dio senarrari. Senarraren jabetza da, esklaboa, zama aberea eta gauzak diren bezala, eta, beraz, naturala da gizonak nahi adina emazte eduki ahal izatea; arrazoi ekonomikoek baino ez dute mugatzen poligamia; senarrak, hala, gogoak eman bezala arbuia
|
ditzake
emazteak, eta gizarteak ia ez die inolako bermerik ematen emazteei. Trukean, emakumeari kastitate zorrotza ezartzen zaio.
|
|
|
Bibliaren garaiko juduek arabiarren usadioen antzekoak zituzten. Patriarkak poligamoak ziren, eta gogoak eman bezala arbuia
|
zitzaketen
emazteak; senarrarengana birjina iristea eskatzen zitzaion emazteari, zigor zorrotzak ezarrita; adulterioa eginez gero, harrikatu egingo zuten; etxeko lanetara mugatua zegoen, emakume indartsuaren erretratuak erakusten duen bezala: –Artilea eta lihoa lantzen ditu[...] argitu baino lehen jaikitzen da[...] Gauean, haren argia ez da itzaltzen[...] Ez du jaten alferkeriaren ogirik?.
|
|
|
Lolaren gorputzaren nagitasunean tapalakatzea erabakitzea zen hoberena. Dena maite zuen, ordainduz amaina
|
zezakeen
emazte harengan, bular jauzkariak, sabel erronda, pubis lakarra eta itzulikatzen zenean, ipurdi mazela mardulak. Andere erakargarri hura mirakulu hutsa zen Pierreren irudiko.
|
|
|
Emazteak ez ditu deusek hainbertze hunkitzen nola gizon baten salbatzeko ahaltasunak. Ene salbatzaileak eginahalak egin zituen, bainan zer
|
dezake
emazte batek bere gorputz izpirituekin, ene uhainaren kontra, hau beti hain aldakor eta beti bera iduri betiereko bere aldakuntzetan?
|
|
2020
|
|
|
Bere buruarentzako askatasuna sortu, hori nahi izan zuen beti: lan finkorik ez, kontsumoa funtsezkora mugatu, alferrikakoa zeharo ezabatu, loturak ekar
|
ditzaketen
emazte, ume edo sendirik ez, ezta adiskide inbaditzailerik ere: ahal bezain libre bizitzeko antolatu zuen bizimodua.
|
|
|
Kontuz, emeak itsasoa bezain txarrak baitira. Zaindu
|
ezazu
emazteak egiten duen guztia.
|
|
|
Musukatu
|
dezakezu
emaztea.
|
|
2021
|
|
|
14 Entzun nahi duzue gauza harrigarri bat, erotismoarekin ditugun traumen neurria ematen duena? Emazteen fabore delako poema horretan esaten da, beste gauza batzuen artean, gizonak" dardoaz" jo
|
dezakeela
emaztea" gorputzaren erditik" eta horrek ez dakarrela gaizkirik. Dardoa eme bihurtzen da, gorputz erdian daukan zauria sendatu egiten zaio emakumeari, eta emakumearen graziaz elkarrekin baketzen dira biak.
|
|
|
Eta horrela, zaharrenetik hasita hurrengo gazteagoari agindua pasatuz, Zhi Nu (neska ehulea, 織女) ahizpa gazteenari egokitu zitzaion zazpi ahizpen arropak berreskuratzera joatea. Halaxe egin zuen Zhi Nuk, baina Niú Lángek larru-bizirik ikusi zuenez, unaiaren eskakizunari ezin uko egin eta harekin ezkondu behar izan zuen (hori omen zen ohitura garai haietan, senarrak ez beste inork ez
|
baitzezakeen
emaztearen biluztasunik ikusi).
|
|
|
–Hori ere edan
|
ezazu
emaztearen izenean.
|
|
|
Musu eman
|
diezaiokezu
emazteari.
|
|
|
Barka
|
diezaiozu
emazteari, ez dago burutik ondo eta.
|
|
2022
|
|
|
" Egun, akordio perfektua sentitzen dut nire ofizioa, defentsa mintzaldia egin, eta nire emazte baldintzaren artean. Gure behar bezalako deontologiak(...) ez du segurki sekula pentsatu emazte abokatuak ere, emazte guziak bezala, aborta
|
zezaketen
emazteak zirela eta, sustut, hori aitortu zezaketela, eta publikoki aitortu. (...) Chevalier andereari eta haren hiru konplizeeri osoki identifikatzen naiz egun, manifestatzen duten emazte horiekin, Frantziako milioi emazte horiekin.
|
|
|
Baina hiru aditz elkartu eder eta natural horiek bazter tu eta aintzatetsi hitz bateratua sortzeari ez deritzagu bidezko. Besteak bes te, TZAT atzizkiaren gainean ezin dugu txertatu euskaraz aditz bat, kasu ho netan etsi. tzat atzizkiaz esan
|
dezake
emazte batek gizon bategatik, gizaseme hori gizontzat daukala, edo bere senarra izan ezta ere, senartzakoa duela.
|
|
|
Emaztetasunak gizonei ematen dien beldurrean eta hartatik sortzen den Ama izugarriaren arketipo misoginoan kokatzen da sorginen gaiztakeria; eta haren ondorioz irudimenak justifika
|
dezakeen
emaztearen erahiltzea ere," Hiru uhinak" ipuinean gauzatzen dena (Vinson 1883: 20).
|
|
|
[.] Etchean, familiako intzul inguruetan
|
ditzazke
emazteak ager Jainkoak eman diozkan dohain ederrak, hortarako jitea du, eta gizonaren egitekoak bere gain hartuz, gizonaren heinerat ezin helduz, mendra lezake bere izaitea.
|
|
|
Kanta
|
ezan
emaztea
|
|
|
Kanta
|
ezan
emaztea
|
|
|
Kanta
|
ezan
emaztea
|
|
2023
|
|
|
Bestalde, Zuberoatik Espainia aldera senarra joaten zelarik ere gauza bera gertatzen zen. Ondoriozta
|
dezakegu
emaztearen papera, noblea ez bazen ere, etxe handikoa ez bazen ere, herrian, laborari etxean, merkataritzan, ardura asko emazteen ardurapean gelditzen zirela. Pizkunde garaian, Euskal Herriak, ekonomiaren alderdirik zabalenari emazteei esker eusten zion, herrial dea gizonik gabe gelditzen baitzen urtearen zati luzean.
|
|
|
Garai honetan borroka gogorra izan zuen Vincentek Theorekin; izan ere, etxean pentsatzen zuten Theok karitateagatik ematen ziola dirua Vincenti, eta ez lanaren truke. Vincent kexu zen Theok ez zuelako behin ere saldu haren lanik; Theok esaten zion Vincenti haren lana ez zela behar bezain ona; Vincentek esaten zion beste erosle batzuengana joko zuela, Theo ez zelako saiatzen haren lanak saltzen; Vincentek Theori esaten zion ezin
|
ziezaiokeela
emazterik eman, haurrik ere ez, lanik ere ez; baina dirua eman ziezaiokeela; hala ere, kexu zen, galdetuz ea zer onura atera ziezaiokeen diruari, gainontzekorik gabe (Naifeh eta White, 2011; Van Gogh Bonger, 1913).
|