2008
|
|
Artikulu honetan aztertu nahi dugu hizkuntzateknologiak nola lagundu
|
dezakeen
euskararen erabilera errazteko eta sustatzeko. Hasieran zenbait produktu aurkeztuko ditugu bide horretan lagungarri suertatu direnak.
|
|
Artikulu honetan aztertu nahi dugu hizkuntza teknologiak nola lagundu
|
dezakeen
euskararen erabilera errazteko eta sustatzeko. Hasieran zenbait produktu aurkeztuko ditugu bide horretan lagungarri suertatu direnak.
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da bizindar teoriaren kontrol eta babes instituzional dimentsioekin; kontrola, soilik, menderatzaile egoerako dimentsio bezala ulertzen da —autokontrola eta bestearekiko kontrola ere bai— Menderatu egoeran, aldiz, besteek ematen duten babesa lortu daiteke bakarrik, ez ordea autokontrola. Ikuspegi horretatik babesa sari moduko zerbait da, menderatzaileak, menderatutakoarekin nahiko ondo dagoenean, eman
|
dezakeen
zerbait da, aldakorra da. Horrega
|
|
Herrian, komunikazio tresna eta hizkuntza normalizazioaren bidean egiteko dauzkanak aztertu beharra dago.
|
dezakeen
errentagarritasun politikoaren aldeko apustua egin izana, euskarazko kanala erakunde osoari bideratutako diru-laguntzak zilegiztatzeko aitzakia izango litzatekeelarik.
|
|
Euskara ikasgelari atxikitako hizkuntza da, ez lagunarteari, ez familiari, ez aisialdiari, ez telebistari, ez beste zenbait abarri. Hartara, hizkuntza politika batek haientzat euskara hizkuntza erakargarria eta balio desiratuekin identifikatua izan dadin bultzatu behar badu, telebistak zeregin horretan joka
|
dezakeen
papera landu beharra dago. b) Integratu beharreko multzo hori testuinguru eta etxe erdaldunetan bizi da. Honek familia mistoetan ikusteko moduko programazioa eta hizkuntza irizpideak eskatzen ditu; hala nola gaztelerazko azpitituluak eta grafismoa, hizkuntza bien arteko zubi lana egingo duten aurkezpen taktikak, hitzez hitzezko ulermenean baino irudien ikusgarritasunean oinarritutako edukiak eta abarrak erabiliz.
|
|
Identitate funtzioak, soilik, ez du benetan aukera handirik komunikaziofuntzioan gutxi asetzen diren —edo batere ez— nahiak konpentsatzeko. Hizkuntzak komunikaziorako gizarte erabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke, hizkuntza jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil
|
dezakeen
taldearentzat izan dezakeen erreferentzia funtzioaren bitartez. L. J. Calvetek hizkuntzaren gizarte funtzio horri buruz mahaigaineraturiko galdera funtsezkoa da, baina, gure ustez, galdera horren erantzun bakarrak ez luke izan behar esatea funtzio hori betetzeko ahalmena galdu duen hizkuntza jada ez dela baliagarria, eta ez dela harritzekoa hizkuntza horren hiztunak hizkuntza horretatik aldentzea.
|
|
Identitate funtzioak, soilik, ez du benetan aukera handirik komunikaziofuntzioan gutxi asetzen diren —edo batere ez— nahiak konpentsatzeko. Hizkuntzak komunikaziorako gizarte erabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke, hizkuntza jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil dezakeen taldearentzat izan
|
dezakeen
erreferentzia funtzioaren bitartez. L. J. Calvetek hizkuntzaren gizarte funtzio horri buruz mahaigaineraturiko galdera funtsezkoa da, baina, gure ustez, galdera horren erantzun bakarrak ez luke izan behar esatea funtzio hori betetzeko ahalmena galdu duen hizkuntza jada ez dela baliagarria, eta ez dela harritzekoa hizkuntza horren hiztunak hizkuntza horretatik aldentzea.
|
|
Hizkuntzak komunikaziorako gizarteerabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke, hizkuntza jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil
|
dezakeen
taldearentzat izan dezakeen erreferentziafuntzioaren bitartez.
|
|
Hizkuntzak komunikaziorako gizarteerabilgarritasuna edo instrumentaltasuna izan behar du, eta hemen hizkuntza, gure ustez, orokorrean hartu litzateke, hizkuntza jakin batek oraindik erabiltzen duen edo erabil dezakeen taldearentzat izan
|
dezakeen
erreferentziafuntzioaren bitartez.
|
2009
|
|
Bidean erabilitako nazio hizkuntzak erabakitzen baitu nazioak gero, independentzia lortu ondoren, bereganatuko duen izaera etnolinguistikoa eta etnokulturala. Nazio askapenaren prozesuan erabilitako hizkuntza da faktore determinantea, ez independentziak eskain
|
dezakeen
aukera eta modua. Independentzia horrela planteatuta, fetitxe huts bat da, ezertarako balio ez duen amets hutsala.
|
|
Motibazioa aztertzeko orduan, bi mota bereizten dira: lehenbizikoa, hizkuntza jakin bat ikasteak izan
|
dezakeen
erabilgarritasuna eta, bestea, hizkuntza jakin hori hitz egiten duen taldean sartzeko gogoa. Hizkuntza osagai garrantzitsua da inondik ere talde jakin batekin identifikatzeko:
|
|
Bertan, gonbitea egiten zaie aita amei guraso izatearen inguruan nahiz etxeko euskara erabilera handitzearen aukeraz gogoeta egin dezaten. Gainera, hainbat tresna eraginkor eskaini nahi dituzte nork bere bidea aberats dezan, bai pertsona mailan, bai guraso moduan egokiago jarduteko, bai eta euskaldun gisa zer gehiago egin
|
dezakeen
hausnartu eta praktikara eramaten laguntzeko.
|
|
Ezin da, ordea, sistema txikien indarra gutxietsi ere. Gogoan har dezagun, sinbolo bezala, nolako indar erabakitzailea izan
|
dezakeen
harri koxkor xume batek engranaje handi eta korapilatsu baten funtzionamenduan: baldin toki berezian kokatuta balego, makinaria osoa gelditzeraino irits baitaiteke.
|
|
Bada beste puntu bat era horretako" zaintza" batek aldaketa prozesuak arrakastaz aurrera eramateko izan
|
dezakeen
garrantzia iradokitzen diguna: gaur egun 50 urte dituzten hainbat bikotek egin ditu era honetako aipamenak ikerketan:
|
|
2) Hizkuntza eraldaketa prozesua bideratzeko liderrak erabil
|
dezakeen
diskurtsoaren lanketan sakonduko dugu, lider exekutiboek darabilten diskurtso moldeetarako argudio bateria sortzea da helburua...
|
2010
|
|
Aipatu nahi dugun egoera honetan solaskide guztiak euskaldunak dira, alegia, euskaraz egiteko eta ulertuak izateko aukera bermatua daukate, baina erdaraz egiten dute. Sarritan gertatzen baita, herri euskaldunean bizi edo hura bisitatzen duen edonork aisa ikus
|
dezakeen
moduan.
|
|
Izan ere, harrigarria da bokal edo kontsonante bakar batek" marka" bat ezartzeko izan
|
dezakeen
indarra. Ziur asko, aipatutako leitzar horietako batzuk ezagutzen eta erabiltzen duten aldaera bakarra Leitzako euskara da.
|
|
Ondorioz, guztiek izan behar dute nahi duten hizkuntza erabiltzeko aukera eta beste bi hizkuntzak ulertzeko gaitasuna. Hala eta guztiz ere, hori betetzen ez bada, edo ez pertsona guztiei dagokienez behintzat, irakasle edo ikasle batek hizkuntza batean izan
|
dezakeen
urritasuna —hau da, hiru hizkuntza horietako bat ez jakitea edo behar bezala ez jakitea— inola ere ez da hartuko unibertsitatearen urritasuntzat. Norbanakoaren urritasuntzat hartuko da, eta, halere, inork —ez irakasleek, ez ikasleek, ez erakundeak— du ikasketaedo erakunde jardueren hizkuntza aldatu horregatik.
|
|
Edonork argitara dezake albiste bat, eta mundu osora zabaldu, eta aparteko oihartzuna lortu. Komunikabide handi eta izen handiko batek egin
|
dezakeen
indar eta irismen berberarekin. Erabiltzaileak sortzen du edukia, eta beraz, ez du bitartekaririk behar.
|
|
Edonork argitara dezake albiste bat, eta mundu osora zabaldu, eta aparteko oihartzuna lortu. Komunikabide handi eta izen handiko batek egin
|
dezakeen
indar eta irismen berberarekin. Erabiltzaileak sortzen du edukia, eta beraz, ez du bitartekaririk behar.
|
|
Bauman adituak (2007) esaten duena jarraituz: " giza portaerako eremuak geroz eta handiagoak direnez, antolamendu, gainbegiratze eta zaintza sozialetik libratu dira, baita edozein autoritatek ofizialki egin
|
dezakeen
onartzetik edo zigortzetik ere. Horrela, lehen sozializatzen ziren zenbait ardura, orain norbanakoarengan jartzen dira...
|
|
• Erakundea eta testuingurua. erakundea eta testuinguruaren arteko erlazioa eta testuinguruak erakundean eduki
|
dezakeen
eragin zuzena aztertzea. erkatu euskararen erabilera (ahozkoa, neurtua) erakundean, bere testuinguru sozialean agertzen denarekin (kale neurketa, inkestak?). zeintzuk dira normalkuntza planaren gehienezko mugak erakundearen barruan. Finkatu al daitezke ingurunearen egoeraren arabera?
|
|
...tza eskubideei buruzko klausularik. enpresariek beren lan eremuan galizierarekiko duten jarrera, dudarik gabe, axolagabea da guztiz. oro har, ez daude enpresetan galiziera erabiltzearen aurka, baina gaztelania erabiltzen jarraitzen dute inertzia hutsez, zorrotik diru asko atera behar dutelako haien enpresak galizierara egokitzeko; ez daude horretarako prest, ez dakitelako argi zein den horrek ekar
|
dezakeen
onura ekonomikoa, eta ahaztu egiten dute kontsumitzaileen bi herenak galiziera dutela eguneroko hizkuntza.
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...rerak oso baikorrak dira unibertsitatearen testuinguruan, baina aurreko hezkuntza mailetatik jaso ohi diren gaztelaniaren aldeko joerak aldatzen ez diren bitartean, hizkuntza oreka egitasmo utopikoa izango da, oraindik, eremu horretan. iii. azKeniK (gaBe) galizierak bizi dituen gudu zelaien gainetik modu telegrafikoan egin dugun errepasoaren ostean, egoera hori ikusita, euskal begirale batek landu
|
dezakeen
iritzia ez da baikorregia izango ziurrenik, eta itxura txarra hartuko dio, orain arte ez baita kontrakoa pentsatzeko inolako borondate politikorik agertu, ez gizarte dinamismorik antolatu, ez plangintza seriorik egin; eta galizierak hiztunak galtzen jarraitzen du. hala ere altua da oraindik galiziera erabiltzen duten hiztunen kopurua, adineko hiztunak batez ere. baina gazteen artean galizierak du...
|
2011
|
|
Lan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz, horien euskararen erabileran nabarmen eragin
|
dezakeen
faktorea dela uste dudalako. Mart� nez de Lunak gizartearen maila makroa deitzen duen dimentsioan ibiliko gara, beraz.
|
|
Bietan antzeko gaiei buruzko informazioa jasotzen ahalegindu naiz: ...nguruan euskaraz egiten diren irratien gaineko iritziak; irratia entzuten duten ala ez; entzuten ez badute zergatik ez; zein publikori zuzenduta dagoen; ematen duten musika mota; zein trataera ematen dioten komunikabideek eusLan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz, horien euskararen erabileran nabarmen eragin
|
dezakeen
faktorea dela uste dudalako.
|
|
zehaztasun erabatekorik ez dugu aurkitu ohargileen iritzi azalpenetan. Agertu da ordea, han hemen, ardatz nagusiaren berri eman
|
dezakeen
ohar funtsezkorik. Iturri bitako urak elkartu dira, oker ez banago, baldintza ezaugarri horien formulazioan:
|
|
Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo mendeko materialismo dialektiko klasikoaren kausa ondoriozko esplikazio lerro ezaguna itzulipurdikatuz hainbatean, egindako ekarpena: demagun 1905eko saioa, etika protestanteaz eta kapitalismoaren izpirituaz ziharduena. oinegitura sozioekonomikoak gainegitura soziokulturalean eragin
|
dezakeen
(eta maiz asko eragiten duen) bezala, alderantzizkoa ere egia dela erakutsi zuen weberek: gizakion uste aburu sinesmenek ezin ukatuzko indar ahalmena dute gizarte osoaren jarduera sozioekonomikoan (eta horren bidelagun diren botere harremanetan) eragiteko.
|
|
Oinegitura sozioekonomikoak gainegitura soziokulturalean eragin
|
dezakeen
(eta maiz asko eragiten duen) bezala, alderantzizkoa ere egia dela erakutsi zuen
|
|
Ez da lan erraza izango elkarteari buruzko eta elkarte zein elkarteko kideen situazio soziolinguistikoari buruzko datuak biltzea. Datuak egokiak behar dute izan, egokiak eta erabilgarriak, traba egin
|
dezakeen
zaborrarik gabe, baina aldi berean, eraldaketa prozesua efektibotasunez bideratzeko behar den zehaztasun maila eskainiko digutenak. Eta, gainera, modu egokian sistematizatuak:
|
|
Bestalde, hizkuntza normalizazio prozesuan ekolinguistikaren enfokeak eduki
|
dezakeen
balioaz edo kokapenaz hausnartzerakoan, gizartean gertatu hizkuntza ukipen egoerak interpretatzeko eta soziolinHizkuntzaaniztasunaz ari garenean horrek bizikidetza sendotzeko balio behar du.
|
|
Fokus taldeetan egindako hausnarketari amaiera emateko, hizkuntzaekologiak aplikazio praktikoetan eduki
|
dezakeen
garapenari buruzko iritziak eta eman beharreko urratsei buruzko proposamenak jaso ziren. Mahai gainean jarritako proposamenen artean, nagusienak honako hauek izan ziren:
|
|
5 Bestalde, hizkuntzaren normalizazio prozesuan ekolinguistikaren enfokeak eduki
|
dezakeen
balioaz eta kokapenaz ikuspegi kontrajarriak agertzen dira: batetik, gizartearen errealitatean gatazkak duen presentzia azpimarratuko lukeen ikuspegia eta, bestetik, Y eta ez o planteamenduan oinarritu eta etorkizun partekatuan fokalizatuko litzatekeen ikuspegia.
|
|
9 Azkenik, hizkuntza ekologiak aplikazio praktikoetan eduki
|
dezakeen
garapenari buruzko iritziak eta eman beharreko urratsei buruzko hainbat proposamen jasotzen da: formulazio teoriko kontzeptualean sakondu esperimentazio eta ikerketaren bidez, diskurtsoa egituratu eta dimentsio ezberdinetan mailakatu, hizkuntza ekologiaren dibulgaziorako bideak ireki, gizarte erantzukizuna hizkuntza ekologiaren diskurtsoarekin jantzi eta aplikazioan sakondu, lurralde mailako ‘habitat’ berezkoak eta zainduak sortu, edota, garapen jarduerek eduki dezaketen inpaktu soziolinguistikoa neurtzen hasteko ereduak sortu.
|
2012
|
|
(...) bizitza modernoak ezinezko bihurtu du edozein kulturarentzat erabat burujabe izatea. horren harira Fishmanek hasiera batean harridura sor
|
dezakeen
proposamena luzatzen du ahultasun egoeran dagoen hizkuntzarentzat: diglosia.
|
|
249.368 € 13.844 €. luke, agian, musika eskolaren planteamenduari buelta batzuk ematea (beste antolaketa bat posible ote den, instrumentu bakoitzerako irakasle bana eduki behar ote den, denak hain" profesionala" izan behar ote duen, boluntariotzak paperik joka ote
|
dezakeen
, nolakoa eta zenbaterainokoa...). Adibidez, musika formaziorako eskualdekako planteamendura jo behar ote den, herriko irakasleei instrumentu desberdinak irakats ditzaten oinarrizko formazioa eskaini behar ote zaien... ez da denboran atzera asko egin beharrik, ikusteko, orain dela 50 bat urte, pertsona bakarrak (banda zuzendariak, gehienetan) irakasten zituela instrumentu guztiak eta, hala ere, herrirako instrumentu talde egoki askoak eratzen zirela.
|
|
Beste bost urte itxaron ditugu euskara gure kaleetan hasieran aipatutako kafetegian bezain erabilgarria den jakiteko. Irakurle bakoitzak hausnar dezala non eta zertan eragin
|
dezakeen
. Bien bitartean gu ez gara kafetegian kafea edaten duten ikusle hutsak izango.
|
|
Uriarte – Gutxiengoaren hizkuntza eta elebitasunaren populazio elebidunak B hizkuntzaren erabileran oinarritutako hitzarmen linguistiko bat ezar
|
dezakeen
eta, horretarako, hurbilketa ebolutiboa erabili dugu orekaren azterketa osatzeko.
|
|
Marketingaren, komunikazio korporatiboaren eta publizitatearen eremuan euskarak abantaila pertsuasiboak eskain ditzakela baieztatu ostean, horrek arriskurik duen edo kalterik ekar
|
dezakeen
galdetuta, bat datoz elkarrizketatuak ia aho batez. Erantzun guztiak laburbiltzearren, José Ignacio Esnaolaren hitzetan esanda:
|
|
Bada gai bat, guk elkarrizketetan aipatzeko asmorik ez genuena, eta behin eta berriz agertu dena modu batera edo bestera: euskarak azken bi edo hiru hamarkadetan egin duen bideaz eta etorkizunean izan
|
dezakeen
bilakaeraz ari gara. José Ignacio Esnaolak, esaterako, argi dauka orain dela hogei urte euskarazko publizitatea egitearen inguruko jarrera eszeptikoa zegoela, orduan agian bazegoela arriskua, baina gaur egun bezeroen euskararekiko aktitudea gero eta positiboagoa dela eta" gainera, ausartuko nintzateke esatera bide honek ez duela amaierarik, hau da, joera hori indartu egingo dela aurrerantzean".
|
|
8 EAEn pertsuasio piezak eta ekintzak euskaraz ere sortu, argitaratu eta sinatzeak ez du arriskurik eta ez dakar inongo albo kalterik hala jokatzen duen pertsuasio iturriarentzat. (Euskararen kontrako aktitudea eduki
|
dezakeen
jende kopurua ez da gizartearen %12ra iristen). EAEn beren komunikazio ekintza eta piezetan euskara erabiltzen ez duten iturriak pertsuasioan eraginkorragoak izateko aukerak galtzen ari dira.
|
|
1 Beren pertsuasio piezak eta ekintzak euskaraz ere egiten dituzten iturriek txukun erabili behar dute, euskarak eskain
|
dezakeen
pertsuasio eraginkortasuna eskuratzeko: euskarazko bertsioa zainduz (eta ez itzulpen literalak edo okerrak eginez), euskara egokia erabiliz (eta ez euskara zuzenarekin tematuz)...
|
|
Helburu horiek lortzeko, adituen pertzepzioak aztertzen hastea iruditu zaigu egokien. Helburu handia da euskarak duen edo izan
|
dezakeen
pertsuasio eraginkortasuna aztertzea, eta bide horretan egin dugun aurreneko urratsa da honako hau. Irudipena dugu gaiarekiko hurbilketa bat baino gehiago egin dugula, baina beharrezkoa izango dela gero, haratago joateko, bestelako ikerketa teknikak baliatzea, aurrerago hobeto azalduko dugunez.
|
|
Pertsuasio egoera batean eraginen bat duen edozein aldagaik –iturriari, mezuari, hartzaileari, kanalari edo testuinguruari eragiten dion edozein aldagaik– mezu pertsuasiboa lantzeko hartzaileak izan
|
dezakeen
motibazio edo gaitasunean eragin dezake, eta, hortaz, egingo duen mezuaren lanketa probabilitatean. Eta horren ondorioz, aldagairen batek mezua zein bidetik (barnekotik edo kanpokotik) landuko den eta aktitude aldaketa nolakoa izango den baldintza dezake.
|
|
Hizkuntzak pertsuasio prozesuetan izan
|
dezakeen
eragin zuzena aztertzeko ikerketa ahalegin gutxi edo oso gutxi egin dira pertsuasio zientifikoaren esparruan. Ez gara hutsetik abiatuko, ordea, ezta gutxiago ere.
|
|
Une egokian dator gure ikerketa, nagusitzen ari den hizkuntzarekiko motibazio mota nagusiaren esparrukoa delako (instrumentala baita hizkuntza gutxitu batek eskain
|
dezakeen
eraginkortasun pertsuasiboa). bilduz: EAEko 16 urteko edo gehiagoko biztanleen erdia (%50, 6) erdalduna da, %32 elebiduna eta %16, 4 elebidun hartzailea.
|
|
Gainera, ikerketa haietan truke ordaineko baliorik handienak EAEn jaso ziren (Larrañaga, 2000). Hori aintzat hartuta, une egokian dator gure ikerketa, nagusitzen ari den hizkuntzarekiko motibazio mota nagusiaren esparrukoa delako (instrumentala baita hizkuntza gutxitu batek eskain
|
dezakeen
eraginkortasun pertsuasiboa).
|
|
Halako ikerketetan gairik interesgarriena zera izan da: ea etiketetan ageri den informazio berbalak erosle potentzialen pertzepzioa aldatu
|
dezakeen
.
|
|
Izan ere, gizaki elebidun batek mezu bera modu ezberdinetan prozesatu dezake, hizkuntza batean eta bestean, eta hasieran behintzat zer hizkuntzatan prozesatu behar duen ikusi behar du, eta gero, gainera, interpretazio ezberdinak egin ditzake (Carroll eta beste, 2007). Asko ikertu da, esaterako, produktu batzuetan izenak eta haren nongotasunak izan
|
dezakeen
eragina (Tavassoli y Han, 2002).
|
|
Pertsuasioarekin eta publizitate elebidun edo eleanitzarekin zerikusia duten ikerketa esanguratsuak egin dira baita ere psikosoziolinguistikaren ikuspegitik. Lunak eta Peracchiok marketing mezuetan kode aldaketak21, hau da, esaldi berean bi hizkuntza nahasteak, kontsumitzaile elebidunengan izan
|
dezakeen
inpaktua aztertu dute. Atera duten ondorioa da hizkuntza gutxituetako esloganak hizkuntza nagusira itzulita pertsuasiboagoak direla hizkuntza nagusiko esloganak hizkuntza gutxitura ekarritakoak baino (Luna eta Peracchio, 2005).
|
|
Euskarazko publizitatearen inguruan ekarpen gehiago egin dira aurretik noski26 Gure ikergaiarekin lotura zuzena eduki
|
dezakeen
bakarra Joseba Andoni Etxebarriak 2003 urtean Mediatika aldizkarian sinatutako" Publizitatea eta euskara, noranzko biko ahaleginak" artikulua da. Bertan honakoa dio besteak beste:
|
|
Joera horrek zein hizkuntza indartzen du, gizartean nagusi dena edo egoera minorizatuan dagoena? Zer esan hizkuntza bakoitzaren prestigioan izan
|
dezakeen
eraginaz, kideen eredu izaeraz. Ez al dugu bada sarritan ikusi hainbat etxetako bilakaera?
|
2013
|
|
Horretarako, Framing Berriak maila etikoko gaietan sartu beharra du. Hori da azken finean hizkuntza ekologiak ekar
|
dezakeen
berrikuntza nagusiena: zientziari begiratzeko modu desberdin batetik abiatuta, ikuspegi etikoaren zabalkundea:
|
|
Hizkuntza erabilera, bestalde, hertsiki loturik dago hizkuntzari dagozkion beste hainbat aspekturekin. Aztergaiaren erdigune hizkuntza erabilera hartzea da Arrue Proiektuaren bereizgarrietako bat, baina horrek ez du esan nahi hizkuntza jarrerak, hizkuntza eskuratzeko eta hartaz jabetzeko bideak edo hizkuntzaren inguruko beste hamaika elementuk erabilera horretan izan
|
dezakeen
eragina alde batera uzten denik.
|
|
Ikasleen ahozko ekoizpenak ikastetxe guztietan aztertu izanak lagundu digu ikusten errealitate soziolinguistikoak zenbaterainoko eragina izan
|
dezakeen
ikasleen ahozko ekoizpenen garapenean. Ikerketa honetako ikastetxeen errealitate askotarikoak gertu izanak, gainera, lagundu digu beste gai batzuei ere begira jartzen.
|
|
Ikerketaren ikuspegitik interesgarria da jakitea zer arrazoi izan
|
dezakeen
euskaraz hitz egiten duen pertsona batek euskal hiztuna ez dela esateko edo hautemateko. Lehenago egindako azalpen ildoari jarraiki, pentsa daiteke euskaldun adiera legitimotasunarekin lotuta dagoela.
|
|
Kontziente gara maila sutilagoko eraginak egon daitezkeela eta horretarako ikerketa sakonagoak egiteko beharra ikusten dugu. gutxituak dauden testuinguruetan, tokian tokiko hizkuntza aldaerarik ez dagoen kasuetan, hizkuntza nagusiak bete ohi du funtzio hori. Baina horrek hizkuntza gutxituaren biziraupenean eduki
|
dezakeen
eragina kontuan hartuta, uste dugu garrantzitsua izan litekeela tokian tokiko hizkuntza aldaerek daukaten balioa aitortu, prestigio soziala altxatu eta beren biziraupena bultzatu edo indartzea. Horrek, neurri batean, hizkuntza gutxituaren biziraupena bermatu dezakeela ikusten baitugu.
|
2014
|
|
Ondorengo lerroetan toki garapenak hizkuntzarekin, eta zehazki esanda, euskararen berreskurapen funtzionalarekin eta erabilera areagotzearekin izan
|
dezakeen
loturaz jardungo dugu.
|
|
Gaur egun ezin daiteke esan normalizazio prozesu hauek indar egituratzailea dutenik eskualdeetan, edo lekuren batzuetan baldin badute ere, izan dezaketena baino arrunt txikiagoa da. Izan ere euskararen erabilera enpresetan handitzeko egitasmoek transzendentzi sozial txikia dute, ziurrenera horretan diharduten enpresek (nahiz bezero, nahiz hizkuntza aholkularitza) operatiboki (ez estrategikoki) beren barne gai modura ikusten dutelako, eta ez diete ematen garrantzirik gizartearengan izan
|
dezakeen
eraginaren ikuspegitik.
|
|
Alde batetik argi dago egiten den ahaleginak fruituak ematen dituela, eta euskarak espazio berriak (berez zailenetakoa eta gizarte pisu handienetakoa duena) eskuratu ditzakeela. Baina bestalde, eta esan bezala, kopuru aldetik eduki
|
dezakeen
pisuaren aldean, baita eskualde euskaldunenetan ere, salbuespenak salbuespen (batik bat Debagoiena eta LeaArtibai), ez du hedapen orokorrik lortu. Eta hori gainditzeko, enpresen euskalduntzea toki garapen kontzeptuari lotu behar zaiolakoan gaude, bai behintzat eskualderik euskaldunetan, eta hauen artean beraz Gipuzkoa osoan.
|
|
Lidergo politikoa toki garapenean beharrezkoa den osagaia izanda, euskararen berreskurapenak, beste zenbait alderdik bezala, duen potentziala ez du kontutan izan lidergo honek, eta bada garaia aintzatesteko. Esan dugu prozesuak izan
|
dezakeen
epe laburreko erakarmen urria konpentsatzeko botere publikoen esku hartzea beharrezko ikusten dugula.
|
|
Honela bada, gai honetan entitate publikoek izan dezaketen interesarekin batera, interesik handiena izan
|
dezakeen
eragilea da euskalgintzarena. Horretarako edonola ere nolabaiteko konbergentzia bat bilatu behar du, batetik barnean, eta bestetik berauen inguruan.
|
|
Hizkuntza minorizatuen arlotik oso ondo ezagutzen den zerbait da hau guztiau, izan ere minorizazio prozesuan galtzen den lehen esparruetako bat izaten baita sozio ekonomiarena (arlo publikoaren ondoren agian lehena). Baina behin esparru sozio-ekonomikoan bizi indarra galduz gero, esparru publikoa bera baino iheskorragoa da hizkuntza gutxituarentzat, izan ere administrazioan eragina izan
|
dezakeen
ofizialtasunaren onarpenak, sarbide mugatua baitu enpresa arloan, ez bada kontsumoarekin zerikusia duten gaietan eta produktuetan.
|
|
Euskara toki garapenean, gonbidatu gabeko protagonista – Eñaut Apaolaza euren enpresa euskalduntzeak izan
|
dezakeen
etekina kalkulatzerakoan garbi eduki dute —edo hala dirudi behintzat— eskatzen duen inbertsioak ez duela behar besteko etekinik ematen.
|
|
Euskararen ezagutzatik erabilerarako tartea kezka iturri dugun honetan, gero eta nabariagoa da gazteen hizkuntza portaeretan eragiteko hobeto ulertu behar ditugula hizkuntza portaerak berak dituen inplikazioak, besteak beste, gazteen beraien identitatearen eraikuntzari dagokionez. Lan honetan, Baionako Bernat Etxepare lizeoko bertso eskolako kideen diskurtsoak aztertu ditut, identitatearen eraikuntzan eta hizkuntza portaeran bertso eskolak berak izan
|
dezakeen
eragina aztertzeko. Bertso eskola Jarduera Komunitate gisa aztertzeko apustu teorikoa egin dut, hizkuntzari loturiko elementuak zein hizkuntzaz gaindikoak aintzat hartuz, gazteen hizkuntza portaerak aztertzeko zenbait gako aurkitzeko asmoz.
|
|
Lan xume honetan Lapurdiko euskarazko lizeo bakarreko (Baionako Bernat Etxepare lizeoko) bertso eskolako (hemendik aitzina BEko) gazteen diskurtsoak aztertu nahi izan ditut, identitatearen eraikuntzan eta hizkuntza portaeran, BE bezalako gune batek izan
|
dezakeen
eragina aztertzeko. Horretarako, BE jarduera komunitate (hemendik aitzina JK) gisa aztertzeko apustu teorikoa egin dut.
|
|
Ikerketa honetan, helburu nagusia portaera jakin batek hiztunengan, komunitate batengan edo giza talde batengan izan
|
dezakeen
eragina, onarpena eta hedapena aztertzea denez, metodo kuantitatiboa erabili da, maiztasunak nola banatzen diren eta elkarren artean nolako harremana daukaten elkarren artean ikusi ahal izateko.
|
|
Su txikiagoa da Zumaiako Bertso Eskolarena, eta azken urteotan indar pixka bat galdu du, gainera. Hala ere, oraindik ekarpen politak egin ditzake, batez ere beste talde batzuekin gauzak egiteko izan
|
dezakeen
malgutasunagatik. Txiskero batek bezala, suak han eta hemen pizteko balio dezake, Zumaiako ekosistema linguistiko eta kulturala aberasteko.
|
2015
|
|
Asko dira seme alaben hizkuntza ohiturekin arduratuta dauden gurasoak, eta beraz, zergatik ez bildu eta antolatu? Gero eta esperientzia gehiago ematen ari dira arlo honetan, baina oraindik ibilbide luzea izan
|
dezakeen
arloa da.
|
|
Euskararen erabilera sustatzera begira eskola orduz kanpoko jarduerak dira hurrengo urteetan garapen handia izan
|
dezakeen
eta izatea merezi duen arloetako bat. denbora) baita kualitatiboak ere (Gazteen hizkuntza erabileran eragiten duten faktoreak, adibidez). Mugak onartzen direnean, errazagoa da egokiak diren helburuak jartzea eta helburu horiek lortzea.
|
|
Euskararen erabilera sustatzera begira eskola orduz kanpoko jarduerak dira hurrengo urteetan garapen handia izan
|
dezakeen
eta izatea merezi duen arloetako bat. Zenbait tokitan orain dela urte batzuetatik esparru honetan lanean ari dira, baina oro har oraindik behar bezala ez da toki askotan garatu.
|
|
Immigrazioak hizkuntza batengan izan
|
dezakeen
eragina oso zaila da aurreikusten, akulturazioa prozesua bera oso konplexua delako.
|
|
Hala ere, immigrazioak hizkuntza batengan izan
|
dezakeen
eragina oso zaila da aurreikusten, akulturazioa prozesua bera oso konplexua delako. Etorkinen egokitzapena harrera gizartera nola egokitzen den azaltzen duen eredua da akulturazioa, eta norabide bikoitzekoa da (Garc� a eta Arratibel, 2004).
|
|
Hala ere, udalerri euskaldunak ez dira hainbatek pentsa zezakeen edo udalerri horien izendapenak berak(" udalerri euskaldunak") aditzera eman
|
dezakeen
bezain euskaldunak. Hona hemen hori argi uzten duten bi datu:
|
|
— Hauskortasun indizea: indize horren helburua da edozein eragin eremuaren egoera soziolinguistikoa zer nolako neurrian hauts
|
dezakeen
neurtzea.
|
|
proiektua edota jarduera egingo den tokiko komunitatearen (biztanleak, erabiltzaileak, langileak...) ohiturak: aisialdia dela, gastronomia dela, espresio kulturalak direla..., harremantzeko moduak ahozko komunikazioan izan
|
dezakeen
eragina, bertan edota kanpora joango diren aisialdiaz gozatzera..., aztertu nahi dira.
|
|
Jarraipen batzordeak jasoko du jarduera abian jarri nahi duen enpresa, erakunde edo norbanakoak prestatutako hizkuntza txostena. Hizkuntza txosten horretan agertuko da jarduerak eragingo duen ingurunearen gaur egungo errealitate soziolinguistikoaren diagnostikoa, eta jarduerak egoera horretan izan
|
dezakeen
eragina.
|
|
Irakasleen formaziotik horri guztiari erantzuteko beharra ikusi genuen, eta horrek euskararen sustapenean dagoen diskurtsoa egokitu beharra ekarri zuen: lehentasunak zehaztea eta irakasleen erdigunea zein den jakitea eta transmititzea (hau da, irakasleak —irakasle rolean— nondik eragin
|
dezakeen
gehien eta eragin hori nondik den emankorren). (Mugertza & Olasagarre, 2010)
|
|
" argi dago euskal eskolaren erronka nagusia ikasleei euskara erabiltzen irakastea dela" (letra etzana geurea). Naiara Berasategik ere kategorien ulerkera dikotomikoaren aurka" tarteko aukerak" baliatzeko aukera azpimarratzen du, ezagutza eta erabileraren aldeko indarrak batu eta motibazioa modu planifikatuan landu
|
dezakeen
eredu integratibo baten alde. Hala, Berasategirentzat eragileen eta eragin esparruen arteko elkarlana ezinbestekoa da:
|
|
Ikasgaiak izan
|
dezakeen
curriculum mailako garrantziari erreparatuko diot lehenik. Kasu batzuetan, Europan batez ere," Euskara eta Euskal
|
|
Kasu gutxi batzuetan unibertsitatez kanpoko jendeak ere burutu
|
dezakeen
ikasgai estrakurrikularra ere izaten da, zenbaitetan aukera askeko kredituak ere ematen ez dituena.
|
|
Unibertsitate bakoitzean egon den erantzun kopurua, horietan Euskara eta Euskal Kultura ikasgaian dagoen matrikulazio kopuruaren araberakoa izan da hein batean, baina kasu batzuetan ikasle gutxi egon arren ia denek bete dute inkesta. Honen azpian metodologia oharren eranskinean aipatuko ditudan faktore batzuk egon litezke eta baita klaseetako asistentzia maila edota irakurleak izan
|
dezakeen
gaitasun/ eragina ikasleak inkesta erantzutera animatzeko orduan ere.
|
|
Horretaz gain, modu zehatzean sailkatzeko ezintasuna aurki dezakegu hizkuntza galera pairatzen ari diren hizkuntza handien kasuan ere, adibidez, quechua. Bestalde, jaiotze tasa baxua duen komunitate batek izan
|
dezakeen
arriskua ez du kontuan hartzen eskala honek (Penman, 2014), transmisioa aldagaia modu isolatuan aztertzen baitu. Hau izan liteke, adibidez, Portugalgo miranderaren (Urbistat, s.d.) eta Extremadurako" A nosa fala" ren kasua (IEEX, 2011).
|
|
— Hizkuntza horrek oparotasun ekonomiko egonkorrera iristeko eskaini
|
dezakeen
sarbidea
|
|
Argi dago eskala holistiko bat izateko ez dela nahikoa, baina hizkuntza ezagutza neurtzeko balio du azterketa honek. Edonola ere, kontuan izan behar da hizkuntza eta komunitate txikietan erabili izan dela froga hau, beraz, ikusteko dago herrialde handiagoetan izan
|
dezakeen
aplikagarritasuna.
|
2016
|
|
Gehienak dira soilik euskaraz egiten dutenak (%64), baina oso portzentaje nabarmenean egiten da gaztelaniaz (%24) eta kode aldaketaren fenomenoa ere begi bistakoa da (%11). Aiarren harreman sareak aldatzen ari ote diren eta horrek hizkuntzen erabileran eragin argia izan
|
dezakeen
hipotesitik abiatutako lana da. Izan ere, azken urteetan gora egin du immigrazioak, eta, gainera, gizarte globalizatuago batean, ia erabat erdaraz jasotzen diren aisialdia eta informazio bide berriak dira nagusi.
|
|
Hasieran esan bezala, euskararen bizi indarra dugu jokoan orain, ez biziraupena. Euskarak zenbaterainoko bizi indarra izan
|
dezakeen
, nolakoa... Erabilerari —edo, agian, hobe" erabilerei" esatea— zuzenzuzenean lotzen zaion auzia da bizi indarrarena.
|
|
Horregatik ez dago herri aginteen borondate politikoaren esku soilik, ez eta araudiaren edo inbertsioaren baitan soilik. Behinola Joshua Fishmanek esan bezala," gure hizkuntzak eduki
|
dezakeen
berme bakarra gu geu gara".
|
|
Txostenaren hasieran azaldu dugun bezala, hizkuntza ahulduaren erabilera ahalbidetu eta lagundu
|
dezakeen
neurrian interesatzen zaigu orri hauetako gogoeta honetan hizkuntza gaitasunaren gaia. Hortik abiatuta, funtsezko galdera honi erantzun beharra dugu:
|
|
2 Bat gatoz Paula Kasaresekin; hark ere azpimarratu egiten du gure tradizio soziolinguistikoan azterbide dikotomikoak izan duen garrantzia, eta zalantzak adierazten ditu aurrera begira bide horrek izan
|
dezakeen
eraginkortasunaren inguruan: Ikerketa soziologikoetan dikotomia pareetan eratutako azterketak continuumeko azalpenak baino usuagoak eta eraginkorragoak izan dira (Rocher 1990:
|
|
370 Hots, auzoko janari dendan, tabernako barran, parkean edo kiroldegian euskaraz egingo dion (egin
|
dezakeen
eta egin nahi dion) solaskiderik lokalizatzen badu eta euskaraz egin nahi badu (beti ez da hala izaten).
|
|
Nafarroako gorabehera demolinguistiko horiek txikiak dira termino globaletan, ohargarriak izan litezke ordea termino kontrastiboetan. E4 jardunari eutsiz E3 jardunak aldi berean nolatan behera egin
|
dezakeen
argituko duen formulazio teorikorik ez dugu eskueran. Hipotesi moduan galdera hau plantea liteke:
|
|
Bada ordua, han hemen lortu dena eta lortu ez dena aztertzeko, baloratzeko, eskola bidezko indarberritze saioaren argi ilunak diren bezalakoak zergatik diren ulertzen saiatzeko eta, litekeen neurrian, eskolak indarberritze alorrean duen eginkizuna," bere lekua", birplanteatu eta, ahal balitz, adosteko. On da, hasteko, euskal eskolak zer egin
|
dezakeen
eta, hainbatean, zer egiten ari den gogoratzea. Euskara indarberritzeari dagokionez bost helburu nagusi ditu, edo izan ditzake, euskal eskolak:
|
|
Xabier Aierdi – Mintzajardunaren azken urteotako bilakaera. Mikel Zalbideren testuaren inguruko hausnarketa marjinalak prozesua gidatu eta lideratu
|
dezakeen
subjektu sozial indartsu bat. Beraz, pazientzia, lasaitasuna, diskurtso berriak, helburu egingarriak seinalatu dira, egungo eskualde erabakigarriak mantenduz eta hiriak sendotuz.
|
|
Euskarak hiria irabazteko anbibalentzia ugariko prozesuetan aritu du eta gorabehera askorekin sortzen ari zaio berreskurapenaren prozesua gidatu eta lideratu
|
dezakeen
subjektu sozial indartsu bat.
|
|
— Aldez aurretik pazientearen lehentasunezko hizkuntza ezagutzea. — Bere jarrerak pazientearengan izan
|
dezakeen
eraginaz jabetzea, ikuspuntu etiko batean oinarrituz. — Pazientea lehenetsi duen hizkuntzan jarduteko eroso sentitzea bermatzea.
|
2017
|
|
Alta, azken 50 urteotan bederen, hizkuntza biziberritze eredu baten ondare komuna eraiki eta finkatu dugu, mundu mailan erreferente izaterainoko heinera helduz. Baina bitxi bada ere, ez dakigu ondare hori gure inguruko gizartean partekatzen, zabaltzen, konfrontatzen, molde kohesionatu eta koordinatuan, Garabide batek egin
|
dezakeen
modura Abya Yalako populuekin.
|
|
Zalantzarik ez dugu herritarrengandik hurbilen dagoen instituzioa eta, ondorioz, Protokoloa barne politiketan inplementatzeko errazen egin
|
dezakeen
instituzioa udala dela. Horrexegatik, hurrengo hilabeteotan lanketa berezitua egingo da Protokoloak biltzen dituen 185 neurri hoIkusi dugu hizkuntzen egoera ez ezik, hizkuntzen berreskurapenaren alde lan egiten duten eragileen egoera ere oso desberdina dela Europan zehar.
|
|
Horrela, lehen helburua Europako udalek Protokoloarekin bat egin eta beraien eskumenei zuzenean zein zeharka lotzen zaizkien neurriak betetzea izango da. Horixe da, zalantzarik gabe, Protokoloak instituzioetan izan
|
dezakeen
aitortzarik handiena.
|
|
Suposatzen dut hizkuntzari kalte egiten dion gauzetako bat ezjakintasuna dela badago jendea hortik zehar gai dena eh irlanderaren garrantzia azaltzeko eta irlanderaren aberastasuna azaltzeko ingelesdunei hots hizkuntza ezin hitz egin
|
dezakeen
jendeari edo hura irakurri edo ulertzeko aukerarik ez duen jendeari// garrantzitsua da/ erakundeetan modu aktiboan parte hartzeari dagokionez nik ez dut hain interes handirik alde horretako gauzetan baina gustu handiz emango nuke denbora idazten hitzaldiak emateko alegia Irlandako jendeak hizkuntzari buruz gehiago jakitearen alde nire aletxoa jartzeko/ pozik egingo nuke baina ez nintzateke manife...
|