|
2000
|
|
|
Garaiari dagokionez ere, bat edo batek esan dezake zehazgabe bezala nabilela, ez dagoela argi kontagai dudana noiz gertatu zen. Arrazoi puskarik aitortu behar nioke, dudarik ez, galdetzaileari, eta zentzu horretan Inkisizioaren gainean egin nuen aipamena zuzendu behar nuke, oker ulerturen bat bidera
|
dezakeen
neurrian; hau da, Inkisizioa aipatu nuen, ez Inkisizioaren garai ilunetan geundelako, ez, une latz hark garai haiek ekarri zizkidalako burura baizik. Aipamen hori, beraz, zentzu figuratuan egin nuen, eta halaxe ulertu beharra dago, nahitaez.
|
|
|
Beharrean, sarritan egiten ditugu horrelako ariketak. Bala batek giza gorputzean zelako txikizioa eragin
|
dezakeen
ikusteko, ez dago hori baino froga hoberik. Orain badakigu marka horretako pistola batek, sei bat metrotik tiro eginez gero, hori bezalako zulo bat sortuko lukeela zure gorputzean (ongi oroitzen naiz" zure" hitza erabili zuela, edo" lizukeela" bestela).
|
|
|
Billek, sentitu ez ezik, eraman ere, urrunera eraman du, eta hanka sartu du, baina berriro diot: bere hutsa mundu osoaren aurrean onartu behar izan du, eta ez nire aurrean bakarrik, nork eta munduko herri asko botoi bat sakatuz birrindu eta porroka
|
dezakeen
pertsonak, eta pertsona horrexek barkamena eskatu dizue, baina batez ere, berriro diotsuet, niri eskatu dit. Eta zuei ere, herri tribunaleko kide guztioi, zuen kontzientziak pixka bat aztertu, eta barka dezazuela eskatzen dizuet.
|
|
2001
|
|
|
Ez gaitu, ez, kritika pixka batek, edo puxka batek, geure burua ukatzera erakarriko. Egin
|
dezakeen
gaitza ere ez da gehiegizkoa izango. Batez ere, gertatu den bezala, zoramen gorrian geure buruari begira luzaroan biziak baldin bagara.
|
|
|
diskurtsoa ibilian dabilela, halako batean bidera irten zaion ideia ezusteko bati eusten dio Mitxelenak, zangatik irten berri den galeperrari ehiztariaren eskopetak nola. Ez da harritzekoa Mitxelenaren ororekiko interes hori, eta le style est lâhomme même dela erakutsi badigute ere, psikologiak soilik argi ezin
|
dezakeen
kontua da seguru asko: kimika organikoa ez beste guztia irakatsi omen zuen Mitxelenak Torrelavegako Institutuko irakasle izan zen urteetan.
|
|
|
Gaur egun," Real Unión" en izena eta omena ere galduxe ditugu. Ez dakit, bada, zer egin
|
dezakeen
errenteriar jatorrak, donostiarren alde ager  tzen ez baldin bada.
|
|
|
Gizonak bere burua munduan aurkitzen du, hemen gertatzen da âhemen suertatzen, gure artean esaten den bezalaâ nola eta zergatik ez dakiela. Jaiotzean piztutako argi harrigarria, mundu guztia beregana lezakeen  argia, ez da halaz guztiz ere, kanpotik eta barrendik inguratzen duen ezerezean, edozein haizetxok itzal
|
dezakeen
su ahul bat besterik, ezerezak luzaro gabe deuseztatu eta irentsi beharrekoa. Giltzape horretatik ezin irten ez ezaguera bidez, ez lurreko maitasun bidez:
|
|
|
Inolako gaurkotasunik galdu ez duen hizkuntza eta herri ikuskera baten jabe da Koldo Mitxelenaren pentsamendua âlehenarekin lokarri, orainaren maisu, etorkizunerako bidaideâ, eta bizitzen ari garen garai  politiko honetan, inkomunikazioaren itzal luzeak elkarbizitza iluntzeko arriskua bizi dugunean, garrantzitsua iruditzen zait Mitxelenaren pen  tsamendua plazaratzea, eta ez, hain zuzen, liskarra hauspotzeko, elkarbizitzari buruzko eztabaidak behar beharrezkoa duen zentzuzko ikuspuntu garrantzitsu bat âKoldo Mitxelenarenaâ ezagutarazteko: hain zuzen ere, oraindik euskal gizarteak eskain
|
dezakeen
zehatzen eta sakonena, ezbairik gabe eta ideologiak ideologia. Elkarbizitzak bultzatuta ikusten zuen hain garbi eta hain hil edo biziko euskara batuaren premia, eta, garaiko liskarren gaindi, denborak garbi erakutsi du batuak, hizkuntza bera modernizatzeaz gainera, batu egin gintuela euskaldunok.
|
|
|
Nahiago nuke, nolanahi ere, hitzaurre modukoren bat sartu ararteko gisa, orain etxateilapean ditugun hitzen hizpideek izan baitute aitzinsolas luze zabalik arestiko eta aspaldiko atarian. Komeni litzaigukeelakoan, agian, gure atergabeko lan deslana egin desegiteari begiralditxo bat eskaintzea, ea noizbait norenbaitek bukatua ikus
|
dezakeen
. Gu, izan ere, ez gara asmaketan ari urteak nola emango ez baikaude, Peneloperen pare, senar herratuaren espero etsian.
|
|
|
Ikusi duenak daki nolako agintea izan
|
dezakeen
hondamendiaren hondarrean gizontasuna besterik utzi ez dioten egiazko agintariak bere mutilen aurrean. Eta ikusi ez duenari igarraraziko dio zerbait Alec Guinness ek, gogoa zabalik badauka.
|
|
|
Ez ote genuen guk, bestek eta nik, daitekeen, zitekeen eta litekeen, hotsak pixkaren bat aldaturik, behin eta berriro esaten eta entzuten? Ez ote, gainera,
|
dezakeen
, zezakeen eta lezakeen. Guretzat, daitekeen (eta besteak) non eta noiznahi aurkitzen dugun posibleren kide ziren; dezakeenak, berriz, eta orobat aldamenekoek," ahal izatea" adierazten zuten, diruz batez ere:
|
|
|
Guretzat, daitekeen (eta besteak) non eta noiznahi aurkitzen dugun posibleren kide ziren; dezakeenak, berriz, eta orobat aldamenekoek," ahal izatea" adierazten zuten, diruz batez ere:
|
dezakeen
jendea da, dezakeena, etc. Galdu ote dira edota erdararen pisuak ito ote ditu. Jakina, ez da erdaraz ohiturazko adizkiak, atzizki eta guzti, horrelako zerbait adierazi nahi denean erabiltzea.
|
|
|
Euskaltzale guztiok poztu gaitu Joanak joanek. Eta, halaz eta guztiz ere, zerbait zor diot egileari, kritiko batek izan
|
dezakeen
zor bakarra: egia.
|
|
|
Aldez arrazoi du horretan Oteizak, nik uste, eta aldez ez. Jakintza ez da gizon osoa, gorputz eta arima, bere ahalmen guztiekin, ase
|
dezakeen
gauza. Jakintzaz gorago, behar du beste hazkurririk.
|
|
|
Nik ere egingo nuke saiotxoren bat edo beste neure aldetik. Pentsa daiteke, eta irudipen gisa azaltzen dut hemen, Hirigoytiren lehen lerroak (Nuper eras uiridi redimitus tempora lauro) eta hor aipatzen den erramu edo ereinotzak ez ote
|
dezakeen
adierazi doktoretzaren ohorea (doktoreak, dakidanez, bonetazaleagoak badira ere). Eskaintzaileen hitzetan bada, halere (niri horrela iruditzen zait bederen), arruntegia ez den gogoeta:
|
|
|
Jakitea ez da hor jakite soil, apaingarri eder bezain hutsal: hortaz gainera ere bada, ordutik aurrera ederki ikusi zenez, inguruko mundua menderatzeko gizonak erabil
|
dezakeen
lagunik indartsuena.
|
|
|
deus baldin banaiz, etsai amorratua nauzue. Erabakiak, nik uste, ez dituzte inolaz ere teknikoek hartu behar, politikoek (hitz honek izan
|
dezakeen
adierarik zabalenean) baizik: herriak horretarako hautatu  dituen politikoek, noski.
|
|
|
Maiz aski ez dakizuela zer izan litekeen onen: eria dagoen dagoenean uztea, ea bere kabuz (zuen laguntzarekin, noski) gaitza garaitzen ote duen, ala, arriskurik baldin bada ere, senda
|
dezakeen
bide gogorragoren bat (operazioa, adibidez) hartzea. Nik behintzat horrela uste dut:
|
|
|
Gure artean ditugunak bezainbeste  nonahi, edozein herrialdetan, ikusten direnak. Adin kontua ez balitz, nola igartzen diogu lehen ikusten dugun norbaiti, eta% 90etarik gora zuzen igarri, zer pentsa
|
dezakeen
honetaz eta hartaz?
|
|
|
eta ez da seigarren neurtitza baino lehen(" en torno a mi cerebro") bikoiztasuna deusezta
|
dezakeen
hitzik. Inor ez da, haatik, kexu hori eta horren gisako beste milaka eta milaka bertso eta esaldi ilun daudekeelako21.
|
|
|
ederki dakiguna: gure hizkuntza ahulak izan
|
dezakeen
indarraren egoitza nagusia hegoaldean dugula, eta, hain zuzen, hegoaldearen erditsuan. Inorena ez den euskara baturik ez nuke nahi; guztiona dena behar genuke eta, ezinean, zenbaitena bederen, ahalik eta gehienena.
|
|
|
18 Hor sartzen dira harako izan, izaera, izate, den dena dena da haiek eta horien gisakoak. Poesian euskarak berak ez ezik, erdarak ere izan
|
dezakeen
eskuaz bestetan mintzatua naiz," Gabriel Arestiri" izena zeramaten lerro batzuetan: Egan 1964, 157 Lizardiren poemak eta gero aipatuko dudan Axularren pasarte bat (Lk.
|
|
2002
|
|
|
Arkitektoa naiz, eta nire huts bakar batek etxe bat hondora dezake, ez dago oso bizkorra izan beharrik horretaz jabetzeko erantzun zion aitak. Baina zuek, kazetariok, ohartzen al zarete zer hondora
|
dezakeen
zuen huts batek, zenbat kalte egin dezakezuen gaizkiari kontra egitearen aitzakiaz. Agintea duzue, jendeak zer pentsatu behar duen markatzen duzue inoren eta inolako kontrolik gabe, eta bidean honi edo hari egindako kalteak ez dira ezer zuentzat.
|
|
|
Eta xehetasunen artean, bainila usainarenean gelditzen nintzen beti. Behin, lorezain ezagun bati galdetu nion zein lorek izan
|
dezakeen
bainila usaina. Gurean oso ohikoa ez den heliotropo izeneko landare bat erakutsi zidan.
|
|
|
Deskuiduan inork ikusi bazaitu, jende artean ikusiko zintuen. Ez dago heriotza horren lekuko izan zarela esan
|
dezakeen
inor. Hori guk bakarrik dakigu:
|
|
|
Tokiko mintzo" itxia" erabiltzen baldin bada etxean, ingurumena aski euskalduna delako eta etxekoak euskaraz alfabetatu gabe daudelako, umeak eskolan aurki
|
dezakeen
egoera kontraesanez betea da: bere inguruko umeekin erdaraz egingo du sarritan, eta irakasleekin anitzetan berak etxean erabiltzen ez duen bezalako euskara batean.
|
|
|
Segur aski ere, hola egin du lan Euskaltzaindiak, erabaki guztiak ongi funtsatu ondoren bakarrik har daitezkeelako, eta horrek lan mantsoa eskatzen baitu, beste elkarte batek, esaterako, nekez egin dezakeena. Baina ez dakit zer egin
|
dezakeen
prozedura honekin segituz terminologia berriko hitzekin. Nire ustez, hemen unibertsitateekin elkar lana egitea ezinbestekoa da, eta hartzen diren erabakiei beste maila bat ematea, ez, beharbada, hain ofiziala.
|
|
|
Agian, pentsa dezake batek, euskaraz egiten dena baino gauza egokiagorik ezin da egin. Jo du jo
|
dezakeen
maila. Beharbada, kontuan hartzen baditugu futbol partidak eta holako gauzak, diru gehiago eramaten du euskal kateak erdarazkoak baino.
|
|
|
Eta zertarako bizioak, zertarako grinak (zertarako bekatuak) haietaz hitz egiten ez bada? Irakurtzeak eman
|
dezakeen
plazerra zabaldu egiten da irakurritakoa norbaitekin partekatu eta eztabaidatu baldin badaiteke. Bai:
|
|
|
LAko hondartzetan egon ginen egunetan denbora gelditurik eta kezkak oro desagerturik zeudela zirudien: eguzkia, hondarra, ura, kresala... mendetasun ikaragarria sor
|
dezakeen
bizimodua benetan. Hantxe, Veniceko harea epelaren gainean etzanda, beti pentsatu duzunaren kontra, bizitza ederra dela sinestera ere irits zaitezke.
|
|
|
Autobideek zeharkatutako auzo amaigabeak, beroa, gustu txarreko neon argiak... Los Angelesen bizitzea ez da Beverly Hillsen ibili ostean eman
|
dezakeen
bezain samurra, diruduna ez bazara behinik behin.
|
|
2003
|
|
|
" Trikipoteoa Orendainen", irakurri du. Laster galdetuko dio emazteak telebista jar
|
dezakeen
. Horrela jokatzen du askotan.
|
|
|
Ismaelen eginkizuna guztiz solidarioa eta eskertzekoa iruditzen zait. Bakoitzak ongien dakien horretan lagundu behar du,
|
dezakeen
horretan...
|
|
|
Eliza garbitu, emakumeen hileta zeremonia zaindu eta hildakoaren etxetik elizako bidea egiten zuten emakume segizioaren gidari izatea zen bere lana. Larramendik ederretsi egin zuen seroren lana, emakumeak elizan izan
|
dezakeen
mailarik gorenena dela azpimarratuz.
|
|
|
Gainera, Ikastetxean bertan, esan bezala, egunero izaten zituzten teologia moral eta beste gaietako lezioak. Jendetzaren aurrean beren arrakasta azal Â
|
dezakeen
hirugarren ezaugarria, berriz, misiolariaren bizi koherentzia da: esana eta izana, alegia, beraiek baitziren predikatzen zuten aszetismoa praktikatzen zuten lehenak, hurrena, Ikastetxeko lau misiolari nagusien bizimodua gainbegiratzean ikusiko dugun bezala.
|
|
2005
|
|
|
Ezinbestekoa da ingurumenari lotutako gaietan heziketa lana burutzea, bai belaunaldi gazteei bai helduei zuzendurik, eta behar duen arreta eskaintzea pribilegio gutxien duen biztanleriaren sektoreari, ongi informatutako iritzi publikoaren oinarriak zabaltzeko batetik, eta norbanakoek, enpresek eta kolektiboek ingurumenaren babes eta hobekuntzan, beronen giza dimentsio osoan, duten jarrerak erantzukizuna izan dezan sorburutzat. Eta funtsezkoa da, halaber, masa hedabideek saihestea giza ingurumenaren hondatzea ekar
|
dezakeen
oro eta, aitzitik, informazio hezitzailea zabaltzea ingurumen hori babestu eta hobetu beharrari buruz, gizakia alderdi guztietan garatu ahal izan dadin.
|
|
|
Honen barnean dago bere biziraupenerako baliabideak gozatzeko uneko segurtasunerako eskubidea. Herri indigenek eskubidea dute bere lurraldearen, lurra, airea, ura, itsasoko izotza, basa bizitza eta beste baliabide batzuk barne suntsipena edo degradazioa ekar
|
dezakeen
ekintza edo jokabide mota ororen aurrean babesteko.
|
|
|
Aztarna Ekologikoa mundu, erregio, herri, are norbanako mailan defizit ekologikoaren gainean argia egin
|
dezakeen
lanabes bat da. Gizarte, herrialde eta ekonomiek Lurrean duten eraginaren haztapen kuantitatibo bat egitea ahalbidetzen du.
|
|
|
Orain lerro batzuk adierazia dugu adierazle horren potentzialitateetako bat hezkuntza mailan izan
|
dezakeen
indar handia dela, eta adierazle horren eskola mailako erabileraren adibide gisa Kanada aipatu dugu. Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen Sailaren arduradunek, ondo gogoan dutelarik aztarna ekologikoaren baliagarritasun hori, kontzientziatze kanpaina bat egingo dutela iragarri zuten egin zuten aurkezpenean, adierazle horrek eragin pedagogiko handia izan dezake eta.
|
|
|
c) edukiaren murrizpenek eztabaidako iritzi sorta muga lezakete, eta muga horiek murriztu egingo lukete eztabaidak berak, ikuspegi ezohikoak aurkeztuz, iritzi eta lehentasun ortodoxoak zalantzan jartzeko izan
|
dezakeen
gaitasuna.
|
|
2006
|
|
|
Batzuek diote misterioa dela sufrimendua; asko maite dituenei asko sufriarazten diela Jainkoak. Ez dut ulertzen Jainkoak nola sufriaraz
|
dezakeen
. Ezin da izan.
|
|
|
Egia da zuek familiarik izan ezean, eta ondorioz, betirako damua ekar
|
dezakeen
eragin negargarririk izateko arriskurik izan ezean, langile fina eta esanekoa topatuko duzuela neska horrengan. Baldin eta nire susmoak baieztatu eta ez bada uste baino lehen gizentzen hasten.
|
|
2007
|
|
|
–Badakizu, behin burua moztuz gero, antzara batek, ttipi ttapa ttipi ttapa, zenbat metro egin
|
dezakeen
–
|
|
|
Agonia luzean, edo, okerrago dena, derrepentean, begiak igurtzi zituen nekatu antzean?. Pistola baten gogorra lokian, horixe izan daiteke batek bizitza honetatik eraman
|
dezakeen
azken sentipena. Handik hara, ezereza.
|
|
|
Lur horretan espezia anitz bada, hitze, muzkada eltzaur, Indiako eltzaur handi, kanela eta bertze. Mahastiak hain dira bereziak non gizon azkar batek aski lanekin ereman
|
dezakeen
mahats kolko bakar bat bizkarrean. Hor dira Kaspillako mendiak eta Gog eta Magogeko lurraldeetan entzerratuak diren Juduak.
|
|
|
Beste anitzek, espainiartasunari. Nafar gehienendako balio izan
|
dezakeen
nortasun erkide bat eraikitzeko bide bakarra sentimendu nazionalak despolitizatzea da edo, nahiago bada, nazioa bizi  tza politikotik ateratzea, erlijioa atera den bezala, teorian behintzat. Ez da erraza izanen, baina bada garaia Estatu Nazioak sorturiko gaizki ulertzeak gainditzeko.
|
|
2008
|
|
|
Jeffen gela bakarreko pisuan, telefono zenbakiz eta abestietarako letraz jositako oharrak horman iltzatuta. Hirugarren pisutik patiora salto egin
|
dezakeen
katu baten aztarnak. She loves to be a cat.
|
|
|
Yinyerekin ere orduak pasatzen ditu gelan sartuta. Hain jende gutxirekin partekatu
|
dezakeen
hori, erraza da Yinyerekin. Jende askok ez baitu lortzen berarekin komunikatzea.
|
|
|
Crissek argazki hori bilduman jarri zuenean, ez al zuen ezer antzeman? Sirak beste inork ikus ez
|
dezakeen
zerbait al dauka argazkiak. Agian, Crissek oso ondo daki zergatik bidali dion argazki hori.
|
|
|
Leihoan islatuta, neska gazte bat musika entzuten, bere buruarengandik ihes egin ezinik. Hermannek ez daki nor den Maite, baina Sirak mezu horrekin azaldu nahi dio nola bizi dituen berak distantziako harremanak, nola sortu
|
dezakeen
irudimenak espazio komun bat momenturen batean. Hermannek aspaldi antzemanda ditu Siraren barne munduaren ibilerak.
|
|
|
Azken honetan, beharbada, Ibonekin liskar batean aritzeak bultzatuko ninduen Barrutiarengana, baina hori baino gehiago dela esanen nuke. Aitarekin izan
|
dezakeen
harremana jakitea baino gehiago. Goapoa da, gorputz sendoak, bizarrak, aire utziak eransten dioten halako animaliatasun zainduak, non bera han bere erresuma egitera eramaten baitu naturaltasunez.
|
|
|
Oso gutxi
|
dezakeen
behe beheko exekutibo ñimiño honen aginduz, aditzera ematen da honako honen bitartez ekingo zaiola arrazoi edukiaren eremuak desjabetzeari.
|
|
|
Gainerakoan, badakit (idatziz) negatiboa naizela, baina hitzaren zentzurik onenean. Nik ez dakidana da, ez beltz eta ez garratx, nolaz jakin
|
dezakeen
mixtijakitunak zein diren heriotzaren kolorea eta zaporea. Nor ari da hemen gauzak aurreratzen?
|
|
|
[Arrazoia gorririk.]" Biluztu zaitez!", esan dezake poliziak edo agintzeko dagoen beste edonork, eta berak dakien eta
|
dezakeen
eran esango du, baina emakume batek, eta gutako edozeinek barruan daramagun emakumeak, nahiago eta beharrago du eskuarki konfiantzan biluztua izatea tarteka edo maiztxo, eztiki edo basatiki, baina biluztaile boteregabe batek dakien eta dezakeen eran. Bata biluztasun polizial arrazoiduna da, eta aitorpen edo ondorio bat nahi luke; besteak ez luke behar arrazoirik, aitorpenik, ondoriorik eta holakorik batere.
|
|
|
[Arrazoia gorririk.]" Biluztu zaitez!", esan dezake poliziak edo agintzeko dagoen beste edonork, eta berak dakien eta dezakeen eran esango du, baina emakume batek, eta gutako edozeinek barruan daramagun emakumeak, nahiago eta beharrago du eskuarki konfiantzan biluztua izatea tarteka edo maiztxo, eztiki edo basatiki, baina biluztaile boteregabe batek dakien eta
|
dezakeen
eran. Bata biluztasun polizial arrazoiduna da, eta aitorpen edo ondorio bat nahi luke; besteak ez luke behar arrazoirik, aitorpenik, ondoriorik eta holakorik batere.
|
|
|
[Saiakera, ezinkera.] Zer gertatzen ari den edo zaigun jakiteko (egiaz eta kausaz jakiteko), batzuek ez dute deus egiten (biba zuek!); beste batzuek dotrinari begiratzen diote (fedabideak, xientxia gizarteratua, entziklikak); beste batzuek jardun mistiko esoteriko terapeutikoari entregatzen dizkiote bi belarriak; eta, azkenik, gizabanako" sozial" jantziek (beren barruko zikina ezkutatzeko interes berezia daukatenek) saiakera sozio-politiko filosofikoa irakurtzen dute, eta, bereziki, haren adar pansemiotiko psikoanal ezkertiarra. Ez dago gaizki kontzeptutxo eta izendapen modakoak ikasi eta komeni denean errepikatzeko; arrazoirik ukan ez
|
dezakeen
errealitatea distiratsuki arrazoiztatzeko; deus zinez des kubritu gabeko lozorro izen estalkidun eguneratu batean etzateko... Literatura hori unibertsitateko tabernan idazten da, ez edozein tabernazulotan, eta antzeman egiten da.
|
|
|
Jakin behar dena da bi ni daudela: bata izenduna, nortasunduna (Nineu), eta bestea gabea (edozein); eta zorigaitza ez zaiola Nineu (izendun, errudun...) bati etortzen, baizik eta edozeini, hizketan ari denean ni esan
|
dezakeen
edozeini.
|
|
|
Gauza txepel erdipurdikoak erosten ditu erraz diruak: horra zer
|
dezakeen
Ahalguztidunak.
|
|
|
Eskelak: irudirik eta abizenik izan ez
|
dezakeen
heriotzaren irudi eta abizenak. Zaharrak eskelei begira ikusteak oroitarazten dit informazioa heriotza dela guretzat ere.
|
|
|
Otoitzik ezean, galdera bat: eta dena
|
dezakeen
Jainkoak deituko balit, zer. Eta meditazio hits bat:
|
|
2009
|
|
|
Gutxienez zazpi urte zituztela yogan iniziatzeko erantzun zien Anandak, zazpi urte gorputzeko zelula guztiak berritzeko, zazpi garbitze urte zirkulua ondo ixteko, eta zirkuluaren barruan lauki bat ondo sustraitu eta gero hiruki bat sortzeko, erpin bat gorantz zuela, laukia oinarri duen piramide baten itxuran; laukia eta hirukia, zazpi, garbitasunaren zirkuluaren barruan; gorputza bera piramide energetiko bihurtzea, hori zen yogaren bidea. Baina haiek askoz ere bide lasterragoa behar zuten, eta Anandak yoga irakasle batek egin
|
dezakeen
akatsik handiena egin zuen; urratsak eten, haiek pertsona" eboluzionatuak" zirelako aitzakian; mendira beste ertz batetik igotzen denaren antzera yogaren pausoak beste modu batera emanak omen zituztela esanez zuritzen zuen bere jokabidea Anandak.
|
|
|
Kali Yuga aro gaiztoaren azken ostikadek haurgintza minetan bezala mundu osoa durduzatzen duten bitartean, belaunaldi berrien aitzindariok Lur osoan hazia zabaltzen ari gara, lau haizeetara, aro berria aldarrikatuz, martiri gaberik, gerra gaberik, gorroto gaberik, jelosia gaberik, traizio eta saldukeria gaberik; bizimodu berri bat, non emakumea eta gizona inolako susmo txarrik gabe batuko diren, zeren emakume bakar bat emakume guztiak izango baita, eta gizon bakar bat gizon guztiak. ...osta, zeure itsumenean iraun nahi zenuen eta inkontziente erkidearen mende jarraitu, ez zenuen ezertxo ere ulertu, Sara, hutsaren mende utzi ninduzun, akabo zure maitasuna; horixe maite zintudala, Ananda, eta maite zaitut oraindik ere, baina ni neu izan nahi dut, eta zinezko maitasuna eskaini zuri; hori al da benetan maitatzea, Sara, traizio egitea, leialtasuna zikintzea, gizakiak lur honetan asma
|
dezakeen
asmorik eder eta gorenetakoa zapuztea, kosmosak agindu digun betebeharra pikutara botatzea, baina oraindik ere garaiz gaude gauzak bideratzeko, oraindik ere hazi garbi bat ernal dezakegu, hutsetik abiatu berriro, elur aratzetik, gure orbanik izango ez duten umeak ekarri, berek egin dezaten gu zure itsumenagatik egiteko gauza izan ez garena, zergatik ez zinen nire besoetara etorri, Sara, fedez eta... Meditazioetan, halere, neure burua baretzea lortzen nuen, eta barru barrutik onartzen nuen neure karma, eta zurea ere bai, Sara, aszetikaren bidez garbituz, dena barruratuz, baita zure irainak ere, jarraitu, aurrera egin, garbitu, araztu... baina etsitzeko zorian ere egon nintzen, hain baitzen astuna gainera botatzen zenidan zama ezkorra; zer zama ezkor eta zer potro, Ananda, garbia izatea ez da ergela izatea, ulertzen; ergela ni, hori ez, Sara, dena erakutsi dizut, dontzeila xalo ezjakin bat baino ez zinen garaitik, ikasketak alde batera utziak zenituen, kontzentratzeko gaitasunik ez zenuen, dislexia arazo handi bat... eta nik sendatu zintudan, barru barrutik lasaitzen erakutsi nizun, polaritatea landu genuen, buruko bi hemisferioei sakonetik eraginez, eta bizkor bizkor irakurtzen eta ziztu batean idazten ikasi zenuen, eta behin apaletik hartua zenuen Yoghi Ramacharakaren liburu zail hura ere ulertzera iritsi zinen; ni halako gauzak erakusten, eta zu, berriz, ezkutuan, neba Kandido ustel horrek utzitako barrabaskeriak irakurtzen, horixe egin zenuen orduan ere:
|
|
|
Gorpua errausteko eskatu diot eta errautsak Pilarren soroan zabaltzeko. Uste dut zor diodala nirekin lotura zuzena eduki
|
dezakeen
zeozer uztea. Argizaiola bat izan daitekeela zeozer hori pentsatu dut.
|
|
|
Hizkuntza batek indarberritzerakoan izan
|
dezakeen
etsairik handiena herritarren aldetik arduragabekeria da; gogoratu besterik ez Mitxelenak idatziz utzi zigun beste hura, hots," hizkuntza batentzat hilgarria dena hiztunen axolagabekeria da". Euskal herritarrek atxikimendu handia izan diotelako eutsi zaio bizirik mendez mende euskarari, baina ez diezaiegun gaurko herritarrei eta hurrengo belaunaldikoei esan jada eurek egin beharrekoa eginda dagoela eta etorkizuna herri erakundeek eta legegileek egiten dutenaren esku dagoela.
|
|
|
oreka euskara eta gaztelaniaren artean, eta oreka, orobat, euskara etengabe indarberritzeko gogoaren eta gaztelaniaren erabileraren jarraipena bermaturik ikusi nahi izatearen artean. Euskaraz bizi nahi duten herritarrek zailtasun handiak eta ugariak gainditu behar dituzte oraindik ere eguneroko bizitzan, zailtasun gaindiezinak askotan, eta egoera horrek hobera egin
|
dezakeen
–eta nahitaez egin behar duen, arren, ezinbestez iraungo du oraindik ere urte luzeetan; borondateak borondate, ezinezkoa baita bestela izatea.
|
|
|
Gaur egungo ezagutzak behar du izan irizpide erabakigarria, ezagutza hori pixkanaka eta herritarren borondatearen arabera erabilera bihurtzea izan behar baitu helburu. Herri administrazioetan eta zerbitzu publikoetan euskararen ezagutzak ahalbidera
|
dezakeen
erabilera lortzea izan behar dute helburu herri aginteek, gaur egungo erabilera tasarekin konformatu barik.
|
|
|
Euskarak hedabideetan duen eta izan lukeen tokiari buruzkoak ez dira, noski, tokiko telebistetarako hizkuntz kuoten sistemarekin bukatzen. Garrantzi betekoa da zalantzarik gabe tokiko telebistena, baina garrantzi bizikoa da, halaber, gainerako euskarrietan gertatzen dena, eta uste dugu garrantzizkoa eta erabakigarria, batez ere, euskarak hedabideetan izan"
|
dezakeen
eta izan lukeen" tokiari buruzkoak finkatzea dela.
|
|
|
Helburu hori ezin da ahalegin mota bakar batekin edo batzuen ahaleginarekin bakarrik erdietsi; ezin da, beraz, helburu hori hezkuntzaren ahalegin hutsarekin gauzatu. Askoren ahalegina behar da, nahitaez, baita hezkuntzarena ere, eta gainera handia da hezkuntzak egin
|
dezakeen
ahalegina, handia da berak bakarrik egin dezakeen ekarpena gizarte kohesiorako hain eraginkorra litzatekeen elebitasun sozialaren alde. Ahalegin hori zehaztu eta finkatu egin behar da, beraz.
|
|
|
Helburu hori ezin da ahalegin mota bakar batekin edo batzuen ahaleginarekin bakarrik erdietsi; ezin da, beraz, helburu hori hezkuntzaren ahalegin hutsarekin gauzatu. Askoren ahalegina behar da, nahitaez, baita hezkuntzarena ere, eta gainera handia da hezkuntzak egin dezakeen ahalegina, handia da berak bakarrik egin
|
dezakeen
ekarpena gizarte kohesiorako hain eraginkorra litzatekeen elebitasun sozialaren alde. Ahalegin hori zehaztu eta finkatu egin behar da, beraz.
|
|
|
Ez du, ordea, esan nahi ahalmenik gabekoa denik. Eskolak euskara indarberritzeko egin ahal duena asko da, eta komeni da saiatzea egin
|
dezakeen
guztia egin dezan, baina egin ezin dezakeena egin beharraren zamapean eta itolarrian amildu gabe, euskara indarberritzeko arazo guztien salbamen iturri bihurtu gabe.
|
|
|
Patxi Baztarrikak ondo asmatu du erantzuna non bilatu: Europar Batasunean, mundu mailako liderra bihurtu baita hizkuntza kudeaketan joan diren hamarraldiotan; Espainian bertan, hizkuntza gutxituak indarrez sartu baitira erakundeetan; Euskal Herrian, euskarak ederki erakusten baitu nola iraun
|
dezakeen
uharte linguistiko batek guztiz bestelako indoeuropar hizkuntzek inguraturik.
|
|
|
Tartea dago atxikimendu bion artean, bistakoa da hori. Beraz, eta kontuan harturik nonahi eta zernahitarako gero eta gehiago erabiltzen den hizkuntza izatea dela euskararen garapen sozialerako hil edo bizikoa, abertzaletasun instituzionalak euskararen etorkizun oparoa bermatze aldera egin
|
dezakeen
, eta egin lukeen, ekarpenik garrantzizkoenetariko bat, garrantzizkoena ez bada, honako hau dela uste dugu: euskararekiko berotasun identitarioaren eta zenbaitetan erakusten duen epelkeria praktikoaren arteko distantzia estutzea, epelkeria praktikoa berotasun bihurtuz, jakina.
|
|
|
euskara indarberritzeko prozesuan, gizartearen bulkadatik haratago dago legeria; edo alderantziz formulatuta: euskal hiztunen komunitateak egin nahi izan
|
dezakeen
ezer ere ez dago, Euskal Autonomia Erkidegoan, legeriak galarazten edota oztopatzen duena. Halere, euskararen etorkizunarekiko larriminak eraginda edo, euskararen plazan betidanik azaldu da indartsu, edo soilik zaratatsu, agian??
|
|
|
Kultur eta gizarte ospea biltzen duten gai eta egoeretara modu eraginkorrean iristen dena. Azken batean, gaurko herritar ikasi baten kultur, informazio eta komunikazio apetak betetzen dituena, elite mailakoetatik arruntenetara; gaurko edozein herritarrak zeinahi egoeratarako adierazpide izan
|
dezakeen
hizkuntz tresneria fintzea ahalbidetzen duena.
|
|
|
Komeni da, halaber, etorkizunari begira jartzen garela, gaur egun euskarak duen osasun neurria baloratzeari ekin eta gaur egun duen bizi indarrari nota jartzen diogunean, aldez aurretik balekotzat onartuko genukeen osasun helburua finkaturik izatea. Esan nahi dugu, 0tik 10erako puntuazio eskalan, euskarak lor
|
dezakeen
nota ezin hobea zein den finkatu genukeela, egin ahal den guztia eginda ere lortu ezin dena helburutzat hartzeak jakinaren gainean porrotari ateak alderik alde zabaltzea baitakar berarekin. Izan ere, egia den arren ez dagoela bermatuta munduko hizkuntza gehienen etorkizun gihar eta loretsua, euskararena barne, egia borobila baita, halaber, hizkuntza bakan batzuk baino ez direla 9 puntu lor ditzaketenak; ziurrenera, ez dira hamar izatera iritsiko.
|
|
|
Nola berma ditzakegu askatasuna eta berdinkidetasuna hizkuntza aniztasuna osasuntsu gorde
|
dezakeen
hizkuntza politika bidezko, aurreragarri, eta eraginkorra aurrera eramaterakoan. Ba al da hertsadurarik gabeko hizkuntza politika eraginkorrik?
|
|
|
Ecok dio gizarte industrialak Superman aukeratu zuela. Modu horretan, gizaki modernoak makinak baino boteretsuago agertu nahi izan ei du, gizarte modernoak ekoiztu
|
dezakeen
edozeren gainetik jarri; bere indibidualtasuna baieztatu, nolabait. Kontzientzia zibiko handiko pertsonaia zen gure Superman, aitortu behar zaio hori.
|
|
|
Gizakia definitzeko modu bat ere aurki daiteke hor: bere buruaren kontra maisuki egin
|
dezakeen
animalia. Luzaroan estigmatizatua izan den edozein giza talderi gertatzen zaio hori, etsaia barruan instalatzen zaiola, autogaitzespenaren ahotsa barruan daroala.
|
|
|
Beraz, beharbada petrolioa ez da sekula amaituko, baina petrolio merkea bai, eta gerra estrategiak dagoeneko errealitate dira. Baina, hemendik aurrerakoak har
|
dezakeen
traza ikusita, beharbada gerra horiek ume jolas modura gogoratuko ditugu. " Globalizazio armaturako" prestatzen ari baikara.
|
|
|
1972an jaiotako batzuek unibertsitatean ikasle ginela entzun genituen halakoak. Gaur, kolapsoak izan
|
dezakeen
forma, kolore eta neurri zehatzaz hitz egitera pasatu gara. Auto azpian itsatsitako bonba batekin kilometroak eta kilometroak egiten ari den zibilizazioa da gurea.
|
|
|
[...] Gure sentiberatasun morala ez badago guztiz lelotuta, ez dugu etsi behar torturaren basakeria erabat desagerrarazi arte. [...] Ez dago tortura zilegi egin
|
dezakeen
argumentu edo zirkunstantzia bakar bat ere".
|
|
|
Sedukzioa da gizakiak bidera
|
dezakeen
bortizkeriarik bikainena: muga guztiz lausoko belaze batean gauzatzeaz gainera, inolako babes ahalmenik gabe uzten du seduzitua.
|
|
|
Arte handiz koadernatuak, tafilete gorrizko bizkarrak zituzten eta filigrana urretsu dotoreak azalean. Bazen tartean autore anonimo baten XVII. mende hasierako aszetikako lehen edizio bat ere. Pensées sur le royaume de Dieu et sa Justice?, zer balio
|
dezakeen
ez nekiena.
|
|
|
" Euskal kultura kultura nagusiaren alternatiba orokor gisa agertzen da, kultura espainiarraren aurrean dagoenean. Errebindikazio kultural hori, hizkuntzari esker osotasun bat era
|
dezakeen
neurrian, proiektu politiko jakin bati lotua agertzen da. Azken batean, kultura nazional bat eraikitzea baino ez da eskatzen, euskal kultura errebindikatzen denean".
|
|
|
Hala ere, Herrialde Katalanentzat proiektatu diren era bateko zein besteko nazio nortasunen teorizazioak eta praxiak izan dituzten eta oraindik ere badituzten arazoek labirintu ezinago konplexu bat jartzen digute agerian. Hiru herrialdeen artetik Katalunia da (Printzerria) identitate politiko bat sortu duela harro esan
|
dezakeen
bakarra: katalanismoa, zeina nagusi izan baita aurreko mendearen hasieraz geroztik, etorkizun ezezaguneko kultur nortasun batez lagundurik.
|
|
|
Lehena Laboaren kantarik ospetsuen eta kantatuena da, eta egokitzapen gehien dituena ere bai, segur aski. Laboak txoria erabiltzen du Euskadiren askatasun nahiaren metafora gisa, nahiz eta askatasun horrek berak aurpegi bat baino gehiago izan
|
dezakeen
, edo, are gehiago, aurpegiz alda dezakeen. Bigarrena haur baten eta lore baten arteko elkarrizketa da, eta aurrekoaren esanahi bera bilatzen du, azken batean.
|
|
|
Lehena Laboaren kantarik ospetsuen eta kantatuena da, eta egokitzapen gehien dituena ere bai, segur aski. Laboak txoria erabiltzen du Euskadiren askatasun nahiaren metafora gisa, nahiz eta askatasun horrek berak aurpegi bat baino gehiago izan dezakeen, edo, are gehiago, aurpegiz alda
|
dezakeen
. Bigarrena haur baten eta lore baten arteko elkarrizketa da, eta aurrekoaren esanahi bera bilatzen du, azken batean.
|
|
|
Horrek guztiak nazio nortasunaren eraikuntzan izan
|
dezakeen
eraginagatik, pentsatu beharra dago literatura katalanak, nahiz eta, lehen aipatu den bezala, kalitatezkoa izan eta berrikuntza eskaini, oihartzun sozial mugatua zuela, eta nekez izan zitekeela tresna eraginkorra nortasun horren eraikuntzan.
|
|
|
Idazle batzuek eta besteek gerran eta gerra ondoren izan zuten jarrera desberdin horren harira, egokia iruditzen zaigu Enric Sòria ren hausnarketa hau [70]: " Ez dago hemen gertatu zena (eta ez zena) uler
|
dezakeen
kristaurik, zeren, azken batean, nahiko txundigarria da dena, eta bizitza bera bezain gorabeheratsua. Mamuak eta piztuak daude, isiltasun zaratatsuak eta hildako tematiak.
|
|
|
osotasun bat bihurtzen da. Hala, zaila da ere hoteletan ikustea, datorrenari, nonahitik datorrela ere, harrera egiteko erabiltzen dira halako tokietan banderak?, baina ez hori bakarrik, agintariek bandera goititzeko agintzen dutenean ere, erritual horren inguruan antolatzen diren protestek agerian uzten dute zenbateraino mobiliza
|
dezakeen
kontu horrek jendea. Horregatik da banderari irain egitea ekintza sinbolikorik erabatekoenetako bat:
|
|
|
Halako punturaino non, RTVEk koproduzitutako telesail batzuetan ere, Espainiako Gerra Zibilari buruz hitz egitean, ideologia desberdineko bi alderdiren arteko gerra batez hitz egiten da, eta ez Espainiak berrehun urtean izandako bigarren demokrazia aldia erorarazi zuen mugimendu faxista batek eragindako estatu kolpeaz. Halako punturaino non alderdietako batek moralki zuritu
|
dezakeen
altxamendua beste alderdiaren kontrolik eza eta hilketak argudiatuta, nahiz eta jakin, datuak mahai gainean jarriz gero, gerrak zuzenean eragindako biktimen kopurua, zeharka eragindakoa ez aipatzeagatik, izugarria dela.
|
|
|
Zenbat gehiago behar dira, ezertan hasteko? Ez ote dugu heriotza hauei kalifikatzaile zakarren bat topatzea agudo, terrorismo berriren baten antzeko edo, jendearen baitan atximur egin
|
dezakeen
hitz berriren bat. Banoa...
|
|
2010
|
|
|
Chascomuseko etxea Frantziako jauregien estilo gotikoari jarraituz egina zegoen. Ez zeukan lekuz edo garaiz kanpo dagoen eraikinak izan
|
dezakeen
kutsu antinaturala, hala ere. Ricardo Ugarte izeneko arkitekto batek egin omen zuen ehun urte lehenago, herriaren izen bera zeukan urmaelaren ertzean, Dupont izeneko aberats frantziar baten enkarguz.
|
|
|
Eneritz Lasak esan du onartezina iruditzen zaiola langileen duintasuna auzitan jartzea janzkeraren aitzakian eta ez dagoela prest horrelako eztabaida batean sartzeko, kolokan jartzen dena askatasun espazioaren murrizketa eta janzteko orduan eskain
|
dezakeen
kreatibitatea delako. Zergatik izan behar du hobea Arretxe andrean gona tolesdunak galtza bakeroak baino?
|
|
|
Zer zen hitz magiko horrek biltzen zuena? Abstrakzio bat, eskuekin ukitzen ez den baina munduaren motorra den zerbait, honek esplikatzen baitu munduaren joan etorria, gizakien zentzua hankaz gora jar
|
dezakeen
zerbait delako eta agintarien borondatea eta historiaren norabidea alda dezakeen aldagaia delako. Kontua da glamourraren formula zein den deskubritzea, Coca Colarena baino ezkutuago dagoen formula hori, berau aurkitzen duenak izango baitu hipnosiarena baino indartsuagoa den zerbait esku artean.
|
|
|
Zer zen hitz magiko horrek biltzen zuena? Abstrakzio bat, eskuekin ukitzen ez den baina munduaren motorra den zerbait, honek esplikatzen baitu munduaren joan etorria, gizakien zentzua hankaz gora jar dezakeen zerbait delako eta agintarien borondatea eta historiaren norabidea alda
|
dezakeen
aldagaia delako. Kontua da glamourraren formula zein den deskubritzea, Coca Colarena baino ezkutuago dagoen formula hori, berau aurkitzen duenak izango baitu hipnosiarena baino indartsuagoa den zerbait esku artean.
|
|
|
Sarritan, honelako bokazioaren handitasuna eta edertasuna kontuan harturik, zera da egin ohi den galdera: zergatik ez ote dago honelako bokazioa maite
|
dezakeen
gazte gehiago?
|
|
|
New Yorkek ez du, beharbada, famarik onena zenbaitentzat. Baina ikusten duena harrituta geratuko da, kontuan harturik gizarteak zer egin
|
dezakeen
, jota ke erronkarik handienak hondatzen.
|
|
|
Irakastea da nire ustez edozeinek bere bizitzan egin
|
dezakeen
lanik ederrenetakoa. Hedabideen munduak badu, zalantzarik gabe bere garrantzia eta profesional onak ezinbestekoak dira horretarako, alegia, ekintza hori bihotzez, bokazioz maite dutenak eta ez soilik ogibide horrekin soldata bat irabazi nahi dutelako.
|
|
|
Debate horretan kontzeptu gakoak, erdigunekoak," nortasuna eta nonbaiteko partaidetza" izango zirela defenditu zuen, eta kontzeptu horietan oinarriturik definitu zituen elkartasun espazioak ere. " Horixe da abertzaleen egitasmoak egin
|
dezakeen
ekarpen nagusia. (...) Euskal Herria herri txikia da etsipena eta immobilismoa albo batera utzi behar dituena.
|