|
2000
|
|
|
Ilustrazioa, demokrazia... Hala ere krisialdietatik beti sortzen ei da zerbait
|
berria
. Azurmendik gure errealitateaz egiten duen gogoeta da, gizarte honetako arazo eta kontraesanak agerian jartzen dituena.
|
|
|
1914ko maiatzaren 13an, pilotaleku estalia prest zegoela jokatzen hasteko
|
berria
eman zitzaion udaletxeari, eta hiru egun beranduago inauguratu zen. Bertan 1.116 ikusleentzako tokia bazen.
|
|
|
Jakina, lan honetan ere aitortu beharra dago partidu batzuk gehiago nabarmendu direla beste batzuk baino. Zerbait
|
berria
esan al dute oraingo hezkuntza sistema desastroso hau aldatzeko. Ez, jauna.
|
|
|
Azkenean, barruan sartzen den pozoia bezala da. Orain ia hilabetero zerbait
|
berria
topatzen dugu. Normalean ordea, gai hauek aldizkari espezializatuetan jorratzen dira eta ez dira irakurleri orokorrera iristen.
|
|
|
Gure ondare bakarra Etxea da. Hau saldu eta
|
berria
erosi nahi dugu. Bertzalde, Eskual Etxea profesionalizatu nahi dugu, zuzendari profesionala behar dugu.
|
|
|
Industria eta ekonomia balio erantsi materialezko katea ustiaketan oinarritu izan dira denbora luzez. Zerbitzu materialgabeen booma kontu berria da, Interneti esker merkataritza elektronikoak mundu mailan izandako eragina bezain
|
berria
. Horrek guztiak langileria motan ere aldaketak dakartza.
|
|
|
Ziberbanku
|
berria
iragan otsailaren 14an gauzatu zen, 10.000 milioi pezetako baliabideekin, eta hasiera batean Espainiako Estatuan jardun ondoren, Frantzian, Portugalen, Estatu Batuetan eta Hego Amerikan (batez ere Mexikon, Brasilen, Argentinan eta Txilen) egin nahi du sarrera. Banku berriak urtearen amaieran 90 langilez osaturiko plantila eta 2003 urterako milioi bat bezero edukitzea ditu helburu nagusi.
|
|
|
Hauteskundeetarako deia egiten bada PSE EEk bere proposamen politikoa autonomista eta aurrerazalea egingo du euskal gizarteak dituen arazoak konpontzeko. Ganoraz eta ilusioz aurkeztuko dugu gure hautagaia, euskal herritarren gehiengoaren sustengua jasoko duelakoan, Eusko Jaurlaritza
|
berria
gure hautagaiaren inguruan eraikiko denaren itxaropenez. Bestelakoan, Alderdi Sozialistak ez badu gehiengoaren sustengua jasotzen, ez dugu inolako aukerarik baztertzen.
|
|
|
Castro Urdialesek Bizkaiarekin eta, beraz, Euskal Herriarekin, duen lotura ez da
|
berria
. Pliniok autrigoiak topatu omen zituen bertan eta garai batean euskararen eremuaren barruan zegoela dio askok.
|
|
|
Ondoren, gailu domotikoak jarri genizkioke. Gure etxea
|
berria
ez bada, berriz, dauden instalazioak erabiliz (elektrizitate kableak...) domotizatu genuke, garestiegia izan ez dadin.
|
|
|
Taula gainean hiru pertsonaia bakarrik, desamodioaz hizketan. Hiru pertsonaia hauetatik, bata Kike dugu, hitz egin beharra edo bere pentsamenduak ozen entzuteko beharra daukana, eman behar duen
|
berria
gaizki hartua izango ote den susmoa baitu. Bestea, zerbitzari psikologo horietakoa da, lasaitu daitezen bezeroen esanetara jartzen dakiten horietakoa.
|
|
|
Logo
|
berria
EITBko instalakuntzak berrituko dituen Plan Estrategikoa onartzearen ondotik sartu dute. Datozen urteotan, 7.000 milioi pezeta (280 milioi libera) inbertituko dira, horri esker, EITBk, besteak beste, kate berriak abiarazi ahal izango ditu satelite, kable eta Internet bidez.
|
|
|
Euskararen eta euskal kulturaren inguruan aritzen diren erakunde gehienek kultur euskarrien eboluzio eta inplementazioa bizi izan dituzte eta askotan esfortzu handiak egin behar izan dira egoera berriek eskatzen zuten mentalitate aldaketak eman ahal izateko. Gainera, gero eta gauza gutxiago dago denboran zehar irauten duena, hau da, informazioaren munduan goizeko 8retan emandako
|
berria
eguerdirako askotan berri zahar bihurtu da edota irakaskuntzan, aurten argitara emandako testu-liburu batek datorren urterako eranskin batzuk behar ditu eguneratuta mantentzeko.
|
|
|
" Euskaldunon Egunkaria" k ere zabaldu zuen hotsa. ARGIAko hau baino lehen, berriz," Ostiela" k ere jaso zuen liburuaren
|
berria
. Ingelesez dugu liburua baina gaztelaniaz eta euskaraz izango dugu udazkenean, okerrik ez bada.
|
|
|
" Esan nahiarekin kezkatzen den jendea falta zaigu. Inor ez da
|
berria
eta ez du esango beste norbaitek esan ez duena, baina ahalegin bat egin behar da"
|
|
|
Alderdi abertzaleak (hasi EHtik PNVra) orain 25 urteko diskurtso bera botatzen ari gara. Orduko belaunaldiarentzat zentzua zuen diskurtso hark, baina hurrengoentzat ez, zerbait
|
berria
behar dute.
|
|
|
Txirikordari beste bueltatxo bat ematea da. Behar bada orain (eta beti egon bada ere, ez da
|
berria
) gehiago jotzen da liburu hibridoak egitera: nobela eta poesia artekoak, edo saiakera partea ere baduena...
|
|
|
Horrela, Atlas izeneko agentzia sortu du, besteak beste, Tele ren korrespontsal lanak eta deskonexioak egiteko, Euskadin, Galizan, Katalunian, eta beste hainbat lurraldetan; eta telebista lokalak ere, bereziki Euskadikoak, helburu nabarmen ditu. Alde honetatik, hor daude TeleDonosti eta sortu
|
berria
den Bilbovision, etorkizunean beste hirietara ere luza daitekeen telebista sare proiektu baten zutabe.
|
|
|
ingelesa eta frantsesa menderatzen ditu eta alemanez moldatzen da. Euskaldun
|
berria
da. Txalaparta argitaletxeko euskarazko edizioen arduradun gisa aritu da sei urtez.
|
|
|
Horrek esan nahi du, mozkin handiak lortzen dituzten enpresek (Endesak 212.653 milioi pezeta irabazi zituen iaz eta Iberdrolak 127.000 milioi) fondo publikoak erabiltzen dituztela langileen kostuak murrizteko. Eta larriena zera da, bat egitearen
|
berria
zabaldu baino egun batzuk lehenago, Espainiako Gobernuko presidenteak berak, Jose Maria Aznarrek, publikoki arbuiatu zituela aurretiko erretiro planak bere politikaren barruan, hain zuzen ere PSOEren Gobernuan oso eskuzabal erabili zen jokabidea, hainbat sektore birmoldaketa egiteko. Aurretiko erretiro politika arbuiatzeko hauxe esan zuen Aznarrek:
|
|
|
garai horretan bertsolaritza telebistaz ematen hasten da. Telebistaz lehengo bertsogintza emango balitz, publiko
|
berria
ez litzateke etorriko eskaintza horretara. Publiko berria etorri zen bazegoelako belaunaldi oso bat ordura arte bertsolaritzara hurbildu gabeko jendearen mezuak era txukun batean eman zitzakeena.
|
|
|
Telebistaz lehengo bertsogintza emango balitz, publiko berria ez litzateke etorriko eskaintza horretara. Publiko
|
berria
etorri zen bazegoelako belaunaldi oso bat ordura arte bertsolaritzara hurbildu gabeko jendearen mezuak era txukun batean eman zitzakeena. Arrakasta horregatik izan zen.
|
|
|
Hitz
|
berria
betikoa dela pentsatzeko moduan ematea. Demagun:
|
|
|
Bistan da, erantzuna ezezkoa izango zelakoan zen galdetzailea. Izan ere, bazter guztietara zabaldu zen epaiketa bidegabe haren
|
berria
. Eta hanka sartzeko arriskurik batere gabe esatea zegoen gure aldizkariak baieztatzen zuena:
|
|
|
Argia n" Trajedien kronika klabe minorrean"(, 63 or.) artikulua argitaraturiko komentariogileak dioenez, idazle zintzoaren irizpideari lotzen zaio beti Sarrionandia, beti zerbait
|
berria
entseatzen du liburu bakoitzean. Argiako komentariogileak dionez, Ifar aldeko orduak liburuan kronistaren papera bereganatzen du Sarrionandiak" Trajedien kronika egiten duela esango nuke nik.
|
|
|
Hona hemen arestian aipaturiko giro hori aukeratzeko arrazoiak: " Hegoaldea modelo sinboliko gisa hartu dut, hori ez da
|
berria
, Faulknerren kasua hor dago.(...) geografia intimo bat sortu dut; benetako errealitate geografikoa antzeman daiteke, baina ez dago asmo dokumentalik." (Argia 1561) Gainera, geografia intimo honi Izurkiz izena eman dio. Hots, sinbolismoz beteriko izena:
|
|
|
Hizkuntza
|
berria
aldarrikatu du Edorta Jimenezek, hiria euskaraz deskribatuko duen hizkuntza. " Eta gero obrak motzak badira euskaren aldetik edo, bilaketaren ondorioz lortuko dugu geure obrak sinesgarriak izatea.
|
|
|
Pertsonaia nagusia, Isidoro Belaustegigoitia deiturikoa, lurralde batetik bestera dabilen Egunkariako berriemailea da. Erredakziora Kazakhstanen estralurtarrek lur hartu dutelako
|
berria
iritsi da. Azkenean, kazetari hau bidaltzen dute berri honen inguruko gertaerak ikertzeko.
|
|
|
Pozez irakurri nuen 1999ko urriaren 11ko Egunkaria k bere 15 orrialdean zekarren
|
berria
,. Eurokarta duintasunez sinatzea galdeginen dute Baionan urriaren 24an, izenburupean, non dei egiten zuen Frantziako hizkuntza gutxituen alderako elgarretaratzera, Baionan, urriaren 24an.
|
|
|
198 Cristau Doctriñberri ecarlea, Christauari dagozcan Eguia sinis beharren
|
berria
|
|
|
Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu
|
berria
izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere.
|
|
|
Beste kontua da Interneterako sarbidea eta Internet bidezko zerbitzuen hornikuntza. Hain zuzenere, komunikazio askatasunaren Legea eraldatzeko Lege
|
berria
eremu hau arautzera ere etorri da, edukiengaineko kontrola eta erantzukizunari dagokionean bereziki. Ez dago ezer, ordea, Internet bidez bakarrikemititzekoak edo ematekoak diren irrati edo telebista zerbitzuei buruz, zeinak, inongo esleipen prozeduraedo hitzarmen edo konbentzioa sinatu beharretik kanpo dauden.
|
|
|
Azkenean, ordea, askoz sakonagoa izan da eraldaketa, datorrenlurrazaleko telebista digitalaren ezarpena gidatuko duten oinarrizko arauak eta Internetaren gainekoxedapenak ere jaso baitira. Lege
|
berria
–2000 Legea?, abuztuaren 1ean eman da behin betiko eraneta abuztuaren 2ko aldizkari ofizialean argitaratua izan da.
|
|
|
Lanaren antolakuntza. Teknologia berriek duten ahalmen produktiboa bideratzeko, sorkuntza, ekimena, enpresarekiko atxikimendua eta kualifikazioa dituenlangileria
|
berria
behar da. Jakina, fordismoak zekarren ekimen gabeko eta kualifikazio gabeko langileriak ez du hemen balio.
|
|
|
Berrikuspen labur honetan, beharrezkoa da Helen Singer Kaplan aipatzea.Terapia sexual
|
berria
(1974), Orgasmoaren nahasteak (1979), Terapia sexualareneskuliburu irudizkatua (1987), Sexu nahasteen ebaluaketa (1983) eta beste zenbaitlanen egilea dugu. Erantzun sexualaren eredu trifasikoaren formulazioa hariesleitzen zaio eta, hau dela eta, terapia sexualaren barruan desiraren nahasteenkontsiderazioa ere bai.
|
|
|
Horregatik, bihotzezopa diot, itxuraz opa behar ez niokeena: bizi bedi luzaro orain arte bezala, aitorpenofizialik gabe, kontsentsu euskaldun
|
berria
finkatu arte bederen, hori berori zuzendabilela adieraziko duen seinalerik onena izango baita.
|
|
|
Mundu
|
berria
sortzen ahalegindu da gure adiskidea eta horrek etena ekarri du.Etena, ez iraganarekin berarekin, iraganeko kontsentsu suntsitzailearekin baizik.Txillardegik behin eta berriro salatu du orain arteko kontsentsu integratzaile horrenarriskua eta behin eta berriro azaldu ditu disentsuko jarrerak, gure kontzientzien barnean ezarri nahi zen kontsentsu hori bere artikulu latzekin arrakalatuz eta sasi ir... Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz.
|
|
|
Nire honek, zerbait izatekotan, oinezko euskaldun baten testigantza izan nahi luke. Izan ere, euskalduna(
|
berria
) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta egonik, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan. Nik topo nola egin dudan kontatu nahi nuke, nire kasuan bezalaxe beste askorenean ere, zeu izan zarelako bidean behin eta berrizagertu izan den erreferentzia.
|
|
|
Bera, euskaldun
|
berria
izanik, ez zen soilik euskaldun osoa (orduko hartan gurelehen ardura zen, totela izan gabe, esaldi osoa amaitu ahal izatea eta, Sabin Egileorgure irakasleak, mila esker, Sabin!, esaten zuenez, autobusa heldu aurretik, autobusanoiz helduko zen geralekuan zegoenari tirada batez galdetu ahal izatea); izanik, berriz diot, gramatikaria ere bazen, hainbat linguistika libururen egilea, eta gainera, idazlea, nobelagilea alegia!
|
|
|
Txillar izan zen, beraz, euskal idazle gurako batek islaturik ikusi nahi lukeenlehen eredua; bera zen ispilu eta xedea, erreferente bat, oraindik bakarra, euskalmunduan sartu berri
|
berria
zen erdaldunarentzat.
|
|
|
Europako tradizioan, beraz, hila (gorpua edo arima berdin) hartu gura duten izakigaiztoak badira nonahi eta, alde horretatik, Araneko hilbegiran gertatu zena ez dagauza
|
berria
.
|
|
|
Alfer alferrik. Gerrak apurturiko iragan zaharraren gainean, zutik zegoen jamundu (gurean bederen)
|
berria
, eta ezerk zuen haren martxa geldiarazi.
|
|
|
Baina Lizardi, oraindik iraganean bizizen, mundu berriaren aurrean entzungor eta itsu jarraitzen zuen Euskal Herri zaharraren parte zen, bera sentsibilitate oso modernokoa izan arren. Euskal Herri
|
berria
, mugarri hori, alegia, lur berriak eta garai berriak irekitzen dituena, Txillardegi da. Eta, konkretuago, Leturia.
|
|
|
euskal nazioa, euskal estatua, zuzenbide propioa.historia, jarraitu beharreko eredu bihurtu da. Uste horren arabera, ez da
|
berria
pentsatubehar, zaharrari jarraitu eta hartan inspiratu baizik; bertatik legitimitate historikoa etasoziala ateratzea, ez zaigu besterik gelditzen. Alabaina, bide hori antzua da.
|
|
|
Zerga biltzeantolatzaillez gain, hizkuntza dala erresumaren instituzio nagusia eta sustraiezkoa.Eta hau betidanik, baiña erresumaren aginpidea gotortu ala, gero eta finkatuago etanabarmenago gaur agertzen dala. Eman dezagun hizkuntzaren batasun indarrarenbalioaren ohartzapena
|
berria
dala. Baiña, halere, konturatu gabe, edo erdizka baizikez konturaturik ere, erresumak betidanik izan du hizkuntza politika bat?
|
|
|
–Hein batean, beraz, ukatzerik ez dago: naziogarri danaldetik, hizkuntzarekiko istimua berri
|
berria
da. Bego hori hortan.
|
|
|
Han gauzak apalkiro baina behar bezala atondu ziren: hirurehun bat pertsonarentzako areto handia, proiekzio gela intsonorizatua eta leku altu batean kokatua, proiekzio makina
|
berria
(hasieran ikatz sistemaren bidezkoa, lanparetakoa geroago), antzerki modura erabiltzeko eszenatokia (zoruko tranpola eta guzti), bi leihatilakosaltokia, komunak, taberna gisa baliatzeko lekua, etab.
|
|
|
Salaburuk zioen Unibertsitatean bezala Euskaltzaindian ere, hautuakoro politika aintzat hartuz behar direla egin; Irigoien-ek aldiz politikaren gainetikparatu zuen egia, Arregi-k bezala?, saia gaitezen apalki egiaren bila joateri??, Txillardegik bezala?, egiak izan behar du hautuaren gidaria??, oraindik itzali ezden tradizio filosofiko beneragarrienak bezala: honek agintzen duenez, izan ere, egiarenbila zinez dagienak zabaltzen baitio bidea askatasunari; iturri zahar horretan edan duur
|
berria
Joxe Antonio Artze poetak ere: –bihotz bihotzez, gogo gogoz eta indar guztiz, ibili zabiltzanean, joan zoazenean, argira zaramatzan, bizira daraman, egiarenbidean28?:
|
|
|
Honetarako beharrezkoa litzateke irratsaioa egiteko orduan entzuleekin beraiekin kontatzea?. Dakusakegunez, ez da
|
berria
irratiaren komunikazioa bere esangura horizontalean ulertzea (ez goitik behera agindua). Honela irratia interaktibo bihurtzen da.
|
|
|
Bien mailen arteko loturaren berri goian eman dugunez, eta oso luze joko lukeen legean agertzen ziren hamaika ñabarduraren azterketa alde batera utzita, bat da, nahiz
|
berria
ez izan, guk azpimarratu nahi genukeen ezaugarria: Estatuaren nonahikotasuna218 Hezkuntza egitura orokorraren piramidearen gailurrean gaude eta ardura zuzena eta bakarra Estatuari dagokio; unibertsitate zentrala Madril-en izango zen eta gero bederatzi hiritan distrituko unibertsitateak kokatuko ziren.
|
|
|
Ez da
|
berria
Estatu espainiarrak duen testuliburuak kontrolatzeko nahia, eta ezagunak dira, esate baterako, hauen bidez egin izan dituen herritar abertzaleak abertzale espainiarrak, noski sortzeko ahaleginak279 Zalantzarik gabe testuliburuak hezkuntzaren historia arloko ikerkuntzarako aparteko dokumentu baliagarriak ditugu, besteak beste, transmisio ideologikorako baliabide direlako(. El libro escolar ha sido... dio Escolanok280) eta, beste batzuen artean, jarrera politikoen berri ematen digutelako281 Kontrol ideologikora zuzenduta dauden praktika politikoek ematen digute honen froga garbia282; zentzu horretan, Moyano legeak aurreneko urteetako testuliburuen inguruko politika sistematizatu zuen, eta 1868ko iraultzak nolabaiteko etena ekarri bazuen ere,. Restauración?
|
|
|
Rocío neska beltzarana da, esana dudan bezala. Ilea ere, eta ez naiz ari ezer
|
berria
deskubritzen, beltza eta luzea. Luzea, justu bularrak sortzen hasten zaizkion malkarreraino.
|
|
|
Aurpegi alaiz zetorren Eider, eta gogo nabarmenak erakutsi zituen Txemarekin hizketan zebilen hura ezagutzeko. Aurkezpenen ostean, garai hartan herrian puri purian zegoen gaiaren azken
|
berria
ekarri zuen Eiderrek: " ba al dakizue?
|
|
|
Bigarrenik kontatuko dizut zure bertze gutunetarik batean eman zenidan
|
berria
, noiz eta jakinarazi baitzenidan —marrazki eta guzti— penduluaren aurkikuntza, jakintsu holandar baten trabailuei esker, zeinari jaun Christiaan Huygens baitzeritzan, eta zeina Leydengo Unibertsitatean ere egon baitzen aldi batez, bere studioen aitzinatzeko. Eta nola eraman ninduen zure berri hark, jaun An dré, osaba Joanikotenganat!, zeren, bertze nonbait erran dizudan bezala, osabak ere gogoan baitzituen Galileoren teoriak, eta hargatik zuen hormatik dilindan harri bat, cubitum bateko soka bati lotua zegoena... eta hargatik ere hartzen zuen soka mutur batetik eta ibiltzen zuen harria alde batetik bertzerat, erraiten zuela:
|
|
|
Erran dizut ezen osaba eta biok geure elkargo sekeretu hura fundatu eta handik sei zazpi hilabeterat heldu zela jaun Marcel: prezeptore
|
berria
heldu zenean, beraz, guztiz nengoen osabarekin liluraturik, baina jaun Marcelek ere berdin liluratuko ninduen handik aitzina.
|
|
|
Eta izen haiek lagun nituen... eta Salamancako etxeak eta suerte orotako edifizioak ere lagun nituen, batzuk stilo batean eta bertze batzuk bertze stilo batean eraikiak, zein baino zein ederragoak, bai barrendik eta bai kanpotik ere: katedral zaharra eta
|
berria
; san Martinen eta Corpus Christiren elizak, san Mar ko re na eta san Benitorena; solistarren, fonsecatarren eta maldonadotarren palazioak; ursulen eta klaratarren komentuak eta dominikoena; santa Teresaren etxea eta Maskorren Etxea; edo unibertsitatea bera...
|
|
|
euskaraz, eta bizpahiru hitz gaztelaniaz. Halarik ere, erran behar dizut guztiz sinetsia nagoela ezen Nafarroa osoa apurka gaztelaniaren alde jarri genukeela, nola egin baitute jada Nafarroako handikiek eta noble gehienek, guztiek ez erraiteagatik, zeren eta gaztelania baita Espainiako inperioaren hizkuntza, mundu zaharra eta mundu
|
berria
uztartzen dituena. Berdinzki erran diezazuket ezen Kristok manatu zigula mundu zabalerat eraman behar genuela haren dotrina, eta, nola gaur egun gaztelaniaz den mundu zabala, eta gaztelania bera ere den mundu zabala, ez euskara, hala, gaztelaniaren alde egoitea da Jainkoaren alde egoitea, mundu osoaren ebanjelizatzeko.
|
|
|
—Oker zaude, aita Bartolome, zeren eta ez mundu zaharra ez mundu
|
berria
baitira mundu zabala: izarrak dira mundu zabala, eta eguzkia eta ilargia dira; eta teleskopiotik kasik gauero izarrei beha egoiten naiz, eta izarrak ez dira, ez, gaztelaniaz mintzo, zuk bertzerik erran badezakezu ere...
|
|
|
AMAK iradoki eta aitak erabaki bezala, jauregirat etorri bezain sarri bete zuen Ziaurrizkoak jaun Marcelek utzi lekua, ene prezeptore berri bihurtuz. Eta, hala, osaba eta biok Italiarantz abiatu aitzin, prezeptore
|
berria
egun guti batzuetan aritu zitzaidan eskola emaiten.
|
|
|
HANDIK astebeterat hedatu zen
|
berria
lau haizeetarat: osaba Joanikoten dorretxetik itzuria eta ihes egina zen Maddalen, zaldi baten gainean, arrastiri batean.
|
|
|
Nik bederatzi urte nituela izan zen, eta Mattinek hamabi. Aita eta ama bazebiltzan orduko erraiten, isilpean, ezen prezeptore
|
berria
ekarri behar zela, zeren eta egun batean sujet hari buruzko solasa aditu bainien gordeka eta ezkutuka, aitona Nikolasek bi urte eskas lehenago hartu erabakiari berriro buru egiteko asmotan, profitatu nahi zutelarik, hartarakotz, aitona Nikolas gero eta eriago eta ezinduago zegoela, gero eta hutsago eta eskasago. Baina, guztien onerako, don Frantzisko aitzinatu zitzaien.
|
|
|
—Zure bi seme horiek nik baino gehiago dakite, eta prezeptore
|
berria
ekarri zeniekete, baina prezeptore on bat. nuke nik ere halako sermoiak eginen banitu...!
|
|
|
JAUREGIKO sehien ahotan zebilen
|
berria
, Pagabasoko herensugea —izen bereko leizean ezkutatzen omen zena— urduri ez ote zebilen egun haietan eta leizetik burua atera ez ote zuen, eta, hala, ingurune hartarik iragan behar zuten guztiei —neskatxei batik bat— gomendatzen zitzaien ezen ibil zitezela kontuz eta egin ziezaiotela otoitz san Migel arkanjeluari, zeren san Migelek bertze herensuge bat hil baitzuen jadaneko, h...
|
|
|
Ohartu ote zen, bada, osaba Joanikot, zalantzaz josia nengoela eta ez nekiela norat jo, nahiz eta iduri egin nezakeen ezen osabaren kide ezin leialago nintzela? Baina nik ez nuen gerlarik nahi, bertzalde... nahiz eta, osabaren hitzen bidetik, gero eta klarkiago ikusten nuen ezen ezin ekidin izanen nuela gerla hura ene hautua egin nezanean eta alde baterat edo bertzerat jo... zeren eta, Italiarantz abiatu aitzineko denboraldi laburrean, behin baino gehiagotan ikusi izan bainituen aita Bartolome etorri
|
berria
eta osaba Joanikot kontrakarrean, buruz buru, etsai ozpinduak balira bezala, nor bere muturrean, urrats bat bera ere gibelatu gabe, batek antsiarik ez zuenaz antsiatzen eta enkoniatzen zelarik ber tzea.
|
|
|
Joan nintzen, bada, haienganat, eta aitak erran zidan: " Aita Bartolome Iruñatik etorri
|
berria
duk, eta..." Baina aitak bide erdian utzi behar izan zuen bere errana, zeren orduantxe aditu baikenituen osabaren ziztuak eta oihuak ere: " Luthero, Luthero!" Eta aita jesuitaren keinu hura ikusi nuen ondotik:
|
|
|
Umoretsu jaiki zarete gaur, ezta? —erran zigun, aldameneko mahaia jasotzerat etorri
|
berria
zen ostalersak.
|
|
|
Eta nola sinetsi nuen istant hartan ezen egiten ari ginen guztia zuzena zela, zeren haien gorputzek bordako sutan akabatu baitzuten, eta haien arimek ere berdintsu eta orobatsu behar zuten, infernuko garren artean, bekatu mortalean hil zirelako! Eta,
|
berria
eman ondoren, osaba Joanikoten karta bat eman zenidan... baita zure koadro hura ere. Eta zenbat eskertzen dizudan orain orduan egin zenuena, nahiz eta haren ondorez neurrigabeki sutu eta koleratu nintzen!
|
|
|
Hori ez duk zientzia, horiek ipuinak dituk, mutila!" Baina nik hura ikusi nuen, eta ikusi bezala eta ikusiaren arabera kontatzen ari natzaizu, jaun André... Hotzean pentsaturik, ordea, bertze arrazoin bat ere bila daiteke, zeren, nola tigrea jan
|
berria
izan baitzitekeen, ase egon baitzitekeen mementu hartan, halako moldez, non, jateko beharrik ezean, ez baitzitzaigun gainerat oldartu. Hala izan ote zen?
|
|
|
Eta hala joan ziren egunak, eta joan zen urtebete hura, eta egun batean Simón de Osorio —ene osaba hura, kakao saltzailea zena eta Caracasen bizi zena—, ohi bezala, bisitan etorri zitzaigun; eta ni, hatsarrean, alegeratu egin nintzen, zeren hark eman baitziezadakeen, benturaz, neure lehengusu haren berri. Eta, elkarri agur egin ondoren eta ohiko galderen ondoren, azken denbora hartan hain kezkaturik nindukan enigmaren desestaltzeko, abiatu ginen ama, osaba etorri
|
berria
eta hiru ahizpak egongelarantz, non baitzegoen koadroa, eta galdetu nion ezin urduriago osabari: ‘Nolakoa da ene lehengusua?
|
|
|
—Beharbada, ez zenuten mapa horrekin itsutu behar, zeren, harat joan gabe ere, hemen berean aurki baitezakezue bilatzen duzuena. Izan ere, arestian erran dizuedan bezala, indiar batzuk bisitatzetik etorri
|
berria
naiz, eta zer erranen dizuet nik, bada.... Oso jende ona dela, egoismoak eta harrokeriak kutsatu gabea:
|
|
|
Eta hala oroit zezakeat orain, konparazione, bere esperientzia hura, amorio eta konbentzimendu haietxekin kontatu ziguna, noiz eta jakinarazi baitzigun ezen teleskopiotik ikusi ahal izan zuela nola iragaiten zen Merkurio eguzkiaren gainetik, Keplerrek urte batzuk lehenago iragarri bezala, zeren eta orduantxe adierazi baitzigun harako hura: " Erraiten ditek ezen Indietan dagoela mundu
|
berria
, baina bada unibertsoan mundu berri gehiagorik: izan ere, planeta bakoitza duk mundu berri bat, eta izar bakoitza, orobat" —eta, bere hitzen azpimarratzekoedo hatza altxatzen zuela, erantsi eta eratxiki zuen—:
|
|
|
Egia erranen dizut, jaun André. Neure ordu arteko bizitzan kasik ez nintzen neskez arduratu izan, baina egun hartan bai, barrenean zerbait nabaritu nuen, zerbait
|
berria
, zeren eta hura ez baitzen, konparazione, anaia batek bere arreba eriarenganako senti zezakeen urrikalmenduzko maitasuna, nola izan baitzitekeen nik Pisan sentitu nuena, noiz eta Laura zeritzan neskatxa zangobakar harekin inkontratu bainintzen; aitzitik, sentimendu berri hark barrendik inarrosten ninduen eta asaldatzen, eta, nolabait erraitearren, hegazti ezezagun bat bihotzean bere habiaren egit... Eta, nehongoa ere izaitekotan, paradisukoa edo zerukoa izan behar zuen hegazti hark, hain baitzen enegan sortzen zuen sentimendua gozoa eta deliziosa, baina baita, aldi berean, haizetsua eta bortitza ere.
|
|
|
Kontatu dizut ezen Pedro Huizi Ubarneko dama zaharraren semea zela eta dama gaztearen lehengusua, baina ez dizut kontatu ezen, aitari tigrearena gertatu ondoren, etxetik atera ere gabe egon zirela bi emaztekiak, dama eta damatxoa, leihoak hertsirik, itzalpean denbora batez, aitaren ondikozko erabakiaren ondorez kulpant senti zitezkeelako... eta amaren beldur zirelako ere bai, beharbada. Edo, erran nuke ezen leiho guztiak hertsirik zituztela, bat izan ezik, zeren eta Pedrok harat eraman baitzuen bere studio
|
berria
, eta zeren argiaren beharra baitzuen ongi trabailatzeko. Baina estatu hartan Pedro ez zen gogara sentitzen...
|
|
|
—Utz, gustatzen zaidak look
|
berria
.
|
|
|
Horrek ez zuen, hala ere, nire hobena eztitzen, eta sentipen horrek are gehiago bulkatu behar nindukeen —noiz eta une horietan— anaia zoritxarrekoaren ondoan egotera. Bazuen Edurne, ordea, eta hari familiako kide femeninoen tropa gehituko zitzaion
|
berria
barreiatu bezain agudo. Polizia agertu gabe zegoen oraino, baina hura ere —Potzolo bera, beharbada— ez zen luzatuko, medikuek Josuren zauriak arma zuriak eginak zirela frogatu bezain sarri.
|
|
|
noratu nion. Segurtasun zerraila zuen, berri
|
berria
zirudiena. Hala ere, bertze aterabiderik ez eta hartara luzatu nuen eskua.
|
|
|
Zertarako egin behar nuen Edurne horren guztiaren jakitun? Hari zegokionez, nire bisaiaren egoerak baizik ez ninduen kezkatzen, ez bainintzen noski itxura oneko, oraindik ezabatu gabeko kolpe zaharrei
|
berria
gehituta. Matela guztia hanpaturik sumatzen nuen, eta orobat mindurik eskuak, ezker belauna eta gerruntzea.
|
|
|
—" Triangelu gorria"," Aquario
|
berria
"... Arruntagoak ematen ditek.
|
|
|
Ez dakik egun edozein funtzionariok hau bezalako Volvo bat eskuratzen ahal duela, interes gutiko mailegu baten bitartez? Eros ezak
|
berria
, merkatuak eskertuko dik-eta! Hire milioiekin, hainbertze egiten ahal duk erreka jotzeko beldurrik gabe.
|
|
|
Mexikar baten hitzaldi sortara joatearekin, adimena kontrolatzearen abantailak deskubritu zituen hiriko hotel dotore batean. Luze gabe," talde"
|
berria
estreinatu zuen.
|
|
|
Nik ez dut inoiz xanpainarik edaten, bihotzerrea eragiten baitit, baina Jennyren mihiak nire aho barnean egin zuen sarraldi ustekabekoak isilarazi zituen botila barra gainera agertzeak sorrarazten ahal zizkidan arrangurak. Hura erretiratu eta
|
berria
ekarri zutenean, erdia ere ez genuen edanik. Deus axola niri, une horixe hautatu baitzuen nire lagun berriak ene esku herabea bere izter artera eramateko.
|
|
|
Urritik zabiltzate egunkari horretan, urritik zabiltzatenez! Bada, ordaina salgai mota berean nahi diat,
|
berria
berri truk. Zer duk gaur nire tripontziarendako?
|
|
|
—Erran
|
berria
: izeba ez zitzaiguan hil.
|
|
|
Zakar ihardukitzen nion, baina egia izaki. Duela zortzi urte bizia aldatuko zidan
|
berria
hartzean bezala, zorabio hura berritzeko aukera izan nuen, geroan ere, aita erraten zidan izaki estrainio horren aitzinean.
|
|
|
Ongi kobratu ote ziguten dudak nituelako aitzakian, berriz ere ireki nuen kartera: bi kondoiak hor ziren beti, zaharra eta
|
berria
.
|
|
|
Langilea, latz antxa, nabarmenkeriaren etsaia, ezkondua eta bi seme alabaren aita. Oporretatik etorri
|
berria
zen, familia Mediterraneo aldean utzita. Alde horretatik, hagitz arrunta.
|
|
|
Hurrengo segundoak isilik egin zituen emakumeak, eta hausnarrean nik, buruan zer ote zebilkion. Duda sortu
|
berria
baitzitzaidan: eta ezjakin urrikalgarriena ni banintzen haren idurikoz?
|
|
|
Mendekua prestatu? Nire heriotzaren
|
berria
zenbateraino zabaldu zen jakin. Su puta madre.
|
|
|
Astelehena zen, eta Brown jauna ohartu zen, edo bulegoko idazkari pinpirinak ohartarazi zion, oso guapo zetorrela ile kolore berriarekin, tonu beltzaxka harekin, ilunxeegia aukeran, baina ondo hala ere, halako erokeriak ere egin behar izaten zirela noizean behin, bizian behin badarik ere, asperduraren gurpil geldiezinak irentsiko ez bagaitu. Eta horixe esan zion Brown jaunak idazkari bular lerdenari, segail plantak eginez, asperduraren kontrako txertoa zela look
|
berria
, nazka nazka eginda zegoela ilaje urrekoloreaz, eta eskertzen ziola lorea, biziki eskertu ere. Eta esaldia amaitu gabe zuela, bere bulegora sartu zen abaila larri samarrean, ispiluaren aurrean azken aldaketaren berri jakiteko.
|
|
|
Eta zergatik elefantea, jakin baliteke, Bonilla jauna?". " Bada, elefantea piztia zintzoa, burutsua, zuzena eta legeak errespetatzen dituena delako; ilargi
|
berria
denean, ibaira jaisten da purifikatzera; ahalkea delako, eta emea errespetatzen duelako; eta bera baino animalia txikiagoekin errukitsua delako, eta gizon bat bidean galduta topatzen badu, bide onera etortzen laguntzen diolako. Horregatik elefantea:
|
|
|
Gerra ondorengo garai hark idealak eta ongi-nahi guztiak miazkatu eta irentsi zituelakoan nago. " Zerbait
|
berria
nahi dugu", esaten dugu, baina zail egiten zaigu olatuen betiko joan etorri etengabearen esanahiaz arduratzea. Bapo!
|
|
|
Orain askatu zarela ospatu behar dugu, nik aspaldian iragarri nizuna bestalde jarraitu du desegokitasun berberaz. Dabidek zuri telegrama bat idazten laguntzeko eskatu zidan eta orduan izan nuen zuen artekoaren zorioneko
|
berria
. Baina egun haietan lagun italiar bat zegoen etxean eta ezin izan nintzen zuregana etorri, bestela segituan Chevrolet Blazer bat alokatu, eta bidaia osoan zehar segika joango nintzaizun.
|
|
|
Dabidek berak kontatu zidan hori guztia eta, egun batez, aita asaldatua nola joan zi  tzaion, burumakur eta errukarri, bi anaien arteko harreman horren berri ematera. Baina
|
berria
ematearekin aski ez, eta Karmelo jakitun jartzeko Karmelori tiro egiteko eskatu zion, zehatzago esanik, harreman hura bertan behera uzteko (lotsagatik, Josebari ezer ez esatea exijitu zion). Albistearekin gaizkitua, Karmelo egun batetik bestera desagertu zen eta herrian zabaldu ere egin zen ETArekin zerikusia izan zezakeela.
|
|
|
Bidailagunek inkontzienteki zoruan utzi dituzte beren fardelak, telegramak zioena beraientzat ere balitz bezala, edo, begirunez, nire erreakzioaren esperoan egon behar balute bezala. Baina ni, doi bat bakartu, papera zabar askatu, eta gainetik ikusmiratu ondotik, nire aldarteak eta tonuak nabarmentzen ez zuten
|
berria
eman diet:
|
|
|
Ez da
|
berria
historiaren irakaskuntza doktrina politikoen zerbitzura erabiltzea. Ezta ere dogman oinarriturik inkisidore lanetan ibiltzea ere.
|
|
|
Paperezko dokumentuen bizitza luzea denez, ezagutzen ditugu kontserbaziorako beharrezkoak dituen baldintza eta eskaerak. Dokumentu elektronikoek aldiz, problematika berezia,
|
berria
eta neurri batean ezezaguna aurkezten digute.
|
|
|
MATANZAS, Jose Mari Euskal preso politikoen sakabanaketa: helburuak eta ondorioak. 58 zk. (1990), 149 Alemania
|
berria
Europa berrian. 58 zk. (1990), 7 Nazionalismoaren historia eta oraina. 64 zk. (1991), 101 Europako herri txikien esnatzea. 66 zk. (1991), 65 Estatua, gizartea eta historia. Alemaniako historiografia historismotik historia sozialera. 88 zk. (1995), 93
|
|
|
OMAETXEBARRIA, Iñazio Euskerazko mezari oartxo batzuk. 19 zk. (1965), 36 Liturji
|
berria
dala ta. 19 zk. (1965), 86 Eskutitza. 7 zk. (1958), 110
|
|
|
OMAETXEBARRIA, Iñazio Liturji
|
berria
dala ta. 19 zk. (1965), 86
|
|
|
9 zk. (1979), 90 Hirugarren mundu gerra (Orain eta Hemen). 16 zk. (1981), 73 Alemania
|
berria
Europa berrian. 58 zk. (1990), 7 Golkoko krisia. 63 zk. (1991), 11 (Itz.: Jon Urrujulegi). Bakantzetan historia ikasi (Orain eta Hemen).
|