|
2000
|
|
|
a
|
behar zuten
hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin-Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot-euskara batua ofizial egin zen; gero hori bat etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko egin zen ahaleginarekin, ereduena eta abar.
|
|
|
Presoak gizarteratzeko asmoz egin zen. Sakabanaketaren ostean preso askok libre
|
behar zuten
, baina ez zen gauzatu oposizioan zegoen Mayor Orejak hura eragotzi eta zikin jokatu zuelako. Irtenbide orokor bat lortzen ez zela ikusirik, gure asmoa presoen askapena lortzen joatea izan zen.
|
|
|
Jende anitz zegoen ekialdera beha 1839ko azaroaren 30ean, arratsaldeko ordu bietan, Gebarako gaztelua suntsituko zuen eztandaren zai. Gaztelu horretan babestu ziren azken karlistak, eta bolbora 288 arruek bota
|
behar zuten
. Bai eta bota ere; lehenago, Zurbano generalak Gebara herriko jauregia eta ondoko hamahiru etxe erre zituen, gerla gerla delako eta, omen, zibilen eta militarren artean bereiztea ez zuela merezi, gaur bezala.
|
|
|
Lehen urteak korapilatsuak izan ziren: ikastola ez zen legala, irakaskuntza lerroa sendotu
|
behar zuten
, ez zuten irakasteko leku propiorik... Hastapenak gogorrak izan baziren ere, ilusioz egin zioten aurre erronkari eta horren lekuko da egungo Laudio Ikastola.
|
|
|
Kilometroak eta kilometroak gaztainondoen itzalpe goxoan barrena," skalextria" baino bide bihurgunetsuago batean, zeinetan txerri koadrilak ziren jaun eta jabe, autoekin askorik larritu gabe, bide erditik pasioan zebiltzala. Azken batean, behin Asterix eta Obelix pasa ondoren, zer beldur
|
behar zuten
ba... Zuhaitz arte itxi hartan, inoiz mendi kaxkoren bat bistara azaltzen zitzaigun eta tontorrean, monasterio giroko herrixka hustu itxurako, misteriotsu eta desolatu bat.
|
|
|
Mendebaleko literatura unibertsalaren hausnarketa egitea, XVIII. mendetik hasiz gaur arte. Eskaini nahi genituen testuak irakurriz gozatzeko izan
|
behar zuten
, liburuan benetako protagonismoa irakurketak duelako. Eta irakasleengan sinisten dugunez, jakin badakigu aukeratuko dituztela beren ikasleentzako egokienak diren testuak.
|
|
|
Hala ere, ez dut inondik ihes egin edo ezerrekin apurtu nahi izan. Abestiek niretzat oso garrantzitsua zen giro bat
|
behar zuten
eta giro hori taldeak ipini du.
|
|
|
Gaur egun baliogabetuta egon arren, Kable Bidezko Telekomunikazioei buruzkoLegean eta horren garapena den Araudi Teknikoan43 ezarritako irizpideen arabera eginda kablearen garapena Espainiar Estatuan. ...zitezkeenak44.Demarkazioen oinarria udalak ziren, eta zentzu horretan Udalei zego-kien, hain zuzenere, horiek onartzea; alabaina, demarkazio batek udal bat baino gehia-go hartuko zuenkasuetan, Autonomia Erkidegoek izango zuten hori onartzeko eskuduntza, betiereudalen proposamen eta baimenarekin; halaber, Erkidego ezberdinetako udalak hartukolituzketen demarkazioek Sustapen Ministerioaren baimena
|
behar zuten
. Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio horietako bakoitzean 2 lizentzia eman dira.
|
|
|
zuen izenburu, eta bertan aztertzen zenez,. Telematikak berritzen eta gehitzen ditu independentziarako aukerak?. Egileen ustez,?[.] gobernuek Amerikako dominazioarimugak jartzeko borondatea erakusten dute[...]?; eta horretarako, bertako teknologia mantendu
|
behar zuten
. Hain zuzen ere, 3.2 eta 3.3 ataletan ikus zitekeen bezala, Nora-k eta Minc-ek proposatu zuten irteera, sarearen eta datu-bankuen hedapenestatala zen12 Beraz, ezinbestekotzat jotzen zuten, Frantzia bezalako estatu aberatsbatek bere teknologia hedatzea, independentzia mantentzeko.
|
|
|
ii) Estereotipoak: Haurrek, egokien deskribatzen zituzten sei dimentsiokoadjektibo positibo eta negatiboen artean (zikina, garbia, lagunkoia, haserrekoia, argia, leloa, alferra, langilea, alaia, kopetiluna, onesta, desonesta) ezaugarritu behar zituzten beren lurraldeko eta Espainiako biztanleak.Horrez gain, biztanle horiek noraino zituzten gustuko eta noraino ez (5puntutan) esan
|
behar zuten
.
|
|
|
Azkenean amore eman zuen gobernuak, hargatik aurpegia salbatuz hautsi-mautsi baten bitartez: denbora batez Gersdepartamenduko Nogaron egonaldi bat egin
|
behar zuten
Monzonek eta Txillardegik.Abuztu hondarrerantz han bisita bat egin genien nire familiak eta Baionako XanHiriart-enak (lagun hau jaiotzez saratarra, nahiko ezagutua). Laster itzultzekotanzeuden bi adiskideak.
|
|
|
Mintzaira horiek, beren muganaturaletan? egon
|
behar zuten
: eskola edo administraziotik kanpo, kultura idatziseriorik gabe, gaztelaniari eskubidezkoa omen zuen nagusitasunaren garapenamozteke, modernitaterako lekuz kanpoko irrika barik...
|
|
|
Konkistaren inguruko ustiaketa ekonomikoari dagokionez, ezaguna da, adibidez, erromatarrek Espainian konkistatutako lurraldeetan, nekazaritza-ekoizpenetik %20Erromara bidaltzen zutela. Horrela, Erromako hiritarrek ogia dohain jatea izaten zuten.Gainera, hiri konkistatuen buruzagitza erromatarra izaten baitzen, bertakoekerromatarren biziera oparoarentzako lanean aritu
|
behar zuten
. Bitxikeria bezalaagertuko dut, erromatar jeneralek behin eta berriro Numantziako konkistan porrotajasaten zutela ikusitakoan, Erromako hiritargoa bera ere Numantziaren konkistarenalde, haserre bizian, azaldu zela.
|
|
|
DAB sistema sortu zutenek ondoko helburua zeukaten: irrati-hedatzaileek, sare-hornitzaileek, tresna-ekoizleek, profesionalek eta administrazioek forum egokia eduki
|
behar zuten
DABek ematen duen soinu-kalitate handiko sisteman oinarriak jartzeko eta soinu horren jasotze finkoa eta ibilkorra abiarazteko, horrela interferentzia eta multipath oihartzunei itzuriz.
|
|
|
Beharbada kontrolaz baino gehiago kontrolatzeko saiakeraz hitz egin beharko genuke; izan ere, irakasle hauek azterketa egin
|
behar zuten
, baina irakasleak aukeratzea udal bakoitzari zegokion (ordainketa Diputazioak zehazten zuen, eta gero udalak ordaindu behar zuen).
|
|
|
Bat zen herritar, espainiar? guztiek ikasi
|
behar zuten
historia eta bat ikasi behar zuten geografia. Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza-maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art).
|
|
|
Bat zen herritar, espainiar? guztiek ikasi behar zuten historia eta bat ikasi
|
behar zuten
geografia. Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza-maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art).
|
|
|
Baina portaera hori ez zen historiako testuliburuetara mugatzen; irakurketa lantzeko liburuen artean (hauek ere gobernuaren oniritzia jaso
|
behar zuten
) historiak ere bere lekua izango zuen, testu hauen ezaugarririk nabarmenetariko bat, helburutzat hartzen zuten formazio zibiko-politikoa izanik. Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
|
|
Dekretu berean, matrikulen berri junta lokalari emateko agindua eman zitzaien irakasleei, eta juntek goian aipatutako bide administratibo osoa egin
|
behar zuten
. Aldi berean,, los registros de multas que hubiesen impuesto en cumplimiento de la Ley de 1857?
|
|
|
Eta, horrela, anitz izan ziren urbiaindarrak, egun haietako sermoietarat eta bertzelako ofizioetarat joan zirenak. Jauregitik ere guztiak joan ginen, etxea begiratu
|
behar zuten
borzpasei morroi-neskame izan ezik... eta osaba Joanikot izan ezik, jakina.
|
|
|
Soldadu haiek Espainia defendatu
|
behar zuten
eta nik neure burua, neure ezpainez:
|
|
|
JAUREGIKO sehien ahotan zebilen berria, Pagabasoko herensugea —izen bereko leizean ezkutatzen omen zena— urduri ez ote zebilen egun haietan eta leizetik burua atera ez ote zuen, eta, hala, ingurune hartarik iragan
|
behar zuten
guztiei —neskatxei batik bat— gomendatzen zitzaien ezen ibil zitezela kontuz eta egin ziezaiotela otoitz san Migel arkanjeluari, zeren san Migelek bertze herensuge bat hil baitzuen jadaneko, han hegoaldean, Aralarko mendietan.
|
|
|
Eta, jendearen txaloek eta oihuek airean bat egiten zutela, turutots bat aditu zen. Haren jarraikian, galaz jantzi bi algoazil tribunarantz abiatu ziren, emeki, gibeletik Mantillanako kondea zutela eta festa hartan parte hartu
|
behar zuten
bertze bi toreatzaileak, bakoitza bere zaldiarekin eta bere peoiekin eta morroiekin. Eta, azkenik, aita zihoan, bere zaldi beltzean, eskuan arkabuza zuela.
|
|
|
Eta halaxe egon nintzen egun osoan, eginkizun hura burutik kendu ezinik —iduri batek emaiten zidan bihotz, haatik: dukearen eta kondearen emazteek eta emakume haiek guztiek jarri
|
behar zuten
aurpegiak, sugea erakutsi bezain fite: nik hartu behar nuen orduan satisfazionea eta atsegina, baldin humoreak ohiz kanpoko neurrian nahastekatzen ez bazitzaizkidan, eta baldin, nahastekamenduaren ondorez, itsutzen ez banintzen eta burua galtzen, urduritasunaren urduritasunaz...! —, harik eta afal aitzinean osabarekin berriro bildu nintzen arte, hondar prestakuntzetan.
|
|
|
—Eta ez kezkatu —erran zuen ostatu jabeak—, zeren eta leku ezin seguragoa baita ene ostatua... eta leku ezin seguragoa duzue, halaber, Santo Tomás, halako moldez, non hemen berean baitugu armadako guarnizino bat ere, bere soldaduekin, zeinek babesten baikaituzte kortsarioen eta filibusteroen atakeetarik... baita indiar gorri salbaienganik eta bertako jendeen arteko liskarretarik ere, jakina. Baina jar zaitezte eta har ezazue yaraki pixka bat, bazkaltzen hasi aitzin... zeren aitzinatzen baitizuet ezen hiri osoan ez duzuela arno xortarik kausituko, Espainiatik aspaldi iritsi
|
behar zuten
hornidura-untziak iritsi ez direnez gero.
|
|
|
Handik ordu batzuetarat, berriz, zuhaur etorri zintzaizkidan jauregirat, erraiteko ezen osaba Joanikotek eta Maddalenek beren buruaz bertze egin zutela eta haien gorputzak suak erraustu zituela... Eta nola sinetsi nuen istant hartan ezen egiten ari ginen guztia zuzena zela, zeren haien gorputzek bordako sutan akabatu baitzuten, eta haien arimek ere berdintsu eta orobatsu
|
behar zuten
, infernuko garren artean, bekatu mortalean hil zirelako! Eta, berria eman ondoren, osaba Joanikoten karta bat eman zenidan... baita zure koadro hura ere.
|
|
|
Baina, baldin haien paradisua ez osoa ez guztizkoa bazen, zeren, ororen buruan, lurrean egina lurrak kutsatua baita, halarik ere, haien bizimoldeak, hainbat alorretan, bekatuaren aitzineko paradisukoa oroitaraz zezakeen, eta, ondorez, nola indiar haiek deus ere ez baitzuten eta deus guti
|
behar zuten
bizitzeko, hala, nehork ez zuen bertzeen eritasunik edo heriotzarik desiratzen, heredentzia baten koberatzeko pentsuan, konparazione, gure artean gertatu ohi den moduan.
|
|
|
Aleungarren zigarroa piztu nuen, ke-bafadaren akuiluaz oroimenaren gihar ikustezinak perlesiatik ateratzeko bertze ahalegin batean. Potzolok gauza gehiago erran zidan, aise ere gehiago, eta hor egon
|
behar zuten
, nonbait, nire gogo elbarrituaren azpi-direktorioren batean.
|
|
|
Etxean bizi nintzelarik debekatua genuen gisako munstrokeriak erostea. Jostailuek" hezigarriak"
|
behar zuten
beti. Mutikoak munstroa mugitzen zuen, alegia hegan, irudimenezko etsai bati erasoka.
|
|
|
Minutu bat geroago, lehenbiziko platera mahai gainean genuen. Birberoketa basaz aparte, barazkiek epemuga gainditutako potekoak
|
behar zuten
, bertzenaz ezinezkoa baita horren itxura tristeko mazedonia aurkezterik. Hiru ahamen aski izan nituen nik.
|
|
|
Jaten hasteak ez zion mintzatzeko gogoa apaldu. Laneko goiti-beheitiak —fisio-terapeuta zegoen gimnasio batean—, Josu itzulita elkarrekin egin
|
behar zuten
bidaia, etxeko eskaileretako argia konpondu beharra, batetik bertzera ibili zen solas-molas. Bizkitartean ni, ahoa bertzela lanpeturik, mahai gainekoei emana:
|
|
|
" istripu bat, ez hagitz larria". Hari ere ez nizkion piztarazi nahi ihardespen korapilatsuegia
|
behar zuten
itaunak. Unai, berriz, ezjakinean utzi nuen.
|
|
|
Nerabezaroa gainditzearekin makestuta, nire irudimenak ez zezakeen hainbertze. Zernahi gisaz, inon izatekotan, goiko jangela tiki horietan izan
|
behar zuten
biltokia.
|
|
|
ez nuen bertze nora jorik. Ospitalean nire falta sumatzen hasiak izan
|
behar zuten
honezkero, Josuren ondoan, eta hutsune hori are barkagaitzagoa eginen zen, han izanen zirenek —Edurne, ama, arreba Marixa— jakitean anaia gertatua zela nik hartu beharreko kolpeen petzero. Haien aitzinean inoiz agertuko banintzen, hortaz, guztia osoki argitu beharko nuen lehenik.
|
|
|
Behin batean, Mediterraneo aldeko portu sona handiko batera elkarrekin joateko gonbentzitu gintuen denak, alimaleko kontzertu baten promesan. Taldeak ez ditut gogoan, baina gure maiteenetarik izan
|
behar zuten
, halako joanaldi luzeari —Niloko iturrien bila partitzea adina, guretzat— frogapen gehiagorik gabe lotzeko. Ez ibilgailurik ez dirurik, auto-stopez abiatu ginen, uztail gorrian, errepideko marra etzanak ere urtzen ari ziren sasoian.
|
|
|
Ostikoka ibil  tzen ninduen, eta zerbait esan nik aker-seme hari? Egunek berrogei ordutik gora luzatu
|
behar zuten
nik maisu hari hitz erdi bat esa  teko. Eta ez da gezurra berdin gertatzen zitzaie  la beste ikasle guztiei ere.
|
|
|
Etiopiak abanguardia ekarri zuen, transgresioa, irudiaren nagusia, marginalitatearen edertasuna... Poeta gazteagoen aldarri eta eredu izan zen aldi berean, belaunaldi berriek
|
behar zuten
modernotasun literarioa. Etiopia eta haren area Arestiren harriari kontrajarri izan zaio.
|
|
|
[banau malko
|
behar zuten
urak abuztuak itotzen baditu nork aseguratuko dit ez dudala sekula santan trapuzko lorez egindako sonbrerorik eramango lau kanpai asper eta bigun bat zer egingo dut
|
|
|
Bere baitan, haatik, solipsismoa eta subjektibismoa agertzen zen, eta hauek anatemak ziren errealistentzat. Hortaz, subjektibismo hura ezabatzeko, honako argudioa arbuiatu
|
behar zuten
: ezagutza objektiboa da, oinarri ziur eta zalantzaezin batean eusten delako —sentimen datuak, pribatutasuna— Izan ere, pribatutasun honek ziurtatzen zion subjektibistari oinarri finko hori.
|
|
|
Ikusi dugunez, esanahia eduki zezaten, proposizioek analitikoak —tautologiak— edo esperientziaren bitartez egiaztatuak izan
|
behar zuten
. Beraz, egiaztatuak izateko aukera horrek definitzen zuen proposizio enpirikoen esanahia.
|
|
|
Sistema horren helburua argitzearena zen batez ere. Horrela, behagarriarekin erkatzea zaila zuten termino eta hipotesiek argitze ahalmena izan
|
behar zuten
behintzat, bestela ez bailirateke esanahidunak izango.
|
|
|
Garai horretan fisikaren oinarrizko kontzeptuez arduratu zen bereziki, ikuspegi guztiz zabal batetik. Hau da, Machentzat zientziaren etapek jite iragankorra zeukaten, ez finkoa ez betikoa; zientziaren baieztapenek, proposizioek eta teoriek garapena jasan
|
behar zuten
historian, askotan beraiek errefusatzerainoko garapena. Zentzu honetan, beraz, Machen helburuetako bat zientziari, eta filosofiari ere bai, arrasto dogmatikoak kentzean zetzan.
|
|
|
Beraz, Kanten aurka, Vienan matematika analitikoa zela onartuko zuten. Ez zegoen, hortaz, inolako enuntziatu edo judizio a priori eta sintetikorik; enuntziatu sintetikoek a posteriori
|
behar zuten
izan. Soluzio kantiarra, orduan, kinka larrian zegoen13.
|
|
|
23 Frazerrek hurrengoa dio: " Zenbait arau ezarri ziren laguntza-sua egin
|
behar zuten
pertsonei buruz. Batzuetan esaten zen langa bihurdikatzen zuen sokari eragiten zioten bi pertsonek anaiak izan behar zutela, edo gutxienez ponteko izen bera izan behar zutela".
|
|
|
Japoniatik ekarritako arrautzak ikusia naiz! Guairako kaia itsasontziei erantzun eman ezinik izaten zen; kaian husteko lekua egin zain egon
|
behar zuten
itsasontziek, barratik kanpora. Hogeita lau ontzi zenbatuta nago han, itsasoan, portuan lekua egin zain.
|
|
|
Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu
|
behar zuten
akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten zituen Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko. Ama Birjinaren besarkada amoros hura amaitzean, erabat damututa geratzen zen bekatari madarikatua, nola ez!
|
|
|
Uhartedi batzuetako irudiak ematen ari ziren, baina, telebistaren soinurik entzuten ez zenez, ez nekien zehazki nongoak ziren uharte haiek. Nolanahi ere, Goizuetatik urrun
|
behar zuten
.
|
|
|
" Lagundu zure ahizpari", agindu zion; eta, neska biek komedorea atenditzen zutela, bera plater txorkon batekin emakume zaharraren ondoan jarri, hari koilaratxo batekin jana ematen hasi zitzaion. Ama-alabak
|
behar zuten
, nahiz fisikoan antz handirik ez izan: emakume zaharra, bibotea eta sudurrean garatxo handi bat izateaz aparte, buru-karratu eta begi-txirtxila zen, etxekoandrea berriz musu-mehar eta begi-irtena.
|
|
|
Guztiaz ere, beren egotemodu hura ez zitzaion Xani egokia iruditzen: zer esan
|
behar zuten
besteek, eurak hantxe geldirik, txutxumutxuka ari zirela ikusita. Gari belarrian ari zitzaion:
|
|
|
" Goazen", esan zuen. Ahizpa jaiki zelarik, Xan ohartu zen hura haurdun abantzatuxea zela; joan
|
behar zuten
, menturaz, ospitalera oraintxe. Xan ere jaiki zen.
|
|
2001
|
|
|
Ahalegin franko eta hainbat eskaera burutu ondoren Baionako Herriko Etxeak bere laguntza asmoa azaldu zion AEKri eta hainbat proposamen eskaini ere. Alta, etxea bera edo etxearen kokapena egokia ez zirelako, han-hemenka eta molde ezberdinetara saiatu izan arren AEKideek ez zuten lortu
|
behar zuten
etxebizitza bereganatzea eta bertan behera utzi behar zuten udalaren eskaintza.
|
|
|
Ahalegin franko eta hainbat eskaera burutu ondoren Baionako Herriko Etxeak bere laguntza asmoa azaldu zion AEKri eta hainbat proposamen eskaini ere. Alta, etxea bera edo etxearen kokapena egokia ez zirelako, han-hemenka eta molde ezberdinetara saiatu izan arren AEKideek ez zuten lortu behar zuten etxebizitza bereganatzea eta bertan behera utzi
|
behar zuten
udalaren eskaintza.
|
|
|
Lan saioak 14 eta 15 ordukoak ziren. Emakume eta umeek ere, abereak bezala lanean jardun
|
behar zuten
. Zazpi urte ezkero lantokira jotzen zuten haurrek.
|
|
|
...ndeko arazoak izan baino lehen, Leako herritarrak betidanik bere premiak asetzeko gai izan zirela esan liteke, bertako gizarte nekazariak beharrezko zituen elementu oro (tresneria, jantziak, oinetakoak...) egiteaz norbera arduratzen baitzen; horrela, 1850 arte inguruan ez zen ia artisautza edo merkataritzarik ezagutzen, eta industriaren eragina burdinola eta errota (ugariagoak, garia eta artoa eho
|
behar zuten
neurrian) batzuetara mugatzen zen; gaizki komunikatua zegoen bailara honetan gizarte mota ere nahikoa itxia zen, botere politiko-ekonomiko osoa kontrolatzen zuten leinu-sendi gutxi batzuek eta hauen maizter aritzen ziren beste guztiek osatua, menpetasun harreman gero eta okerrago batean (uztaren eta jaunen menpe erabat). Gizarte egoerak jadanik ez du zerikusirik antzinakoarekin, jakina, baina jarraitzen duena leatarrek beren arazoak beraiek konpontzearen aldeko jarrera da, eta horren adibide nagusia dugu gaur egun 1983an sortutako Lea Ibarreko Udal Mankomunitatea.
|
|
|
Horrela erabaki zuen 1995ean eginiko bere lehenengo kongresuan. 1973 urtean, UEUren abiaburuan, Euskal Herriko unibertsitateen egoera oso bestelakoa zen gaurko egoerarekin alderaturik, artean, unibertsitate mailako prestakuntza lortu nahi zuten Euskal Herriko unibertsitario gehien-gehienek kanpoko unibertsitateetan ikasi
|
behar zuten
. Aukera ez zen oso zabala; Deustuko Unibertsitatearekin batera Nafarroako Unibertsitatea (OPUS), Industri Ingeniaritza Goi mailako Eskola eta «Bilboko Unibertsitatea» zeuden.
|
|
|
Bai Miñon eta baita beste igeri saioetan ere, biak batera egiten zuten ibilbidea, bakarrik egitea arriskutsuegia zelako. Behin, zubi azpi batera heldu
|
behar zuten
eta zubi hori ez zen agertzen. Urtegi batera heldu eta iluntzen ari zela konturatu ziren.
|
|
|
" Bai, helikopteroa tartean zen". Zer egin
|
behar zuten
bi igerilariek gizakia oinez iritsi ezin zen ibai zati batean nekatuta aurrera segi ezinik geratuko balira. Bada, azken espedizio honetan helikopteroari deitu zioten esanez helmugara heltzen ez baziren bila joateko uretatik ateratzera.
|
|
|
Egunero egiten zituzten hilketarik gabeko ekintza txikiak. Etsaia zirikatu
|
behar zuten
Mauletik iparrerantz. Haien helburua ez zen alemanen botatzea; aitzitik, haien mantentzea zen helburua, ez zitezen berehala Normandiara joan.
|
|
|
Partitzen zirela jakin zen eta bi makiak hitzartu egin ziren: Ospitalepekoek eraso behar zituzten, baina besteek atzea zaindu
|
behar zuten
Maulez goiti. Alemanak abuztuaren 10eko bazkalorduan abiatu ziren eta Maule utzi orduko eraso zituzten.
|
|
|
Tirokatu zituzten baina ez zuten bat bera ukitu. Alemanek bazekiten zer egin
|
behar zuten
: kamioietarik salto, arto artera sartu, eta Mauleraino iritsi.
|
|
|
Aurretik Jaureguiberryk proposamenak eginak zituen: besteek entregatu
|
behar zuten
eta gerrako presoak bezala tratatuak izango ziren, Geneveko hitzarmenaren arabera eta hori guztia. Alemanek hasiera batean ezezko borobila eman zuten.
|
|
|
Berak antolatu zuen 120 gizonez osatutako makia, baina denak ez ziren zuberotarrak. Hauek Normandiako aliatuen lurreratzearekin batera hasi
|
behar zuten
jarduna, 1944ko ekainaren 6an beraz. Ospitalepeko hiru baserritan eta Sohutako beste bitan ezkutatu eta hortik hasi ziren ekintzak burutzen.
|
|
|
Ehun urteko historia horretan gauza asko aldatu da, bai Donostiako estropadan, bai Orioko traineruan. Orduan mutil guztiek herrikoak eta arrantzaleak
|
behar zuten
izan. Gaur egun ez dago arrantzale bakar bat oriotarren tostetan, beren lanagatik ezinezkoa dute eta denak lehorrekoak dira.
|
|
|
Kazetaren eragileek bere finantziazioa aztertu zutenean, tamaina honetako proiektu bat gauzatzeko bertako kazetal enpresak ez zirela aski sendoak ohartu ziren; egitura sendoagoa bat
|
behar zuten
. Frantziako Estatuko «Hachette» bezalako enpresa editorial inportante bat, kasu.
|
|
|
Enekoren lana gu zuzentzea izan zen. Kantuak bagenituen, baina antzerki egitura
|
behar zuten
eszenategi gainean jartzeko, ordu eta erdian ikuskizunari eutsiko zion egitura. Abesti batetik bestera pasatzeko loturak bilatzea izan zen bere lana, emanaldiak koherentzia izan zezan.
|
|
|
EIZIEko zuzendari Koldo Bigurik adierazi digunez, gazteentzat nahikoa eskaintza zabala zegoen lehendik, baina helduagoek ez zuten aukera hori eta irakurle euskaldunek gaztelaniaz edo beste hizkuntzez baliatu
|
behar zuten
«munduko literaturaren altxorrak» ezagutu ahal izateko. «Horrez gain, ordu ra arte argitaratzen ziren literatura itzuliaren aleak askotan nahikoa badaezpadakoak ziren kalitate aldetik», azaldu digu Bigurik.
|
|
|
Gainera, Errialdek zioenez," jostailu gehiegi kaltegarri da". Haur gutxik onartuko zion axioma hori bota eta gero, beste gogoeta hau luzatzen zien ordurako erabat kezkati
|
behar zuten
guraso-erosleei: " Aurraren Gabonak eta opariak eskutik datoz, eta Errialdek jostailuen haritik hausnarketa bat luzatzen zien gurasoei urte amaierako ale hartan: Haurrari zer jostailu eman?
|
|
|
Produktuaren izena eta prezioa adierazten dute bakarrik eta beste hainbat datu ere eman
|
behar zuten
: produktu ultraizoztua edo azkar izoztua dela jakinarazi, produktu-lotearen zenbakia eman eta kontsumitzeko data hobetsia zein den gaztigatzea, besteak beste.
|
|
|
Ariketa horrekin ikasleei pasatu nien estatxa. Handik aurrera, ikastaroa bukatu arteko tartean, berek arduratu
|
behar zuten
asteroko ariketa hori prestatzeaz, bakarka nahiz binakalan eginez.
|
|
|
izeneko ariketa izan zen lehenengo faseariamaiera eman eta bigarrenaren atarian jarri gintuena. Ariketa horretan, prozedura-orrian garbi ikusten den bezala, ulermen-ariketen prestaketarako gutxienekoirizpideak eztabaidatzen ahalegindu ginen, ariketak prestatzerakoan ikasleeknondik nora jo
|
behar zuten
jakin zezaten. Horrenbestez, prest zegoen guztia lanariekin ziezaioten.
|
|
|
Materialgintza-proiektu hau ezin da ulertu irakasleen prestakuntzarako plan zabal baten baitan ezbada. Izan ere, aurrerago azalduko dudan mintegian ikas-materialak beharrezkoakgenituen, ikas-materialek mintegia
|
behar zuten
moduan.
|
|
|
Bitartean, beste hirurek, irakaslearen laguntzaz,. Gutunosatu gabea? izeneko testua irakurri
|
behar zuten
.
|
|
|
espirituaren zaindariak ziren eta, beraz, inportanteenak; bigarrenek, bellatores? defentsa militarra egin
|
behar zuten
; eta hirugarrenek, laboratores edo nekazariak, lurra landu eta babesten zuten, aurreko bi taldeak mantentzeko.
|
|
|
Hona hemen etortzekoa zen gatazka batenerroa: nolabaiteko eragina izateko, nobleek zerbitzu publikora jo
|
behar zuten
; bainazerbitzu horren baldintzak beren klase-interesen aurkakoak ziren. Egia esan, nobleziabere boterearen hedapena oztopatzen zuten mugak gainditzen saiatu zen:
|
|
|
Elizatxo gehienak ezaugarri hauek eduki arren, bazeuden oso bestelako itxuraeduki
|
behar zuten
espazio erlijiosoak ere. Batetik, agiri idatzien bitartez argi dagoelizen artean hierarkia edo mailaketa zegoela; kasurako, Abadiñok, Mungiak, Ziortzak edo Axpek barruti baten kontrola edukiko zuten, baita eliza txikiagoen kontrolaere.
|
|
|
Beste moneta azpibalioztatu edo gainbalioztatu behar zen dolarraren aurrean-edo paritate-marjinen tarte barruan gorde behar zen-. Beste herriek berek dolarrak erosi edo saltzeko prezioa aldatu
|
behar zuten
, dolarraren truke-tasan aldaketa bat lortzearren» (Meier 1982, 77 -78 orr.).
|
|
|
Haiek biak, andere baten babesean sartu ziren, ez baitzuten beste tokirik l0 egiteko. Pobreagoak zirelarik bezala, itsasuntziaren kairatzea goaitatu
|
behar zuten
.
|
|
|
Nire lehen lana, Pantxo Rey aktore gazteari elkarrizketa egitea zen. Estreinatu
|
behar zuten
antzerki obrarako entsaioak antzokian egiten zituzten eta bertara gerturatzeko esan zidan, Rey jakinaren gainean zegoela eta eguerdiko hamabiak alderako zain izango nuela. Kalera bota behar nindutela konbentzituta joan nintzen erredakziora eta ez naute, bada, kulturara pasatzen!
|
|
|
Eskuetako izerdia xukatu du. Biek batera bizi
|
behar zuten
orduan pisuan, galdetu du azkenean, Arantxak ere bai. Eta esan orduko ohartu da.
|
|
|
Mezuak ziren. Eta mezuak zirenez, esanahi bat eduki
|
behar zuten
ziur, baina sanskritoz edo beharbada esperantoz, zerbait adi zitekeelako, gutxi ordea. Eta sinadura zuten:
|
|
|
Eta puntu horretara iristean, irrikan zeuden biak behera jaisteko eta elkarren ondoan egoteko. Baina ordu erdi egin
|
behar zuten
leihoetan. Hori zioen jolasak, ordu erdi egin behar zutela leihoetan.
|
|
|
" Guk senarrek esana sinesten dugu. Familiaren ohorea gorde
|
behar zuten
."
|
|
|
Andonik abentura arraro bat proposatu zidan zuretzat. Zure moduko pertsona bat
|
behar zuten
Ekuadorretik Antarktikara joateko.’
|
|
|
Orain, belar lehorra biltzeko sasoia zen eta goiko larrean ari ziren denak, belarrari buelta ematen, belar lehortua pilatzen eta, idiak uztarriarekin mantso zeudela, belarra gurdietara kargatzen. Baserriraino eraman eta ahalik eta belar sikurik gehiena sartu
|
behar zuten
sabaira.
|
|
|
Eta pelikulan jarraitu genuen, zinea baitzen gure paisaiarik ederrena, gure tucson eta mojabe haietan barrena heriotzari eta bizitzari buruz ikasten. Zinean ikasi baikenuen gizonak hiltzean aagggh kexatu behar zirela, umeek jaiotzean wuaaagh negar egin
|
behar zuten
moduan.
|
|
|
Goio, Agustinek aukeratua, euskaldunetakoa suertatu zen. Guardia zibilek kuartelean egon
|
behar zuten
harik eta hogei kontatutakoan kapitainak agindu arte:
|
|
|
Abuztuko goiz hartan, Goiok eta bere amak kanposantura joan
|
behar zuten
loreak eramatera. Uda goiza izan arren, lainotsua eta goibela zen eta Goio hotzez artega ibili zen hilobien artetik harik eta beren lekura ailegatu ziren arte.
|
|
|
‘Bai, Unibertsitatetik bidali
|
behar zuten
erizaina zara, ezta? ’ esanen du ingelesez, eztulka. ‘Aurrera... ’
|
|
|
7 1937ko abuztuan, Bilbo erori eta gero, Santoñako itunaren arabera, Erresuma Batuko hamaika bat itsasontzik joan
|
behar zuten
Santoñako kaira, eusko osteak handik Frantzia aldera eramateko. Bi ontzi bakarrik sartu ziren, ordea, Santoñan:
|
|
|
Ancien Régimekoak garenon artean, beti huskeria zaleak izan gara eta, horrelako huskeriak zorrozkiago bereizten genituen eta egungo egunean ere zorrozkiago bereizten ditugu. Karlista izateko, nork bere burua karlistatzat eduki behar zuen sasoi hartan, eta karlistatzat eduki
|
behar zuten
aldamenekoek eta urrutikoek. Bestela, eta bidezko dirudi, karlistengandik urruti ez zebilena izango zenuen, karlistak gorroto ez zituena, sozialistak baino gogokoago zituena (hau bistan da, Agirreren kasuan):
|
|
|
" gertatzen ari den bezala") eta etengabeko emisioan, ikusten ari zena interpretatu beharrik gabe. Gertaeren" ikusgarritasun" horrek hartzen zuen ulerpenaren ordea, huraxe zen gertakariek
|
behar zuten
ulerpen-molde bakarra, telebistak erakutsi bai baina interpretatzen lagun  tzen ez gaituen hainbeste gerra eta gatazkaren kasuetan gertatzen den bezala.
|
|
|
Zamarraz eta txapelaz beztitu aurkezlea, punpean hupatu zen taula gainera. Fitxa txikiak zeuzkan ahurrean, deklamatu
|
behar zuten
lau Bardoen biografia elementuz belztuak agian. Jakitate herrikoiaren hunkiduraren mugetan amil, izenak eman zituen.
|
|
|
Txaketaren sakelatik atera zuen trapu zuri batekin eta haize emanez hautsa kendu zuen numeroen gainetik. Katilu moduko oliontzi bat hartu zuen gero, eta olioz bustitzen hasi zitzaion, xortaka-xortaka,
|
behar zuten
burni puska guzietan. Ondotik, sarrerako atearekin segitu zuen, eta denda-ostatuan ageri ziren guziena akabatu zuenean, bertze geletako bidean galdu zen, inork agindu gabe, bere etxean balitz bezala, behatzak ezin lasaitu, barberoa aizturrekin igualtsu, betiere kasko gorriko hegazti hori-beltxa gainean eramaki zuela.
|
|
|
Ez dakit. Nahiz eta negu gorria izan, ez zen elur urtea suertatu, eta etorri
|
behar zuten
jendaki guziak tenorez ailegatu ziren. Egun garbia atera zuen eta apenas zebilen haizerik, baina eguzkiak ez zuen batere berotzen eta xulo guziak ongi tapatu behar ziren, abenduko hotz isil hura hezurretaraino ez sartzeko.
|
|
|
Serbitzen ari zen neskato batek zopa beroa utzi zuen mahaiaren gainean, bertzea geldirik gelditu zen, esparrago zuriz beteriko bandeja bat eta maiatzeko zizaz gainez egiten zuen bertze bat esku banatan. Orduantxe hasi
|
behar zuten
bazkaltzen. Kristalak distira egiten zuen harizko mantelaren gainean, baina zilarrak are gehiago.
|
|
|
Eskolta lauhazka zihoan; ulertu nuen goldaketa arraro haren arrazoia lurra barreiatu eta lau haizetara iraultzen zuten kanoi-balak zirela. Balak zetozen aldera begiratzeagatik ere, bateriari zerion ke zuria baizik ez nuen ikusten, eta oso urruti; kanoikadek sortzen zuten zurrunga uniforme eta etengabearen erdian, askoz hurbilago
|
behar zuten
desarratzeak entzuten nituen, edo entzuten nituela iruditzen zitzaidan; ez nuen ja ere konprenitzen.
|
|
|
atrakatu
|
behar zuten
tokira.
|
|
2002
|
|
|
Gazteluko Plazaren kasuan logika historikoa hor dago-inguru guztia aztarna historikoz josia dago-; horrez gain, Trama enpresa arkeologikoak egin zituen hasierako laginak daude eta horiek jada eman
|
behar zuten
azpian aurki zitekeen aberastasunaren informazio maila bat, informazio hori primario samarra izanik ere. Aipatu beharra dago, halaber, Iruñean eta Nafarroan historiaz eta arkeologiaz arduratzen direnen artean oso zabaldua dagoen irudia:
|
|
|
Ezin da etxez etxe pasa olioa biltzen, etxeena ostalaritzarena baino eremu askoz ere dibertsifikatuagoa delako. Horrez gain, bilketa-sistema hau martxan jartzeko, aldez aurretik, dena kontrolpean izan
|
behar zuten
. «Ezin duzu kalean edukiontzi bat besterik gabe ipini.
|
|
|
Frantziako Estatuan izan lehendakaritzarako hauteskundeak, jakobinista zein faxista kutsuz jantziak iragan dira. Lehendakaritza hautatzeko izan
|
behar zuten
hauteskunde hauek «erreferendum morala» bilakatu dira. Testuinguru honetan, hautesle anitz zepoan harrapatuak gelditu dira:
|