|
2000
|
|
|
Euskarriez ari garela," Morris hiztegia" azkenean argitaratu izanak balio handia du, are gehiago aurretik zegoenaren maila kaskarra kontuan hartuta; Aulestiarena hain zuzen, oker ez
|
banago
dirulaguntza oparoa jaso zuena.
|
|
|
Oker ez
|
banago
zure Web orria ari zara taxutzen, Nola baliatu Internetez euskara bultzatzeko?
|
|
|
Oker ez
|
banago
," Agur, Eire, agur" antzezlanean mutuarena egiten zenuen, ezta?
|
|
|
Klausula bat izan genuke geure buruarekin: enkargua hartuko dut, baina ez
|
banago
gustura emaitzarekin, ez dut entregatuko. Erreparoak ditugu hori egiteko.
|
|
|
nolako hizkuntza, halako mundu ikuskera. Hizkuntzaren barne eragin hori estrukturalismoarenitzalean bereganatu zuen Txillardegik, euskararen aldeko bere tesiak funtsatzeko; baina, oso oker ez
|
banago
, gaur egun ez luke hori dagoen dagoenean onetsiko gureeuskaltzale sutsuak. Nago ñabardura bat baino gehiago egingo lizkiokeela ordukoplanteamenduari:
|
|
|
Jose Luisek badaki, ongi jakin, basamortu intelektual honetan aspalditik, bizirik? baldin
|
banago
, zorionez, ekonomi arloan ikertzaile erraldoi baten inguruan murgiltzen naizelako dela. Donostiarrak maizaipatu dit ekonomiaz ez dakiela ezer.
|
|
|
Baina, oker ez
|
banago
, jauregiari buruz egin dizudan deskripzionean, ez dizut ziega haren berri ere eman, zer zen eta nolakoa zen, ezta nondik zetorkion izen hura ere, eta hori ere ez genuke kontakizun honetan sobera, jakin dezazun zein zen ene beldurra eta ene izu ikara harat sartu aitzin.
|
|
|
Bederatzi hamar urte nituenean —edo hamar bete berriak nituenean izanen zen, ausaz, eta Mattinek hamahiru, zeren, oker ez
|
banago
, aita Frantzia eta Espainiako errege infanten arteko ezkontza sonatu hartarik itzuli zenean izan baitzen... bai, orduan izan zen, segur, zeren oroitzen baitut nola aitak, okasino hartan ere, bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa, Espainia eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontz... Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Eta Danteren infernuko zein zirkulutan eta zenbatgarrenean sartuko lituzkete gero ene errautsen errautsak? Baina osaba Joanikotez eta haren astronomi eskolaz ari nintzaizun, oker ez
|
banago
. Eta erraiten ari nintzaizun ezen osabak uharri biribil bat hartu zuela eta mapamundiaren ondoan paratu zuela, neuri azaltzeko eta erakusteko nola argitzen zuen eguzkiak ilargia.
|
|
|
—Zertarako gizendu, baldin, zenbatenaz meheago, hainbatenaz astunago
|
banago
–—galdegite harekin ihardetsi zion jaun Marcelek, zeinak eratxiki baitzuen, irri baten itzala ezpainetan—:
|
|
|
—Oker ez
|
banago
, hitz egin genian horretaz, ezta...? —ihardetsi zidan aitak, lehor, berean tematurik.
|
|
|
—Errespetuaz eta begiruneaz mintzatu da berori, aita, baina jauregiaren erantzukizuna ene esku utzi zuen, eta eskatu eta eskertuko nioke, baldin berorrek ere eneganako tratua errespetatuko balu. Eta barka biezat bertze hau ere erraiten badiot, zeren, oker ez
|
banago
, berorrek aitortu baitzidan ez zuela olen negozioan asmatu, eta horrek erran nahi du ezen berorren moduak eta moldeak berregokitu beharra zegoela, eta nik hori bertzerik ez dut egin. Eta lehen fruituak hor daude.
|
|
|
Zeren eta zure gutun berri bat iritsi baitzait orain berean —esker mila, bihotzez! —, eta hori ez da egunoroz gertatzen den pozgarria... Eta irakurtzen hasi naiz, irakurri dut kolpe batez, begia orrien gainetik kendu ga be... eta bikaina iduritu zait Brunori eta Hobbesi buruz egiten duzun gogoeta —oker ez
|
banago
, osaba Joanikoti aditu nion lehen aldiz Hobbesen izena, zeren eta osaba Joanikotek Pierre Gassendi filosofo ezaguna izan baitzuen aldi batez irakasle, eta Pierre Gassendik lagun eta adiskidetzat zuen Hobbes—, baita orain artean ezezagun nuen bertze filosofo horri buruzkoa ere: Spinozari buruzkoa.
|
|
|
" Ordea, zer gertatuko litzateke, baldin uzkia garbitzen hasi orduko, antzara hegaldatuko balitz, eta gu haren gainean...? Baina, oker ez
|
banago
, oraino ez dut zerurat joaiteko eguna..."; eta, haren ondotik, bertze mila laudorio egin zizkion dukeak osabari... ez dakit osabaren asmakizun hura zinez laket izan zuelako edo berrikuntza hutsagatik, zeren eta ohikoarekin gogaitzen denak —nola gogaitzen baitzen dukea, dukeak berak bizpahiru aldiz aitortu zigunez— izan ohi baitu gauza berrien premiarik. Haatik, ene osaba asmatzailearen dohainen ez gutiesteko, derradan ezen osabaren asmakizun hark bazuela zerbait onik, zeren eta, dukearen eta kondearen ondotik, sartu ez ziren, bada, dukesa eta kondesa, han barrenean hagitzez ere denbora luzeagoa egiten zutela, biak ere kalaka eta kalaka, toki hura elkarri hitz egiteko eta konfidentzien egiteko ere leku ezin hobea balitz bezala...!
|
|
|
—Erranen diat, hasteko, ezen badirela, hemen Iruñan eta Nafarroako hainbat tokitan, koadro horien egiteko gai izan daitezkeen pintoreak, eta, beraz, baten edo bertze baten aldeko hautua egin genezakek, hik hala deliberatuko bahu... Iruñan egon nintzen azkeneko aldian, berriz, koadro polit bat ikusi nian, Tuteran dagoen pintore batena, zeinari Vicente Berdusán baiteritza, oker ez
|
banago
... Ordea, Italia aipatu duk eta uste diat ezen Jainkoak baizik ezin zezakeela hitz hori hire ezpainetan jar, zeren eta, Italia aipatu orduko, Pedro Huizi etorri baitzait bururat, Sagrario Landaluzeren semea...
|
|
|
—eta, betartea iluntzen zitzaiola, erran zidan—: Izan ere, aita Bartolomeren itzalak kezkatzen naik, zeren eta, oso oker ez
|
banago
, gure jesuita ez baita jaun Marcel handiaren ezpalekoa... eta haren hitz sutsuak gerlarako deia dituk. Jauregia eta gure inguru osoa trentotarren sakristia bihurtuko dik jesuita honek denborarekin, ikusiko duk... eta guk prestik egon genikek orduko.
|
|
|
—Barka biezat berorrek, jaun Nikolas, baldin, puntu honetaz denaz bezainbatean, senarrarekin akortago
|
banago
berorrekin baino... zeren eta berorren lizentziarekin erran nahi bainioke ezen don Frantzisko gizon ona izan daitekeela, baina ez mintzalari trebea... eta gure mutil horiek, baldin berorri entzuna egia bada, oratorian eta erretorikan landu lukete mintzoa, zenbat eta hizkuntza gehiagotan, hobeki... eta don Frantziskok frantsesez ez daki.
|
|
|
Zuk badituzu gauza inportantagoak... Atzo, oker ez
|
banago
, trabailu bat igorri nizun, Virgilioren hexametroei buruzkoa... eta ea ni natorrenerako akabatzen duzun, zeren baitakizu nolakoa den bizitza: gaur banoa eta bihar banator...
|
|
|
—Hi izarrei beha bizi haiz, eta ez ote dakik, bada, ezen emakume bakoitza konstelazio bat dela eta konstelazio bakoitzak bere denbora behar duela, izarrik ezkutuenen berri jakiteko...? Baina hik jakin huke Kasiopearen historia, zeren, oker ez
|
banago
, prezeptore jaun Marcelek kontatu baitzigun behin batean... —eta, begietarat xuxen so egiten zidala, irri maltzur bat ezpainetan, eratxiki zuen—:
|
|
|
BAINA, Elbirari buruzko kontakizunari lotu aitzin, bertze zerbait kontatu behar dizut, denbora eta sasoin bertsuan gertatu zèn zerbait, zeren aitaren berrogeita hamargarren urtebetetzeko festa ospatu eta handik egun gutirat gertatu baitzen hura ere, oker ez
|
banago
, apiril ez hain biribil hartan.
|
|
|
Kontulari batek ere sinatzeko moduko kontua zen hura —zehatza, orekatua eta hutsik gabea—, eta osabak ere estimatu zidan, itxura batean, kontuaren perfekzione hura, zeren, oso oker ez
|
banago
, enekin haserretu orde, ezpainetan keinu hura igarri bainion, irri baten itzala izan zitekeena. Eta, aurkikuntza harekin edo animaturik, erran nion:
|
|
|
Eta, noiz eta fresko hura ikusi eta jauregiko egongela handirat joan baikinen, berdintsu eta orobatsu ibili ziren osaba Joanikot eta aita Bartolome, konfesionearen profita eta onura mintzagai zutela, oker ez
|
banago
. Baina orduan gertatu zen ustekabekoa.
|
|
|
—baina haren bisaiak, bat batean, beltzuritik betargirat egiten zuela eta haren ezpainek irri zuri bat erakusten zutela, erran zuen, grosierki eta deskorteski—: Baina, oker ez
|
banago
, hauek bizkaitarrak dituk, astoen lengoaian mintzo diren barbaroak, alegia —eta segidan erran zuen—: Y burro rebuznar, aunque tampoco saber, pues esta vizcaíno mudo parece—eta irri karkaraka hasi zen berriro, gibeletik bere lagun guztiak zeramatzala... zeren eta halakoa baita gure naturaleza, jaun André:
|
|
|
—Oker ez
|
banago
, lau izanen ziren —erran zidan don Luziok—, zeren, baldin oiloa han bazen... Hori bai, halako tiro batekin, lumatua geratuko zen...
|
|
|
—eta, isilune labur baten ondoren irri egiten zuela, erantsi eta eratxiki zuen—: Amsterdamen gaudek, bertzalde, eta Amsterdam protestant duk, oker ez
|
banago
...
|
|
|
Amaren urruntasuna aipatu dizut orain dela guti, eta orain ere halatsu, jaun André. Eta, amari buruz zabalago mintzatzeko gutizios
|
banago
ere, utzi oraingoz erraiterat ezen amaren urruntasuna aitarena baino are urrunagokoa zela: ordea, haren urruntasunak, aitarenak ez bezala, hunkitu egiten ninduen eta erakartzen.
|
|
|
Eta, nola afaria ohiz kanpokoa izanen den, zeren halaxe saritu nahi baititu hire aitak gonbidatuak hain egun seinalatuan, ohiz kanpoko zerbait egin behar diagu guk ere... gonbidatuei saria lehenbailehen egotzaraziz, konparazione, berdin zait goitik edo behetik —eta, azken hitzak hatzaren bi keinuekin laguntzen zituela, batean ahorat zeramala eta bertzean uzkirat, eratxiki zuen—: Eta ni baino areago... eta hire anaia baino areago, zeren, oker ez
|
banago
, Mattinek errezitatu behar baitio dukeari, afal aitzinean, oda itsusi hori, hi izan haiteke, Joanes, festako protagonista...
|
|
|
Eta orain erradak: zergatik joanen naiz mugaz harat, baldin mugaz honat gogara
|
banago
.... Zeren ni behin hegaldatu bainintzen, baina ez neure pinturarekin, Michelangelorenarekin baizen, han Capella Sixtina n...
|
|
|
Izan ere, martxoaren 31n —data haren ingurukoak ziren, oker ez
|
banago
, Pedro Huizik santa Klararen koadroari eman zizkion hondar pintzeladak— berrogeita hamar urte bete behar zituen aitak, eta nik ez dakit numero hura seinalatua zelako, zeren mende erdiaren marka baitzeraman, edo aita zinez gizon sentitzen zelako —zeren, Axularrek zioen bezala, gizonak, nehoiz ere izaitekotan behar baitzuen berrogeita hamarretan diru eta hazienda, eta ikusmolde hartarik e...
|
|
|
Eta inguruotan aditzen dudan simaur edo ongarri usain hau ez ote dator hire marrazkitik...? Baina, oker ez
|
banago
, Jesus haurraren azala arrosa urez lurrinztatua zegoan, zeren Jainkoaren semea baitzen, eta Zeruko Amak ongi zaintzen eta begiratzen zian... Edo ez...?
|
|
|
finitua infinituan urtzekoa, baina baita, aldi berean, infinitua finituaren mugetarat ekartzekoa ere? Eta, baldin amorioaren kontra ez
|
banago
, zergatik egon nuke komunionearen aurka, jakinik ezen sorburu eta iturburu bera dutela eta infinitutasun egarriak iturri hartarat garamatzala, batean bide batetik: emazteki bihurturikako jainkosa baten gorputzaren bitartez; bertzean bertzetik:
|
|
|
—Oker ez
|
banago
, Charly, zera, Ripodas... Soriak deituta etorri zuan.
|
|
|
—Pentsa emazu —isildu gabe forentse tikia—, oker ez
|
banago
eta ez dut uste oker nagoenik, emakumea, atera zutelarik, ordu batzuk egina zen ibaian, hamar hamabi aise. Horri, gutienez ere, bertze egun bete gehitu behar zaio, zendu zenetik uretara bota zuten arte.
|
|
|
Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako) nik ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro bat baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean. Marius Lippi Ipar Europakoa zen, Siziliakoa oker ez
|
banago
. Eta zer gertatu zitzaion, bada, Marius Lippi jauzilari amerikarrari Friburgeko finalerdietan?
|
|
|
Galdera jaulki zuen, arestiko garrasia baino leunago hala ere, eta bakarrik hura ez zitzaion parte onekoa iruditu. " Zergatik aritu galderak egiten, bakar bakarrik baldin
|
banago
–", galdetu zuen orain bere baitarako Brown jaunak, batere ironiarik gabe. Ironia ezaz ere jabetu zen, eta horrek bai benetan sutu zuela.
|
|
|
Lagunak nituela jakinik, hurbil hurbil genituen arriskuen berri ematera deliberatu nintzen, ilunpea nagusi zela aprobetxatuz. Baina orduantxe, ehiztariak horrenbeste ordu untxiaren zain egin ondoren, eskopeta prestatzen duen irrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan har bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez
|
banago
, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez, bai, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik. Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez dut orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere bai, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino.
|
|
|
Eta hausnarketa sakon honen haritik, hausnarketa zeina, oker ez
|
banago
, sortu baitzen aireak irentsi zuen nire esaldi ahoska  tzen hasi berri batek eragin zidan ondoez xumetik, eta hankamotz gelditu baitzen, nire minerako eta lagunen nahasbiderako, bada, orduan, argiak beren indar guztian piztuak zeudelarik gargolen aho zuloak ezinago artistikoki argitzeraino, baina artean hiru aurkezleak beren paperak errepasatzen ari zirela aprobetxatuz, alboan nuen gizaseme gor... Nolako estasi unea, halako gizakumea zen beste nire teorietako bat, orain, labur beharrez, azalduko ez dudana.
|
|
|
Haritik kanpo ibiltze luze baina guztiz beharrezkoaren ondoren, itzul nadin atzera hari nagusira. Oso oker ez
|
banago
, oinaztarri eta trumoi dunbotsuaren ondorioz erori zen gargola faltsuarekin ari nintzen. Horren eskutik etorri zen zeharbidea, zeharbide izanagatik ere guztiz garrantzitsu eta salagarri zena, dudarik gabe.
|
|
|
Eta halaxe adierazi zuen, inork galdetu gabe, Armando Bonilla izatea erabaki zuenez geroztik, gauzak ez zirela hobeto joan, okerrago baizik, askoz ere okerrago baizik: " Gero gerokoak esan dut lehen, oker ez
|
banago
, zeren, jendeak ez baldin badaki ere, etxeko artxiboan bilduta dauzkat munduko errefrau guztiak, bilduma oso bat, eta horretarakoxe etorri nintzen hona, dohakabe inozoa, bost milioi horiekin nire artxibo erraldoi hori argitaratuko nuelakoan".
|
|
|
Eta Karmelo Montpellier-era joan, joan zen, eta ez zen gehiago itzuli. Oso oker ez
|
banago
, han frantses filologia amaitu, eta liburutegiren batean hasi zen lanean (horretan, behinik behin, ez zidan ziria sartu).
|
|
|
Jakitun dago, eta okerrena da bidaia oraindik ez dela amaitu eta ez dakidala aurre  rantzean zelan jokatu... Hereneguneko eta atzo  ko mezuak entzun ditu, baina aparailuaren erabilera ezagutzen ez zuenez, net oker ez
|
banago
herenegunekoa gura barik ezabatu zuen entzun eta gero.
|
|
|
Billeteak erosi aurretik, ordea, denok denon aurrean pisatu behar izan dugu abionetetarako talde orekatuak lortze aldera, eta begien bistan geratu da azken asteotan argaldu egin naizela: 46,5 kilo; oso oker ez
|
banago
, Bostonen baino bi kilo gutxiago (nire gorputz masaren indizeak honezkero oso behean egon behar du). Denborak eta eguraldiak Gran Canyon nola, badirudi halatsu ari direla bidaia eta kezkak nire gorputza eta arima higatzen; ez txarrerako halabeharrez, zeren abionetatik agertu zaigun ikusmiran higaduraren forma gutiziatsuak infinitoak zinez ikusgarriak baitziren (gogorra bada ere, gaur onartu beharra daukat higadura ederra ere izan daitekeela, eta beharrezkoa agian.
|
|
|
[Zerbaitengatik haserre
|
banago
, batzuetan lurra edo zuhaitz bat, besteak beste, jotzen dut nire makilarekin. Baina egiaz ez dut uste lurra erruduna denik, ezta jotzea ezertan baliagarria denik ere.
|
|
|
Labur esanda, uste dut, askok berriketan egiten dutena nabarmen utzi dudala honen aurrean isilik geratuz. Hori dela eta, oker ez
|
banago
, zuk zeuk esan nahi duzunari buruz pilo bat esango du nire liburuak. Baina agian ez duzu ikusiko esanda dagoela liburu honetan.
|
|
|
Zerbaitengatik haserre
|
banago
, batzuetan lurra edo zuhaitz bat, besteak beste, jotzen dut nire makilarekin. Baina egiaz ez dut uste lurra erruduna denik, ezta jotzea ezertan baliagarria denik ere.
|
|
|
Habana ontzia hartu genuen, bada, iheslariekin irten zen azkena, oso oker ez
|
banago
. Umez eta zaharrez eta emakumez beteta dakusat ontzi haren irudia, jende asko eta asko, denak piloan eta trumilean, kubiertan, kareletik begira, oka egiten, tripak irauli beharrean.
|
|
|
Gero eta gaixotzenago zihoan. Ez dakit tuberkulosia ote zuen; urearen kontua zelakoan ere
|
banago
. Donostiara eraman zuten ospitalera, Nafarroako etorbidera, gasolindegiaren ondora, Okendo jaio zen baserriaren aldamenean zegoen ospitalera.
|
|
|
Baina Erauskin jaitsi egin zen zuhaitzetik. Mutikoari epelak eman zizkion baserritarrak, arropa guztiak kendu ere bai, eta ondoko errekara bota azkenik, Alkarte errekara, oker ez
|
banago
.
|
|
|
Gertuenak Leitza eta Hernani dituk, bata 20 kilometrora eta bestea 25era. Leitzara ez zagok autobusik, Hernanirako azkena, berriz, aspaldi joana duk honezkero, arratsaldeko hiruretan oso oker ez
|
banago
.
|
|
2001
|
|
|
" Halan suertatu eta hil banaiz goroldio eta lur azpiko zoko honetara sartu banaute, ene etzan lekura inola ailegatu ezin bada, belar sustrai tipien hazkurea ere sentitzen ez badut, bene benetan hilda
|
banago
, orduan bizitza ez zait hainbeste axola" (GP, 72)
|
|
|
Ezkontza batera joateko irrikitan nago. (Pausa) Seme alaben ezkontzen zain
|
banago
jai dut!
|
|
|
Gaur 16 denez, oker ez
|
banago
bai... Eta zenbat urte egingo ditu, atrebentzia ez bada?
|
|
|
Orain egiten diren soziologia kontuetan sartuz gero, gure arteko bereizkuntza honetan, hots euskaldun huts eta erdaldun hutsen arteko bereiz  kuntza honetan, baziren noski elkarren artean bai euskaraz eta bai erdaraz zekitenak; beraz, euskaldun eta erdaldun zirenak aldi berean. (Gure artean erdaldun euskaraz ez dakienari esaten zaio, oker ez
|
banago
; esan dezagun, beraz, erdaldun ordez euskaldun berri, lehen erdaraz zekiena eta erdaldun berri lehen euskaraz zekiena). Beraz hiru talde baziren.
|
|
|
Beti agertzen den adibide bat aipatzeko, Santxo de Elsoren Dotrina Iruñean agertu zenetik alerik gelditu bada, ez dakigu non dagoen. Orain badiote Madrileko handizki nafar batzuen etxean ote dagoen, ez dakit egia den ala ez, eta egia balitz ere, nola, ni oker ez baldin
|
banago
, ez dagoen inolako eskubiderik pertsona bati bere ondasun bezala duen liburu bat agerrarazteko edo agertzera behartzeko, gorde nahi baldin badu gordeko du, berak atera nahi duen arte.
|
|
|
Euskal literaturaren lehenbiziko kondaira zein da? Nik esango nuke aita Aranak norbaiten historiaren bukaeran, oker ez
|
banago
Labayruren Historia del SeñorÃo de Vizcaya liburuaren azken aldean, sartu zuela zenbait berri euskal literaturaz, baina ezin esan daiteke, eta Aita Aranak ere ez zuen hori pentsatzen noski, hori euskal literaturaren historia denik. Lehenbizikoa dirudienez Orixerena da, Orixek euskaraz egin zuena8 Nik ez diot Orixerenari deus kenduko, baina esate baterako hau esan daiteke:
|
|
|
teatrorik ez du aipatzen, Barrutia izan bazen ala ez zen ez da agertzen. Egia esan, beste bat bada Espasan, lehenbiziko edizioan tomo" España" n agertzen dena, Literatura Vasca izenpean, eta hori, ni oso oker ez baldin
|
banago
, Leizaolak egina da, baina oso gauza laburra da, entziklopedia batean eskatzen dituzten neurrietan sartzekoa. Hurrengoa Lafitterena da; honena, ordea, alde batekoa bakarrik da eta izena La littérature dâexpression basque en Labourd, Basse Navarre et Soule [1941] eta alde honetakorik aipatu gabe.
|
|
|
gauza horiek gorde zirenean, izkribuz jaso ziren eta aski goiz gainera; gure artean, berriz, gauza horietarako ardura joan den mendean sortu zen. Oker ez
|
banago
, azken asteleheneko Hoja del Lunesen Juan San Martinek bazekarren artikulu bat, bigarren zatia Iztuetaren oroigarri, eta han zioen bezala folklorea mila zortziehun eta berrogei inguruan sortu zen hitza da. Noski, hitza baino lehen folkloristak izan ziren eta honek dioenez, Iztueta ere alde batetik behintzat  halakoa zen.
|
|
|
Eta honela dio: " Es muy conforme la reflexión de inconvenientes que en su dÃa podrÃa traer la impresión en vascuence de la vida de San Ignacio y el acuerdo tomado por ese Supremo Tribunal [ni oso oker ez
|
banago
Nafarroako Kontseilua zen] para suspender la licencia de imprimir de que V.S. me avisa en carta... en ausencia del Virrey [errege ordekoa han izan balitz, bere esku zegokeen gauza]. A esto se agrega el reparo polÃtico de no convenir hacer impresiones en otra lengua que en la castellana, inteligible a toda la nación, y asà por regla general se denegarà ¡ n por ese Consejo [eta Kontseilu hau Nafarroako erreinuko Kontseilua da; Arandak besterik gabe galarazten dio Nafarroako Kontseiluari] sin especial noticia mia, archivà ¡ ndose la obra original de la vida de San Ignacio en vascuence con el expediente de su impresión... haciendo entender a los impresores de ese reino para que no aleguen ignorancia castigando severamente cualquier contradicción".
|
|
|
1) hitzalditxo bat egin nuen behin, gero argitara emana, Oihenarten olerkiei buruz2; 2) hitzalditxo horretan, bizpahiru hitz sartu nituen bidenabar" axulartar" zirelakoen kontra, Aita Villasanteren kontra batik bat; 3) hori zela eta aipatzen nuen Altube jaunaren Erderismos ez berak finkatutako legeak mugatzen saiatzeko, baizik nire ustez gutxi edo gehiago mugatu beharrak zirela adierazteko. Euskeran, nik esanari erantzun dio Altube jaunak, axulartarrak eta Aita Villasante, oso oker ez
|
banago
, zeharo alde bat utzirik.
|
|
|
 Dakikezuenez, lehen liburuki hau zuoi hiruroi buruzkoa da. Kulturgintzan gizarte eragipena izan duzuelako batik bat izan zarete aztertuak, oker ez
|
banago
. Eta, zuek gaitzat eta aitzakiatzat harturik, zuen inguruan Euskal Herrian bizi bizirik dagoen ideia eta joera asko da aztertua edo ukitua liburu horretan.
|
|
|
Orixe, nire iritziz, Galileo aurreko gizona genuen, jakintza berria sortu baino lehenagokoa, alegia. Giza jakitearen mugez ez zen, oker ez
|
banago
, gehiegi arduratzen eta mugak ditugu  damurik, aspaldiz gero, lehen auzia eta arazoa. Gehiago badakigu alde batetik, ez dugu uste, dudaren herdoilak jo gaituelako edo, lehengoek uste zuten adina jakin dezakegunik.
|
|
|
Baina, horretaz gainera, jabetu ote da honelako irudimen edo asma lanak eskatzen dituzten zer eta nola guztiez? Ez behar adina, oso oker ez
|
banago
. Aitor dezadan  berehala ez litezkeela horiek euskal literaturan bakarrik ikasi, gaurkoz behintzat.
|
|
|
Oihenartenetan ez da beti erraz, ez baitzizkioten bere lanak nahi bezala argitaratu. Zenbait interpretazio sartu behar izan dut, baina ez gehiegi, oker ez
|
banago
(K.M.O.).
|
|
|
1934an" ondu" nuen Memorias de un jelkide zeritzana. Nahiz ez zen idazlan bikaina, baluke orain baliorik, oker ez
|
banago
, urte haietako kondaira, jende xumearen aldetik, egin nahi lukeenarentzat.
|
|
|
Ez da neke kontua ateratzen. Ez; Orixek oker ez
|
banago
dioenez, euskarak hitz elkartuak, grekoaren gisa, aise sortzen dituelako baizik.
|
|
|
Horiek horrela direlarik, teoria estetiko bat azaltzen digu Oteizak bere liburuan, eta hizkuntza ugari eta sutsuan azaldu ere. Antze bide berria zabaldu nahi digu, euskal arimaren mintzabide gerta dadin, eta antze horren eredua, oker ez
|
banago
, neolitikoan erakusten digu, euskal antzeak garaitu duen gailurrik soil eta gorenean.
|
|
|
Aipu luzea baina adierazgarria. Delako Orose hori, oker ez
|
banago
, Orosio teologo eta historialari bisigodoa zen. Honen arabera Erroma ren handitasunak gainerako zibilizazioen gainbehera ekarri zuen.
|
|
|
Horixe baita, nire ustez, benetako arazoa, eta kultura arloan ere (sortze artistikoaren arloan, alegia) benetako eragin zuzena izango duena. Alegia, iluntasun garai berri bat etorriko dela, askatasuna alboratuta utziko duen garai berri bat, disidentzia gogor kritikatuko duena, edo termino historikoetan hitz eginez, nolabaiteko Erdi Aro batera itzuliko gaituena (badakit, bai, manikeismoaren fundatzaile Mani lehenagokoa dela, pertsiarra oker ez
|
banago
, baina Erdi Aroaren konparazioa argigarria dela iruditzen zait): hau da, atzerapauso bat.
|
|
|
Printzipiozkoa da, goitik beherakoa, euskalgintzaren antipodetan asmatua. Iritzi emaileetako inork ez daki euskaraz, oker ez
|
banago
.
|
|
|
Hauxe da agian normalkuntza ren adierarik arrunt ena, hemen normalkuntza soziolinguistikoa deitzen dugun hau. Eta oker ez
|
banago
era honetara ulertzen dute Komunitate Autonomoetako hizkuntz legeek normalkuntza. Hizkuntza gutxituari gizartean erabilera eta komunikazio gradua garatzeko neurriak hartzea, alegia.
|
|
|
Honen 30 bat fitxa baditut izan, baina politikan gehiago dabilenez gutxi aipatzen dut hemen. Pare bat aldiz aipatu dut, oker ez
|
banago
, Jesus Royo. Jakingarria da errioxar katalanzale ohi honen kasua.
|
|
|
Edonola ere, Bribon Parasolak euskal hiztegia ez dela euskal, ez eta hiztegia ere, demostratzeko egiten ari den saio eskerga (dagoeneko hogei mila hitz sasikotik gora bildu baitu zortzi liburukitan, oso oker ez
|
banago
) osatzeko txosten hau erabili nahiko balu, nire aldetik ez litzateke inolako oztoporik egongo.
|
|
|
– Oker ez
|
banago
–lokiei hatz erakusleaz zirkularki eragiten hasi zen oso berezkoa zuen postura hantustean–, Amaiak Arabiar Filologia ikasi zian. Pertsona aproposena berau dagako inskripzioa itzultzeko, zalantzarik gabe.
|
|
|
Komisaldegiko laborategian argazkia berrosatu zutenean, nor azalduko eta Steve jauna! Louisen lagun mina eta, oker ez
|
banago
, lehen hildakoa, ez da
|
|
2002
|
|
|
Oker ez
|
banago
, Gipuzkoa aitzindari izan zen besteok baino ulermen eragozpen gehiago dutenen eskubideak defendatzeko orduan, eta ez bakarrik Euskal Herrian. Pertsona hauek ganbaratan ezkutaturik edukitzen ziren garaiei bizkarra eman, eta martxan jarri ziren zenbaitzuk, arazoa kalera atera eta gizarteratzeko.
|
|
|
baldin
|
banago
;
|
|
|
baldin
|
banago
|
|
|
Alde batetik, Eusko Jaurlaritzak ontzat jotzea halako proiektu bat, Kataluniako Printzerriarengobemuak antza egin duen moduan; jakina, horrek dakartzan betebehar guztiekin, hau da, Eusko Jaurlaritza izatea legeztapenaren bermea eta, orobat, finantzazioarenoinarria, halakorik egiteko eskuduntza baldin badauka bederen; eta badaukalauste dut?. Halakorik ezin egin baledi, Euskal Herriko beste unibertsitateekikoegiunea izan daiteke beste jokalmoldea; alegia, oker ez
|
banago
, UEUk aurtonemanen duen magistergoarekin erabili duten bera, alegia, dagoeneko legeztatutadagoen unibertsitate bat. Euskal Herriko Unibertsitatea, Deustuko Unibertsitateaedota Mondragon Unibertsitatea, izatea titulazio horien bermea.
|
|
|
Troiak zutik eusten zion bitartean egoten nintzen moduan
|
banago
zain,
|
|
|
Hantxe hasi zen dena. Etxean, bakarrik, zer egin ez nekiela eta guztiz aspertuta nengoela, langelara joan, beharrezko materiala hartu eta, oker ez
|
banago
, The Offspring taldearen zinta zahar bat baxu baxu jarri ondoren, matematikako erroketa batzuk egiten hasia nintzen, V13476, 033..., nire burutik paperera zeozer jausi zela konturatu nintzenean.
|
|
|
Baina aitaz eta aitak jarri zidan debekuaz ari nintzen, zigarroak erretzea zela-eta, oker ez
|
banago
. Esan dut, alde horretatik, nola, lehenengoan, zaplazteko izugarria eman zidan.
|
|
|
Baina neurean badut gaixo bat. Eta etxe honetakoa da, oker ez
|
banago
...
|
|
|
–Zeure amarekin zorretan zaude, oker ez
|
banago
, eta zergatik ez zara bihar arratsaldean harenagana joaten eta behin betiko bakea egiten, lanetik itzulita gero?
|
|
|
–Azido urikoarekin ere neurriz kanpo baitzabiltza, oker ez
|
banago
... Baina medikuak berea du sendagaia, eta erremedio onak ditut gaitz horretarako ere, belar gaiztoak alde batera utzita.
|
|
|
–Bai, ni ere ongi gogoratzen naun –esan zion Karmelek– Biharamunekoa izan baitzen Soniak egin zidan deia, oker ez
|
banago
. Lantegian astebeteko baimena eskatu, eta hurrengo egunean abiatu nindunan Alpujarretarantz neure Dyanean.
|
|
|
–eta jarraian–: Oker ez
|
banago
, anbulatorioan beste gaixo batzuk izango dituzu zain, eta...
|
|
|
Hiztuna naiz neurez, eta erraz jardun ohi dut hizketan, baita gaizki lo egin eta aldarte onean ez
|
banago
ere, egun hartan bezala. Txoferraren ondoko eserlekuan eserita, autoko leiho  tik ikusten nuen guztia kontatzen hasi nintzaion anaiari.
|
|
|
Handik gutxira herri batera ailegatu ginen, Fresnora, oso oker ez
|
banago
. Soinean ondo sartuta genuen beldurra kanporatzeko edo, janari mexikarra prestatzen duen fast food jatetxe batera joan ginen (Burger King-en antzeko leku bat, baina burritoekin hanburgesen ordez).
|
|
|
Eta horrexegatik ere, pitin bat baikor
|
banago
. Azkenean muinera heldu direlako:
|
|
|
Are gehiago. Oso oker ez
|
banago
, UEUk, Ikastolen Federazioak eta zenbait kultur taldek planteatu ere egin dute bide honetatik euskal unibertsitatea bultzatzea. Halaz ere, uste dut izoztuta ez, baina geldirik dagoela asmo hori.
|
|
2003
|
|
|
L.M. ZULAIKA. Oker ez
|
banago
Gipuzkoako Foru Aldunditik euskal kirolaren harira honako proposamenak egin dira. Alde batetik, formazio eta monitoreen kontua neurtzea proposatu da, eta bestetik, kategoria bakoitzean curriculum batzuk sortzea zer landu behar den azalduz.
|
|
|
Txapelketak presio bat sortzen du. Burumakur
|
banago
, txapelketa bat etortzen denean, autodefentsa mekanismo gisa planteatzen dut bertsoa uztea, erronka horri aurre egitea gura ez dudalako.
|
|
|
Beste artikulua EGAri buruzkoa zen. Oker ez
|
banago
, esaten zenuen euskaldunok EGA lortzeko hainbesteko zailtasun izateak, edo behar bezala idazteko hainbeste zailtasun izateak, eskola sistemaren porrota adierazten zuela.
|
|
|
2 Ikastaro honek bere hamargarren urtea bete ebanean, pozik egin geuntsan zor jakon omenaldia eta, oker ez
|
banago
, neu
|
|
|
Liturgiatik kanpora zuk beste eleiz gai batzuk be landu izan dozuz, oker ez
|
banago
.
|
|
|
Hainbat euskaltzalek, alkar harturik, eskatu geuntsan Euskaltzaindiari kontuz jokatu egiala arazo honetan; gu prest gengozala" h" batzuk (preminazkoenak) sartzeko, baina ez guztiak. Oker ez
|
banago
, Aingeru Irigaray euskaltzaina izan zan eskari honen buru. Gogoan dot non izenpetu neban nik:
|
|
|
Xabier Peñarena, baina ikasgai laburrago ta ugariagotan zatituta. Oker ez
|
banago
, samurtze ta errezpide lan hau Montianok berak egina zan, ikasleentzat mesedegarri zalakoan. Nondik edo handik diru-laguntzak be lortu zituan alkarteak (bazkideen harpidetzaz ganera), eta horra hor Ikas.
|
|
|
Ez dakit dirua nondik zuzendu neban, baina erosi nebana badakit, eta ez dot horren damurik sekulan izan. (Oker ez
|
banago
, dana batera ezin ordaindu eta, hilean honenbesteko bat emoten geuntsan Zumeta ikaskideari, zor dana kitutu arte). Hurrengo hau esaera biribila bada be, egia baino ez dala uste dot:
|
|
|
gogoan dot zelan irakurri nituan orduan J.R. Jiménezen Platero ta biok eta Shakespeareren Hamlet be, beste batzuen artean. Azken urtean, oker ez
|
banago
, beste liburu mardul bat be erosi eta eskuratu neban: Aita Santi Onaindiak egindako euskal poesiaren bilduma handia:
|
|
|
Paulo Zamarriparen Gramática Vasca. Oker ez
|
banago
, Don Jesus Garai abadeak be emon zituan eskola batzuk nire aurretik.
|