|
2000
|
|
|
Arlo honetan aurkitu dugun arazo handiena, testu guztietan arau berdinak ezbetetzea izan da. Adibidez, siglei, laburdurei, edo komatxoen artean
|
dagoen
esaldi batiatzizkiak gehitzean, bai gidoiarekin bai gidoi barik aurki daitezke. Nahiz etaEuskaltzaindiak kasu honetan gidoia ez erabiltzea gomendatzen duen, sistemapraktikoa izateko, arautegitik kanpo askotan agertzen diren kasuak kontuan hartubeharko ditu gure bihurgailuak.
|
|
2001
|
|
|
Irudiaren azpian
|
zegoen
esaldia. Goialdeko letrak ia borratuta zeuden, C bat ezik, eta letra ezabatuen espazioan Calaportu izena osa zitekeela kalkulatu nuen.
|
|
2003
|
|
|
«profesional ona izan eta kitto». Arrazoi puska bat
|
badago
esaldi horren azpian eta ezin uka egiten ari zarenaz zenbat eta gehiago jakin gero eta hobeto burutuko duzula egin beharrekoa. Hala ere, estatistikoki frogatuta dago, zenbat eta luzeagoa izan proiektua gero eta konfliktu handiagoak sortzen direla hiru parametro hauen artean:
|
|
|
Telefonoz bidalitako etxeko lanak egiten hasi orduko, estu xamar eta zalantzaz beteta, inkestak erantzuten diren guztietan bezala, konturatu nintzen tontoarena egiten ari nintzela. Ez nengoen txostenarekin konforme, ez
|
nengoen
esaldien sistema baloratzearekin konforme, ez nuen astirik eta gehien amorrarazten ninduena: ez nengoen prozedurarekin konforme.
|
|
|
Orduan ikusi nuen, begietatik estalki bat kendu balidate bezala, gizon hura ni desagerrarazteko gai zela; are gehiago, desagerrarazteko modua eta unea ere erabakirik zituela eta, asmatzen zituen nobeletan pertsonaiak bezalaxe, aurreikuspen osoz eta ustekabean garbituko ninduela, arriskurik hartu edo eskurik zikindu gabe –esan zuen eta isildu egin zen, esan zuenaz harriturik edo, adierazi arte ez baikara askotan geure baitako pentsamenduak ulertzera iristen– Eta pistola neurekin eramatea erabaki nuen –esan zuen gero isilunea moztuz. Niri lekuz kanpo
|
zegoen
esaldi bat iruditu zitzaidan baina komisarioak berandutzen ari zen galdeketa bideratu nahi izan zuen.
|
|
|
(etorkizuna ez dago han kanpoan, hemen barrenean baizik) esaldian bilduta dagoen pentsamendua, ziur
|
baikaude
esaldi polit hutsaz haratago doala. Baina ikusirik ez dagoela kulturaren edo kultur prozesuaren esanahiaren ulermena bideratzerik indarrean dauden kontzeptuak argitugabe, gogoeta honek kontzeptuzko elementuak ekarri nahi ditu kultur prozesuaren ulermenean sakontzeko, hori nahitaezkoa baita kultur proposamen egokiak egin eta, oro har, gizadiaren egoera, naturaren egoera eta norbanakoaren egoera hobetzeko, gizatasunaren balio guztiak barne harturik (hau da, Europako kulturak beti aintzat hartu izan dituen balioak.
|
|
|
Ados nengoen eta
|
nago
esaldi gogoangarri horrekin.
|
|
2004
|
|
|
Roman Jakobsonek eta Chomskyk esaten zuten bezala, ez
|
dago
esaldi bat gaizki dagoela esaterik ulertzen baldin bada. Nik gero eta garbiago ikusten dut askoz hobe dela euskara mordoiloa egitea, eta erdararen kalkoak egitea, ez ulertzea baino.
|
|
|
Geroago etorriko ziren liburuetan, Oscarrek abilidade ikaragarria garatu zuen pentsamendu filosofiko merkeak –baina filosofikoak edozelan ere– idazteko, esaldiak hainbeste zatitu barik eta letrak elkarren artean hain urrun utzi barik, hartara testua irakurterrazagoa izan zedin. Hori boladatxo batean, ze gero hasi zen idazten (eta halaxe segitzen du)" Han goitik itsasoa ikusten da", eta akabo, ematen duelako munduan ez
|
dagoela
esaldi hori baino.
|
|
2005
|
|
|
Beti izan dut entzumen ona. Eta dagoenak ez du argi tunelik ikusten, baina badago zerbait, zentzuen bat bateko zorrozte bat, logikarik batere ez duen norabide batean gauzatzen dena eta ez diona denari deusetarako balio, nire kasuan gertatu zen bezala, bere ohiko eskumenetik kanpo
|
legokeen
esaldi bat entzutea ez baita inolaz ere kontsolagarri. Eta esaldia hau zen, zehazki:
|
|
2006
|
|
|
Ez dago esan beharrik: gu prest
|
gaude
esaldian lehenago agertzeko; ez dugu gustuko irakurlea edo entzulea sufriaraztea, eta zer gertatuko den jakiteko hainbeste itxoinaraztea. Are gehiago, sarritan, bestelako aditza espero zuelako edo, entzulea etsituta bezala gelditzen da aditzarekin, eta haren etsipena gure errua dela ematen du.
|
|
|
Dena dela, beti gorde dezakegu harro punttu hori, eta esan" Euskadin hezkuntza doakoa da"; oso ondo geratzen da hori gure agintarietako bat bisitan doanean, jo dezagun, Herbehereetara, edo Kataluniara bertara, zertara joan urrutiago. Han hizkuntzari beste pisu bat ematen diote, baina, tira... dotore
|
dago
esaldia... Beharbada gero ahaztu egingo zaigu ez garela gai izan geure curriculuma osatzeko, edota osatuta izanik ere ez dugula garatzerik izan ezinezkoa zaigulako geure ikasmaterial propioa egiteko abenturan sartzea.
|
|
2007
|
|
|
174 Argi
|
dago
esaldi hauetan ez datozela bat jatorrizko euskal bertsioa eta itzulpena.
|
|
|
Dena den, zuzen ez
|
dagoen
esaldi baten aurrean pertsonak ez du sinesten; zenbakiz jositako estatistika plazaratzen bada, aldiz, inork ez du pentsatuko zenbaki horiek egiazkoak ez direla edo, egiazkoak izanik ere, manipulatuak zeudela, beste itxura bat emateko.
|
|
|
Matematika leku guztietan
|
dago
esaldia askotan entzun dugu denok. Garrantzi handia duela jakin badakigu, baina, ez denez begi bistakoa, inor gutxi ohartzen da horretaz.
|
|
|
Revista de Filosofa Moral y Polftica aldizkarian aurki daitezke 24, 26 eta 28 zenbakietan. Letra etzanez
|
dauden
esaldiak (beste erreferentziarik ezean) Isegona ko zenbaki horietatik jasoak dira.
|
|
2008
|
|
|
Jakin litzateke, Zallok dakien baino hobeto jakin ere, bateko eleaniztasun horren benetako izaera zertan den gurean, eta, besteko, kulturartekotasun hori zer arraio den. Bi gezur luze
|
baitaude
esaldi motz horretan, bata bestearen atzetik, zein baino zein handiagoak. Biluz ditzagun, bada, banan banan.
|
|
|
–Gauza bat ideiak dira eta bestea bihotza?. Luzaroan pentsatu izan nuen oker
|
zegoela
esaldia. Ederregia zela gerra garaietarako.
|
|
|
Adibidez: Haurra lo
|
dago
esaldiak zenbat hitz ditu. Hiru hitz ditu.
|
|
|
Afasia dinamikoa, berriz, Brocaren eremuaren aurreko aldea kaltetzearen ondorioz gertatzen da. Ezin izaten dira egin pentsamenduari
|
dagozkion
esaldiak. Agrafia dinamikoan kaltetu gabe daude zentzumenen eta mugimenduen mekanismoak, baina ezin izaten dira idatzi ideiak edo pentsamenduak, eta ezin izaten zaie gramatikazko egiturarik eman esaldiei.
|
|
|
Baina neurketa honetan hitz hori eta horrelakoak bat bezala zenbatzen dira. Psikolinguistikako lanetan,
|
badago
esaldi luzeenak zenbatzeko beste era bat ere, morfemakakoa, alegia (Idiazabal, 1988).
|
|
|
Zu ados
|
zaude
esaldi horrekin?
|
|
|
" Dena esanda dago", dio Kulturak, zer dioen ez dakiela (eta ez dakielarik Dena esanda
|
dago
esaldia esanda dagoen edo ez). Neu ere egoten naiz boladatan ikaraz, ez ote den hori holaxe izango, eta etsi etsian ez ote genukeen hobeko behin betiko ixiltzea.
|
|
2009
|
|
|
Irudirik berriena duela gutxi Hong Kongen egindakoa da. Txinatar letrekin idatzia bizitza eta heriotza aldaezinak dira, baina, ohorea eta aberastasuna zeruaren mende
|
daude
esaldia marraztu zuen.
|
|
|
" Bizi gutxiago al
|
dago
esaldi batzuk idazterakoan, automobilak fabrikatzerakoan baino. Bizi gutxiago al dago Farorantz irakurtzerakoan, behi bat jezterakoan edo esku granada bat jaurtitzerakoan baino?".
|
|
|
Hitzen arteko harmoniarik gabe, ez
|
dago
esaldi ederrik. Hitzekin armonian ibili gabe ere ez.
|
|
|
Zehaztasunik gabe ere, ez
|
dago
esaldi zuzenik.
|
|
2010
|
|
|
Teofilo Maria eta aita, aita eta Teofilo Maria: hain sentitzen ziren orbetarron proiektuan bat eginda, non bai
|
baitago
esaldi bat, aitak Teori zuzendua?, ezin hobeto laburbiltzen duena bion arteko harremanen muina: –Zu beti nire eskuinean, Kristo Aitaren eskuinean bezala!?; aita eta Teo, izan ere, noiznahi aritzen ziren beren artean, baita guztiok biltzen ginenean ere, fabrikako kontuei buruz, fabrikako hura gai monografikoa balitz bezala; besteak ez dakit, baina ni, halakoetan, harrizko gonbidatu bat bezala egoten nintzen, ia hitzik egin gabe?
|
|
|
Guzti honekin batera, programa barruan esaldi osasuntsuak egiteko lehiaketa bat dago. Nafarroa mailako lehiaketa izango da hau eta marsuaren 31 arteko epea
|
dago
esaldi osasuntsu hauek aurkezteko, bukaeran 3 irabazle egongo direlarik.
|
|
|
Teofilo Maria eta aita, aita eta Teofilo Maria: hain sentitzen ziren orbetarron proiektuan bat eginda, non bai
|
baitago
esaldi bat —aitak Teori zuzendua—, ezin hobeto laburbiltzen duena bion arteko harremanen muina: " Zu beti nire eskuinean, Kristo Aitaren eskuinean bezala!"; aita eta Teo, izan ere, noiznahi aritzen ziren beren artean, baita guztiok biltzen ginenean ere, fabrikako kontuei buruz, fabrikako hura gai monografikoa balitz bezala; besteak ez dakit, baina ni, halakoetan, harrizko gonbidatu bat bezala egoten nintzen, ia hitzik egin gabe... baina hitz egiten nuenean ere, ez zidaten kasu handiegirik egiten, egia esan:
|
|
|
Lorategia zikina
|
dago
esalditik abiatuta, Claudiuren eta Antxonen arteko bilera amaigabeetara, non hasiera batean sastraka eta belar luzeak kimatzea zen gaia eta helburua. Alabaina, Claudiuk bere bizitzako aukera ikusiaz, propio diseinaturiko lorategia sortu nahi du.
|
|
|
Itzulpenaren gaia ez da nolanahikoa, itzulpen bat egiten den bakoitzean interpretazio bat egiten baita ere. Beti
|
daude
esaldi berbera esateko modu ezberdinak, eta modu desberdin bakoitzak konnotazio bat du, esanahia aldatzen duen ñabardura zolia. Ezinezkoa da itzultzailearen subjektibotasuna, hots, bere testua ulertzeko modua, ekiditea.
|
|
2011
|
|
|
Txostenaren oinarrian
|
dagoena
esaldi bakarrera ekarriko bagenu diglosiaren inguruko formulazio berritua planteatu beharraren ideia aldatuko genuke. Bere iritziz, termino beraren esanahi desberdinak ez ezik kontrajarriak ere hedatu dira dagoeneko.
|
|
|
–Nire liburuetako ideiarik onenak lapurtuak dira, aipamenak barne, eta idatzi ditudan esaldi borobilenak eta ederrenak besterenak. Ez naiz garagardotegietan, tabernetan edo jatetxeetan zer suma
|
dagoen
esaldi biltzaile bat baizik. Eta hori lapurreta da, inori pasadizo bat hartzea bere izaeraren zatirik benetakoena kentzea bezala baita.
|
|
|
Nik uste dut ezin daitezkeela bereizi gorputza eta izpiritua. Azken finean,
|
badago
esaldi bat Ebanjelioan uste dut: " Gorputza ahula dago, baina izpiritua beti prest".
|
|
|
Eta jatorrizko bertsioan ez
|
zegoen
esaldi bat: " Denok ikusi duzue, suizidioa izan da".
|
|
2012
|
|
|
Estonian ospatutako Fisikaren Olinpiar Jokoetan lehen postua eta txapelketa bereko Astronomia modalitatean bigarren geratzea lortu ostean, beste erronka bati egin behar izan zion aurre, hizkuntzen erabileraren ereduari jarraituz oker
|
zeuden
esaldiak identifikatu behar izan baitzituen.
|
|
|
Ohiko proba bat: ikasle bakoitzari bi zerrenda ematen zaizkio, eta batean hizkuntza ezezagun batean idatzita
|
dauden
esaldiak daude, eta bestean itzulitako esaldiak. Arazoa da ez daudela ordenatuak, eta itzulpenetako bat txarto dago?, dio Ivanek.
|
|
|
Artikuluaren izenburua esanguratsua bada, are adierazgarriagoa da haren azpian
|
dagoen
esaldia: Gizarteak erantzun egin behar dio garunaren pizgarrien eskaerari, gero eta handiagoa baita.
|
|
|
Egina zegoen. Dena esanda
|
zegoen
esaldi bakar perfektu harekin, edo alderantziz, esaldi perfektu hark irekitzen zituen leiho guztiak.
|
|
2013
|
|
|
Hiru urte luzeko amorrua, lasaitasuna... zer zegoen «beste bat» horren atzean? Betikoa
|
zegoen
esaldi horren atzean. Etxean inoiz ez dut utzi entrenamendua jasoaldi bakarra eginda.
|
|
|
Adierazi zer lotura
|
dagoen
esaldi horien eta enpresaren kulturaren, interes taldeen eta enpresa etikoki kudeatzearen artean.
|
|
|
Hasieran
|
dagoen
esaldi hori aipu hori.
|
|
2014
|
|
|
Huraxe zen elokuentziaren, hitzen, hitz suhar prestuen botere mugagabea. Ez
|
zegoen
esaldien jario magikoa etengo zuen aipu praktikorik, non eta ez den ikusten metodo baten azalpentzat ohar antzeko gauza bat, azken orrialdearen oinean, bistan zenez askoz geroago esku ikarati batek zirriborratua. Oso sinplea zen, eta, sentimendu altruista orotarako aldarrikapen erdiragarri horren amaieran, itsutu egiten zintuen, argitsu eta lazgarri, oinaztargiak zeru oskarbian bezala:
|
|
|
|
Badago
esaldi bat Mendebaldeko kultura popularrean eta 90eko hamarkadako bestseller bati esker aski ezaguna bilakatu dena: gizonak Martekoak dira eta emakumeakArtizarrekoak.
|
|
|
2 Azter itzazu aurreko zeregineko eragiketak eta haien emaitzak. Ondoren, osatu baturaren zeinuari eta balio absolutuari
|
dagokion
esaldia, bi zutabeetako adierazpenak lotuz:
|
|
|
1 Lot ezazu irudi bakoitza
|
dagokion
esaldiarekin, eta bete esaldietako hutsuneak hitz egokia aukeratuta.
|
|
|
Bruja galanta, bai horixe!? zen behin eta berriz entzuteaz nazkatuta
|
zegoen
esaldia. Berau ere ez omen zion, eta isilik uzten omen zuen txorakeriak esaten hasten zitzaion oro.
|
|
|
Bere burua ehiztari bezala aurkeztu zuen herritar batek esan zuen gezurra dela 00 perdigoiak erabiltzen direla Motondon, ez baita hegaztiak ehizatzeko eraginkorra. Kartel baten argazkia ere erakutsi zuen, ehizatzea debekatua
|
dago
esaldia idatzia zuena. Kartel hura jartzeko agindua berak eman ote zuen galdetu zion alkateari.
|
|
2015
|
|
|
Gizakiaren interpretazioaren esku dago, inperfekzioaren menpe. Ez
|
daude
esaldi musikal bat berdin joko duten bi artista. Bakoitzak dauka bere sonoritatea, bere musikalitatea, bere nortasuna.
|
|
|
Parentesi artean
|
dagoen
esaldia autografoaren ertzean gehitu zuen Teresak. Lehen edizioan ez da agertzen eta argitalpen faksimilean ezabatu egin zuten.
|
|
|
eta kontuan izanik bitartekoa behar dugula, bete ahal izateko, Aita Betikoari erremediorik gorena eskatzen dio guretzat, hau da, Sakramentu guztiz Santuaren eguneroko ogia, indarra eta sendotasuna ematen dituena?. . Komatxo artean
|
dagoen
esaldia Teresaren beraren autografoa da hizkuntza originalean. Horrela, kapituluaren idazpurutik hasita,, panem nostrum?
|
|
|
–Guztiz? gehitu zuen ertzean zentsore berak eskrupulu teologikoagatik, eta jarraian ezabatu egin zuen San Paulori eta Magdalenari
|
dagozkien
esaldiak.
|
|
|
Umore maskulinoaren parten den lotura hori publikoak barneratuta dituen kodeen barnean sartzen da, eta ondorioz badaki bertso horren aurrean nola erreakzionatu, barrearekin alegia. Iturriagak eginiko sexuaren aipamen horrekin batera, ligatzeko ahaleginarena ere
|
badago
esaldi horren atzean, eta rol horretatik jardutera behartzen du bertsokidea.
|
|
|
Lehenbiziko hiru eleberrietan ez bezala, Hamaika pauso tik aurrera Saizarbitoriak esaldi luze bihurgunetsuak idaztera joko du. (Apalategik" tortueuse" darabil, baina ez dakit nola itzuli" luze bihurgunetsu" esanahia ez ezik" memoriak torturatutako idazleari
|
dagokion
esaldi mota" ñabardura ere gorde dezan.)
|
|
2016
|
|
|
Egun osoaren errepasoa egin ondoren ez dut ahaztu nahi aurretik eta bertan lanean ibili zareten eragile eta norbanako guztiekin, eta baita bertaratu zinetenekin ere. Erronka berriak daude aurretik, eta pauso berriak emateko gogotsu ikusi dut Ondarroan ARGIAren komunitatea; eta lehen konbentzituta
|
bageunden
esaldi honekin, larunbatekoarekin oraindik eta gehiago: jende txiki askok, leku txiki askotan, gauza txikiak eginez... mundua alda dezake.
|
|
|
Gehienetan, ordea, irribarrerik gabe igarotzen ditu orduak, eta horrela dagoenean beste leku batera joatea aski duela iruditzen omen zaio, ezinbestekoa duen esaldia, mingainaren puntan duen hori, aurkitu ahal izateko. Horrela, etxetik atera, autoa hartu eta urruneko mendi batera joan omen daiteke, behinola han
|
zegoela
esaldi bikain bat etorri zitzaiolako, edo itsasoari begira eseri eta mugitu gabe egin ditzake pare bat ordu falta zaion lerroaren zain. Horregatik, ezin da etxetik inoiz atera poltsikoan blok txiki bat hartu gabe.
|
|
|
1 Berridatzi baiezkoan
|
dauden
esaldiok ezezkoan egon daitezen:
|
|
|
1 Berridatzi baiezkoan
|
dauden
esaldiok ezezkoan egon daitezen:
|
|
|
Lazaro Joanek bakarrik berpizten du (Jn 11, 38); Elizari zergatik ote, ikaragarri gustatzen zaion" Pedro zara zu, eta harkaitz horren gainean eraikiko dut nik neure eliza" Mateorenean bakarrik dago (Mt 16, 13). Joanenean bakarrik
|
dago
esaldi hiperfamatu hau: " Hona hemen Jainkoaren Bildotsa, munduko bekatua kentzen duena" (Jn 1, 29), eta hementxe dago, ezin hobeto, zer den kristautasuna, Jainkoa eta bekatariak, milioiak eta milioiak, izan diren (Adan eta Eba.), garen eta izango diren gizaki guztiak, eta sakrifizio espiatorio bat, tonkistek beti egin izan dutena jainkoak otzantzeko.
|
|
|
...aurretik barneko musika entzutea, konplexuak diren kontzeptuak hitz sinpleekin azaltzea, Nina Kravizek Berlingo Boiler Roomen egin zuen DJ Seta, une ‘ta gune perfektuak, edertasunaren paradoxaltasunak, perfekzioarenak, umearen potentziak, gelditasunak drama deusezten duela esatea, gerta litekeena mugagabe bihurtzen duela hausnartzea, testu bat kultura ezberdinetako idazketa ezberdinez osatua
|
zegoen
esaldia ulertzea, Berlingo Kule aretoan irakurtzea, giza-borondateak, kontrolagaitzak diren elementuak, zarata kulturaren esparrura ekartzea, ezer ez egitea musikariek egiten duten zerbait izan daitekeela igande goiz batez esatea, Sarako onddo beltzak perrexilarekin, egun batez, Arzak deitzen den jatetxean berriz bazkalduko dudala pentsatzea, Kazushige Kinoshita, Itoken, Taku Unami, Nanko Kumon,...
|
|
2017
|
|
|
Bai, ni Ainhoaz maiteminduta nago esan zuen, aurpegia gorri gorri, Peiorekiko sentitzen zuen lotsa gorrotoa aurpegian nabari zitzaizkiolarik; baina, zu Onintzez maiteminduta
|
zaude
esaldia bukatzean eta Peioren aurpegi haserrea ikusi zuenean, irri maltzur bat irten zitzaion bere ezpain txikietan.
|
|
|
–Etorkizuna hemen da!? entzun daiteke han hemenka, eta han egon gara eta hemen
|
gaude
esaldi hori hitzez hitz sinetsi dugunak. Ez etorkizunean, etorkizunaren iragarpenean baizik.
|
|
2018
|
|
|
Horma bateko marrazketak estaltzera etorri da. Jada ez
|
dago
esaldi politikorik, lehengoak bezala. Camello txibato.
|
|
|
Ez, jarraitu behar zen.
|
Badago
esaldi bat, ezina ekinez egina, eta horrela da.
|
|
2019
|
|
|
F. Krutwigek zioenez, klandestinitateko jeltzaleekin harremana izan zuen Euskaltzaindiaren egoitzan bertan. Akademiaren autonomia ziurtatzeko egin zuen ahalegin pertsonalaren aitortza
|
dago
esaldi honetan: " Oleaga no sólo era el Secretario de Euskalzaindia, sino que actuaba también como secretario del grupo" (Krutwig 1991:
|
|
|
–Lasai, Ekain ondo dago, jakinarazi zion zuzendariordeak, eta Edurnek igarri zuen zerbait gaizki
|
zegoela
esaldiaren eraikuntzan. Sen hutsez, galdera burura heldu baino lehen ahoan zeukan.
|
|
|
Etiketatze lana egiteko, hizkuntza bakoitzeko etiketatzaileei taula banatan gorde zaizkie honako datuak: jatorrizko UFa eta hari dagokion etiketa (LVC ala VID), hautagai bakoitzari
|
dagokion
esaldia osorik, hautagaiarenbarruko lemen kategoria gramatikalak, eta zer heuristikok erauzi du (t) en hautagai bakoitza. Hizkuntza bakoitzekohiztun aditu banak hartu du parte etiketatze lanean, portugesezko zatian salbu, horretan bi etiketatzailek jardunbaitute.
|
|
|
Esaten ari naizenaren adibide ezin argiago ageri da eman berri ditudan Kixoteren hasierako bi bertsioen artean: lehendabiziko puntuaren ostean
|
dagoen
esaldi luzeko azken partea(" consumÃan las tres partes de su hacienda") hasierara eraman du Trapiellok, eta gaurko irakurle bati argiagoa egiten zaio modu horretan. Ez naiz aditua, baina uste dut merezi duela Trapiellok egindako lana aztertzea eta gure hainbat sintaxi arazo hark egindako lanaren ispiluan begiratzea.
|
|
|
Sarreretako bat hautatzeko orduan, hirugarrenarekin geldituko nintzateke: beste hizkuntzetan errepikatuta
|
dago
esaldiaren bigarren parteko adjektiboa (malhereuse, infeliz...), eta horrek iradokitzen didanez errepikatua egongo dela jatorrizkoan ere, bertara jo dut: halaxe da,???????????
|
|
|
Baina, hori bai, denentzat dago errantxoren bat pare parean txuxen gertatua: Eguraldia garbi, eder, edo euritsu, nahiz ateri, eguzkidun edo elurrez, eguraldi mota denentzat
|
dago
esaldia pronto: Kandelarioz euria, laster udaberria.
|
|
|
Bistan da horrelako esaldietan bi izen sintagma agertzen direla eta biak hizkien bidez presentatuta
|
daudela
esaldiaren adizkian:
|
|
|
Bertzalde, Textos arcaicos vascos57 liburukian agertzen dena bat dator errandakoarekin... Lan horretan bilduta
|
dauden
esaldietan perifrastikoa behin baino gehiagotan agertzen da, eta denetan zaharrena (X. mendeaz ari gara)," Donemiliagako glosetan" agertzen dena da. Glosa horietan aurkitutako euskarazko lehenengo esaldien artean" jzioqui dugu" eta" guec ajutuezdugu" 58 ditugu. esaldi horietan ez ote dira konjugazio perifrastikoaren bitartez osatutako aditzak agertzen direnak?
|
|
|
40 Ikus, besteak beste, Amairugarren gurutzeco otoitza hasieran erantsitako hiru badaquitak eta
|
dagozkien
esaldi konpletiboak (B: 77; X:
|
|
2020
|
|
|
Gainera, ez dezagun ahaztu ez duela idazkera forma estandarra errespetatzen. Hau da, euskalkian
|
dagoela
esaldiaren zati bat. Eta ez dugu enegarrenez alferrik hauspotuko azkenaldiko euskalkien eta batuaren arteko gatazka.
|
|
|
" Ongi
|
dago
esaldia, baina nola esan genezake' asko' beste modu batera?", galdegin die Odiagak ikasleei, etxerako lanak zuzentzen ari direla. " Anitz", erantzun du ikasle batek lekaroztarra hau bera.
|
|
|
Leteren poemara etorrita, terminologia eta formulazio klasikoak topatzen ditugu. Baina, gainera,
|
badago
esaldi bat testuarteko harreman konkretuago bat zilegi egiten duena: " Ez dagokiola, irakur dezakegu poemaren amaieran?
|
|
|
Muga frontera denean esamoldea, hortaz, oso modu desberdinean uler dezakegu. Eta, hain zuzen ere, euskal naziogintzari
|
dagokionean
esaldi horrek izan ditzakeen irakurketa zenbaiten inguruan jardungo naiz. Lucien Febvre Frantziako Analetako Eskolaren sortzaileak azpimarratu moduan, fronterak izendatzeko baliatu izan diren hitzen inguruan," hitzon historia zirriborratzea aldi berean hitzok adierazten dituzten ideien historia zirriborratzea da" (1962).
|
|
2021
|
|
|
Kopulatiboen pareko dira neurri batean semikopulatibook, baina, haien aldean, egoeraren aspektu bat iradokitzen dute zenbaitetan. Hala, Langileak kezkatuta
|
daude
esaldiaren aldean Langileek kezkatuta jarraitzen dute esaldiak egoera lehendik datorrela eta bere horretan dirauela ematen du aditzera2 Aditz hauen berezko esanahiaren eta erabilera semikopulatiboaren arteko aldea, berriz, honako esaldi hauek erakusten dute: Trena gero eta azkarrago dabil eta Jendea gero eta aztoratuagoa dabil; aurrenak aditzaren eduki semantiko betea gordetzen du (‘toki batetik bestera higitu’) eta ibilera fisikoa adierazten du; bigarrenak subjektuaren egoera bat ematen du aditzera.
|
|
|
Lehena Kanpotarra zara esaldiaren pareko izango genuke, eta han bezalaxe kanpotarra atributu izango litzateke; desberdintasuna, adibide honetan badagoela guk bat, alokutibo izaerakoa. Bigarrena Nire emaztea gaixo
|
dago
esaldiaren pareko izango litzateke, genitiboaren ordez ergatibodun subjektuarekin. Baina bietan ere* edun eta eduki aditzak ez lirateke benetako predikatuak izango:
|
|
|
Ardatz izena agerian ez duen erlatiboa da hori, testuinguruari esker eskuratzen dena: Zure konputagailua nik erosi dudan (konputagailu) a (den) baino garestiagoa da da azpian
|
dagoen
esaldia, mendeko perpauseko den aditza isilpean duena. Beste zenbaitetan izen generikoa izan daiteke erlatiboan adierazi gabe uzten dena; hala, Azken orduan mugitzen dena baino lasaiago ibiltzen da garaiz abiatzen dena esaldian mugitzen dena erlatiboaren izen ardatza generikoa da, eta Azken orduan mugitzen dena (ibiltzen den) baino lasaiago ibiltzen da garaiz abiatzen dena da azpian dagoena.
|
|
|
Aurreko denborari ez ezik, gainera, ondokoari ere egiten diote erreferentzia adberbio hauek. Oraindik itxita
|
daude
esaldiak ondoko irekitzearen suposizioa darama berarekin; eta Jadanik itxita daude esaldiak denbora batean horrela jarraituko dutelako suposizioa. Prozesu baten barnean kokatzen dute, bada, gertakaria horrelako perpausek, haren aurreko egoera kontuan hartuta batetik, eta ondoko egoeraren berri iradokiz, bestetik23 Oraindik gisakoek egoeraren edo jardueraren ‘jarraipena’ ematen dute aditzera; jadanik gisakoek aldaketa iradokitzen dute.
|
|
|
Aurreko denborari ez ezik, gainera, ondokoari ere egiten diote erreferentzia adberbio hauek. Oraindik itxita daude esaldiak ondoko irekitzearen suposizioa darama berarekin; eta Jadanik itxita
|
daude
esaldiak denbora batean horrela jarraituko dutelako suposizioa. Prozesu baten barnean kokatzen dute, bada, gertakaria horrelako perpausek, haren aurreko egoera kontuan hartuta batetik, eta ondoko egoeraren berri iradokiz, bestetik23 Oraindik gisakoek egoeraren edo jardueraren ‘jarraipena’ ematen dute aditzera; jadanik gisakoek aldaketa iradokitzen dute.
|
|
|
[liburuaren aspergarritasun maila> liburuaren loditasun maila]. Gauza bera dugu Zure ikastetxean maisu baino maistra gehiago
|
dago
esaldian; ‘maistra’ eta ‘maisu’ dira konparazioaren terminoak, erreferentziazkoa hau eta lehen terminoa hura; aldi berean, ordea, maistra da konparazioaren ardatza ere, gehiago zenbatzailearekin doana eta konparazioaren gaia seinalatzen duena; ‘maistren kopurua’ beste objektu baten kopuruarekin alderatzen da, erreferentziazko terminoak seinalatzen duenarekin, hots, \... [zure ikastetxeko maistren kopurua> zure ikastetxeko maisuen kopurua] 3.
|
|
|
Helduak baino ausartagoak dira esaldiak, esate baterako, ausartagoa ‘zein’ den esan gabe uzten du; testuingurutik jakiten da hori. Atzo baino lasaiago
|
nago
esaldian ‘gaur’, ‘orain’ edo horrelakoren bat da isilpeko lehen terminoa. Aurten zuek baino opor luzeagoak egin ditugu esaldian aditzak seinalatzen du ‘guk’ dela lehen terminoa.
|
|
|
Beharrezkoak dira osagarri horiek, esaldia herren geratuko ez bada. Gure haurra prest
|
dago
esaldiari, adibidez, dagoen dagoenean zerbait falta zaio; osagarria behar du, agerian ez bada isilean —‘zertarako prest dagoen’ adierazten duen osagarria, alegia— Eta, bestalde, predikatuaren araberakoa da perpausak aditzera ematen duen nozioa: baliagarritasuna, aukera, gaitasuna, nahikotasuna...
|
|
|
Urte erdia joana dugu; Berri hori nik asmatua duzu; Oheak eginda/ eginak dauzkagu; Asperturik dauzkazu lagunak; Emaztea triste dut/ daukat; Lan handiak dituzu horiek. Formaz badirudi bigarren mailako predikazioa
|
dagoela
esaldi horietan, hau da, objektuari begirako osagarri predikatiboak direla azpimarratutako sintagmak —guk subjektua, lehen adibidean, urte erdia objektua, eta joana azken honi begirako osagarri predikatiboa—, baina, funtsean, horietako aditz nagusiek ere eduki semantiko jakin bat adierazi baino areago subjektu predikatuen arteko lotura bideratzea dute helburu; hots, balio kopulatiboa du... Lehenbizikoa, esate baterako, Urte erdia joana da esaldiaren parekoa da; eta Oheak eginda/ eginak daude esan nahi du hirugarren adibideko esaldiak.
|
|
|
partizipio bat, iraganeko ekintza zein den erraten duena, eta kopula bat, egoeraren adierazlea dena. Adibidez, Paretak tindatuta
|
daude
esaldian, pareten egoeraren berri ematen da, egoera horretara heltzeko ekintza zein izan den agerian emanez (tindatzea). Euskalki guztiek ez dituzte erresultatibozko perifrasi berak erabiltzen.
|
|
|
" Bizi ere egin gara, ba!". Eta
|
banago
esaldi harekin bat egiten duen jende asko dagoela. Esaldi hark zuzen zuzenean jartzen zuen bizitzaren zentzua aisialdiarekin eta kanpora irtetearekin, eta hor hasi zen nire hausnarketa.
|
|
|
Ibilbidean zehar, manifestaldikoek Dabiren aldeko oihuak eta Suarezen gobernuaren aurkakoak bota zituzten. Gogor entzun zitezkeen Martin Villa Barne ministroari
|
zegozkion
esaldiak" Martin Villa, zurekin binako berdinketa@.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, iaz apirilaren 2an hil zela bagenion, eta aurten aldiz apirilaren 15ean, aldi berean frogatu dugu Jesus 33 urte eta 93 egunekin eta 33 urte eta 106 egunekin hil zela. Baldin eta bizirik egotea hilda egotearen kontrakoa dela onartzen badugu, Jesus 33 urte eta 100 egunetara bizirik
|
zegoen
esaldia aldi berean egia eta gezurra dela onartzen ariko ginateke. Eta hori absurdo bat da.
|
|
|
Hori ez
|
dago
Esaldi Xarmagarrien Gordailuan. Sei zazpi segundoren denboran haurren oihuak eta aita ama gazteen kalakak baizik ez dira aditu haien inguruan.
|
|
|
Trapuetatik askatua
|
zegoen
esaldia amaitzerako. Negar zotinak desagertu, eta lasaitasun beldurgarriz hasi zen jokatzen.
|
|
|
Eta guretik hitz egitean, hori ateratzen zait, kezka hori, abisu hori. Estu hartuta, gurean ere ez da erabat soberan
|
dagoen
esaldia.
|
|
|
Espiritualitate maitatzaile baten intuizioa eta aldi berean botere ororekiko bulkada irreberente libertarioaren hazia. Kolpe batean dirudiena baino gehiago
|
dago
esaldi horretan. Baina nola jaten da hori historiaz iritsi zaigun kontakizunarekin?
|
|
|
Hilda
|
dago
esaldia,
|
|
|
Aurreratu bezala, bete ren adiera asko huts kontzeptuarekin osagarriak dira, lanpostua bete da eta lanpostua hutsik
|
dago
esaldien kasuan bezala. Izan ere, bete eta huts bizitzako alde zehatzei aplikatu ohi zaie; adibidez, bete hustu zamalanak dira, eta beteka, ‘hutsuneak betetzeaz’ landa, ‘aisian’ da.
|
|
|
Baina bestelako joera bat izan daitekeena ere identifikatu dugu (n= 6;% 15,3): Metodologia mugimenduko edukiak adierazteko, beste mugimendu bati
|
dagokion
esaldia partekatzea; kasu gehienetan Helburua mugimenduarekin elkartuta, baina baita Ondorioak edo Emaitzak mugimenduekin elkartuta ere. Hona hemen bi adibide:
|
|
2023
|
|
|
" Kaguendioss! Le meto un par de macucos al puto pijo y les sako la manteka!" Tu egin zuen Monok izenik aipatu gabe, Brontesi zuzenduta
|
zegoen
esaldia azpimarratzeko. Jornette asaldatu zuen esaldiak.
|
|
|
— Irudi ona Lehenengo inpresioa kontatzen duena da. Ez da edukiz hutsik
|
dagoen
esaldi bat, Mara Valdés giza baliabideetako adituak dioenez, «lehen elkarrizketan entzuten duguna ez ezik, pertsona baten heziketa eta prestakuntza, haren jokamoldeak eta abar ere hautematen baitira. Irudi ona ematen du beti».
|