|
2007
|
|
|
Munduko Lehen Gerra amaitu berri zegoen eta gerran ibilitako lankideek hainbat pentsaerakin itzuli ziren Euskal
|
Herrira
(nabarmenki gerlari ohien pentsaeraz, hau da, gerran parte hartu izanaren urguiluaz). Gazteok Adéma Eskualdunaren zuzendariarengandik urruntzeko nahia agertu zuten, Eskualdunan idazteari uko eginez eta aldizkari berri bat sortzeko guraria erakutsiz.
|
|
2008
|
|
|
dela diote. Hego Euskal
|
Herrira
etorri, eta nafarrei, arabarrei eta bizkaitarrei galdetuta, zera diote: –euskara giputza?
|
|
|
Nazio handi eta txikietan aurki daitezke honelako adibideak, baina Euskal
|
Herrira
hurbilduz, frantsesez argitara emandako bat gogoraraz genezake: Baionako Elizbarrutian, besteak beste Napoleon Handiaren politi ka erlijiosoaren bertute onak aldarrikatzeko erabili zen Almanach> Ecclésiastique> du> Diocèse> de> Bayonne> hura (1806).
|
|
|
–Herrialde guzi etan toki onak badira;/ baina bihotzak dio: zoaz Eskual
|
Herrira
!, eta. Laborantza gauza handi/ eta botheretsua:
|
|
|
42). Euskal
|
Herrira
bisitan eramateko eskaera behin baino gehiagotan egiten dion bizilagunari« Zertarako joan nahi duzu hara? » (ibid.
|
|
|
Destandeau diputatu xuri hilaren lekua betetzeko departamendu osoan berriz hautesleak bozetara deituak izan zirela rik 1887ko otsailaren 27rako (gizonkiak baizik ez, erran gabe doa), Réveil> berriro agertu zen, oraingoan ofizialki, 1886ko azaroaren 14an. Lehen age rraldi ofizial horretan kazetak Mauleko arrondizamenduko interesen aipame na kendu zuen, Euskal
|
Herrira
hedatzeko asmoz (Baionako II. arrondiza mendura bederen), baita goiburua ere (Jainkoa Familia Hontasuna). Berdolyk bere burua aurkeztu ere zuen diputatugai izateko, eta haren hauta gaitza sustatu zuten Baionako komite erradikal batek eta Donibane Lohitzuneko Liga Errepublikanoak, Guilbeau Donibane Lohitzuneko auza peza buru zuenak.
|
|
|
Ministroak agindu zion Euskal
|
Herrira
joan zedin eta bertako artxiboetan bila zitzala euskaldunen kanta zaharrak. Monglave k burutu bidaia honen fruitua igorri zion.
|
|
|
Eta Humboldten ondoren, nazioarteko linguistikak bilakaera etengabea izan zuen. Euskal
|
Herrira
bertara etorri ere egin ziren XIX. mendean zehar zenbait hizkuntzalari, bereziki mende erditik aurrera. Louis Lucien Bonaparte printzea aipatu beharra dago lehen lekuan, zazpi euskal probintzietako euskalkiak aztertuz.
|
|
|
Europako herrialde desberdinetan egindako musika ikasketak eta bestelakoak Euskal
|
Herrira
ekartzen saiatzen zen Azkue. Munduarekiko irekidura bere nobeletan ere islatu zuen.
|
|
|
Aitzitik Azkuek bere eleberria pertsonaia honekin hasten du, eta hari ahotsa emanez gainera. Izan ere kontakizuna Ameriketatik Euskal
|
Herrira
idatzitako gutun batekin abiatzen da, indianoak sorterriko adiskideei bere egoera azalduz idatzia:
|
|
|
Bazekien Euskal Herritik kanpoko parajeak estimatzen. Baina Azkue, bere eleberriko indianoa bezala, munduan zehar ibili ostean, han ikasitakoa lagun, Euskal
|
Herrira
itzultzen zen azkenean.
|
|
|
Eta eredu hori Hego Euskal
|
Herrira
ere aise iristen zen, Azkueren gertuko inguruneraino. Hola, zezenketek, Euskal Herrian ere jarraitzaile ugari zuten, hasi Bilboko langileengandik eta buka Ramon de la Sota Llano berarengan.
|
|
|
1906an Bruselako kontserbatorioan berrekin zien, eta artean Koloniakoan, Fritz Steinbach zuzendariarekin (Brahms-en adiskide zena). Hurrengo urteetan, Euskal
|
Herrira
itzulita, Guridi, Otaño, Higinio Angles eta beste musikari batzuekin izan zuen harremana, eta jakina, Gortazar adiskidearekin.
|
|
|
Hala ere, Europako bidaien aldia amaitzear zela, 1909an, Euskalzale aldizkaria, izen horrexekin berpizteko asmoa azaldu zuen. Zehazki urte hartan Kolonian zelarik, laster Euskal
|
Herrira
itzultzeko, bururatu zitzaion aldizkariaren proiektua, Zurtzaingo egitasmoari lotuta:
|
|
|
Hiru probintzien arteko Konferentzian, Bizkaiko Diputaziotik egindako proposamena, printzipioz ondo hartu zuten arabarrek eta gipuzkoarrek, eta gaia beren Diputazioei aurkezteko geratu ziren165 1906ko udan, Tours definitiboki atzean utziz, Azkue Euskal
|
Herrira
bueltatu zen. Uda hartan Donostian Euskal Akademiaren inguruko hitzaldi bat eman zuen.
|
|
|
instruction chrétienne) nobiziatu bat ezartzen lagundu zuen Donibane Garazin, «dans le but chrétien et patriotique de sauver la foi et la langue [basque] de nos chers compatriotes.» Izan ere, Azkue biziki interesatu zen Plöermel anaiez eta beren irakaskuntza eredu ustez elebidunaz. Berehala Hego Euskal
|
Herrira
ekarri eta euskal irakaskuntza guneak sor zitzaten gestioak egiten hasi zen.
|
|
|
1909ko udan, Europan zehar sei urte egin ondoren, Euskal
|
Herrira
bueltatu zen Azkue.
|
|
|
Broussain beraren ordezkoarekin ez zen zorte hoberik izan. Lehenik Jean Etxepare hautatzeko saioa egin zen, idazle benetan aparta, baina honek huts eginik, Georges Lacombek eskuratu zuen aulkia358 Lacombe, hizkuntzalari gisa pertsona prestatua zen, baina ez bat ere langilea, ez eta aski zentrala ere Iparraldeko euskal idazleen artean (izatez Parisen bizi ohi zen, hilero Euskal
|
Herrira
bidaiak eginez). Akademia barruan Lhande zuberotarra ere bazegoen, prestigioa izan bazuena baina batez ere Hegoaldean, gutxiago Iparraldean.
|
|
2009
|
|
|
Ondorioak hitz batean laburbil daitezke: borroka politikatik kulturara igaro beharra dago, eta kanpotik barrura, erbestetik Euskal
|
Herrira
. Luzera jokatu behar da.
|
|
|
Bost bidaia egin zituen Euskal
|
Herrira
|
|
2010
|
|
|
Ulergarri da zeren eta ikusi baitugu adinaren arabera etorkinak herrikoak baino zaharrago direla. Gainera erretradunak badira Euskal
|
Herrira
bizitzeko etortzen direnak.
|
|
|
Kasu hau ilunago da. Euskal Herritik kanpo sortu direla eta segidan, sorturtean, Euskal
|
Herrira
jin direla bizitzera. Halere, eta kopuru horren pisua erlatibizatzeko, kasu honetan liratekeenak 2464 erantzunetarik %3, 69 dira bakarrik, ehuneko gutiesgarria beraz, baina halere etorkinen %8, 73.
|
|
|
Oro har haatik datuak onargarriak dira., 1422 herrikoen artean guti dira Euskal Herrian bizi osoan egon ez direnak:, hauek 150 dira, ikasle herrikoen %10 Azken hauek beraz Euskal Herritik joan, ondotik Euskal
|
Herrira
berriz jin dira eta hauetan hamar urte baino gehiago iragan dituztenak 69 dira (%5), talde handiena. Ondorioz euskara ikasten duten, herrikoen egonkortasun geografikoa handia dela erran dezakegu., 1042 etorkinen artean, hamar urte baino gehiago iragan dituztenek kopuru handiena osatzen dute 344 ikaslekin, etorkinen herena., Urte bat edo gutiago iragan duten 192 etorkinak azpimarratzekoak dira, Euskal Herrira heltzearekin batera euskararen ikastea deliberatu dutelako., Halaber urte bat edo gutiago iragan duten 26 herrikoek, denbora gutiren, buruan euskararen ikasketa hasi dute.
|
|
|
Oro har haatik datuak onargarriak dira., 1422 herrikoen artean guti dira Euskal Herrian bizi osoan egon ez direnak:, hauek 150 dira, ikasle herrikoen %10 Azken hauek beraz Euskal Herritik joan, ondotik Euskal Herrira berriz jin dira eta hauetan hamar urte baino gehiago iragan dituztenak 69 dira (%5), talde handiena. Ondorioz euskara ikasten duten, herrikoen egonkortasun geografikoa handia dela erran dezakegu., 1042 etorkinen artean, hamar urte baino gehiago iragan dituztenek kopuru handiena osatzen dute 344 ikaslekin, etorkinen herena., Urte bat edo gutiago iragan duten 192 etorkinak azpimarratzekoak dira, Euskal
|
Herrira
heltzearekin batera euskararen ikastea deliberatu dutelako., Halaber urte bat edo gutiago iragan duten 26 herrikoek, denbora gutiren, buruan euskararen ikasketa hasi dute. Herrikoen %2 dira eta etorkinen %18.
|
|
|
Urte bat edo gutiago iragan dutenak azpimarratzekoak dira, Euskal
|
Herrira
heltzearekin batera euskararen ikastea deliberatu dutelako. Herrikoen %2 dira eta etorkinen %18.
|
|
|
Ikastolak eskolaren demokratizazioa ekarri zuen Euskal
|
Herrira
, eskola ulertzeko kontzepzio berri bat. Gizartetik sortu zen, eta ikastolaren jabegoa ere ezberdina zen.
|
|
|
Eskolaren kontzepzioan ez ezik, pedagogian ere ikastolak berrikuntza ekarri zuen Euskal
|
Herrira
. Pedagogia moderno bat.
|
|
2012
|
|
|
40). Euskal
|
Herrira
etorriz, mende honetakoa dugu euskara idatzia baliabide lexiko eta sintaktiko berriz hornitu zuen Joanes Leizarragaren Testament Berria (1571).
|
|
|
XIX. mendeko beste itzultzaile garrantzitsu bat Jean Pierre Duvoisin kapitaina dugu. Euskara eta euskalkiak aztertzeko helburuz Euskal
|
Herrira
etorrizen Louis Lucien Bonaparte printzearen aginduz itzuli zuen euskarara Bible edo Testament zahar eta berria(), eta hori dela-eta ezagutzen da, batik bat, itzultzaile gisa. Itzulpena egiten ari zela Fouquier jaunari idatzitako eskutitz batean adierazten duenez, zintzoki saiatu da Jainkoaren hitza bere horretan mantentzen eta, beraz,, testualki?
|
|
2013
|
|
|
Gero etorri zen 1905eko Elizaren eta Estatuaren bereizte legea. Garai haietan, halaber, fraidetegiak hustu zituzten eta Ipar Euskal Herriko fraideek Hego Euskal
|
Herrira
erbesteratu behar izan zuten. Giro hartan harrapatu zuen Eskualduna Lehen Mundu Gerrak.
|
|
|
Jean Etxepare eta Catherine Bidegarai zituen gurasoak. Sei urte zituela joan zen Euskal
|
Herrira
, haiekin, eta bizia han egin zuen, lehenik Lekorne herrian (Lapurdi), gero Alduden (Baxenabarre). 57 urtetan hil zen, Kanbon (Lapurdi), 1935eko urtarrilaren 9an.
|
|
|
Argentinan iragan zituen lehen urteetan, ez bide zuen harreman anitz izan gaztelerarekin; alderantziz, hango «panpa zabaletan isolatuta» iragan zituen denbora gehienak, edo bakarrik edo, norbait gurutzatzekotan, euskaldunekin. Sei urte zituela joan zen Euskal
|
Herrira
eta Lekorneko eskolan ikasten hasi zen. Hamabi urtetan, Larresoroko apaiz eskolara igorri zuten, eta han ukan zituen irakasleak Eskualduna ko idazleak ziren, hala nola Manex Hiriart Urruti, Arnaud d. Abbadie edota Blaise Adéma, hots, Saint Pierrek eta Elizaldek ukan zituzten irakasle berak.
|
|
|
1917ko urriaren 16tik landa, 18 trenaren eskuadroian ezarri zuten. 1918ko azaroaren 2an, 8 trenera igorri zuten; handik egun batzuetara, azaroaren 20an, 20 trenera pasatu zen, eta 1919ko uztailaren 21 arte ez zen Euskal
|
Herrira
itzuli.
|
|
|
Orotara hamabost urtez izan zen marinel, eta herrialde frankotan ibili zen.1923an itzuli zen Euskal
|
Herrira
, beraz. Ofizio anitzetan lan egin zuen, etaazken urteetan gizarte segurantzako bulego bat atxiki zuen Hazparnen.
|
|
|
Horren ondorioak prentsan ere nabaritu ziren, denek mezu bakarra zabaldu baitzuten. Euskal
|
Herrira
hurbilduz, Hego Euskal Herriko prentsaren ikuspegia ere aipatzea interesgarri iruditu zaigu.
|
|
|
Euskal Herrian beste egunkari mota batzuk ere irakur zitezkeen, Ipar Euskal
|
Herrira
ez baziren heltzen ere. Hego Euskal Herrian eta Espainian argitaratzen ziren egunkariek ez zuten Frantziakoek zuten motibazio nazionalista bera.
|
|
|
Zehaztapen hau egitea beharrezkoa zen, Espainiako eta Hego Euskal Herriko egunkariek idazten zutena edo idazten ez zutena behin baino gehiagotan aipagai baitzen Ipar Euskal Herrian, Eskualduna astekarian bereziki. Astekari horrek bazuen kezka Nafarroan edo Gipuzkoan idazten zenari buruz, hango solasen berriak zabaltzen baitziren Ipar Euskal
|
Herrira
ere. Pirinio Behereetako prefekturak ere zorrotz jokatzeko eskaera egin zuen Espainiako prentsari begira.
|
|
|
Hainbat aldiz ekartzen zituzten gogora Euskal Herriko mendiak eta itsasoa. Jean Saint Pierrek Euskal Herriaren edertasuna goraipatzen zuen, eta kasik iduri zuen Euskal
|
Herrira
itzuli nahi izatea hango bazterren ikusteko plazerak eragiten zuela gehienik:
|
|
|
Nehun baino minago hemen dugu bihotzaren deia entzuten; hemendik bihotzak dio: Zoaz Eskual
|
Herrira
! 1310
|
|
|
Zerbitzari k ere maiz aipatu zituen Euskal Herriko mendiak, eta baita itsasoa eta eguzkia ere. Euskal
|
Herrira
bisita egiten zuenean eta handik gerlara itzultzen zenean, Euskal Herriko lekuak zituen goraipatzen, haiek zioten indarra ematen eta haiek zioten falta egiten:
|
|
|
Bistan da, herritarrak aipatu zituen, baina baita itsasoa eta mendiak ere. Oraintxe aipatu dugun pasarte hori Euskal
|
Herrira
permisionez itzuliko zela iragartzeko idatzi zuen artikulu batekoa da. Erran nahi izan zuen ondoko astean ez zuela gerlako lekutik berririk igorriko.
|
|
|
Zerbitzari k behin baino gehiagotan erreferentzia egin zion etxeko supazterrari. Euskal
|
Herrira
permisionez itzuli zela idatzi zuenean, bertsoa egin zuen etxeko supazterra goraipatzeko. Herrimina diogunean, ohartu behar dugu etxeko supazterrak zuen garrantziaz.
|
|
|
Beste batean Jean Saint Pierre mintzatu zen Euskal Herriko lagunez. Acheriberro izeneko bat eta haren lagunak permisionez joanak ziren Euskal
|
Herrira
, eta haiek gabe pausa egunak tristeak zirela idatzi zuen, haiek «andre madalen» eta «uso xuria» kantatzen zituztela gogora ekarriz. Euskal Herriko lagunen presentziaren faltak ere erakusten zuen herrimina.
|
|
|
Hango lurrak eta laborantza nolakoak ziren ongi begiratzen zuen, hartarik zerbait ikasteko edo irakurleei irakasteko xedez. Euskal Herriko laborariak beti inguruko lurrei begira egoten omen ziren, nola lan egiten zuten ikusteko, Euskal
|
Herrira
itzuli baino lehen beti zerbait bazelakoan ikasteko.
|
|
|
Eta lekuak konparatzen zituenean, Euskal Herria ederragoa zela eta Euskal Herriko laborantzak itxura hobea zuela idazten zuen. Behin, adibidez, permisionez Euskal
|
Herrira
joan zeneko bidaia kontatu zuen, ikusten zituen lekuak deskribatuz, eta Euskal Herria beste lekuak baino ederragoa zela edo gutxienez beste lekuak bezainbat bazela idatzi zuen.
|
|
|
Euskal Herria ederrestetik Euskal
|
Herrira
itzultzea amesterako tartea laburra izan daiteke. Hainbat artikulu irakurriz ohartzen gara Eskualduna n idazten zuten soldadu diziplinatu horiek guztiek Euskal Herrira itzultzeko gogo bizia zutela eta erakusten zutela.
|
|
|
Euskal Herria ederrestetik Euskal Herrira itzultzea amesterako tartea laburra izan daiteke. Hainbat artikulu irakurriz ohartzen gara Eskualduna n idazten zuten soldadu diziplinatu horiek guztiek Euskal
|
Herrira
itzultzeko gogo bizia zutela eta erakusten zutela. Eta hori, gerla hasi eta laster.
|
|
|
Gerla gaizki hasia zela eta kalte ikaragarriak gertatu zirela aitortzeaz aparte, umore kutsu batekin, gibelatze haren ondorioz Euskal
|
Herrira
hurbiltzen ari zirela azpimarratzeak erakusten du, hastapenetik beretik, euskaldunek Euskal Herria zutela gogoan, herrira itzultzeak edo herrira hurbiltzeak bihotza berotzen ziela. Ez zen Saint Pierre bera horrela mintzo zena, baina anekdota hori kontatuz, soldaduen artean zegoen sentimendu baten berri eman zuen.
|
|
|
Saint Pierre bera ez bazen maiz gisa hartan mintzo ere, Zerbitzari ren lumatik maiz ageri zen Euskal
|
Herrira
itzultzeko gogoa. Gorago aipatu dugu nola laborariek ikusten zutenetik ikasteko gogoa erakusten zuten.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
itzultzeko nahia beste batzuetan ere adierazi zuen. Gerla bukatzeko itxaropena eta gogoa agertu zituen, Euskal Herrira itzuli ahal izateko.
|
|
|
Euskal Herrira itzultzeko nahia beste batzuetan ere adierazi zuen. Gerla bukatzeko itxaropena eta gogoa agertu zituen, Euskal
|
Herrira
itzuli ahal izateko. 1915etik ageri zen gogo hori, baina bereziki 1917 bukaeratik landa gehiago sendi zen.
|
|
|
1915etik ageri zen gogo hori, baina bereziki 1917 bukaeratik landa gehiago sendi zen. 1918ko urtarrilean, berriz ere adierazi zuen Euskal
|
Herrira
itzultzeko gogo handia. Adierazgarria da zein ziren azpimarratu zituen gogoak:
|
|
|
Ez zuten gehiago gerlako eginbiderik, eta beraz itzultzeko tenorea hurbiltzen ari zen; ez gerla bururatu eta berehala, baizik eta 1919ko uda hastapenean. Baina udaberrian jadanik, Euskal
|
Herrira
itzultzeko menturak anitz poztu zuela erakutsi zuen Zerbitzari k:
|
|
|
Gerlan zirenek Euskal
|
Herrira
itzultzeko zuten gogoa eta bake gosea Baionatik beretik idazten zutenen lumatik ere ageri zen. Blaise Adémak, gerla bururatu ondoan, Alemanian preso ziren soldaduak Euskal Herrira, beren etxeetara, itzuliko zirela iragarri zuen, horri ere herriminaren edo etxe minaren kutsua emanez:
|
|
|
Gerlan zirenek Euskal Herrira itzultzeko zuten gogoa eta bake gosea Baionatik beretik idazten zutenen lumatik ere ageri zen. Blaise Adémak, gerla bururatu ondoan, Alemanian preso ziren soldaduak Euskal
|
Herrira
, beren etxeetara, itzuliko zirela iragarri zuen, horri ere herriminaren edo etxe minaren kutsua emanez:
|
|
|
|
Herrira
itzultzeko gogoan bi alde horiek ikusi behar ziren: etxeko goxotasunaren eta leku ezagunen berreskuratzea batetik, eta gerlako sufrimenduaren bukaera bestetik.
|
|
|
1484 Gerlako lehen hilabeteetan, gerla lekutik zauriturik Euskal
|
Herrira
itzuli ziren euskaldunek lehenbailehen gerlara itzuli nahi zutela kontatu zuten Eskualduna koek. Atal hori beste lan batean sakondu dugu:
|
|
|
Euskal Herrian ibiltzen ziren solas ezkorrek soldaduak kutsatzen zituztela aditzera eman zuen behin Blaise Adémak, apezpikuaren mintzaldi baten berri ematean. Itxura guztien arabera, Euskal
|
Herrira
zenbait egun pasatzeko baimena ukanik berriz gerla lekura itzultzen ziren soldadu anitz bihotza ilundurik agertzen ziren. Jarrera ezkorra ez zuen berez soldaduen baitan ikusten, baizik eta etxeetan zeudenen baitan, bereziki etxeko egoera zaila pairatzearen ondorioz:
|
|
|
Euskal
|
Herrira
itzuliz, berriz ere Ipar Euskal Herrian zeuden euskarazko kazetaritzaren erroak. 1887an sortu zen Baionan Eskualduna astekaria, euskarazko astekarien aitzindaritzat jo izan dena, beti, nahiz eta ezin den erran euskara hutsez idatzia zelakorik.
|
|
2014
|
|
|
Maite> dugu> mundua. Kantuak garbi uzten du Arestiren kezkak eta salaketak ez zirela Euskal
|
Herrira
mugatzen. Hego ipar ar datzen arteko gatazka eternala koplatara ekartzen du, sotil eta garbi, epelkeriarik gabeko bertsoetan.
|
|
|
Handik laster egin behar izan nuen soldadutzak Bilbotik urrun du egin ninduen zati baterako, eta Gasteizko instrukzio aldiaren ondoan, Burgosen urtebete egin behar izan nuen, artilleriaren kuartelean, oso luze egin zitzaidana. izan ere, ni jada fitxaturik nengoen, urte batzuk lehenago aberri egunean poliziak irunen atxilotu ninduelako, eta, ondorioz, etxera aldizka etortzeko bai men guztiak ukatu zizkidaten soldadualdi osoan. Behin espainol armadatik lizentziatu eta gero, 1969ko irailean, Euskal
|
Herrira
itzuli nintzenean Arantzazuko Batzarra, euskararen batasunerako erabakigarria, aurreko urtean egina zen.
|
|
2016
|
|
|
|
Herrira
itzuliz gero Beñatek gezurra erranen dio Pantxoren amari, neska bat haurdun utzi zuen mutilaren amari. Ama hori pozik zen, semearen maitalea buhamea zen, ez zuten horrelako suhirik nahi.
|
|
|
243 Orixek, Ipar Euskal
|
Herrira
etorri ondoren, Gurseko kanpamentuan egon behar izan zuen. 244 P. Xarriton, 1996, «Ipar Euskal Herria Orixeren denboretan».
|
|
|
Larzabalen osasun egoera okertzen ari zela eta Suitzara igorri zuten. Berehala hortik Euskal
|
Herrira
itzuli zen eta, beraz, Hazparnen bikario bizitza hasi. Eremu askatuan zenez gordeka itzuli behar izan zuen Euskal Herrira.
|
|
|
Berehala hortik Euskal Herrira itzuli zen eta, beraz, Hazparnen bikario bizitza hasi. Eremu askatuan zenez gordeka itzuli behar izan zuen Euskal
|
Herrira
. Beraz, mozorroturik, emaztez jantzita itzuli zela Hazparnera kontatzen zuen.
|
|
|
1942an itzuli zen Euskal
|
Herrira
, Gurutze Gorriak haren askapena lortu baitzuen. Itzuli eta berehala Hazparnera joan zen.
|
|
2017
|
|
|
– EHGKko dokumentuak zuzenki aipatzen ez badu ere, Euskal
|
Herrira
etortzen den jendearen jatorria diskriminatu gabe, euskararen masa ikaskuntzaren> aldeko neurriak aitzinikustea beharrezkoa iruditzen zaigu, erantzukizun hori izanen duten erakundeek baitezpadako izanen zaien logistika osoarekin.
|
|
2019
|
|
|
Azkue hil ondoren beste hutsune garrantzitsu bati aurre egin behar izan zion Euskaltzaindiak, Krutwig gazte ekintzaile, adoretsu eta berritzaileak Hego Euskal Herria utzi behar izan baitzuen 1952an, urte horretako maiatzaren 23an Luis Villasante euskaltzain osoaren sarrera hitzaldiari emandako erantzunean Eliza Katolikoari kritika gogorrak egin eta gero; euskararen inguruan arduraz ez jokatzea leporatu zion, besteak beste, agerraldi hartan Krutwigek Elizari. Frantzian, Belgikan, Alemanian eta Italian eman zituen hurrengo urteak, eta ez zen itzuli Euskal
|
Herrira
1975era arte.
|
|
|
Agirre lehendakariak deituta, 1956an parisko Kongresua egiten da. ondorioak hitz batean laburbil daitezke: borroka politikatik kulturara igaro beharra dago, eta kanpotik barrura, erbestetik Euskal
|
Herrira
. Luzera jokatu behar da.
|
|
2020
|
|
|
Lehenak herriaren iraganarekin du zerikusia –ondarearekin, diakronian– eta bigarrenak herriak sortzen duenarekin –sinkronian. Euskal folklore ondarearen bulkada XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran Europako uholdearen eskutik iritsi bazen Euskal
|
Herrira
, ordukoak dira kontzeptuari izendatze egokia topatzeko euskal terminologiako lehen bilaketak. Resurreccion Maria Azkue" folkloriko" izenondoarekin ezeroso zegoenez, frantsesaren eredua hartu zuen eta" herrikoia" hobetsi zuen.206 Herriaren ahotik entzundakoa goresten zuen, Europar tradizioan kokatuz.207 Horrela, herriak egina bilakatzen da herriaren arimaren erakusle.
|
|
|
Senegalen bi urte iraganik, Bretainiara bidali zuten nekazaritzako eskola pribatu batera, irakasle. 1963an Euskal
|
Herrira
|
|
2021
|
|
|
Harekin batean, euskal kulturarentzat eta euskararentzat XIX. mende erditik hara indartuz joan zen kanpoko jakintsunen interesa azpimarratu zuen. Schuchardt, Van Eys, Vinson izendatu zituen, besteak beste erakusteko goi mailako hizkuntzalariak etorri zirela Euskal
|
Herrira
, hizkuntza ikertu nahiz. Bide batez, adierazten du interesa piztu zutela euskararen alde, Duvoisin eta Inchauspe bezalako euskaldunen artean.
|
|
|
Euskal Herria izenarekin gertatzen den bezal bezala, horrek ere galtzen baitu artikulua zenbait kasutan: Euskal
|
Herrira
, Euskal Herritik.
|
|
|
Beraz, kokaguneaz ariko ginateke orain ere: Zer urtetan etorri zinen Euskal
|
Herrira
–; Gaztetan ez duzu horrelakorik pentsatzen; Bazkalondoan aztertuko dugu egoera; Hiruretan deitu zidan... Denbora une edo tarte bat adieraz dezake inesiboak, une jakin bat.
|
|
|
Eta horrek aditzaren pertsona eta aldia aldatzea, edo erakusleak aldatzea eskatuko du askotan:
|
Herrira
noa/ Herrira zihoala esan zidan; Hemen ondo al nago? / Han ondo zegoen galdetu zidan.
|
|
|
Eta horrek aditzaren pertsona eta aldia aldatzea, edo erakusleak aldatzea eskatuko du askotan: Herrira noa/
|
Herrira
zihoala esan zidan; Hemen ondo al nago? / Han ondo zegoen galdetu zidan.
|
|
|
Zein ederki ta laster ikasten duten euskara gaztetxo euskara baino entzuten ez dutenek. Berriz badator Euskal
|
Herrira
erdaldun handi edo hazi bat, zein nekez, eta gaizki (Mogel); Arpegia garbitzean[...] igarotzen bada eztarritik... ur tanta bat edo beste, ez da baraurra galduko, eta ez eragotziko komunioa. Berriz nornahik daki ahora etorri den txistu mehea, nahiz loditzarra berriz irentsiagatik, komulgatu daitekeela beldur gabe (Mogel).
|