|
2000
|
|
|
Aztertzaile hauxe bera da izenburuaren esanahia eta iturria argitzen dituena: " Zaindu ezazu
|
zure
burua, lagun" esan nahi omen du, eta Gulliver en bidaiak liburutik hartua omen da. Jonhatan Swuift en 1726ko liburu honetako laugarren atalean azaltzen da.
|
|
|
" gau egunen erritmoan" egina dagoela esaten du, eta testuak autonomoak direla. Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen"
|
zu
" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau. Literaturari buruzko saioetan Sarrionandiak fabulazioaren poetika egiten duela esaten digu, eta arlo honetan imajinazioaren erreibindikazioa omen da benetan azpimarratzekoa.
|
|
|
Zazpi lekutara heltzen da ontzia: sorlekua edo abialekua baina baita helmuga ere ze Kavafis poetak dioen bezala eta honetan Sarrionandia estu estuan jarraitzen zaio" eduki ezazu beti Ithaca zeure buruan/ hara heltzen zarenean bete baita
|
zure
fatua". Berehala dator Paris mitikoa, imajinazioaren sormen hori; geroago Grezia, Lisboa, Irlanda, Praga eta, amaitzeko, erbestea.
|
|
|
1995 Lur bat
|
zure
minari, poesia, Susa.
|
|
2001
|
|
|
Protagonista bakarrik dago bere patu tristearen aurrean eta
|
zu
, irakurle, espektadore izatera behartuta zaude. Seguru nago nobela irakurri ostean, poetak esan zuen bezala, begi eta bihotz berriekin ikusiko duzula bizitza, begi eta bihotz berriekin heriotza.
|
|
|
Gazte gutxi animatuko duzu gaur egun liburu bat irakurtzera" ezinbesteko" testua dela baieztatuz, edo obra moderno kanoniko baten aurrean daudela esanez. Are gehiago, lan bati" klasiko" adjetiboa jarriz gero,
|
zureak
egin du, Chesterton, Twain eta bestek iradoki bezala, liburu klasikoak, definizioz, ez baitira irakurtzen. Halako zerbait eman nahi izan dit aditzera berriki Donostiako udal bibliotekari batek Joyce-ren Ulysses ekin bere liburutegian gertatutakoa aipatu didanean.
|
|
|
Esan beharrik ez dago, triangelu horretako lehenengo bi kideen sexuak bestelakoak ere izan daitezkeela, eta homo/ hetero kontuez haratago, hirugarren elementuaren garrantziak baldintzatzen duela, ezpairik gabe, sedukzioaren joko modernoa. Trebezia eta trikimailu kalkulatuez engainatzen zuten Tenorio edo Casanoven garaiak pasa diren honetan, dagoeneko ezinezkoa zaigu, halaber, maite dugunari" I love you" edo" estoy por tí" bezalakoak botatzea, are gutxiago Euskaltzaindiaren arauak beteko lituzkeen" gustatua nago
|
zutaz
" gorritu gabe aitortzea. Umberto Ecok esan bezala, posmodernitatea hori baita hain justu, bihotza ezezik beste zerbait aztoratzen dizun horri" maite zaitut" esan nahi eta Corin Telladok esan zuelako ezin esan izatea.
|
|
|
Baieztapen honen oinarrian, William Morris margolari prerrafaelitak bere emazte zen Jane Burden Morris-i esandakoa dago: " Ez dakit
|
zu
pintatzen, baina maite zaitut" (145). Adituek osasun ahuleko emakume beltzaran lerdentzat deskribatzen duten honek, Henry James eta George Bernard Shaw bera inpresionatu zituen bere edertasun eta graziarekin.
|
|
|
Susmoaren kultura honetan, koadroak
|
zuri
bilakatzen dira, musika isildu egiten da eta kontaketaren ezintasunaz isiltasunaren esperientzia gureganatzen dugu. Nobelaren kasuan, Joycerengandik Beckettenganaino doan modernitatearen bilakaera ez da interesgarria berez" transgresio" hutsa izateagatik, transgresio horrek ezerezaren, hots, isiltasunaren auziari bide emateagatik baizik15.
|
|
|
Honela guti gora behera: odolak aurpegia borratuko dizu, hegazti itsuek ingurako zaituzte, haragiak abandonatuko zaitu eta hargin enanoek zeure gorputz adreiluz errautsezko katedrala eraikiko dute, eta
|
zure
bizitza zure fikzioa izanen da eternitatearen aspektoa den egun bakoitzean" (GP, 11)
|
|
|
Honela guti gora behera: odolak aurpegia borratuko dizu, hegazti itsuek ingurako zaituzte, haragiak abandonatuko zaitu eta hargin enanoek zeure gorputz adreiluz errautsezko katedrala eraikiko dute, eta zure bizitza
|
zure
fikzioa izanen da eternitatearen aspektoa den egun bakoitzean" (GP, 11)
|
|
|
" Eta
|
zure
Ama ispilu arteko pasilutan ahantzi zitzaidan" (E, 81)
|
|
|
" eta leiho ixil hori hurbilago eta ispilu krudeletan
|
zu
mahai gainean auspez" (E, 43)
|
|
|
" Oroitzen zaitudanean, ama, sukaldean egoten zara mahaia bostentzat atondu, aulkian eseri eta leihotik kristala lausotzen duen lurrina ezabatu gabe neguari begira eta ni badakit
|
zure
begien ondoan nagoela.
|
|
|
Ni, bentzuturik hil baninduzu ere ene heriotza
|
zuretzat
etsaia ene agurrik beroena litzateke[...] ni hilik ere. Azken hatsarekin batera ene eskuetarik abaildurikako harmak beste irlandarren aiduru itsatsiko zaizkio lurrari.
|
|
|
" Oroitzen zaitudanean, ama, sukaldean egoten zara mahaia bostentzat atondu, aulkian eseri eta leihotik kristala lausotzen duen lurrina ezabatu gabe neguari begira eta ni badakit
|
zure
begien hondoan nagoela" (GP, 33)
|
|
|
Leihoa zabaltzean, zeldara,
|
zure ordez
, errealitatea sartzen zait" (GP, 68)
|
|
|
Nora zoaz? Zein da
|
zure
izena?". Bidaiaria bakarrik doa trenean eta beste bidaiari batek galdetzen dio hori.
|
|
|
Nihilismo puntu honetan geratzen da, beraz, liburuaren izenburuak adierazten duena: " Zaindu
|
zure
burua, gizontxo". Ez hedonismorik, ez itzulerarik.
|
|
|
" argiaren hondakinak arratsaren oinarri eta tulipan bakanak eginarekin hersten eta leiho ixil hori hurbilago eta ispilu krudeletan
|
zu
" (E, 43)
|
|
|
" Eta ispilu krudeletan
|
zu
mahai gainean auspez hausterrez bahitua itota bezala ogi paparren artean gau tximiletak kidetzat harturik gortinen zimurretako ilunduran eta leiho ixil hori hortxe bertan" (E, 43)
|
|
|
" Alferrik ibili ditut, maitea, Lisboako bideak
|
zu
zaren fantasia xerka.
|
|
|
Irudimenaren itsasoetan noragabetzen diren kaiolak ediren ditut, baina ez
|
zu
haietan harrapatua" (IGB, 80)
|
|
|
Itsasuntzi noragabeak, gauerdiko biolinak[...] Tristura handiegia zaien neskatxak, eta
|
zure
irria, Zure irria ere horregatik bakarrik maite dut" (MZ, 121)
|
|
|
Itsasuntzi noragabeak, gauerdiko biolinak[...] Tristura handiegia zaien neskatxak, eta zure irria,
|
Zure
irria ere horregatik bakarrik maite dut" (MZ, 121)
|
|
|
Gutunez idatzi dira bidaia liburu asko eta Giovanni de Empoli k, adibidez, edo Vespuzzio k XVI. mendean, gutunen bidez adierazi zuten bidaiaren sena. Gutunak, beste alde, fikziozko"
|
zu
" bati elea zuzentzeko aukera ematen du, edo horrela hizkera dramatizatzeko bidea da. Izuen gordelekuetan barrena liburua, hainbat gerora, figurazio poesia deitu izan denaren adibide argitzat hartu eta neurri honetan, hari dagozkion ezaugarrien enpleguan ere eredutzat jo dezakegu.
|
|
|
Bigarren hartzailea liburuan irakurle faktikoa da. Hau da,
|
zu
erabiltzen denean, testua irakurtzen duenari zuzentzen zaion elea dugu. Hurbiltasuna bilatzen duela espresabide honek aitortu behar, baina, era berean, kronika zaharren dei funtzioaren errepikazioa litzateke, bere lurrean geratu denaren irudimena pizteko elementua genuke hau, egunerokotasunak ikusten uzten ez duen berritasuna adierazten dio bidaiari nomadak lurrean erroturik dagoenari.
|
|
|
" Ardura ahantziren zaitut
|
zu
ere, ardura ahantziren ditut Nanag eta Katy" (IGB, 47)
|
|
2002
|
|
|
Arrieta, M. A. Mintegi, M. Erzilla...), baina badira bere lehen lana eleberriaren arloan kaleratu duten idazle gazteak ere. Azken hauen artean, Ixiar Rozas (1972) eta Unai Elorriaga (1973) nabarmendu nahiko genituzke, lehenengoaren Edo
|
zu
, edo ni (Erein, 2000) eta bigarrenaren SPrako tranbia (Elkar, 2001) eleberriei guztiz aipagarriak baiteritzegu.
|
|
|
Rozasena da, halaber, gazteentzako Auskalo Sailean argitara emandako Yako (Erein, 2001) narrazioa, gehiegi maitatzen duen neska baten bidaia iniziatikoa kontatzen duena. Bere lehenengo eleberriak Edo
|
zu
edo ni izenburu iradokitzailea du. Egitura nahiz estilo sendoan garatutako lana dugu.
|
|
|
Grande Place, Ed. Akal, 1985], bi planotan kontatutako bidaia iniziatiko, politiko eta sentimentala, Olagarroa (1987), 1986ko Azkue Saria irabazi zuena, eta Melvilleren irakurle den protagonista presoaren patu tragiko saihestezinaren ingurukoa, eta, azkenik, Gela debekatua (1998), giro gotikoan kokatua; Arantxa Urretabizkaiaren Zergatik Panpox (1979) [itz.: ¿ Por qué, Panpox?, Ed. Orain, 1995] eta Koaderno gorria (1998) eleberriak; M. Erdozaintzi Etxarten Gauaren atzekaldean (1982) eleberria; Joseba Zulaikaren
|
Zu
zara... (1982); Patri Urkizuren Etsipenez (1984), eleberri gisa emandako oroitzapenak; Pello Lizarralderen Hatza mapa gainean (1984) eleberri onirikoa; Felipe Juaristiren (1957) Arinagoa duk airea, Absalon (1990) [itz.: Más leve que el viento, Absalón, Ed. Vosa, 1993], 1990eko Kritika Sariaren irabazlea; Juan Luis Zabalaren (1963) eleberrigintza; Ramon Saizarbitoriak 1990eko hamarkadan argitaratutako eleberriak; Yolanda Arrietaren Jostorratza eta haria (1998), edo azken urteotan kaleratu diren zenbait eleberri psikologiko, hala nola, Jokin Muñozen Joan zaretenean (1997); Th..
|
|
|
Más leve que el viento, Absalón, Ed. Vosa, 1993], 1990eko Kritika Sariaren irabazlea; Juan Luis Zabalaren (1963) eleberrigintza; Ramon Saizarbitoriak 1990eko hamarkadan argitaratutako eleberriak; Yolanda Arrietaren Jostorratza eta haria (1998), edo azken urteotan kaleratu diren zenbait eleberri psikologiko, hala nola, Jokin Muñozen Joan zaretenean (1997); Th.. Bernhardi omenaldia egin nahi dion Manu Erzillaren Ez (1999); Lourdes Oñederraren Eta sugeak emakumeari esan zion (1999) saritua; eta Ixiar Rozasen Edo
|
zu
, edo ni (2000). Segidan, aipatutako eleberriotatik batzuk komentatuko ditugu. a.1) Joxe Austin Arrieta (1949)
|
|
|
Ordukoak ditugu, esaterako, Ramon Etxezarretak kritika zientifikoaren aurka esandakoak (ik.: " Ez du Jon Kortazarrek
|
zure
plazerraren sentsazioa neurtuko, Tere", 1981) edo Mikel Hernandez Abaituak kritika zientifikoaren alde eta inpresionistaren aurka kaleratutakoak (ik.: " Badakigu EUTG ez dela mundu osoa.
|
|
|
" Gure artean bizi zara, gure aldamenean, lur gaiñean,
|
zurea
baitda, ta gurea; ume ziñanean ume artean artu zinduzan ta zu salaturik, lapur artean gurutzean josi zinduzan lur onen gañean; biziekin bizi zara, bizien lur gañean, eder izan zitzaizun ta maite izan zenduzan lurrean; gizazgaindiko biziez bizi zara gizonen lurrean, zure billa dabiltzanentzat ere ikusieziña; agian, ogia eskatzen duan eskalearen tajupean, iñork ere beatzen ez dion eskale itxur...
|
|
|
" Gure artean bizi zara, gure aldamenean, lur gaiñean, zurea baitda, ta gurea; ume ziñanean ume artean artu zinduzan ta
|
zu
salaturik, lapur artean gurutzean josi zinduzan lur onen gañean; biziekin bizi zara, bizien lur gañean, eder izan zitzaizun ta maite izan zenduzan lurrean; gizazgaindiko biziez bizi zara gizonen lurrean, zure billa dabiltzanentzat ere ikusieziña; agian, ogia eskatzen duan eskalearen tajupean, iñork ere beatzen ez dion eskale itxuran.
|
|
|
" Gure artean bizi zara, gure aldamenean, lur gaiñean, zurea baitda, ta gurea; ume ziñanean ume artean artu zinduzan ta zu salaturik, lapur artean gurutzean josi zinduzan lur onen gañean; biziekin bizi zara, bizien lur gañean, eder izan zitzaizun ta maite izan zenduzan lurrean; gizazgaindiko biziez bizi zara gizonen lurrean,
|
zure
billa dabiltzanentzat ere ikusieziña; agian, ogia eskatzen duan eskalearen tajupean, iñork ere beatzen ez dion eskale itxuran.
|
|
|
" Baiña eldu da berriro gure artean agertu behar duzun garaia, ta gizaldi oni seiñale berri premiatsu ta ukaeziña eman bear diozuna.
|
Zuk
dakusazu, Jesu, gure gabezia; zuk dakusazu gure txirotasunaren andia; ezin duzu aintzat ez artu gure bearrizanaren luzapide eziña, gure larritasunaren egia ta gogortasuna, gure landerreria, gure etsipena: ba badakizu zure laguntasun oi ez bezalakoa dugula premiazko; zure itzulpenaz dugun bearrizana, ba dakizu".
|
|
|
" Baiña eldu da berriro gure artean agertu behar duzun garaia, ta gizaldi oni seiñale berri premiatsu ta ukaeziña eman bear diozuna. Zuk dakusazu, Jesu, gure gabezia;
|
zuk
dakusazu gure txirotasunaren andia; ezin duzu aintzat ez artu gure bearrizanaren luzapide eziña, gure larritasunaren egia ta gogortasuna, gure landerreria, gure etsipena: ba badakizu zure laguntasun oi ez bezalakoa dugula premiazko; zure itzulpenaz dugun bearrizana, ba dakizu".
|
|
|
Zuk dakusazu, Jesu, gure gabezia; zuk dakusazu gure txirotasunaren andia; ezin duzu aintzat ez artu gure bearrizanaren luzapide eziña, gure larritasunaren egia ta gogortasuna, gure landerreria, gure etsipena: ba badakizu
|
zure
laguntasun oi ez bezalakoa dugula premiazko; zure itzulpenaz dugun bearrizana, ba dakizu".
|
|
|
Zuk dakusazu, Jesu, gure gabezia; zuk dakusazu gure txirotasunaren andia; ezin duzu aintzat ez artu gure bearrizanaren luzapide eziña, gure larritasunaren egia ta gogortasuna, gure landerreria, gure etsipena: ba badakizu zure laguntasun oi ez bezalakoa dugula premiazko;
|
zure
itzulpenaz dugun bearrizana, ba dakizu".
|
|
|
"
|
Zure
bearrean gagoz, zurearenean soillik, eta ez besterenean. Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago.
|
|
|
" Zure bearrean gagoz,
|
zurearenean
soillik, eta ez besterenean. Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago.
|
|
|
" Zure bearrean gagoz, zurearenean soillik, eta ez besterenean. Guztiak dute
|
zure
bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago. Gose danak, ogibilla ari dela uste du, ta zure gosez baitago egon; egarri danak, ura opa duala uste du, baiña zure egarri da; geisoa, osasuna irrikitzen duala ta dago, baiña aren gaitza zure jabe ez izatean datza.
|
|
|
Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago. Gose danak, ogibilla ari dela uste du, ta
|
zure
gosez baitago egon; egarri danak, ura opa duala uste du, baiña zure egarri da; geisoa, osasuna irrikitzen duala ta dago, baiña aren gaitza zure jabe ez izatean datza.
|
|
|
Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago. Gose danak, ogibilla ari dela uste du, ta zure gosez baitago egon; egarri danak, ura opa duala uste du, baiña
|
zure
egarri da; geisoa, osasuna irrikitzen duala ta dago, baiña aren gaitza zure jabe ez izatean datza.
|
|
|
Guztiak dute zure bearra, baita ez dakitenak ere; ta ez dakitenek, dakiten aiek baiño areago. Gose danak, ogibilla ari dela uste du, ta zure gosez baitago egon; egarri danak, ura opa duala uste du, baiña zure egarri da; geisoa, osasuna irrikitzen duala ta dago, baiña aren gaitza
|
zure
jabe ez izatean datza.
|
|
|
" Ta gaur, gizonik geienak ez dakite, ez zaitute aurkitu nai.
|
Zure
eskua beuren gain sentierazten ez ba duzu ta zure aotsa beraien biotzetan, beuren buruen billa jardungo dute, arkitzeke, iñor ezpaita norbere jabe, zeu ezpa zaduka. Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo!
|
|
|
" Ta gaur, gizonik geienak ez dakite, ez zaitute aurkitu nai. Zure eskua beuren gain sentierazten ez ba duzu ta
|
zure
aotsa beraien biotzetan, beuren buruen billa jardungo dute, arkitzeke, iñor ezpaita norbere jabe, zeu ezpa zaduka. Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo!
|
|
|
Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo! Guk, ukatzailleok, errudunok; guk, oraindiño ere
|
zutaz
oroitzen garenok, eta zurekin bizi nai dugunok, nahiz eta beti zuregandik urrunegi; geuk, azkenok, ibiltaldi ta amilburuetatik unaturik eta nekaturik biurtu garanok, bein eta berriro ere itzuli zaiteala eskatzen dizugu, il zinduzten gizonen artera, zu ilten ari diran gizonen artera, berriz ere eman dezaiguzun guztioi, illunbezuko gaizkilleoi, egiazko biziaren argia".
|
|
|
Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo! Guk, ukatzailleok, errudunok; guk, oraindiño ere zutaz oroitzen garenok, eta
|
zurekin
bizi nai dugunok, nahiz eta beti zuregandik urrunegi; geuk, azkenok, ibiltaldi ta amilburuetatik unaturik eta nekaturik biurtu garanok, bein eta berriro ere itzuli zaiteala eskatzen dizugu, il zinduzten gizonen artera, zu ilten ari diran gizonen artera, berriz ere eman dezaiguzun guztioi, illunbezuko gaizkilleoi, egiazko biziaren argia".
|
|
|
Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo! Guk, ukatzailleok, errudunok; guk, oraindiño ere zutaz oroitzen garenok, eta zurekin bizi nai dugunok, nahiz eta beti
|
zuregandik
urrunegi; geuk, azkenok, ibiltaldi ta amilburuetatik unaturik eta nekaturik biurtu garanok, bein eta berriro ere itzuli zaiteala eskatzen dizugu, il zinduzten gizonen artera, zu ilten ari diran gizonen artera, berriz ere eman dezaiguzun guztioi, illunbezuko gaizkilleoi, egiazko biziaren argia".
|
|
|
Geuk eskatzen dizugu, ba, o Kristo! Guk, ukatzailleok, errudunok; guk, oraindiño ere zutaz oroitzen garenok, eta zurekin bizi nai dugunok, nahiz eta beti zuregandik urrunegi; geuk, azkenok, ibiltaldi ta amilburuetatik unaturik eta nekaturik biurtu garanok, bein eta berriro ere itzuli zaiteala eskatzen dizugu, il zinduzten gizonen artera,
|
zu
ilten ari diran gizonen artera, berriz ere eman dezaiguzun guztioi, illunbezuko gaizkilleoi, egiazko biziaren argia".
|
|
|
Nola zeritzan
|
zure
anaiari amaren aldetik. Ni neu, orhoitzen eznaiz.
|
|
|
Sokratek, Zenoni entzun ondorean, lehen mintzoaldiaren hypothesis lehenaren berrirakurtzea othoi egin zeraukon, eta hunela eginik, Sokratek erran zeraukon: Nola hulertzen duzu
|
zuk
hori, Zenon. Izakiak anhitz baldin ba dira noraezeko da ahantzekoak eta ahantzegabeak batetan izaitea.
|
|
|
Halakotz, ahantzegabea ahantzeko izaitea ezina baldin ba da, eta orobat ahantzekoa ahantzegabe, zerak anhitz izaitea ere ezineko dateke; anhitz baldin ba lira, ondorio ezinak atherako baitgenituzke.
|
Zure
elheen helburu edo xedea horixe ez ahal da. Erran guztieri aitzi, anhitzak izan ere eztirela ez othe duzu sinhesten, eta beraz, zenbat eta elheak aiphatuago, bertze hainbertze erakhusburu agerrarazten dituzula anhitzik eztela adiaraztekotz?
|
|
|
Ongi dakhusat, ene Parmenides, erran zuen orduan Sokratek. Zenon eta
|
zure
artean duzuen lokharri soila eztena, zure gaiok Zenonek ere, eta idazkera barne delarik, berdintsu azaldu baititu. Terminak bai aldatu ditu soilik, eta ziria sartuaz, hark diona bertzerik othe den gu xurikatzen bermatu da.
|
|
|
Ongi dakhusat, ene Parmenides, erran zuen orduan Sokratek. Zenon eta zure artean duzuen lokharri soila eztena,
|
zure
gaiok Zenonek ere, eta idazkera barne delarik, berdintsu azaldu baititu. Terminak bai aldatu ditu soilik, eta ziria sartuaz, hark diona bertzerik othe den gu xurikatzen bermatu da.
|
|
|
Terminak bai aldatu ditu soilik, eta ziria sartuaz, hark diona bertzerik othe den gu xurikatzen bermatu da.
|
Zuk
zure poematetan guztia bat dela diozu, eta argibide eder eta bikainak emaiten deraukiguzu; hark anhitzak eztirela agertu du, erakhusburu ugari eta sendoak azalduaz. Era hortaz, guztia bat dela zuk erranaz, eta hark ezertto ere anhitz eztela adieraziaz, zer differenteak agertzen dituzuela dirudi muin berberak izan arren eta gu atzipetzen gaituzuela uste duzue.
|
|
|
Terminak bai aldatu ditu soilik, eta ziria sartuaz, hark diona bertzerik othe den gu xurikatzen bermatu da. Zuk
|
zure
poematetan guztia bat dela diozu, eta argibide eder eta bikainak emaiten deraukiguzu; hark anhitzak eztirela agertu du, erakhusburu ugari eta sendoak azalduaz. Era hortaz, guztia bat dela zuk erranaz, eta hark ezertto ere anhitz eztela adieraziaz, zer differenteak agertzen dituzuela dirudi muin berberak izan arren eta gu atzipetzen gaituzuela uste duzue.
|
|
|
Zuk zure poematetan guztia bat dela diozu, eta argibide eder eta bikainak emaiten deraukiguzu; hark anhitzak eztirela agertu du, erakhusburu ugari eta sendoak azalduaz. Era hortaz, guztia bat dela
|
zuk
erranaz, eta hark ezertto ere anhitz eztela adieraziaz, zer differenteak agertzen dituzuela dirudi muin berberak izan arren eta gu atzipetzen gaituzuela uste duzue.
|
|
|
Alkhi gagoz, erran zuen Sokratek;
|
zuk
diozunez uste dut. Bainan, erran iezadazu, ¿ ahantzekoaren eidea, batetik eta bertze eidea zehierra bertzetik, biok batetan izan litekezela ez ahal duzu uste?
|
|
|
Bainan, erran iezadazu, ¿ ahantzekoaren eidea, batetik eta bertze eidea zehierra bertzetik, biok batetan izan litekezela ez ahal duzu uste? Eta eidea biok izanik, haien aldedun edo zathi garela ni,
|
zu
eta anhitzkhoi derizkiegun bertze gauza guztiak. Ahantzekotasun zathi ukhan dut gauza oro ahantzeko bilhakatzen baita, hartaz zathi ukhan duten izarian eta ukhan dutelako arean ere; eta ahantzegabe arteko direnak ahantzegabe bilhakatzen othe dira, eta bateko eta bertzeko, ordean, aldi batetan eidea bietaz kutsatsen edo partizipatzen direnak.
|
|
|
Oraino gazte baitzara, Sokrates, erran zerukon Parmenidek eta philosophiak eztu oraindino
|
zure
iabegoa hartu; harturen du, alegia, egunen baten, usteak ustel irtetzen ezpa deraut, den orotaz ezertto ere erdeina eztezazunean: egungo egunean, eta zure adina delakotz, gizonen aburuak haintzat hartzen dituzu.
|
|
|
Oraino gazte baitzara, Sokrates, erran zerukon Parmenidek eta philosophiak eztu oraindino zure iabegoa hartu; harturen du, alegia, egunen baten, usteak ustel irtetzen ezpa deraut, den orotaz ezertto ere erdeina eztezazunean: egungo egunean, eta
|
zure
adina delakotz, gizonen aburuak haintzat hartzen dituzu. Bainan erran dezadazu eideen zathi edo muinkide diren gauzei eideasunaren muinkide direnak gauza ahantzeko direla; eta handitasunaren tarteko direnak handi direla; eta zuzen eta eder, zuzentasunaren eta edertasunaren kutsu dutenak?
|
|
|
Argumendu zalhua duzula diot, egitan ere. Bainan nik harrigarritzat etsiko nukeiena, diot berriz ere, eideen baithako kontradizioa edo zeiherdura hori agertuko balerautate, horixe izanen lizateke; eta
|
zuk
ikhusgai diren gauzetaz egina, pentsamenduaz soilik atxiki ditezken gauzetaz ere egin ahal izaitea.
|
|
|
Philosophi eztabaidei buruzko
|
zure
lehiadura ezta nehoiz aski goraiphatua izanen, Sokrates. Bainan, erran iezadazu, nabaritzen eta bereizten dituzu zuk, benetan ere, erran berri duzunez, alde batetik eideak, eta bertzetik, eidea hauetaz zathi ukhan ohi duten gauzak?
|
|
|
Philosophi eztabaidei buruzko zure lehiadura ezta nehoiz aski goraiphatua izanen, Sokrates. Bainan, erran iezadazu, nabaritzen eta bereizten dituzu
|
zuk
, benetan ere, erran berri duzunez, alde batetik eideak, eta bertzetik, eidea hauetaz zathi ukhan ohi duten gauzak. Guk dugun ahantzekotasunaz landazko ahantzekotasun berezia badela uste duzua, eta batasun eta anhitzkhoiztasunaz, eta oraintxe berton Zenonek erran dituen izaki guztietaz ere berdin dela?
|
|
|
Halatsu, gizon anhitzen gainez oihal bat zabaldurik, anhitzen gain oihal hori oso osorik dagoela erranen ba genu. Horixe ez ahal da, guti gora behera,
|
zuk
pentsatzen duzuna?
|
|
|
Idea bakhoitza bat dela sinhistarazten derautzun zioa hauxe denz ikhus ezazu, nik hunela uste baitut: gauza handi zeiherrak
|
zure
gogoetara dituzunean, erabatean haintzat hartzen baldin ba dituzu, ariurri guztiekikoa nabaritzen duzu, ustez, hekietan; ariurri hori bata da; eta hortik izaria bat dela burutzen duzu.
|
|
|
Bainan
|
zure
buruan handitasuna eta gauza handiak batean gogar baldin baditzazu, bertze handitasun berri bat ez ahal zaitzu irudituko, eta hori ere bat izanen dena, eta horregaitik bertze oro ere handi izanen dena?
|
|
|
|
Zurekin
nago.
|
|
|
Nire aburuz, Sokrates laztan,
|
zuk
eta gau bakhoitzarentzat beregan dela unari edo izakai irakats dezan edonork, gugan izakai hauietakorik eztugula izan ere erraiten ihardukiren zenuteke.
|
|
|
|
Zurekin
alkhi nago, Parmenides, erran zuen Sokratek, eta zure hitzak ene gogoetaz bat dira.
|
|
|
Zurekin alkhi nago, Parmenides, erran zuen Sokratek, eta
|
zure
hitzak ene gogoetaz bat dira.
|
|
|
Zer eginen duzu, geroztik, philosophiaz? Norat zuzenduko dituzu
|
zure
begiok iakintzagabetasun hortatik ilkhitzekotz?
|
|
|
Eragon baino lehen nahi baituzu, Sokrates maite erran zuen Parmenidek eder zer den irakatsi, zuzen zer den, on zer den, eta baita idea bakhoitza zer den ere. Arestian ohartu natzaitzu Aristotelekin eztabaika
|
zu
ikhustean. Iakin ezazu eder eta iankotiar dela philosophi hautemanketarako duzun lehia.
|
|
|
Iakin ezazu eder eta iankotiar dela philosophi hautemanketarako duzun lehia. Bainan
|
zure
izpiritua frogapean iartzea beharreko duzu, orain gazte zareno, jendeak alphertzat eta erausi hutsekotzat dadukanean ari izaitea. Bertzelarik, zail izanen zaitzu egiaren ardiestea.
|
|
|
Ederki;
|
zure
asmoari gehitu beharrekoa orain ikhusiren duzu: behar bezala ari zaitezen, idea badela izan uste izaitean eta hypothesis horren ondorenak aztertzea, aski ezta; noraezeko duzu, gainera, idea existitzen eztela uste izaitea.
|
|
|
Har dezagun adibidez,
|
zuk
ba derizkiozu, Zenonen hypothesisa. Anhitzak ba dira izan, ¿ zer gertatuko zaio anhitzkhoitasunari berari, bere baithan eta batasunari buruz?
|
|
|
Baina, eta
|
zu
, Zenon zion Sokratek zergatik mintzatzen ez zara?
|
|
|
Par. Hunela: izana eta berzea batetan har ba ditzagu, edota izana bata edota bata eta bertzea
|
zure
nahiaren arabera, aiphatu gertuketa bakhoitzean har dezaguna, ez othe da zeazkiro" bion" expresinoz agertarazia izanen?
|
|
|
Nik
|
zu
lehenago ezagutu eza. Ha bera ni baino morroskoagoa da baina, harek daukana nik be...
|
|
|
Zera...
|
zuk
nire izena jakin dozu, eta nabarmen zakustaz niri begira ta begira inotsan neskatoak. Baina zeure izenik ez dakit, nor zarean ez dakit... zuk... nire arduraz zagozala esan arren.
|
|
|
Zera... zuk nire izena jakin dozu, eta nabarmen zakustaz niri begira ta begira inotsan neskatoak. Baina zeure izenik ez dakit, nor zarean ez dakit...
|
zuk
... nire arduraz zagozala esan arren.
|
|
|
|
Zuk
, horraitio, bidelaguna...
|
|
|
Mojak be, gonak laburtu egin ditue. Eta
|
zu
eta ni... mundukuak gara. Bakotxak norbere zerak ditugu.
|
|
|
Dana dala, Basi,
|
zuk
eginiko taloa nork jan legian...
|
|
|
|
Zuk
u, neskatila eder hori maite dozu, ezta?
|
|
|
Horra, ba, Basili! Honelan izan ez balitz eitekena zan, nik beranduagorarte
|
zu
ez ezagutzea. Eta geroago be, betiko edo, zuk eta harek hain urrunera.
|
|
|
Honelan izan ez balitz eitekena zan, nik beranduagorarte zu ez ezagutzea. Eta geroago be, betiko edo,
|
zuk
eta harek hain urrunera. Orain, berriz, leitekena da, gugandik hurre hurrean...
|
|
|
Agur, Basili! Eta
|
zuk
, Leon... zer egiten dozu hain geldi?
|
|
|
Eta
|
zu
, aitita, alkate...?
|
|
|
Zagoz ixilik, koipatsu hori. Joan bazaitez joan, etxe honetan ezin
|
zu
gehiago sartu. Bildurtu be, ez al zara egiten?
|
|
|
Bai, baina zuri giltzagaz rist! egiten deutsuenean
|
zure
sabelaldeko mihina serraila barruan sartzen da, eta horren jarraian, rast, rast! eginez, mihin hori luzatu eta hormako harriaren zuloan barriro sartzen da, eta zuk, bitartean, zeure dantzatxua egiten dozu, batean eskoitara jira, jarraian ezkerrera bira.
|
|
|
egiten deutsuenean zure sabelaldeko mihina serraila barruan sartzen da, eta horren jarraian, rast, rast! eginez, mihin hori luzatu eta hormako harriaren zuloan barriro sartzen da, eta
|
zuk
, bitartean, zeure dantzatxua egiten dozu, batean eskoitara jira, jarraian ezkerrera bira.
|
|
|
|
Zuk
, Untzorritxu, horraitino, lurretik edan egiten dozu, egunero edan be, zeure mama gozoa. Nik, barriz, antzina galdu neban barruko hezotasun hori.
|
|
|
Bai,
|
zu
gaztea zara. Zu jaio eta hazi zinanean, ni orduko be, zaharra nintzan eta asko ikusia.
|
|
|
Bai, zu gaztea zara.
|
Zu
jaio eta hazi zinanean, ni orduko be, zaharra nintzan eta asko ikusia. Aspaldietan hazurruts bizi naz eta orain azalik be ez dot.
|
|
|
Baina laster, geroago eta gorago hazi nadinean,
|
zure
horma honen goiko aldeari atxikiko natxako, eta beste alderaino, barruraino eroango dodaz neure eskuak eta aupa eginez, osoro ikusiko dot...
|
|
|
Bai. Lar hazi gura badozu eta horma ganetik nire inguru honen barrukaldea ikusteko ahalegina egiten badozu,
|
zure
azkena orduantxe izango litzateke.
|