|
2000
|
|
|
Menturaz, argitalpen harrigarriren bat ere tartean izan zitekeen, titulu handi mandi baten azpian hutsik eta deus gabe orri zuriak ematen dituzten horietakoa. Agian, gaztelaniaz ezagutu genuen Calendario Zaragozano hura ere, urrundik baino, hur hurretik
|
zuen
gure eskuarteko horrek.
|
|
|
Ez da batere erraza aipatzea gure lanean egunero dauden aldaketak eta egitera behartuta gauden moldaketak zeintzuk diren. Kontuan izan behar
|
dugu
gure artean denak ez garela berdinak, zentro bakoitzak helburu ezberdin batzuk bete behar dituela, erabiltzaile ezberdinak ditugula, medio ekonomiko eskasak gustatuko litzaigukeen mailara iristeko, eta abar. Baina testu honetan zertzelada orokor batzuk besterik ezin izango ditugu aurkeztu, etxean beheko sua erabiltzetik mikrouhin labea erabiltzerako jauzia baino handiagoa ematen ari baikara liburutegi eta dokumentazio zentroetan.
|
|
|
Hala ere gizarteak informazio munduko profesionalez duen irudia eta honekiko dituen konnotazio negatiboak ez ditugu ahantzi behar (tradizioa, kontrola, ordena, arauak...). Hau guztia gure formazio jarrai honetan kontuan izan behar
|
dugu
gure informazio kudeatzaile irudi berriaren barruan. Hau aldatzen ari da, erabiltzailea profesionalarekiko gero eta hurbilago dago, zentroko kolekzioa ez da propioa lehen maiz gertatzen zen bezala, gure lanean katalogazioa ez da helburua, bitartekoa baizik...
|
|
|
Hil zutenean hain handia izan zen gure mina ezen emakumea salbatu nahi
|
genuen
gure barne muinetan. Momentu hartan, Iñaki Esnaolak oihu egin zuen" Ez zen prexixo Santa Teresa de Jesus".
|
|
2001
|
|
|
Eraikitze lanetan beraz, horiengatik ikusminez, etamesfidatiaren susmoak, zementua irabiatzeko ontzi gizena daraman kamioiaren joan etorriak beharturiko zirkulazio geldiunean, era honetako obra zibilek kulturgintzarekin baino zerikusi zuzenagoa ez ote
|
duten
gure denbora hauetako ekonomia neoliberalaren joko engainagarria rekin, alegia merkatuari bere kasa jokatzen utzi behar zaiola esan, baina diru publikoaren kutxatik ordaintzen dela porlanaren ekoizpena, eta gutxienekoa dela zertarako balia, lehen azpiegitura hidraulikoa, orain kultur ekipamendua, gero auskalo zer, garrantzia duena eraikuntzaren sektorea eta honen hornigaiena ez dadila geldi.... Inbertsio produktiboa esaten diote horri.
|
|
|
Ait’ama familiakoak, ezar barna gogoan, zuen haurreri behar duzuela eskuara irakatsi. Atchiki behar
|
dugu
gure mintzaira eder paregabea, atchiki ere gure ohidura guziak. Chede hortarat heltzen laguntzeko, esku menean ukanen duzue Petain Marechalaren bizia.
|
|
|
" Gure Herrian ez du tokirik euskararen desagerpena helburu duen inork. Euskararen etsaiek ez
|
dute
gure Herrian bizitzeko eskubiderik".
|
|
|
El asesino escucho al necio, dictaminando aquello de" Gure Herrian ez du tokirik euskararen desagerpena helburu duen inork. Euskararen etsaiek ez
|
dute
gure Herrian bizitzeko eskubiderik".
|
|
|
1. Uste
|
dut
gure inguruko bi estatu handiek gaitz erditzathartu izan dituztela beti euskara eta euskararen mundua. Hots, legeetan eta nola edo halako babesa eman diotenean, ez da borondate propioz ez gogo onez izan, egoerak eta joko politikoen unean uneko interesek hartaratuta baizik.
|
|
2002
|
|
|
Unibertsit atea rena hezkuntzaren beste maila bat da, nahiz eta, dudarik gabe, berezko ezaugarri eta berezitasunak izan, bai etaoroko rreko heziketa sistemaren barruan estatus zehatz batere. Ez baita ahaztu behar unibertsitateak izan behar
|
duela
gu re gizartea ren erre fe rente kulturalik nagusietariko bat.
|
|
|
Hortik aurrera, erabakia hartzea besterik ez zaigu falta. Logika sinplea
|
du
gure konfiantzak. Aurreko hogeita bost urteotan euskaldunok zenbait unibertsitate abiarazteko —nagusiki gaztelaniaz funtzionatu dutenun ibertsitateak izanik ere— gai izan bagara, egindako gauza guztiak euskaraz ere egin daitezkeenez, zergatik ez gara, bada, gai izango nagusiki euskaraz funtzionatuko duen unibertsitate bat sortzeko?
|
|
|
EHUk barneratu duen Estatuaren logikarekiko dependentzia, inperioaren logika, bestela esanda. Horrela, Unibertsitate ofizialak berrinda rtzen
|
ditu
gure gizartea menperatzen duten harreman sozial, politiko, kultural eta ideologikoak, interes propio eta pribilegiatuak dauzkan burokrazia erdi teknokratikoaren barnean egituratuz.
|
|
|
Gestioaren gardentasuna eta efikazia:
|
baditugu
gure gizartean irakaskuntza munduan esperientzia nahikoa hori nola egin behar dugun jakiteko. Eta puntu honetara ailegatuta ez gara eroriko betiko eztabaidan (publiko pribatua); gure ustez ez dago zalantzarik zerbitzua publikoa dela, baino horrek ez du esan nahi gestioak Administrazioarena izan behar duenik.
|
|
|
Qutben ustez, mundua jahilija —hau da, ezjakintasun egoera bat— bizitzen ari da, aro aurreislamikoan bizi izandakoaren antzekoa. Islamak
|
baditu
gure garaiko arazo sozial eta politiko larriak konpontzeko errezetak, eta haren bidez Justizia Sozialaren ideala lor daiteke. Baina hura hitzekin defendatzea ez da nahikoa, ekintzekin defendatu behar da.
|
|
2003
|
|
|
Badago sentsazioa horrelakoetan aurrera egiten ohi dela, produkzio betean jartzen dela jendea, eta halako saltoa emateko balio izaten ohi duela inarrosaldiak. Uste
|
dut
gure kultur mundu txikiak ere edan duela aurtengo gertaeretatik. Entzun dira mezuak.
|
|
|
Erantzun egokia urgentziaz aurkitu beharra dago, dagoenekoz ondorioak oso larriak direlako ekologian (planeta osoan), ekonomian (Hirugarren Munduan, batez ere) eta gizartean (aurrerapena ren eragileen muinean berean ere). Argi izan behar
|
dugu
gure jokabideen ondorioak hobeak edo txarragoak izanen direla gure izaera indibidualera, sozialera eta anbientalera egokitzen dakigunaren arabera, egokiera horretan helburu antropologikoa mantenduz: pertsonaren onerako jardun, gizabanakoa den aldetik eta talde batean partaide den aldetik.
|
|
|
Eta zer ikustera etortzen gara gu —bidazti, turista— bidazti iragan hauen hilobiari beha isilik egotera? Zer ikusi dute, ikusi nahi
|
genukeena
guk ere. Munduan edonongo gizon emakumeen patuak, aristokraten, haurren, pintore eta poetenak, anonimoenak, bihozkideek lurrean maitekiro sehaskaratuak agur hitz zail minduekin hilarrian, meditazio bertsoekin han hemen, itxaropen opaeskain zailekin, hemen ainguratuak mendeetandenboragabezia ren urdinpean.
|
|
|
gu asko gara eta beraiek gutxi dira. Beraiek gure premia handiagoa
|
dute
guk beraiena baino.°
|
|
|
Elebitasunak, gaur egungo Europan, aberastasuna esan nahi du. Eta hizkuntza gutxitua maila duin batean mantentzeak, horrek bakarrik esan nahi
|
du
gure ondasuna berresten ari garela.
|
|
|
Guri ez digu balio demagogiaz aritzeak, ez dugu horretarako behar litzatekeen moduko bozgorailurik. Razionaltasunak izan behar
|
du
gure tresna.
|
|
|
2. Aspalditik harritua nauka euskaltzale mugimenduaren zati batek euskara ezabatu nahi dutenekin dituen osagarritasun harreman bitxiak. Gure ghettizazioa Sanzen eta enparauen xedea da, baina ghettizazio horrek berak abaro erosoa
|
du
gutariko zenbaiten gogoan. Ondorioetariko bat autismoa da:
|
|
|
Politikazko izarian gabiltza, bere zentzu sakon eta onenean, ez indarrean dabilen hertsi eta besterenduan. Baina, akonplejatuxe," politizatu" gabea nahi
|
dugu
gurea, handik aldenduago eraginkorrago izanen ginatekeelakoan; hain" maltzurrak" ez garela ikustean, aiseago datekeelakoan euskara normalizatzea. Eraginik aski duen iruzurra, are euskaltzaleen artean.
|
|
2004
|
|
|
Konplizitatea honela formulatzen da: euskal literatura delitua da; euskal nazioa eta euskal literatura eraikitzearen delituan partaideak garenez gero asumitu behar
|
dugu
gure errealitate politiko kultural berezia, dramatikoa, gure marginazioa, gure arteko elkartasun derrigorrezkoa.
|
|
|
Soina gure bizitzaren baldintza osoa da, ez
|
dugu
gure bizitzaren adigairik soinaren bidez ez bada, eta gure askatasunaren erabilera soinaren bidez soilik gauza daitekeenez, ikusten dugu soina norberaren zatia dela.
|
|
|
Hori guztia norbanakoak zein herriek erdiesteko. Hortxe
|
dugu
gurean ere indarrean dagoen apustua.
|
|
|
Guretzat sortzen ez badugu, ez dugu inorentzat sortuko. Baina, aldi berean, guretzako bakarrik balio duenak ez
|
du
guretzako ere balio. Ze, Jaki n en, Be rrian, Argia n eta edonon egin genitzakeen gogoeta guztien gainetik eta azpitik ikuslea baitago, zinema areto ilunean irudien proiekzio distirazkoari begira egongo den hura.
|
|
|
Ikus entzunezkoen industriak, eta bertako langileek, ekoizle, zuzendari, gidoigile, antzezle, teknikariek, Espainiako legedian, erakundeetan, merkatuan eta errefe rentziamunduan bizi
|
dugu
gure ogibidea. Industria horren gunea eta irudia proiektatzen duen foko nagusia Madril da.
|
|
|
Guk, beste behin, ezer ez izatetikBasqu ewoodizaterapasatu nahi dugu. Egun batetik bestera zinema industria bat osatu nahi
|
dugu
gurean: OarsoaldekoCine ccita, zinema eskolak, liburu zuriak... beti ere EITBk esaten duenarenarabera.
|
|
|
Irudi horietako bat, eta nagusietakoa, esan dezakegu, etxea da, poetaren sortetxea. Euskal etxeak pisu sinboliko handia
|
du
gure kulturan eta horren isla dugu aztergai ditugun olerkiotan. Nostalgia transmititzen diguten irudiak dira, poetak gaztetatik etxea utzi eta urrutira joan behar izan baitu, etxea eta etxekoak atzean utziz," etxetik urrun hiri handietarat".
|
|
|
Egoera lehen baino hobea da, gogoan
|
dut
gure txikitako garai haietan beldurra zela nagusi. Egun, berriz, gazte asko eta asko dira zer nahi duten garbi ikusten dutenak, eta ez daude isilik egoteko.
|
|
|
Betiko borroka
|
bagenuen
gure artean gure antzerkia kanpokoa zela eta, eta berea bertako gaiei buruzkoa, eta horrela egin zituen, esate baterako, Bizi garratza alde batetik, eta Mendu zaharrak, bestetik, guk liburu batean bildu genituenak.
|
|
|
Iraun zuen bitarteandenok oso pozik ginen, benetan esaten dizut. Konfiantza osoa
|
genuen
gure artean. Geroago, alderdi politikoak sortu ziren arte.
|
|
|
Irakekoaz ere gogoratuko da gutako bat baino gehiago. Zer esan, jaio ere jaiotzen utzi nahi ez
|
duten
gure balizko biblioteka nazionalari buruz?
|
|
|
‘Zer moduz dago hemen emakumearen egoera? ’, eta berak erantzun zidan: ‘Ezin
|
dugu
gure egoerari buruz hausnartu, bizia salbatzea delako gerrillaren lehentasuna une horretan’.
|
|
|
Telebista lokalen emisio eremua zabaltzeko joerarenatzean arrazoi ekonomiko eta kulturalak daude aldi berean: telebistaren kostu eta finantza behar handiek horretara bultzatzen dute, batetik, eta eskualdeak zein probintziak biek hala biek
|
badute
gurean hedapen hura justifikatzeko moduko oinarri sozial eta kulturalik. Gaur egun, ordea, badago diferentziarik telebista mota batzuetatik bestetara:
|
|
|
Ze hiztegi
|
dugu
gure egunerokotasun soziolinguistikoa deskribatzeko. Egokiak al dira maneatzen ditugun izenak eta kategoriak gure aurrean dagoen errealitatea deskribatzeko?
|
|
2005
|
|
|
Dena konstituziotik eratorri behar omen da. eta gaur españako konstituzio eguna. Gainera, dena interneten dago, eta ez dakigu zer
|
dugun
gure inguruan, askotan.
|
|
|
Orain hogei edo hogeita bi urte Sarrionandiak Na rrazioakargitaratu
|
zuenean
gu bezalako idazlegaientzat flash bat izan zen, lurrikara bat. Hunkipen estetiko handia sortu zigun eta liburu hark esan zigun guri nondik joan behar genuen euskaraz literatura egiteko.
|
|
|
Gurasoen gelan, Jesusen Bihotzaren irudi bat zegoen, eta ondo gogoan
|
dut
gure aita gauero haren aurrean nola belaunikatzen zen. Fede handikoa zen, bai.
|
|
|
Euskarari nion maitasunak eraginda idatzi nituen horiek guztiak. Iruditzen zitzaidan horixe
|
nuela
gure hizkuntzaren alde egiteko aukerarik behinena.
|
|
|
Euskaldunek haien aldean beren buruak apal ikusten dituzte. Beraz, ez
|
dute
guk bezainbateko euskal kontzientziarik.
|
|
|
Izan ere, eta barkatu egidazue konfiantza: zergatik maitatu behar
|
dugu
gure herria eta gure hizkuntza. Zergatik izan behar diegu leialak?
|
|
2006
|
|
|
Gurean baino lehenago, beste autonomi erkidego batzuetan sektoreak bat eginda iritzia plazaratu du maileguaren aurka zuzen, baina politikarien mendeko Administrazioak bere bidea autista gisa jarraitu du, jaramonik egin gabe. Entzumen finagoa eta jarrera malgua bezain demokratikoa espero
|
dugu
gure arduradun politikoen aldetik.
|
|
|
Ikus entzule pasibo nahi gaituzte. Telebistak eztabaida iturri agortezina behar
|
luke
gurean, baina ez da horrela. Telebistan ikusitakoaz jarduten gara, biharamunean.
|
|
|
" Xuhurraren poltsak bi zulo" esan ohi
|
du
gure amak, eta egia dioela iruditzen zait. Ez al ditu bi zulo edukiko mailegutzaren poltsa zaratatsu eta haizez betetako horrek?
|
|
|
Lehenengo eta behin gogoratu behar
|
dugu
gure irakaskuntza sistema publikoa unibertsal eta doakoa planteatzen dela, gizarte honek hezkuntza instituzioa haren oinarrizko zutabea izan behar duela erabaki baitu. Bada, unibertsaltasunari dagokionez %100 ia lorturik dagoenean, eskolak hiritarren erosteko ahalmenean gizarte desberdintasunak errepikatzen jarraitzen du.
|
|
|
Katalunian emandako jauziak eragina
|
du
gugan, eta Euskal Herrian bezala, munduko kultura minorizatu, eremu urriko hizkuntza eta estaturik gabeko nazio eta herri askotan. Eta ICANN erakundeak ere kezka hori zeukan kataluniarrei. cat domeinua onartzean, galdera hori bera egin zuen Bruce Tonkin ICANNeko chair nagusiak:
|
|
|
Guk ere, Kataluniako adibideari so eginda,
|
bagenuke
gure domeinua eskuratzeko bidean ekiteko nahikoa motibo. Hizkuntzaren inguruan, komunikabideetan, Interneten, nazio, herri eta hizkuntz eskubideen aldeko elkarteetan aritzen direnak batu, eta gurean ere e mugimendu bat antolatzeko unea heldu da.
|
|
|
Portugaleko Enbaxadak Jaurlaritzarekin hitzarmena du sinatuta 2004az geroztik. Hortaz, hamahiru urteko programa horren esperientzia eta historia luzea kontuan harturik, portuges hizkuntzaren arazoak nahikoa erantzun erraza
|
du
gure gizartean.
|
|
|
Gure ustez, normalkuntza printzipioak gure ekimenen jomuga izan behar du: ikasleek normal bizi behar
|
dute
gure artean, eta bizitza normalizaturako bide horretan, eskola eta gizarte integrazioa ezinbesteko bitartekoak dira.
|
|
|
Jardunaldian bildutako Udal teknikari, bestelako euskara teknikari, euskara elkartekide eta gainerakoen aldean publizitateari, komunikazio estrategiei eta pertsuasio teknikei buruz dezente gehiago jakiteaz gain, Fernandezek
|
bazuen
gure artean beste" abantaila" bat: freskurarena.
|
|
|
Bada alderik Caro Barojarengandik Savaterrengana, bada alderik, eta hori inon baino hobeto ikus daiteke biei Olentzerori buruz susmatzen diedan iritzietan. Pertsonaia maitagarria batentzat, zinezko amodioa sortzen ziona, praktikotasun handirik ikusten ez zion arren bizimodu modernoan, baina bere tokia merezi
|
zuena
gure gizartean, toki mugatua izan arren; bestearentzat, txokokeria arlotearen erakusgarri barregarria, asko jota pazientziaz eta umorez soportatu beharreko xelebrekeria, ume txikientzako bakarrik balio duena. Bada, Caro Baroja lasai eta patxadan mugitzen zen Arantzazuko santutegian, baina Fernando Savater bat?
|
|
|
Europako haizeak ere ari ziren apurka apurka zirrikitu guztietatik sartzen, baita eliz jendearen artean ere. Artean, Kontzilioa() ez zegoen lehen ordu hartan begi bistan, baina Europako pentsalariek
|
bazuten
gurean oihartzunen bat, eta inguraturik ziren gurera ere: Donostian Karlos Santamariarekin biltzen ziren Europako katolikoak(), edo Paristik bazetorren gogoeta existentzialista, adibidez.
|
|
2007
|
|
|
33 Dena den, Arantzazun (argitaraldi honi itxaron gabe), eskuetan izan genuen Seminario Txikian geundenok Garoa (1950), Zabaldundeak egindako gerraurreko edizioan. Gogoan dut oraindik, ikastaroaren erdian nola eskuratu zizkigun irakasleak (Karmelo Iturriak?) liburu haiek, ongi ulertzen genuen euskara txukun batean idatziak, eta maite
|
genuen
gure herrietatiko bizimodua idealizaturik erakusten ziguna.
|
|
|
Onelako sail berezi batek arrisku bat izango luke. Pekatu nagusien artean ba da nagikeria deritzaiogun bat; eta ori
|
genuke
gure etsai: lankideek ez ote lukete errezenera joko?
|
|
|
Au dena jarri nai
|
dut
gure billerak antzuak ez ote diran adierazteko. An artzen diren erabakiak denon artean artzen ditugu, ta gero gutxi batzuek bakarrik betetzen dituzte[...].
|
|
|
Euskera zaarra dala jakiteak arrotu egiten gaitu; baiña oore au ez ote zaigu kaltegarri? Ziur nago, daukagun zaar mentalidade onekin, juduek beren izkuntzarekin egin dutena egin bearrean aurkitu bagiña euskaldunok, orain iru milla urteko euskera berpiztuaraziko
|
genuen
guk; baiña alegiñak egin eta azkenik pot egingo genuen. Euskerarekin orrelako zerbait gertatzen zaigula uste dut:
|
|
|
Europan hedapen gehien duenak ere egon behar
|
zuen
gurean, zergatik ez. Metro da nagusi hirietako geltokietan.
|
|
|
Eta mundu gara orain, metroko ahoan sartu barik ere. Beharbada, lurpean baino etorkizun hobea
|
duelako
gureak lur gainean. Euskal Herrian.j
|
|
|
3) Eta batez ere esaten dugu begirada eta azterketa lehendik ari diren enpresetara bakarrik makurtzea, enpresa sortzearen arazoa saihestuz, gizartearen bizitza ekonomikoaren bilakaera biziaren eta enpresen lehiakortasunaren gorabidearen aurka doala. Puntu hau, murrizketa garrantzitsu hau da lasai aztertu behar
|
duguna
gure tesiaren alde.
|
|
|
Globalizazio ekonomikoak ere ez. Prestige izeneko petrolio ontziak argi utzi zuen urperatu eta gero zer nolako arriskuak
|
dituen
gure eredu energetikoak. Gure zibilizazioaren aurrerapenak denbora geologiko luzeetan ekoiztutako erregai fosiletan —ikatza, petrolioa eta gas naturala, printzipalki— oinarritu dira, eta ekonomiaren zati handienetarikoa horren inguruan dabil.
|
|
|
Euskaraz sortzen den horrek guztiak isla bat izan behar du gainontzekoetan ere. Auzoarenean bakarrik ez, gure ohiko mugetatik kanpo ere oihartzuna behar
|
luke
gure jardunak. Izan jakintzaren mailakoa, informazioaren ingurukoa, kultura bezala edo aisialdi huts hutsean geratzen dena.
|
|
|
Baina nola badugun, nola konstituzio bat bera dugun, kasu horretan ere, euskaldunok espainiarren oniritzia behar dugu, haiengandik banatu nahi badugu. Alegia, bietara (euskal nazioa izan ala ez izan) espainiarrek
|
dutela
gure etorkizun politikoari buruzko azken hitza. Nazio ez bagara, erabakia espainol guztien artean hartu behar delako; eta nazio desberdin bat bagara, konstituzio komunak hala aginduta.
|
|
|
Euskara inposatzen du Ibarretxeren gobernuak, alferrik da gurean mediku euskalduna eskatzea, Gernikan epaitegian euskaraz justizia aldarrikatzea, euskaltegian gauez eskolak ematea, nik hau idaztea. Ez
|
baitu
gureak kalean ibiltzeko balio. Keith Johnson kazetaria hemen izan da, eta milioika irakurlek papera irakurriko zuen han, Estatu Batuetan, munduan.
|
|
|
Konturatzen naiz txokolatea txarra dela gu bezalako bizimodua daukatenentzat... baina dagoeneko jana dut txokolatea. Badakit bizimodu lasaiago bat nahi
|
dudala
gure seme alabentzat, baina arratsalde honi zukua atera beharrean nago.
|
|
|
Sakon sakonean, puntua argi dago: euskarak zer izan behar
|
duen
gure gizartean. Hainbatez, politika guztien gainetik —eta azpitik, jakina— gizarte baliotzat hartzen ez badugu, alfer alferrik ibiliko gara, batetik bestera, gorabeheratsu eta norabiderik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Orokorrean, immigrazioak eragindako kultura aniztasunak ez du berez izaera positiboa edo negatiboa. Gizarte osoaren bizikidetza ahalik eta aberasgarrien izan dadin subjektu horiek egiten dutenaren araberakoa da (immigranteak, gizarteratze elkarteak, estatuak, erakunde publikoak, eragileak, etab.). Kultura aniztasunaren gaiari ekitea, gure gizarteetako gertaera gisa, fenomeno konplexua bada, kultura eta politika minorizatua
|
duten
gurea bezalako gizarte batean, konplexutasuna areagotu egiten da.
|
|
|
Lau errealitate horiek automatikoki ez homologatzeko proposamena, gaur egun, ez da erraz onartzen, iraultza burgesen ondorioz sortu zen modernizazio unibertsalizatzaile, uniformizatzaile eta kolore bakarrekoak abian jarri zuen zibilizazio proiektua horiek identifikatzean eta horiek nahastean oinarritu baitzen. Eta pentsamolde hark oraindik ere eragin handia
|
du
gugan. Baita askatasun nazionala, berdintasun soziala eta aniztasuna helburu dugun pertsonengan eta proiektuetan.
|
|
|
Oreka beraren bi aldeak dira. Kuban jendeak ez du baliabide ekonomiko handirik, baina
|
badute
guk ez dugun zerbait: denbora, denbora nahi dutenaren bila joateko.
|
|
|
Nork ezkutalekuak? Nork manipulatu behar
|
ditu
gure interesak euskal literaturak eta, oro har, irakurzaletasunak bizirik iraun dezaten?
|
|
|
Eta beste espezie batzuena? Zer nolako desberdintasunak eta antzekotasunak
|
dituzte
gure material genetikoek. Zenbateraino gaude genetikoki determinaturik?
|
|
|
Eric Schmidt Googleko lehendakari eta garai batean Sun enpresako kideak deitzen dio" ordenagailua hodeian", eta horrekin esan nahi
|
du
gure jarduera digitala Interneten gertatzen dela, edozein gailu darabilgula ere, dela ordenagailu bat, dela Blackberry bat, dela kontsola bat edo dela sakelako telefono bat. Izan ere, horixe baita azken urteotako aldaketarik handienetako bat:
|
|
|
Ezin da ukatu pauso asko eman direla ikasle, irakasle eta administrazio eta zerbitzuetako langileen mugikortasuna bultzatzeko, baina oraindik ere asko dago egiteko arlo honetan. Nazioarte mailako harreman gehiago behar
|
dituzte
gure unibertsitateek, mugikortasuna errazteko eta nazioarte mailan ezagunak bihurtzeko. Horrekin batera, beharrezkoa da eleaniztasun planak indartzea.
|
|
|
Konbergentzia prozesuak ez du titulazioen homologazio hutsera mugatu behar, haratago doa. Konbergentziaren erronkak eraldaketa dakar, eta eraldaketa hori aprobetxatu behar
|
dugu
gure hezkuntza estrategiara hainbat elementu ekarri eta europar konbergentziaren helburuak lortzeko.
|
|
|
Bat. Euskal Herritik begiratuta estaturik gabeko unibertsitateak direnez gureak, euskararekin batera beste hizkuntza ofizial batzuk ere baditugunez eta gainera ofizialtasun hori ezberdina denez gure campusetan zehar, Bolognako prozesuan ezin gara agertu nortasun bateratu batekin, eta horrek bere ordainak
|
ditu
gure hizkuntza errotzeko eta besteekiko harremana mugatzeko beste edozein herrialdetako unibertsitateek egiten duten bezalaxe; baina orain arte ere halaxe izan da!
|
|
|
Bolonia egitasmoari egiten zaion kritikarik zorrotzena azpimarratu nahi dugu, hori baita euskara unibertsitate esparrutik desagertzea. Honen inguruan esan behar
|
dugu
gure indarrak jarri behar ditugula gaurko beharrizanetara egokitutako hezkuntza erdiesteko, baina orain arte lortutakoari kalte egin gabe. Ezin da pentsatu uko egiten diogula hainbat kostata lortu dugunari.
|
|
2009
|
|
|
Bere ustez, kultura garaikidearen egoera etsigarria da. Hala ere, ez du nahi gure kultura iraganeko kulturaren batekin erkatu; nahiago
|
du
gure kulturaren emaitzak berorren ideal eta posibilitateekin konparatuz aztertu (Ibid.). Horrela, historikoki dokumentaturiko idealak eta jendearen barne uste sendoak kontuan harturik, kultura garaikideak bizitza onik ez duela ematen iradokitzen digu Borgmannen analisiak.
|
|
|
Gertatzen zaie idatzi dut... edo gertatzen zaigu, pobretasuna bi kasu horietan guk baitugu: errealitatearen konplexutasuna kategorizatzeko modurik ez
|
dugu
guk, beraiek badutenean. Orain, galdera da:
|
|
|
erlijio sinesmenak ez dira uste arruntak. Erlijio sinesmenek, usteen aldean, bestelako eginkizuna
|
dute
gure bizitzan, esan nahi da, erlijio sinesmenen jokoa, horrelakorik baldin badago, ez dute arautzen usteen jokoa arautzen duten balizko erregelek. Erlijio sinesmenak gertuago daude nahietatik usteetatik baino.
|
|
|
Interpretazio beraren ildotik, usteen beste ezaugarri interesgarri bat aipa dezakegu. Gure uste arruntek, alegia, eguneroko bizitzakoek, eragina
|
dute
gure egintzetan: nolako ustea halako egintza!
|
|
|
Horrek gure usteen gaineko eskakizun bat dakar berekin: ahalik eta zehatzen jokatu behar
|
dugu
gure uste eta sinesmenekin. Zehaztasuna (edo egiarekiko konpromisoa) da usteen eta sinesmenen balioa.
|
|
|
Eta harreman handia izan dugu beste biblioteka batzuekin, batez ere Lazkaokoekin, Belokekoekin eta Gasteizko Sancho el Sabio koekin. Bikoiztuta
|
dituztenak
guregana ekarri, eta guk bikoiztuta ditugunak haiei eman, eta horrelako trukaketak.
|
|
|
Bigarrena, konfiantza faltagatik: uste
|
zuten
gu matxino zaleak ginela, matxinadak egiten genituela... Tartean beste arazo asko sortu ziren.
|
|
|
ez da beste euskara bat. Euskara bera da, eta baturanzko bidea egin behar
|
du
gure euskarak. Guk, gipuzkoarrek eta lapurtarrek baino bide gehiago egin behar dugu, gipuzkerak batuaren antz handiagoa duelako, batez ere aditzean, eta lapurterak ere antz handiagoa duelako, batez ere literaturan.
|
|
|
Bertso programak, literatura saioak, musika emanaldiak, artea, bidaia, teknologia berriak, elkarrizketa sakonak... badago bide bat urratu beharrekoa. Telebistak eta sareak bat egiten duten lekuan, bai, mendeak eta segundoak gurutzatzen diren leku horretan, tokia
|
du
gure hizkuntzak eta kulturak. Sareari atxikia, sarean lan eginez.
|
|
|
Bai, eta ahaztu aurretik, krisia, gobernu aldaketak, desmotibazioa, nekea... aipa dezake baten batek. Kalkulu orriek, kalkulatu ezin dituzten bariante asko
|
ditu
gure herriak. Jendea, aktibistak, militanteak, eragileak —deitu gura duzuen moduan— sortzeko gaitasun eta potentzialitatea.
|
|
|
Puntu. Baina Italian (edo Reykjavic en) euskal liburu bati emandako sariak ez
|
luke
gure rankinga hankaz goratu, euren parametroak ez direlako euskal sisteman ditugun parametro berak. Sari Nazional deiturikoari ematen diodan garrantzia, beraz, atzerriko erakunde bati eman dakiokeen berbera da:
|
|
|
Aitzitik, Arantzazuko elorria gogoan, haren haziaren indar lasaia ahaztu ezinik, bide ertzetik zabaldu nahi
|
genuke
gure" errai ixurbatuen" iragazki bare den mintzo bizi hau, geure mintzaira jazarriak eta ezetsiak idazleon bilkura honetan ozenki azaleratuz.
|
|
|
Elorri txikia, aldiz, landare handiaren aldean itsusia ez den bezala, halaxe maite
|
ditugu
guk ere, beren txikian, gure hizkuntza ederrak, ederrak baitira, ezin ederragoak, geure mamiaren mami, eta gainera, baliagarriak, zorrotzak, zehatzak, munduari so egiteko dugun lanabesik egokiena... beti ere.
|
|
2010
|
|
|
Gidatze politikorako lekuko instantziak sortzea erraztea, eragile guztiak bilduz eta erabakitzeko ahalmen bat emanez; GECT Mugaz gaindiko Lankidetzarako Elkartzeari buruzko arautegi komunitarioaren proposamena irmo sostengatzea eta sentsibilizazio kanpainak burutzea proiektuarekin oraindik bat egin ez
|
duten
gure auzokoen artean; proposamenaren zuzenketa proposatzea, erakunde publiko nazionalei (unibertsitateak, esate baterako) mugaz gaindiko egitura hauetan era berean parte hartzea ahalbidetzeko; Madrilgo Hitzarmeneko geroko 3 Protokoloaren eta GECTi buruzko geroko arautegi komunitarioaren arteko osagarritasuna ziurtatzea Bruselako eta Estrasburgoko negoziazioetan; Barruti Europarra edo GLCT bezalak...
|
|
|
(Baita Iparraldean ere, zalantzarik ez —erantsiko
|
genuke
guk Euskal Herritik—).
|
|
|
Eta ondare manufakturatuan, berriz, errepideak, etxeak, industriak eta, oro har, eraikitako produktuak. Gizarteeta ekonomia alderdiak (pobrezia, giza eskubideak) funtsezkoak dira garapen iraunkorrerako, baina iraunkortasunerako baldintzetako bat da ekosistema natural baten barruan eta haren mugen baitan bizitzen ikastea; izan ere, ezin
|
badugu
gure biziraupen biofisikoa ziurtatu, dugu bestelako helbururik ere bete.
|
|
|
Aurrerapen teoriko eta kontzeptual ugari eman daitezke, pasa den hiru hamarkadetan herrialde europarretan egin diren ikerketei arreta ipinita. Horren osagarri izatea nahi
|
genuke
gure ikerketa. Era berean, halako ikerketek balio behar dute aurreusteak ezbaian ipintzeko, alegia, herritarren pertzepzioak irrazionalak ez direla frogatzeko, ezagutza jantzikoen artean daudela posizio anbibalenteak aintzat hartzeko, eta zientzia politiken bilakaeran hausnarketa serio bat egin beharra dagoela aitortzeko.
|
|
|
Lehengo taldearekin ez genuen sekula inolako arazorik izan. Haiek joan zirenean, gurea egin genuen, baina etenik gabe, sentituz guri lana egin zigutela aurretik, haien ondokoak ginela, haiei esker ari ginela lanean; baina, pentsatuz, beste nolabait egin behar
|
genuela
guk.
|
|
2011
|
|
|
Aurrerantzean, orrelakorik ez zaigu gertatuko, nik uste. Benetako euskaltzale iatorrek euskeraz emango ditute beuren zitu mardulak, euskera ortarako gai dala erakutsi bait
|
du
gure aldizkariak, eta ori noraezeko dugu il ala bizi auzi ontan. Urrundik euskeraren oraingoa ta geroa argi ta garbiago ikusten dugu.
|
|
|
Bost urteotan aurrerakada polita egin digu: Mitxelena biak (prantziskotarra ta bestea, Luis), Villasante, Etxaide gaztea, Andima t.a. berriak
|
ditugu
gure auzo-lanean; gazteok txairo, sakon eta goxo datoz eta euskeraz besterik ez dute idatzi nai. Ortarako ikasi egin bear eta gogotik ikasi dute gure euskera zarra (Data:
|
|
|
Beraz, lurralde definizioa argia izan arren, ezin dugu pentsatu bertako jendea erabat homogeneoa zenik. Ezin
|
ditugu
gure gaurko mapa mentalak duela 1.000 urtera eraman. Euskaldunak eta erromantzez mintzatzen zirenak elkarren ondoan bizi ziren, eta Valpuestako kartularioan eta Donemiliaga Kukulan euskarazko lehen esaldiak ditugu:
|
|
|
Jakitun gara sektorearen etorkizuna gure lanaren baitan dagoela nagusiki. Guk geuk ere aztertu behar
|
ditugula
gure indargune eta ahuldadeak, sektorean elkarrekin jardunda errazagoa izango zaigula garai zail honi aurre egitea. Zeregin horretan ari gara hilabete hauetan eta laster batean gure hausnarketa instituzioetako arduradunekin partekatu ahal izango dugu.
|
|
|
Ez naiz excel taulekin etorri, ez dira datu hutsak hona ekarriko ditudanak; estatistika eta datu ekonomikoetatik landa ere, suma dezakegu gure kulturaren egoera zein den. Negarrak ez du sorkuntzarik egiten ahal, bizi dugun krisi ekonomikoak —eredu neoliberalarenak— ez
|
du
gure kultur sorkuntza astindu; subentzio politikari subordinatutako kulturgintzak ere jakin du bere bidea egiten, lagunduta batzuetan, bakarrik bestetan, albokoarekin auzolanean apika, ezinikusiak gaindituz beharbada. Baina bizirik iraun nahi duen Euskal Herri honetan, kulturgintza adierazpide bizia da, ezelango duda barik.
|
|
2012
|
|
|
• Olatuen energiaren aldeko postura handiagoa egin behar da. Energia iturri horrek ahalmen handia
|
du
gure kostaldean. Ikuspegi teknologikotik merkatuan lehiakorra izateko oso hur dago, duela 15 urte eolikoa zegoen antzeko egoeran.
|