|
2007
|
|
|
• Euskaltegien arteko lankidetza; sare moduan antolatu beharra dago. Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean
|
ditugun
beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko
|
dituen
beharren arabera landu genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpen... Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
2008
|
|
|
Borondate handiko jendearen ahaleginez egindako produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski,
|
ditugun
beharrei erantzuteko. Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat:
|
|
|
Gure iritsi ezinaren beste sintoma bat: inoiz euskaBorondate handiko jendearen ahaleginez egindako produktuak dira eta horrek meritu handia du, baina beldur naiz ez dela aski,
|
ditugun
beharrei erantzuteko.
|
|
|
Lan zatiketa beharrezkoa da kulturgintzan eta euskalgintzan. Baina edozein estrategitan bakoitzak gogoan
|
ukan
behar du urraspide osoa, urrats bat hutsegiten bada dena hutsegina baita.
|
|
|
Honen aurrean, ETB1en joera nagusia honakoa izan da: euskaraz ondo ulertzen dutenentzako programazioa egitea, kontuan hartu gabe euskara ikasten ari direnen edo ulermen mugatua
|
dutenen
beharrak, errez erabil litzakeen baliabideak (soinuzkoak zein idatziak) profitatu gabe.
|
|
2009
|
|
|
NFBHLOk xedatzen zuenari ez ziola men egiten. ...abilen; hizkuntzaren izendapenari ez zitzaion egokitzen; zehaztasunik ez zuen euskararen ofizialtasuna nora mugatzen zen finkatzeari zegokionean, edo euskararen erabilera ofiziala iradokitzen zuen euskal hiztunen eremuetatik harago; 13/ 1982 Legeak aurreikusitakoarekin bat ez zetozen" eremu euskalduna" eta" mistoa" finkatzen zituen; hizkuntza hautatzeko borondate printzipioa ez
|
zuen
behar adina bermatzen; eta horrenbestez, errealitate soziolinguistikotik harantzago, ikasketa planetan euskara sartzea xedatzen zuen.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra, sortu zenetik, buru belarri aritu da dinamika berriak eragiten eta sustatzen, ezagutza soziolinguistikoa ikertzeko, zabaltzeko eta aplikatzeko
|
ditugun
beharrei erantzuteko. Bere egitekoa da Euskal Herrian hizkuntza normalizazio prozesuan inplikaturik dauden erakunde eta taldeentzat datuak, metodologiak eta bestelako materialak eskaintzeko egitasmoak lantzea, beti ere, ezagutza eta normalizazio emaitzak hobetzeko helburuarekin.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntza departamentuetako irakasleok beti argi ikusi eta aldarrikatu dugu irakasle guztiok
|
dugula
beharra ikasleak hizkuntzan konpetente izan daitezen, eta ondorioz, ikasgai guztietan landu liratekeela hizkuntza konpetentziak eta ikasgai guztietan ebaluatu liratekeela konpetentzia horiek. Amets horren atzetik abiatu gara Huhezi n eta bideak diseinatzen hasi gara helburu horretara hurbiltzen joateko.
|
|
|
Hizkuntza departamentuetako irakasleok beti argi ikusi eta aldarrikatu dugu irakasle guztiok
|
dugula
beharra ikasleak hizkuntzan konpetente izan daitezen.
|
|
|
Alde batetik motibazio pragmatikoa edo instrumentalarekin lotzen direnak: ‘ez
|
dut
behar, denek dakite erdara’, %31; ‘nahiago dut denbora beste zerbaitetan erabili’, %28; ‘dakidanarekin moldatzen naiz’, %16; ‘ez dut behar lanerako/ lana aurkitzeko’, %11 Bestalde, baldintza edo muga pertsonalarekin lotzen direna arrazoien artean honakoak: ‘zaharregia naizelako’, %19; ‘zaila delako’, %9.
|
|
|
Alde batetik motibazio pragmatikoa edo instrumentalarekin lotzen direnak: ‘ez dut behar, denek dakite erdara’, %31; ‘nahiago dut denbora beste zerbaitetan erabili’, %28; ‘dakidanarekin moldatzen naiz’, %16; ‘ez
|
dut
behar lanerako/ lana aurkitzeko’, %11 Bestalde, baldintza edo muga pertsonalarekin lotzen direna arrazoien artean honakoak: ‘zaharregia naizelako’, %19; ‘zaila delako’, %9.
|
|
|
...itu diren bost manifestazio jendetsuetan. irakasleek eta intelektualek manifestuak egin dituzte, hizkuntzaren aldeko hainbat plataforma sortu dira (Queremos Galego, ProLingua, Patrimonio da Humanidade, etab.), irakasleen, sindikatuen eta alderdi politikoen koordinakundeak berrantolatu egin dira, baita elkarteen mugimendu guztia ere, etab. konturatzen hasi dira neurri horien ahalmen erasotzailea ez
|
dutela
behar bezala kalkulatu, herriak berezkoa duen hizkuntzaren aurkako kanpaina ankerraren jakitun dela gizartea, galiziar ororentzat ez baitago bere hizkuntza baino nortasun marka handiagorik galizian. izan ere, Castelaok zionez: " se a� nda somos galegos é por obra e gracia do idioma"(" oraindik ere galiziarrak bagara, hizkuntzaren egintza eta graziari esker da"). z
|
|
2011
|
|
|
zer elementu sor ditzakegu tokian bertan multinazionalen jarduna orekatzeko? eta, noski, ezin ahaztu politikaren arloa. hizkuntza ekologia izateko, politika ezinbestekoa da. politikaren bidez, biziera kolektiboa antolatzen dugu. horren ondorioz, hizkuntza taldeak ez
|
badu
behar adina kontrolatzen bere taldearen bilakaera, arazo bat jazoko da: mendekotasuna; batez ere, menderatutako taldea kontrolatzen duena ez bada talde horren aldekoa. horren ondorioz, kontrolean dagoenaren mende biziko da taldea. politikaren arloan jardutea funtsezkoa da; izan ere, piramidearen erpinean dago ekologia politikoa (botere politikoa); adimena, elkarrekintza, taldeak eta ekonomia baino gorago, hain zuzen.
|
|
2012
|
|
|
Hau da, haurrek beren mintzajardunean elkarri eragiten diote. Hizkuntza sozializazioaren izaera elkarreragileari lotua, transmisioaren gaineko ikerketek ez ohi
|
dituzte
behar bezala balioetsi adinkideen edo berdinen arteko elkarreraginak, soziolinguistikoki ezaguna izanda ere ingurune elebidunetan haurrek gurasoen mintzamoldera baino gehiago beren adin berekoen mintzairara doitzeko joera izaten dutela (Chambers 2003: 175, Barron Hauwaert 2004:
|
|
|
Hizkuntza antropologian, eta batez ere komunikazioaren etnografian, behaketaren bidez eskuratutako datu ugari erabiltzen dira, uste delako hiztunek konturatu gabe dauzkaten joera eta portaera asko eman ditzaketela ezagutzera. Adibidez, hiztunek askotan ez dituzte entzuten zenbait hizketa doinu, ez dituzte nabaritzen kode aldaketak eta ez
|
dute
behar bezala neurtzen zenbatetan kentzen dieten hitza besteei. Dialekto aldaketei buruzko ikerketek erakutsi dutenez, behaketaren bidez lortutako datuak lagungarriak izan daitezke gertatzen ari diren gizarte aldaketak identifikatzeko, gizarte eragileek eta ikertzaileek aldaketa horiek hauteman baino lehen.
|
|
|
4 Komunitatea ikuspegi zabalarekin lantzea ere funtsezkoa izango da aurrerantzean. Atzera begiratzerakoan erratzeko arrisku handirik gabe esan dezakegu, euskalgintzatik ez
|
dugula
behar beste lan egin euskalduna ez den erdal komunitatearekin. Euskara elkarteetatik adibidez, euskaldunon komunitatea trinkotzeari garrantzia handia eman izan diogu, eta gutxi landu dugu gaztelera eta frantses hiztun elebakarrekiko harremana.
|
|
2013
|
|
|
Managementeko eremuetan segituz, enpresa edo erakunde baten xedea" bezero bat sortzea" dela esan zuen Peter Drucker ek (1955/ 2004, 37 or.). Alegia, herritarrak behar bat du, baina aurkitu behar
|
du
behar hori asetzeko gai den enpresa edo erakunde bat. Biak elkartzen direnean, orduan sortzen da bezeroa.
|
|
2014
|
|
|
Azkenaldian gure inguruan gertatu diren eraldaketa handienak bizitza produktiboa bultzatzeko helburuarekin izan dira. Eraldaketa horiek zaintza lanak zaildu dituzte, eta bizitza erreproduktiboak
|
dituen
beharrak lurraldearen inguruko erabaki hartzetik kanporatuak izan dira. Lan erreproduktiborako, zaintza lanetarako adibidez, egokiak ez diren inguruak sortu ditugu.
|
|
|
Eraldaketa horiek zaintza lanak zaildu dituzte, eta bizitza erreproduktiboak
|
dituen
beharrak lurraldearen inguruko erabaki hartzetik kanporatuak izan dira.
|
|
|
— Kontsumo eskaintza:
|
Ditugun
beharrak asetzeaz gain, ditugun zaletasunak eta gustuak eraikitzeko nahiz praktikan jartzeko bidea.
|
|
2015
|
|
|
Horra, hizkuntza eta gizartea harremanetan jartzen dituen bi ideia bateragarri. Gaur egungo gizarteak
|
dituen
behar komunikatiboez dihardute. Soziolinguistikaren talaiatik ideiok osatu genitzake ikusmira zorroztuta:
|
|
|
Hitzaldi batzuk edo eta formazioa eskaintzea ez dira nahikoa gai honetan arrakastatsuki lorpenak jasotzeko. Egitasmo honetan ohartu gara ikastetxeei eta irakasleei jarraipen gertukoa eta luzea egiteak lagundu egiten duela eskolako dinamiketan, irakasleak berak
|
dituen
beharretan sakontzen, ikasleen ekoizpenen hobekuntzan, eta abar.
|
|
|
Konturatu gabe, ordea, gazteleraz inon diren esplikazioak ematen hasi nintzaien, bertan eta goi mailako moduluak ematen dituztela eta nik dakit zer gehiago esaten. Ez
|
nuen
beharrik, baina hala atera zitzaidan, nahiz eta nik nahi nuen hori ulertu zidaten, inkontzienteki hasi nintzen gazteleraz, esaten nuena balitzaie bezala. Hala, bada," eskerrik asko" esan eta martxa egin nuen handik zapore gazi gozoa nuela, beste behin ere errespetua erakutsi nahian edo.
|
|
2017
|
|
|
Katalana ezagutzeko derrigortasun hori ulertu behar da Kataluniako administrazioak hezkuntzako eta administrazio orokorreko bere funtzionarioekin dituen erlazio bereziaren esparruan, langile publiko horiek behartuta daudelako Kataluniako herritarrei zerbitzuhizkuntzaren aukera bermatzeko. auzitegiak, lehenik eta behin, gaztelania ezagutzeko konstituzioak ezarritako derrigortasuna gogorarazten du, eta gaineratzen du konstituzioak ez duela berezko hizkuntzak ezagutzeko derrigortasunik ezartzen, baina ez duela ere ezagutzeko derrigortasun hori debekatzen. auzitegiaren azterketaren helburua da, beraz ebaztea estatutu batek berezko hizkuntza ezagutzeko derrigortasuna ezarri dezakeen ala ez. (14.2 oinarri Juridikoa) epai honetan, auzitegiak ebazten du gaztelania ezagutzeko derrigortasun konstituzionala oinarritzen dela estatuak herritarrekin komunikatzeko
|
duen
beharrean eta kataluniako administrazioek ez dutela katalanera hutsez herritarrekin komunikatzeko konstituzio eskubiderik. (14.2 oinarri Juridikoa) alabaina, auzitegiak seigarren artikuluaren bigarren atalean jasotakoaren beste interpretazio bat egiten du. auzitegiak esaten du katalana ezagutzeko derrigortasun hori ezin dela ulertu kataluniako herritar guztiek duten derrigortasun bat bezala, baizik eta ulertu behar dela kataluniako administrazioak hezkuntzako eta administrazio orokorreko bere funtzionarioekin dituen erlazio bereziaren esparruan ezartzen duen betekizun orokor bat bezala; langile publiko horiek behartuta daudelako kataluniako herritarrei zerbitzu hizkuntzaren aukera bermatzeko. horregatik, auzitegiak ebatzi zuen 2006ko kataluniako estatutuaren seigarren artikuluaren bigarren atala ez zela konstituzioaren aurkakoa, betiere epaian jasotako interpretazioan; hau da, alde batetik, katalana ezagutzeko derrigortasun horrek modu orokorrean juridikoki exijitua izateko izaerarik ez zuen neurrian, eta, beste alde batetik, katalanaren ezagutzaren derrigortasunak berezko helburu jakin bat zuelako.
|
|
2018
|
|
|
Zenbait esperientziatan gakotzat jotzen da diferentzia horiek negatiboki ez ikustea (presiorik eta kulpabilizaziorik ez sortzeko), ekarpen txikien garrantziaz jabetu eta horiek ere eskertu, ospatu eta indartzera animatzeko. Zeregin eta arduren ikuspegitik, garrantzizkoa da denbora edo epe jakin baterako bakoitza zein parte hartze espaziotan eta arduratan kokatzen den agertzea eta gainerakoen aurrean konpromiso hori hartzea, betiere libreki erabakita, baina kontuan hartuta norberak, taldeak eta prozesuak
|
dituen
beharrak.
|
|
|
Pixkanaka, gure euskararen bereizgarriak lausotzen ari dira, proportzioan lehen baino zumaiar gutxiagok egiten du bertako euskara, batzuek ez dutelako ezagutzen, beste batzuek ez
|
dutelako
behar bezala apreziatzen, eta berariaz landu, zaindu eta transmititu ezean, galdu egingo dugu.
|
|
2019
|
|
|
Aldiz, emakumea etxean gelditu zen, esparru pribatuan, noka hitz egiteko aukera handirik gabe (Beitia, 2017, 155 or.). echeverria (2003) eta Aretxabaleta (2016) ere ildo beretik doaz, baina haiek diote baserriko emakume batzuk etxean gelditu beharrean hirietara joan zirela neskame. hirian gehienetan testuinguru erdaldunetan aritzen zirenez, hitanoa ez ezik, euskara bera ere alde batera utzi zuten emakumeek. euskarari uko egin eta gaztelaniara jotzeko joerari ispilu zaletasuna deitu izan zaio. Joera horren arabera, emakumeek kanpoko hizkuntza modak kopiatu ohi dituzte prestigioa lortzeko, zenbaiten ustez emakumeek ez
|
dutelako
behar adinako nortasunik (Azurmendi in Legorburu, 2018, 32 or.). halako argudioetan oinarrituta eraiki da emakumeari euskararen galeraren errua egozten dion diskurtsoa. eztabaida taldeetako mutil batzuek ere uste dute emakumeen errua izan dela noka galtzea eta indartzeko ahaleginik ez egitea. Beraz, emakumeak dira galeraren erantzule bakarrak eta beraiei dagokie noka berreskuratzea.
|
|
|
Izatekotan, motibazio artistiko batek gidatuko luke bere hautua, hizkuntzaren estetikan oinarrituko litzatekeen motibazio batean, hain zuzen. hori bai onartu baitu, egiten duen hizkuntza hautua artistikoa izan ohi dela. kasu honetan, beraz, lekuan lekuko euskararen egoera soziolinguistikoak ez du eragin zuzenik izango, eta sortzaileak berak une bakoitzean
|
duen
behar artistikoaren arabera egingo du hizkuntza hautua. Lan honen helburu zehatza hori ikertzea ez bada ere, oso interesgarria litzateke motibazio estetikoaren atzean egon litezkeen bestelako motibazio sozial eta pertsonalak aletzea.
|
|
2021
|
|
|
Baldintzapean ematen da hala ere hemen euskalduntzearena. Euskaldun batek, euskararen egoeraren berri
|
ukan
behar du. Egoera diglosikoaz gain, zapalkuntzaren kontzientzia hartu behar du.
|
|
|
Aldiz, euskara ikastearen beharraren inguruan hitz egitean ñabardurak agerian geratu dira. Hasteko, esan daiteke gehienak kexu agertzen diEuskara ikasteko zenbat eta adin altuagoa izan pertsonak, orduan eta gizarteratzeprozesu sendoagoa du, (harreman sare trinkoagoa) eta motibazio handiagoa euskara ikasteko prozesuan abiatzeko; xede gizarteak hartzen duen papera, beraz, baldintzatzailea izango da. rela ez
|
dutelako
beharra ikusten ezinbestean ikasteko, gaztelaniarekin ondo moldatzen direlako edota inolako arazorik ez dutelako soilik gaztelania ikastearekin.
|
|
|
euskararen biziberritzean erabiltzen den ama hizkuntzaren erabileraren diskurtsoa bere egiten dute, eta ikuspegi horretatik haren erabilera aldarrikatzen dute. Gainera, euren iritziz euskaraz ikastearen beharra edota presioa migratzaile batzuengan soilik jarri dela iritzi diote, adibidez, Europako jatorria
|
dutenengan
behar hori azpimarratuko ez balitz modura; horrek, jakina, onargarria ez den hierarkizazioa sortzen du. Horrez gain, esplizituki adierazten dute euskara hutsezko ekitaldiak diskriminatzaileak direla.
|
|
|
DBH lehen mailako ikasleei zuzendutako egitasmo berritzailea da, euskararekin eta euskal kulturarekin emozioen bidez konektatuta, ludikotasunez, hizkuntzatik haratago, gaztetxoek, nerabezaroaren atarian, gazte izateko bidean
|
dituzten
beharrei erantzun integrala emateko ahaleginean. bazuen euskara kalean,% 12,6koa izan zen 2016ko batezbestekoa (Altuna, Iñarra eta Urrestaratzu, 2017).
|
|
|
Oraingo honetan, DBH lehen mailako ikasleei zuzendutako egitasmo berritzailea da; izan ere, egitarau anitz eta osatua garatzen baitu euskararekin eta euskal kulturarekin emozioen bidez konektatuta, ludikotasunez, hizkuntzatik haratago, gaztetxoek, nerabezaroaren atarian, gazte izateko bidean
|
dituzten
beharrei erantzun integrala emateko ahaleginean.
|
|
2022
|
|
|
Gainera, argudioen egokitasuna ez ezik, eskaeran ere arreta jartzea ezinbestekoa da; hau da, ikertzaileek dioten modura," euskal hiztunen eskaria ere behar da, bezero, langile zein gizarteko gainerakoena. Enpresak ez
|
du
beharrik sumatuko bezeroen edota langileen aldetik ez badu eskaririk jasotzen, edota administraziotik ez badu legearen bidezko eskari formalik jasotzen. Eskari hori aktibatzen daukagu erronkarik handiena une honetan" (Gorostiza 2009, 82–83).
|
|
2023
|
|
|
• Herritarrek botere publikoarekiko
|
dituzten
beharrei erantzuteko bitartekotzatik
|
|
|
Hizkuntzen gaineko araudia nagusiki hiru perspektiben defentsatik garatu daiteke: komunitate baten ondasun kulturaletik, norbanakoaren askatasun eta eskubide indibidualetatik, eta herritarrek botere publikoarekiko
|
dituzten
beharrei erantzuteko bitartekotzatik.
|
|
|
AEDk ekarritako ereduari jarraiki, Euskara Elkarte ugari sortu zen Euskal Herri osoan zehar, gehienak 90eko hamarkadan. Loraldi hartan euskaltzaleak aktibatzeko motiborik nagusienak euskarak
|
zituen
behar sozialei erantzutea izan zen: hizkuntzaren beharrak eta hizkuntza komunitatearen beharrak.
|
|
|
AEDk ekarritako ereduari jarraiki, Euskara Elkarte ugari sortu zen Euskal Herri osoan zehar, gehienak 90eko hamarkadan. Prozesu honen nondik norakoak beste artikulu batzuetan zehaztuta baldin badaude ere, nabarmendu genezake loraldi hartan euskaltzaleak aktibatzeko motiborik nagusienak euskarak
|
zituen
behar sozialei erantzutea izan zela: hizkuntzaren beharrak, batetik, eta hizkuntza komunitatearen beharrak, bestetik:
|
|
|
Baina gizartearen ezaugarri eta behar berriek eskatzen dute plaza zabaletan beste eragile batzuekin batera aritzeko ausardia ere. Gure mundu berriak euskalduna izan behar duela badakigu, baina ekologikoa, berdinzalea eta justua ere izan behar du eta euskara elkarteek ezin
|
dute
behar horietatik aparte egon.
|