|
2000
|
|
|
Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
oso
antzekoak dira euskal herritar sentitzen ez direnen eta etorkinen kopuruak. Antzeko zerbait gertatzen zaigu hizkuntzarekin:
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa
|
oso
grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu oso eskuragarrian.
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu
|
oso
eskuragarrian.
|
|
|
Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak
|
oso
gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik. Nafarroan ere, DIARIO DE NAVARRAren kasua oso antzekoa da.
|
|
|
Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik. Nafarroan ere, DIARIO DE NAVARRAren kasua
|
oso
antzekoa da. Bertako irakurleen ehuneko 60, 9kDIARIO DE NAVARRA du gustukoen.
|
|
|
Adinari dagokionez, hogei urte bitartekoen pisua ez da
|
oso
markatua (%10baino baxuagoa) eta bai, aldiz, 20 bitartekoena (%30 eskas) eta, bereziki, 36 urtetik gorakoena: %60 pasatxo.
|
|
|
Klase sozialaren arabera, irakurleen erditik gora klase ertain zein ertain baxukoak dira. Hori bai, Nafarroaren kasuan
|
oso
markatua da klase altu zeinertain altukoen pisua (%43, 7); EAEn, aldiz, tipologia horiek ez dira %34tikpasatzen.
|
|
|
Hego Euskal Herriko audientziaren azterketa orokorra egin badugu ere, liburuhonetan Euskal Telebistaren aurreko portaera interesatzen zaigu bereziki. Izan ere, hedabideak eta nortasun kolektiboa argumentu zentraltzat dugun honetan, ETBrenekarpena garrantzitsua da
|
oso
. Hori dela eta, ondoko lerroetan ETBren audientziarenosaeran sakonduko dugu.
|
|
|
Bertotik edo kanpotik seinalea helarazten diguten irrati seinaleen eraginez, mediohonen panorama
|
oso
aberatsa da Hego Euskal Herrian. Ugaritasun hau dela eta, irratigintzaren azterketari ekin aurretik, medioaren berezitasun batzuk aipatu beharradago, esaterako:
|
|
|
Seinalearen hedadura
|
oso
desberdina dute batzuek eta besteek (Hego EuskalHerri osoa hartzen dutenak edo auzune batera mugatzen direnak daude).
|
|
|
Hemen saltzen den espainiar prentsa, kopuruz
|
oso
altua ez den arren, herrialdeguztietara heltzen da, guztietan antzeko audientzia maila lortuz.
|
|
|
Telebista kontsumoa
|
oso
zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura baitu. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
|
Arabaren kasuan kanal publikoek ez dute horrenbestekoarrakastarik, eta bai aldiz telebista lokalek. Nafarroan TVE da nagusi (%36, 9) eta Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurreko erantzuna
|
oso
handia da (%79, 1).
|
|
|
Hedabideen azterketarako abiapuntua ez da berbera, egunkaria erosi egin behardelako eta mundu guztiak egunkariak irakurtzeko ohiturarik ez duelako eta, aldiz, telebista eta irratia ia unibertsalak eta dohanekoak kontsidera ditzakegulako. Hala ere, liburu honetan, informaziobide hauetan igortzen diren mezuak eta errealitatea ulertzekoproposamenak egiten direnez, audientziaren portaera nolakoa den jakitea komenigarriada
|
oso
.
|
|
|
Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da,
|
oso
indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8).
|
|
|
Halaber, Madrildik emisioak eskaintzen dituztenen pisua
|
oso
garrantzitsua da, etakuantitatiboki horrek indarra kentzen die irrati lokalei.
|
|
|
Oro har, bertoko irrati emandegien pisua ez da
|
oso
altua eta horrek eragina duEusko Irratiaren barruan kokatzen diren emisioen arrakastan. Radio Euskadi, EuskadiIrratia, Euskadi Gaztea eta Radio Vitoria batera hartuta, kontsideratuenak direnenartean bigarren postuan kokatzen dira, eta bereziki datu baikorrak dituzte Araban etaGipuzkoan, arrazoi desberdinak direla medio.
|
|
|
esperientzia lortzeko, Correo taldea (Bilbao Editorial ohia) Sud Ouesten S3G dohaineko prentsa argitaletxearen akziodun bihurtu da. Jakinadenez, gaur egun Frantzian Eskualdeko Eguneroko Prentsaren tituluak
|
oso
nabarmenak dira, dohaineko, sektorean; aldiz, Espainian eremu hau oso gutxi garatu da.
|
|
|
Jakinadenez, gaur egun Frantzian Eskualdeko Eguneroko Prentsaren tituluak oso nabarmenak dira, dohaineko? sektorean; aldiz, Espainian eremu hau
|
oso
gutxi garatu da.
|
|
|
Gainera, benetako urgazle luxuzkoa den Gipuzkoar egunkari honen zerbitzuak ere erabiltzen ditu. Alabaina, La Semaine du PaysBasquek, EAEko herrialdeetako albisteak emateko, orrialde erdi edota
|
oso
bat bakarrikerabiltzen du,. Euskadi, izenpean eta frantsesez aurkeztua.
|
|
|
Bainahonek ez du esan nahi Euskal Herriaren osotasuna islatzen dutenik, probintziareneta Euskal Herriaren arteko mailan geratzen baitira (gehienbat, geroago ikusikodugunez, Euskal Autonomia Erkidegoan eta, zenbait kasutan, Hegoaldeko EuskalHerrian). Bestalde, SUD OUEST herrien mailako informazioan fokatzen da, etahiriburuaz harantzagoko albisteak
|
oso
urriak dira bertan2.
|
|
|
a) Euskal Herria, osorik, egitate geografiko eta linguistiko gisa agertzen daegunkari ia guztietan, agertzen denean noski (ez baitugu ahaztu beharegunkari batzuetan Euskal Herria osotasun gisa
|
oso
gutxitan agertzen dela):
|
|
|
bigarrenentzat euskara eta, batzuetan? geografiari lotutako egitatea den bitartean, lehenengoentzat Euskal Herria egitate politikoa ere bada.Egunkari abertzale eta erregionalisten artean auzi honen inguruan dagoen aldea, gainera,
|
oso
nabarmena da: lehenentzat politikazko albisteen erdiek baino gehiagokEuskal Herri osoarekin zerikusia duten gaiak aipatzen dituzte; bigarrenentzat, ordea, mota horretako albisteak politika gaietako %10etik behera dabiltzala kasu gehienetan.
|
|
|
Hala ere, alde nabarmenakdaude beren artean. Horrela, EUSKALDUNON EGUNKARIAk, bere albisteen %7, 2dedikatzen dizkio Iparraldeko errealitateari, Euskal Herriko populazioaren barneanipartarrek duten pisutik
|
oso
hurbil (euskal herritarren %9 bizi baita Iparraldeko herrialdeetan). GARAk, Baionan delegazioa eduki arren, oso informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz:
|
|
|
Horrela, EUSKALDUNON EGUNKARIAk, bere albisteen %7, 2dedikatzen dizkio Iparraldeko errealitateari, Euskal Herriko populazioaren barneanipartarrek duten pisutik oso hurbil (euskal herritarren %9 bizi baita Iparraldeko herrialdeetan). GARAk, Baionan delegazioa eduki arren,
|
oso
informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz: bere artikuluen %2, 6 baino ez (geroago ikusiko dugu, ordea, Ipar Euskal Herrian gertatu baina eragina Hegoaldean erebaduten gertakariek presentzia handiagoa dutela egunkari honetan).
|
|
|
DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela. Bestalde, EAJkbotere politiko handia izan du Euskal Autonomia Erkidegoan, baina
|
oso
presentziaeskasa Nafarroan, arrazoi ezberdinak direla medio. Honek guztiak, zalantzarik gabe, eragina izan du DEIAk Euskal Herria islatzeko duen moduan.
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik).
|
Oso
gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
Azkenik, Espainiari soilik dagozkien artikuluei erreparatuz gero (hots, EuskalHerriarekin zerikusi zuzenik3 ez duten artikuluez ari gara), erreferentzia eremu horrenpresentzia eguraldiari eta trafikoari buruzko artikuluetan handitzen da bereziki, eta baiekonomia gaietan ere, neurri txikiago batean. Eguraldiari eta trafikoari buruzko albisteei dagokienez, kontuan hartu behar dira ez soilik iragarpenak (beren mapen bitartezerreferentzia eremuak
|
oso
zehazki birsortzen dituztenak, liburu honen 5 ataleanaztertzen dugun bezalaxe), eguraldiak zein trafikoak eragindako kalte, ondorio etaabarri buruzkoak ere baizik (uholdeak, istripuak, e.a.).
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoa, kontrakoa pentsa baliteke ere, ez da agertzenegitate politiko gisa: gai honetan duen presentzia (albisteen %13) ez da batez besteduen presentziaren
|
oso
ezberdina (%11). Horren aldean, ekonomia arloan albisteen%36 hartzen ditu beretzat.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAn eta GARAn Euskal Herria da, bere osotasunean harturik, erreferentzia nagusia. DEIAn
|
oso
garrantzitsua daEspainiaren presentzia, eta, hurbilago, Euskal Autonomia Erkidegoa eraikitzen daeremu esanguratsu gisa. Gainerako egunkarietan, erreferentzia nagusia Espainia da.
|
|
|
Ekonomia gaiek
|
oso
irudi ezberdinak eragiten dizkiete egunkariei, hiru multzoezberdin bereiz ditzakegularik: batzuek Espainia dute erreferentzia nagusi ekonomiazjardutean (EL CORREO, DIARIO VASCO edo DIARIO DE NAVARRA); bestebatzuek herrialde propioa (DIARIO DE NOTICIAS edo EL PERIODICO DEALAVA); azkenik, egunkari abertzaleek gehienbat Euskal Autonomia Erkidegoahartzen dute erreferentzia eremu nagusi modura gai honen inguruan.
|
|
|
Hots, euskara albiste da, baina Nafarroan gertatzen bada. Zentzu honetan
|
oso
esanguratsua da, DIARIO DENAVARRA egunkarian euskaraz agertzen diren albiste bakarrak argitaratzekoerabiltzen den larunbatetako orrialdeari Nafar izkuntza (sic) izena jartzea. Hor erenabaria da, Nafarroa gainerako euskal herrietatik bereizteko saioa, baita hizkuntzakomunaren izenean ere.
|
|
|
Fikzioa (barne produkzioko telesail etasitcomak) eta Albistegiak emisio orduen ehuneko hamarretik hurbil daude. Hortikaurrerako generoen presentzia ez da
|
oso
aipagarria.
|
|
|
ETB2ri dagokionez,
|
oso
aipagarria da Fikzioaren presentzia (%52), Albistegiaketa Magazinak ondoren datozelarik.
|
|
|
Bi kanalen arteko aldeak ez dira agortzen generokako banaketan, ezta erabilitakohizkuntzan ere. Batak eta besteak
|
oso
erreferente ezberdinak eskaintzen dizkiete ikusleei beren edukietan. Datu batek erakusten digu hori:
|
|
|
Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek
|
oso
presentzia handia dute.
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duten programen kopurua
|
oso
altua da (%72) etaprogramen jatorrian maila bera dute Euskal Herrikoek. Espainiaren presentzia ez daoso altua (%4), gainontzeko herrialdetakoa (%25) baino txikiagoa.
|
|
|
Urrezko orduetan barne produkzioa eta, ondorioz, bertoko erreferentzialtasunaerakusten duten osagarriak, beste orduetan baino ageriago daude. Euskal Herriarenpresentzia
|
oso
markatua da ETB1en emisioan.
|
|
|
Kanpoko ekoizpenen presentzia nagusi da Fikzioan eta
|
oso
altua Magazinetan.Informaziozko saioetan barne produkzioa lehenesten da.
|
|
|
Gaur egun gure inguruneko telebistagintzan albistegiek betetzen duten zereginakbi alderdi
|
oso
markatu ditu. Kuantitatiboa da bata, egun osoko emisioetan bestegeneroekin alderatuta zenbaterainoko denbora okupatzen duten erakusten duena.
|
|
|
Formatu eta edukien aldetik antzekotasun hazia duen egungo albistegigintzan, Euskal Telebistaren portaera ez da besteekiko
|
oso
ezberdina. Alegia, segidan ikusikodugun moduan, albiste saioetan aipatzen dituzten gaiak eta pertsonaiak, funtsean, berdintsuak dira.
|
|
|
Datu horiekin ñabardura gehiago jartzeko moduan gaude. Izan ere, kanal bietanEuskal Herriko herrialde eta egitate handiagoen agerpena
|
oso
desorekatua baita.Lehenik, nabarmena da Iparraldeari jarritako arreta eskasa: %1era ere ez da iristen, kanal batean zein bestean, Lapurdi, Nafarroa Beherean zein Zuberoan gertatutakoalbisteen kopurua.
|
|
|
Azken baieztapenaren ildotik, azpimarragarria da, halaber, Nafarroaren kasua: herrialde honetan gertatzen den gauza gutxi aipatzen dute ETBko albistegi orokorrek.Ipar Euskal Herriko herrialdeek baino agerpen handiagoa badu ere, Nafarroak Hegoaldeko gainerako herrialdeekin alderatuta
|
oso
presentzia urria duela nabaria da. Ondorioz, ETBko albistegiek beren berriez erakusten duten Euskal Herria, eguraldi mapek besteladioten arren, neurri handi batean Euskal Autonomia Erkidegora mugatuta dagoela esandezakegu.
|
|
|
Era berean, Euskal Autonomia Erkidegoaren ostean Hegoaldea da lehenesten denbeste erreferentzia eremua: egitate
|
oso
honetan eragina duten albisteak, guztien artekolaurden bat dira, baina hauei lau herrialdeetan eragina dutenak gehituz gero, albisteen%72 eta %83 dira ETB1en eta ETB2n, hurrenez hurren.
|
|
|
Albistegietako gaietan Euskal Herria ETBko albistegiek barrutik nola egituratzenduten begiratuta, berriro agertzen zaizkigu egunkarietan antzemandako joera batzuk.Eguraldiari eta trafikoari buruzko berriek (bereziki lehenek) Euskal Herri
|
oso
bat irudikatzen dute (joera hau lehenago ere ikusi dugu egunkari abertzaleetan). Politika gaieiburuzko albisteek, ordea, zatikatu egiten dute Euskal Herria:
|
|
|
Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan. Espainiar Estatuanezberdina da egoera, dibertsifikazio multimediatikoa
|
oso
indartsua baita. Talde nagusiek, Telefonica k, Prisa k, eta baita El Correo k ere, komunikabide gehienetan edo iaguztietan dute presentzia nabarmena, nagusitasun posizioetakoa alegia.
|
|
|
Talde hauen ondoan arlo zehatzetan edo eremu geografiko mugatuetan dihardutenenpresek bakarrik irauten dute, hala prentsan (Godo. La Vanguardia?, Zeta. ElPeriodico?, Prensa Española. ABC?, Prensa Iberica,..) non, esan bezala, zatiketaprobintzialak hori posible egin duen, nola irratian, non estatu mailako kate bakar bataipa daitekeen, Elizaren COPE hain zuzen ere. Hauek telebista digitalera igarotzeko egindituzten saioak
|
oso
mugatuak dira, oso tarte txikia geratzen baitzaie. Halaber, aurrekotaldeen dibertsifikazio politikak gero eta gehiago zuzentzen dira eremu geografikotxikiak bereganatzera, kateak, sareak edo zerbitzu orokorrak antolatuz, gero EuskadikoAutonomia Erkidegoaren kasuan ikusiko den bezala.
|
|
|
Talde hauen ondoan arlo zehatzetan edo eremu geografiko mugatuetan dihardutenenpresek bakarrik irauten dute, hala prentsan (Godo. La Vanguardia?, Zeta. ElPeriodico?, Prensa Española. ABC?, Prensa Iberica,..) non, esan bezala, zatiketaprobintzialak hori posible egin duen, nola irratian, non estatu mailako kate bakar bataipa daitekeen, Elizaren COPE hain zuzen ere. Hauek telebista digitalera igarotzeko egindituzten saioak oso mugatuak dira,
|
oso
tarte txikia geratzen baitzaie. Halaber, aurrekotaldeen dibertsifikazio politikak gero eta gehiago zuzentzen dira eremu geografikotxikiak bereganatzera, kateak, sareak edo zerbitzu orokorrak antolatuz, gero EuskadikoAutonomia Erkidegoaren kasuan ikusiko den bezala.
|
|
|
Erraldoi hauen ondoan, esan bezala,
|
oso
arlo eta eremu zehatzetan izan dute bertako enpresek garatzeko aukera. Horietako bat prentsarena izan da, nahiz eta arazougari dituzten gehienek bizirik irauteko, El Correo taldearen edo Diario de Navarra rensalbuespenarekin.
|
|
|
Talde nagusi hauen atzetik egitura
|
oso
ezberdinak dituzten bestelako taldeakdaude. Adibidez, Suez Lyonnaise des Eaux delakoak M6 estatu mailako lurrazalekotelebista analogikoa eta TPS satelite bidezko telebista digitala menderatzen ditu.
|
|
|
eratzen joan den bestelako euskal oinarri eta ikuspegiko komunikazio ehunak enpresa txiki gutxi batzuetan, eta, bereziki, komunikabide publikoetan etaekimen sozialak bultzatutako proiektuetan du oinarria. Bestalde, euskal instituzioekegoera hau araupetu eta moldatzeko duten gaitasuna
|
oso
ezberdina da Ipar eta HegoEuskal Herrian: hutsaren hurrengoa Iparraldean, eta Hegoaldean, berriz, txikia izanagatik ere, behar bezala garatu gabea.
|
|
|
Zenbait keinu egiten dira, aurrerago ikusiko den bezala, zerbitzu eta programazio lokal, erregionaledo, orokorrean, hurbiltasuneko eta asoziatibotasunaren garrantziari dagokielarik, betiere herritarrenzerbitzurako programazioa sustatzeko ikuspegitik. Alabaina, ikusiko den bezala, formulazioak
|
oso
ahulaketa orokorrak dira.
|
|
|
Urte batzuk beranduago, 1986an, komunikazio askatasunaren legea eraldatu zuen lege berriak; HACAdesegin eta beste erakunde arauemaile bat eratu zuen, Komunikazio eta Askatasunerako BatzordeNazionala (CNCL), aurrekoak baino eskuduntza zabalagoekin eta telekomunikazioak ere araupetzekoahalmenarekin. Erakunde berri honen jarduera, ordea,
|
oso
eztabaidatua izan zen, eta handik hiru urtetara, 1989an alegia, hori ere deuseztatu eta gaur egun indarrean dagoena, CSA hain zuzen, ezarri zen ikus entzunezko sektorea araupetzeko, are eskuduntza zabalagoekin, telekomunikazioen gainekoa, berriz, galduegin zuen?. Komunikazio askatasunaren gaineko legea eraldatzeko 2000ko lege berriak ez du funtsezkoeraginik izango CSAren egituran (bai, ordea, eskuduntzetan, zabalagoak izango baitira hauek hemendikaurrera).
|
|
|
Gaur arte sistema publikoaren presentzia
|
oso
mugatua izan da arlo berri hauetan eta TPS satelitebidezko zerbitzuan parte hartze minoritario batera mugatu da. Etorkizunean, baina, lurrazaleko telebistadigitalaren hedapenarekin eta France Television korporazioak hor jarduteko jaso duen filialak sortzekobaimenarekin, zabaldu egingo da ziurrenik ekimen publikoaren tokia teknologia berrietan.
|
|
|
Alde honetatik, kontuan hartu beharreko lehen Plangintza Teknikoak Irrati telebistaren Estatutu Legearen aurretikoak dira, 1978 eta 1979koak hain zuzen ere62.Horien bidez, FMko hirurehunetik gora frekuentzia esleitu zituen Gobernu zentralakberak, 80ko hamarkadaren hasieran. Plangintza horiek bultzatzea
|
oso
garrantzitsuaizan zen zeren horren bidez lehen itxura eman baitzitzaion gaur egun Estatuan ezagutzen dugun irratiaren egiturari, Estatu mailako sare pribatu gutxi batzuk menderatutakoari alegia. Halaber, arazoak sortu ziren Autonomia Erkidegoen eta Gobernu zentralaren artean, lizentzien kontzesioak egiteko eskuduntzaren gainean, zeinak Estatutuaren transferentziaren arabera Autonomia Erkidegoetara igaroko diren aurrerantzean.Alabaina, edozein kasutan, Gobernu Zentralari dagokio, betiere, irratiek baliatukodituzten frekuentziak planifikatu eta zehaztea.
|
|
|
Autonomia Erkidegoetako deialdietan, aparteko eskakizunak ere ezartzendira, hizkuntza berezitua dutenetan bereziki. Hortaz, kultura eta, dagokionean, hizkuntza propioaren garapenari egindako ekarpenak nahitaezko baldintza bihurtu dira edo, gutxienez, baremoetako osagai70 Hala eta guztiz ere, Katalunian bakarrik jo da kuotalinguistiko zehatzak ezartzera, emisio orokorren zein musikakoen gainean71 Horrekinalderatuta,
|
oso
ahulak dira Euskadiko Autonomia Erkidegoan eta Nafarroakoanezarritako baremazio irizpideak eta hizkuntz eskakizunak.
|
|
|
Frantziar estatuarenarekin alderatuta, ezaugarri
|
oso
ezberdinak ditu EspainiarEstatuko ikus entzunezko araudiak: konplexua, nahasia eta zehaztasunik gabea, baizerbitzu publikoaren definizioan eta bai ildo estrategikoetan ere.
|
|
|
Desorekatua, halaber, merkatuaren eta baliabideen gestioan. Eta
|
oso
menpekoa botere politikoarekiko. Aldehonetatik, aipagarria da mugimendu sozialek edo asoziatiboek ez dutela araupetutakoinongo biderik, ezta babes berezirik ere, ekimen komunikatiboak garatzeko.
|
|
|
Europako kultur nortasunaren auzian, berriz, baztertu egin da erabat europar nortasun homogeneo baten ideia, eta aniztasunaren idea (kulturala eta linguistikoa) nagusitu da, diskurtso ofizialetan behintzat84 Aldaketa hau
|
oso
positiboa da, inondik ere, baina bi arazo ditu. Bata, erretorika hutsean gelditzeko arriskua, gero hori sustatzekomoduak eta baliabideak antolatzen ez badira; eta bestea, benetan ezagutuko den aniztasuna mugatua izatea, Estatuena alegia, eta ez hainbeste hizkuntza eta kultura gutxituena.
|
|
|
Industria honen egitura territoriala dela-eta, enpresahauen merkatuak probintzialak dira nagusiki. Horietan
|
oso
lehiakorrak dira Estatukoprentsarekiko, baina ez hainbeste bertako talde nagusiaren egunkariekiko: DiarioVasco eta El Correo.
|
|
|
Halaber, kontuan hartu beharreko beste faktorea, araupetze prozesu horretan guztian gertatu direninteresen arteko gatazkak dira, zeinen ondorioz, irratigintzaren bilakaera, praktikan,
|
oso
kontradiktorioaizan den, batzuetan legedia zuzen jarraituz baina bestetan horri muzin eginez. (MARTI, J.M., BONET, M., 2000:
|
|
|
Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz,
|
oso
modu ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere. Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere,
|
oso
ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan.
|
|
|
Esandako horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetantxertatuta eman dira, eta beren artean antz txikia duten irrati/ telebista egiturak dirahorren ondorio. Egoera
|
oso
ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan. Bakoitzaren ezaugarri nagusiak aipatuko ditugu jarraian.
|
|
|
Frantziar Estatuan irrati/ telebista sistemaren deszentralizazioa
|
oso
mugatua izanda, lurralde honen tradizio politiko zentralistari jarraituz. Egia esan, Frantziar Estatukoadministrazioaren deszentralizazioak ez du berarekin ekarri kultur arloko inongo funtzioedo zerbitzuen transferentziarik, Estatuaren partetik tokiko aginteetara.
|
|
|
Sistemaren egiturari dagokiolarik, legeak atal edo sektore publiko
|
oso
batenzehaztapena egin du, sistema horren funtsezko ardatz gisa7 Azken eraldaketarenondoren, sektore hau France Television telebista korporazioak, gaur egun bere baitanFrance2, France3 eta La Cinquieme sozietateak hartzen dituena?, Reseau Outre mer, irrati telebistakoek, Radio France eta Radio France Internationale irratiek eta InstitutNationale de l. Audiovisuel (INA) eta ARTE France aparteko soz... Alegia, teknologia digitalaerabiliz lurrazalez, kablez zein satelitez emitituko diren kanalak eta zerbitzu elektroniko berriak garatzeko betekizuna ere badu sistema publikoak, ez hortaz, bakarrik, lurrazaleko zerbitzu analogikoak?, eta horretarako filial berriak sortzeko baimenaeman zaio France Televisioni11 Horretarako, sistema publikoak betiere lehentasunaizango duela zehaztu da, hala behar izanez gero, frekuentzien edo baliabide irrati elektrikoaren esleipenean, modu analogiko zein digitalean.
|
|
|
Kontzentrazioari dagozkion betebeharrak ere
|
oso
garrantzitsuak dira, eta geroenpresa egitura aztertzean ikusiko den bezala, eragin handia izango dute.Horien artean honakoak azpimarra daitezke:
|
|
|
Azkenik,
|
oso
zehatzak dira baita kontzentrazio multimediari dagozkion xedapenak25.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik begiratuta, kontsumo mass mediatikoari gagozkiolarik, euskaldunen jarrera
|
oso
da kontserbadorea: ez ditu-eta bere aztura mediatikoakhizkuntzaren arabera moldatzen, bere aspaldiko egunkaria edo bere alderdi prentsaalboratzea eskatzen baldin badio behintzat.
|
|
|
b) Bigarren maila batean gelditzen dira,
|
oso
atzeraturik gelditu ere, egunkariekeskainitako euskarazko informazioen artean, politikari, ekonomiari eta kirolariburuzko albisteak.
|
|
|
d) Bigarren maila batean gelditzen dira,
|
oso
atzeraturik gelditu ere, erakundeetakoordezkariak. Desberdintasun txikia ikusten da erakundeak publikoak ala pribatuakizatearen arabera; errazago, hala ere, mintzakide euskalduna erakunde publikoetanaurkitzea.
|
|
|
e) Albisteen garrantziari gagozkiolarik (alegia, luzeak ala laburrak diren, orrialdearengoiko partea ala behekoa betetzen duten, orrialde berezituetan ala arruntetanargitaratu diren, eta abar kontuan hartuta), oro har bigarren edo
|
oso
bigarrenmailako albisteak dira euskaraz publikatzen direnak.
|
|
|
Gure inguru hurbileko egunkariek erdaraz produzitzen dutena euskaraz produzitzen denaren parean jartzen baldin badugu, desproportzioa izugarria dela errazasko antzeman daiteke. Euskara indartzeko erabiltzen diren baliabideak erdarak indartzeko erabiltzen direnen azpitik daude,
|
oso
azpitik. Hedabideei berei esker, guregizartea gero eta erdaldunagoa izaten jarraitzeko bidean dago.
|
|
|
Euskarazko albisteek
|
oso
eragin hipotetiko txikia dute etxetik kanpo. Euskarazargitaratutako albisterik gehienak Euskal Herria edo Frantzia dute erreferente.Erreferente nagusi Espainia dutenak, gaztelaniaz ematen dira.
|
|
|
Garan euskaraz diharduten apurrak, hezkuntza mundukoak dira asko eta asko.
|
Oso
hurbiletik daude, desberdintasunestatistiko oso txikirekin, kulturakoak eta euskara erakundeetakoak.
|
|
|
Garan euskaraz diharduten apurrak, hezkuntza mundukoak dira asko eta asko. Oso hurbiletik daude, desberdintasunestatistiko
|
oso
txikirekin, kulturakoak eta euskara erakundeetakoak.
|
|
|
Euskara gutxi gutxi erabiltzen du bere orrialdeetan El Correo egunkariak, euskarak ez du eskuratzen albisteen %1 bera ere. Beraz, datuak
|
oso
balio estatistikotxikikoak dira. Bilboko burgesiaren egunkaririk enblematikoenak bazterrean utzitadauka euskara.
|
|
|
Bidez bide izenekoa. Bertan, euskal munduarekin zerikusia duten sei albiste biltzen ditu autoreak, ehunen bat lerroguztira (gogoan izan, Sud Ouestek
|
oso
neurri handiko orrialdeak darabiltzala, izaratankerakoak, hain zuzen ere).
|
|
|
Deia, Diario Vasco, Pais eta Mundo izenekoek.
|
Oso
artikulu gutxiargitaratzen dituzte egunkariok euskaraz. Gure lagineko datuek erakusten dutenarenarabera, badirudi Deiak bere ideario nazionalista ahaztu duela, Diario Vascok ezdakiela bere orrialdeek Hegoaldeko lurralderik euskaldunenean ikusten dutela argia, eta Mundok nahiz Paisek erkidego elebidunetan saltzen ari direla.
|
|
|
Batetik, erabiltzen den euskara apurra, euskarari eta euskal kulturari buruz erabiltzen da, batez ere; eta kasuren batzuetan horretarako bakar bakarrik. Ildohorretatik, egunkariek eskainitako euskarazko informazioen artean, ezin ahaztu bigarren maila batean gelditzen direla,
|
oso
atzeraturik gelditu ere, politikari, ekonomiarieta kirolari buruzko albisteak.
|
|
|
Euskaraz argitaratuak izan diren albisteen garrantziari gagozkiola (alegia, luzeakala laburrak diren, orrialdearen goiko partea ala behekoa betetzen duten, orrialdeberezietuetan ala arruntetan argitaratu diren, eta abar kontuan hartuta), bigarrenedo
|
oso
bigarren mailako albisteak dira euskaraz publikatzen direnak. Moduilustratzaile moduan, datu hau:
|
|
|
Bestalde, EAEkoa den CADEM erakunde publikoaren erabilpen
|
oso
partidistaegiten du egunkari honek; izan ere, EAE osorako erakundeak egiten duen berogailu erabilpenerako aholkuaren arabar irakurketa baino ez du argitaratzen.
|
|
|
Egunkari honen kasua berezia da,
|
oso
. Egunkariari duda izpirik gabeko bokazionafarzalea aitortu ohi zaio, baina... eguraldi mapa eskaintzean, egunkariak iberiarpenintsulari aitortzen dio zentraltasun grafikoa, ez bere probintziari, komunitateari edoerresuma zaharra izandako Nafarroari.
|
|
|
Deiak
|
oso
modu argian erakusten du bere helburu integrazionista iragarpenmeteorologikoari buruzko orrialdeetan. Daudela Frantzian edo Espainian, zazpi lurraldehistorikoak hor agertzen dira batera modu ikusgarrian.
|
|
|
Gure inguruko telebistei begiratuta, urrezko ordu horietan
|
oso
ondo kokaturikdaude albistegiak, informazio saioak alegia. Eta, jakina, horien eskutik etorri ohi diraune honetan interesekoak ditugun eguraldi mapak.
|
|
|
Frantziako kateek ere
|
oso
ondo kokatu dituzte beren informatiboak prime timeorduetan. TFlek, esate baterako, zortzietan aireratzen du bere informazio saioa, Lejournal, eta bederatziak baino lehentxeago ikus daiteke eguraldiari buruzko espezifikoa, Meteo izenekoa.
|
|
|
Hurrengo urrats batean, monitorean ikusitako argazkiak etxeko telebista pantaila
|
oso
osoa hartzen du: Espainia, Europako mendebaldea eta Afrika iparraldea erakusten dira.Eguraldi fronteen nondik eta norakoak azaltzen ditu esatariak irudi horretaz baliaturik.
|
|
|
Iluntzeko albistegiaren amaieran eskaintzen du bere eguraldi tartea FR 3k.Informazio grafiko
|
oso
estandarra eta estatikoa eskaintzen ditu FR 3k. Hurrengoa duguaipagarri:
|
|
|
Honen marko geografikoa probintziaren lur eremuarena besterik ez da.Egunkari honek alde batera uzten ditu bere inguru geografikoko lurraldeak oro, horiek euskal lurraldeak izan zein ez izan. Bestalde, balizko Araba
|
oso
batenkasua aurkezten du, gaur egun Burgosko administraziopean dagoen Trebiñoarabar eginez.
|
|
|
Aztertu ditugun albistegien ondorengo eguraldi emanaldietan, Euskal Telebistarenak dira Euskal Herri
|
oso
eta integratuaren aldeko apostu garbia egiten dutenbakarrak. ETBk, euskarazko zein gaztelaniazko meteo emanaldi horietan, Zazpiak bateko profila aireratzen du.
|
|
|
Horrela, lurraldetasunaren errepresentazio politikoa sozializatzeko eta ezartzeko, tresna
|
oso
baliagarria da, zalantzarik gabe, eguraldi mapa. Horren bitartez, nolaprentsaren irakurleak hala ikus entzunezkoen audientziak, egunero egunero, iakonturatu gabe, begien aurrean du, presente, errealitate politikoaren mapa sinbolikoa: eguraldi mapek, trumoiak non izango diren iragartzeaz batera, non horiek norenakdiren ere esaten baitute.
|
|
|
Orain arte esandakoa argiago ikusteko, hurrengo mapa biak dituzu. Munduarenisla
|
oso
desberdina ematen du bakoitzak. Eskuinekoa da gehien ezagutzen duguna, ezkerrekoak esperientzia berri bat dakar gure begietara.
|
|
|
hogei abesti dira, adibidebat jartzearren, mundu osoko irrati eta diskoteketan gehien entzuten direnak, berdinMexikon, Hego Korean edo Bidarrain. Eta berdintasun hori
|
oso
urrun erabakitzeneta kudeatzen da. Identitateak ez daude bata bestetik banatuta eta botere guneakgero eta elitistagoak eta indartsuagoak dira.
|
|
|
konstituzionalismoaren atetik, hain zuzen. Baina horren aurretik, askatasunaren kontzeptuareninguruko hausnarketa motza egingo dugu,
|
oso
maila intuitiboan bada ere. Era berean, utopia eta politikagintzaren arteko harremanaz zerbait esango dugu, politikagintzaren kontzepzio baten alde eginez, baina utopiaren zeregina inondik ere ukatugabe.
|
|
|
Jar dezagun disgresio multzo hori batuko duen printzipio bat, burujabetasunazmintzatzeko maxima ez
|
oso
zorrotz modura funtzionatuko duen oinarri bat: askeakizan nahi dugu, eta, filosofikoki oso modan izan ez arren, libertatearen behar horialdarrikatzen dugu.
|
|
|
Jar dezagun disgresio multzo hori batuko duen printzipio bat, burujabetasunazmintzatzeko maxima ez oso zorrotz modura funtzionatuko duen oinarri bat: askeakizan nahi dugu, eta, filosofikoki
|
oso
modan izan ez arren, libertatearen behar horialdarrikatzen dugu. Ezin baita burujabetzaz hitz egin, askatasunaren kontzeptuakontuan hartu gabe.
|
|
|
Gizadia salbatzera. Kia.
|
Oso
iraultza apal bat nahidugu. Geuretzako iraultzatxo bat, herri txiki batean.
|
|
|
Baina gu ez gara inperiorik eta gurea eginnahi dugu. . China no puede ser gobernada del mismo modo que la republica deLucca?, esaten zuen Voltairek
|
oso
modu plastikoan. Estatu haundietan ezin den milasaio sozial proba genezake guk, askatasunean, justizian, lanaren organizazioan, begiratasun poliziakoan, garraioetan, heredentzia eta jabego kapituluetan, urbanismoan, edozertan.
|
|
|
Gure libertate txikiarekin.(...) Geure miseriekin, pertsona libreak izan, pertsonalki ere, horixe dugubeharrena. Zu, ni, beste laguna, ez dugu
|
oso
perfektuak ematen, inguruotako hankabikook. Ez gara zaldunak.
|
|
|
Gure filosofo ofizialek
|
oso
gogoko duten dikotomia horietako bat klasiko bihurtu da zentzuhonetan: politika eta kulturaren banaketaren haritik, nazionalista frantziarren razionaltasunari abertzale alemanen irrazionaltasuna kontrajartzen zaio, alde batean Renan eta bestean Herder kokatuz.
|