|
2000
|
|
|
Bilbon 1.500 edukiontzi ipini zituen udalak iaz. Ezkerraldean ez dago edukiontzirik, baina Foru Aldundia bertako herriekin kontaktuan dago, ontzi bilketa Bizkaia
|
osora
zabaldu nahi duelako. Bizkaiko beste berezitasun bat bi edukiontzi mota edukitzea da.
|
|
|
Alde horretatik, berriro diot, beldur naiz. Uste dut badagoela autokonplazentziarako joera
|
oso
zabaldu bat, nolabait kanpora begira normaltasun itxura bat eman nahia, funtzionarizazioak berarekin ezinbestean dakarren ideologia bat. Baina gero gauzak oso bestela dira.
|
|
|
Zuberoan adimen gutxikoari ments esaten diotela ere ez du mundu guztiak jakingo. Baina badira
|
oso
zabalduak direnak ere: , astakirten, txoriburu, kaiku, ipurterre, axolagabe, demontre...
|
|
|
Jon, Unai eta Paul Elosegik duela soilik hiru urte sortu zuten 500.000 pezetarekin (20.000 libera), eta beren biziko negozioa egin dute. LibertySurf enpresa frantsesak (http://www.liberty surf.fr) atariaren atal bat erosi du 6.000 milioi pezetatan Espainiako Estatu
|
osora
zabaltzeko xedez. Elosegitarrek %0, 23ko partaidetza izango dute konpainia frantsesean, 1.300 milioi pezeta jasoko dituzte eskudirutan eta enpresa gestionatzen jarraituko dute, kapitalaren %49 kontrolpean edukitzeaz gainera.
|
|
|
Gaurko euskal egoera politikoa nahasi samar antzematen da: iragana nahasia da, zeren eta, oro har, euskal gizartean
|
oso
zabalduta baitago inpresio oker bat, PNV eta Ezker Abertzalearen arteko elkarlana eta prozesu politikoaren iturburua ETAren aldebakarrekoan datzala uste izan baita, eta ez da hartzen kontuan, ordea, jeltzaleen eta erakunde armatuaren arteko hitzarmena, esaterako. Egoera nahasia da gaur egun ere, eremu abertzaleak erasoaldi politiko eta mediatikoaren aurrean defentsiban jokatzen duelako, are gehiago PNVk PSOErekin ezinezko itun baten bila ahalegin guztiak jarri dituenean.
|
|
|
Egitasmo hau haatik, ezinezkoa izango zen 80ko hamarkadaren hondarrean Arrasate Press aldizkariak bidea ireki izan ez balu, argia ikustean euskarazko herri hedabideen aitzindari bihurtu baitzen. Denbora gutxiren buruan, bailarako gainontzeko herriak beren aldizkariak plazaratzen hasi ziren, loraldia Euskal Herri
|
osora
zabalduz. Hona hemen Debagoiena bailara aldean dauden herri aldizkariak:
|
|
|
Bestetik, bailara
|
osora
zabaltzeko egin beharreko loturak daude sare eraginkor bat osatzearren. Udaldia frogak egiteko baliatu dute, herrien arteko elkarlanak eman ditzakeen zailtasun tekniko eta bestelakoak gaindituz.
|
|
|
Eta arestian esan bezalaxe, Arrasatetik hedatuko bada ere, Bergara, Oñati eta Aretxabaletan ordezkaritzak ere taxutu dituzte plato baten gisara jarrita. Udazkenetik aurrera aldiz, Goitb bailara
|
osora
zabaltzen denean, Bergarako eta Oñatiko ordezkaritzetatik zuzenean sartzeko aukera ere izango da," baina oraingoz, Aretxabaletatik bakarrik" agertu digu Jon Aldanondo Goienako teknika arduradunak. " Beste bi adarrak abiatzeko, alegia, Bergarakoa eta Oñatikoa, inbertsio handiagoak egin dira; baina horretarako, erakunde publikoekin hitzarmenak lotu dira".
|
|
|
Hemen ez da apenas ezer egiten, baina EEBBetan adibidez, unibertsitateetan eta izaten dituzte" idazketa sortzailearen tailerrak" deitzen dituztenak. Diotenez, EEBBetan
|
oso
zabalduta daude eta nahiko ongi funtzionatzen omen dute. Europan eta Hego Amerikan izan dira izen handiko idazleek emandako tailerrak eta halakoak.
|
|
|
Lehen tendentzia, Estatu Nazioaren kontrako herrien matxinada da. Bera mundu
|
osora
zabaldu da eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta zegoen lekuetan askapen mugimendu zahar berriak sortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausi aldiaren oinarrian dugu; Jugoslabiako herrietan gauzatutako gerrak, Txetxeniako lehen eta bigarren guda, Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia eta Sahararen azpian iraultzen dituen egungo 30 gerra inguru Afrikan; dozena herrien matxinada Asia osoan zehar eta Amerikako indigenen esnatze prozesuak argi erakusten digu munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garran tzia.
|
|
|
Gaitza Europa
|
osora
zabaldu denean benetako neurriak hartzen ari direla dirudi. Urtarriletik aurrera animali pentsuak debekatuko dituzte.
|
|
|
Telebista kontsumoa
|
oso
zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura baitu. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
|
Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien duen Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri
|
osora
zabaltzen duela entzute eremuaren azalera. Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira.
|
|
|
Mamen Peiro ren sailkapenean, eta emisio esparruari dagokionez, Estatu
|
osora
zabaltzen direntelebista kanalak eta kanal autonomikoak hartu dira kontuan. Tipologia bera Baskongadetara aplikatuz, nagusitasuna helburu (Tele, ETB2, TVE eta Antena) dutenez gain, ETB1 eta TVE koka ditzakegu, bigarren kanal?
|
|
|
Telebisten emisioak egun
|
osora
zabaldu zirenetik, honetan ere kanal pribatueneragina handia izan zen?, bi joera nagusi somatu ditugu, baita ETBn ere: programatzaileen ikuspegitik eta audientziako ikus entzuleen kopuruaren eta soslaiaren arabera, ordu guztiak ez dira berdinak; eta, bestetik, programa genero batzuk sarriago errepikatzen dira eta maizago erabiltzen dituzte, desorduetan?
|
|
|
Estatu Nazioaren kontrako borroka mundu
|
osora
zabaldu da, eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta zegoen lekuetan, askapen mugimendu zahar berriaksortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausialdiarenoinarrian dugu; Jugoslaviako herrietan gauzatutako gerrak; Txetxeniako lehen etabigarren gerra; Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika, eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia; Saharatik hegoaldera kontinente osoa iraultzenduten 30 gerra inguru daude Afrikan; dozenaka herriren matxinada Asia osoanzehar; Amerikako indigenen esnatze prozesua.
|
|
|
Agiri hauen artean arreta berezia merezi dute nortasun formalaren berri ematen dutenak, hau da, estatuak onesten duen nazionalitatearen berri ematen dutenak; bereziki, nortasun agiria eta pasaportea dira horiek.
|
Oso
zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu askok ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar asko eredu jakin baten arabera finkatutakodokumentua da.
|
|
|
Motiboa
|
oso
zabaldua da Europan Thompson ek bere katalogoan jaso du, G 252: «Witch, in form of cat, has hand cut off. Recognized next morning by missing hand».Euskal Herrian Barandiaran-ek (1973a, 493), Azkue-k (1959, 387) eta Arratibel-ek (1995, 165) bildu dute motiboa.
|
|
|
Aurreko galderari erantzuteko baietzak zein ezetzak duten garrantzi nabarmena azpimarratuz, hurbil gaitezen orain Estaturik ez duten nazioetara, eta ikus dezagun zer nolako errealitatea aurki daitekeen eta zein den kulturari dagokion gai honi buruz Estatu nazioarekin bat egiten ez duten beste era honetako nazionalismoek erakutsitako jarrera, eta oraintxe bertan airean utzitako galderak berebiziko pisua hartuko duela konturatuko gara. Hasteko, diogun ezen mugimendu nazionalistak izugarrizko kapital politikoa izango duela eskuartean, baldin eta berak ordezkatuko lukeen kultur taldearen errealitateaz nolabaiteko gizarte mailako sinestea edota uste
|
osoa
zabaltzen badu. Estatu nazioaren markoan, edozein dela Estatu nazioaren lurraldean edota erakunde mailan bultzatu eta lortu nahi duen aldaketa (dezentralizazio administratiboa, autonomia, federakuntza, independentzia)?
|
|
|
Hitz hauek aurreneko atal batean esandakoa gogorarazten digute; hots, gizartearen modernotze prozesuan, klase interesak direla medio, burgesiak boterearen hegemonia ziurtatzeko, ezinbestekoa da Estatu Nazioaren markoan kultur homogeneitatea bultzatzea. Gómez-ek dioen bezala, Estatuak populazio
|
osoari
zabaldu nahi dion kulturak gizarte berriaren modernizatze elementua izateaz gain, identitate elementu moduan jokatzen du, eta
|
|
|
irakasle gehienak, kulturagabeak eta ezjakinak; bakar batzuk?, los más instruidos?? oso gauza gutxi irakasteko gai; hori gutxi ez bazen, dago Estatuak ezin ziola bere hezkuntza sistemaren eraikitzeari heldu, baldin eta ez bazion irakasleriaren prestakuntzaren arazoari lehentasunik ematen, horixe baitzen funtsezko baldintza oinarrizko irakaskuntza herri
|
osoari
zabaldu ahal izateko gero. Irtenbidea. Escuelas Normales?
|
|
|
Eta, handik aitzina, amaren babesean erdietsi botereari esker —zeren eta apezak, bere mezekin eta bere kontseiluekin, ama babesten zuen neurrian babesten baitzuen amak, halaber, apeza bertze alorretan—, aita Bartolomek herri
|
osorat
zabaldu nahi izan zituen bere itzala eta bere eragina, eta erdietsi ere zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen em...
|
|
|
Izan ere, Antonio Ibarbia gipuzkoarra zen hiruretan gehien sinesten zuena edo gehien sinetsi nahi zuena oihan hartan ediren zuela Paradisua, nahiz eta uste zuen, bertzalde, ezen indiar gorri haiei eman behar zitzaiela Kristoren ezagutza, zeren Kristoren manua baitzen bere dotrina mundu
|
osorat
zabaltzea... eta hasi ere, hala hasi zen, Gorukiri eta herriska hartako gazteei eskola emaiten, haienganik haien mintzaira ikasiz, eta haiei gaztelania irakatsiz, geure egiteko hartan Goruki ararteko eta bitarteko genuela, ebanjelioaren berri jakin zezaten, gauza guztien gainetik.
|
|
|
" zuk ere badakizu", jaurtiki zion. Xanek begiak
|
oso
zabaldu zituen. Alabaina aitatxik maitekiro begiratzen zion orain.
|
|
2001
|
|
|
Iaz Oinarriak plataformak 48.000 sinadura bildu zituen euskararen ofizialtasuna Nafarroa
|
osora
zabaltzeko eskatuz eta horretarako euskararen legearen aldaketa aldarrikatuz. Euskaltzaleen artean ere ez zen ika mikarik falta izan kanpainaren zenbait mezu zirela eta.
|
|
|
Hala ere, UPNk ezetza eman zion eremu mistoaren aurka zegoelako. Indar abertzaleak ere legearen aurka agertu ziren, arrazoi asko dela eta, baina funtsean ofizialtasuna Nafarroa
|
osora
zabaltzen ez zuelako eta zonifikazioa ezartzen zelako.
|
|
|
Menpekotasun horrek bere arriskua ere badu, zeren eskolatik irten eta gero akuilu hori ez dutenean irakurtzen jarraituko ote dute? (...) Haurren literatura bigarren mailakoa dela, hori aurreiritzi
|
oso
zabaldua dela esango nuke, eta idazle askok ere hala uste du. Askok diote haurrentzat idazten duenak helduentzat egin ezin duelako dela, eta edozer kaleratzen dela.
|
|
|
Behe Erdi Aroan, berriz, pilota Europa
|
osoan zehar
zabaldu zen, Gaztela, Nafarroa (XIV. mende amaieran Erriberriko Gazteluak pilotaleku bat gordetzen zuen), Ingalaterra eta Frantziako gorteetan denbora pasa nagusia bihurtu zelarik; batzuetan gazteluko lubakian edo harresien aurka jokatzen zen, baina askotan gaztelu barruan espazio bereziak sortzen ziren, oraingo trinketen aitzindari izan ziren «tripotak» alegia.
|
|
|
Kapitalismoa, produkzio bide eta banakuntza bideen jabego pribatuan oinarrituriko sistema ekonomiko eta soziala da, batzuentzat, oso onuragarria dena, gehienentzat, ordea, ankerra eta bortitza. Duela bostehun urte, gutxi gorabehera, sorturiko sistema hori etengabe joan da aldatzen eta mundu
|
osora
zabaltzen, eta bidenabar mundu osoa eraldatzen (giza taldeen bizimoduak, klase sozialen ohiturak, produkzio bideak, eta batez ere ekosistema osoa).
|
|
|
Merino ardia handia da, munduan ilerik onena duena. Sorlekuz Espainiako arraza zen, baina gero mundu
|
osora
zabaldu zen. Merino ardiak ez dira jezten.
|
|
|
Batzuk pilotalekuetatik patrikak ondo arinduta atera ohi direlako eta beste batzuri, bazekitelakoan, ustea erdi ustel gertatu zaielako. Kontua da
|
oso
zabalduta dagoela enpresak nahi duena egin ote dezakeen susmoa.
|
|
|
Era berean, Antiguan nekazal gune bat ere bazegoen. Bertan San Sebastian izurritearen aurkako abokatuaren omenezko baseliza zegoen, izena hiriska
|
osora
zabalduz. Antso Jakintsuak XI. mendean hiri forua eman zion.
|
|
|
Elkarteak darabilen asmo nagusietako bat da egindakoa gizarte
|
osora
zabaltzea. Erdal komunitatearekin topo egitean bertsolaritzak muga handi bat jotzen du.
|
|
|
Teknologia berrien erabilera moduei dagokienez, beste nonbait aipatuak ditut jada krisi honetan satelite bidezko telebistak eta internetek duten garrantzia. Satelite bidezko telebista, gure inguruan hedapen txikiko gertaera da, baina
|
oso
zabalduta dago herrialde arabiar eta musulman batzuetan; adibide gisa, AEBko Estatu Idazkaritzaren txosten batek, iraileko erasoak baino aste bi lehenago, kezka tonuan ohartarazten zuen datua: Golkoko biztanleen %70ak eta palestinarren %60k satelite bidez jasotzen ditu telebistako berriak.
|
|
|
Arazoa,, nobelari berezko zaion errealitatearen irakurketa literarioan legoke. Hau da, nobelak (gehienetan) ezinbesteko du errealitate batetik abiatzea ondoren bere adierazkortasun ahalmen
|
osoa
zabaltzeko. Alabaina, irakurlearen esku geratzen da, narratzaileak eskaintzen dizkion baliapide testualei esker, nobelaren oinarrian dagoen unibertsoa gaindituz horren gaineko begirada literarioa antzematea.
|
|
|
d) Irakurtzen irakurriz ikasten delako ideia
|
oso
zabaldua da: zeregina behin etaberriz errepikatuz, irakurleak irakur autonomia eskuratuko du.
|
|
|
Arazoa, segur aski, nobelariberezkoa zaion errealitatearen irakurketa literarioan legoke. Hau da, nobelak (gehienetan) ezinbestekoa du errealitate batetik abiatzea, ondoren bere adierazkotasun ahalmen
|
osoa
zabaltzeko. Alabaina, irakurlearen esku geratzen da, narratzaileak eskaintzen dizkion baliabide testualei esker, nobelaren oinarrian dagoenunibertsoa gaindituz horren gaineko begirada literarioa antzematea.
|
|
|
Badira beste landare sakarino batzuk ere, hala nola arto gozoa, azukre gorra eta datilerako palmondoa. Sakarosa
|
oso
zabalduta dago naturan, batez ere landare berdeetan, hostoetan eta zurtoinetan (azukre kanabera, arto gozoa…), fruta arboletan eta hazietan (fruta freskoak, kalabaza, algarroba, anana, kokoa, gaztainak…), eta sustrai eta errizometan (batatia, tipula, azukre erremolatxa, patata…). Sakarentinosak edari gozo gozoak, zapore berezia du Nutrizio balioa:
|
|
|
Ingelesen kolonialismoa 1858 inguruan hasi zen. Ia India
|
osora
zabaldu zen. Indioak azpian zituzten.
|
|
|
Usu giltzapean sartu zuten. Beraren irizpidea, ordea, Indiako gizarte
|
osora
zabaldu zen. Hortik haren indarra.
|
|
|
Azken mende mugako arazoak ere ez daude aski zuzen kontatuak, ezjakinaren poderioz, noski: " Arana Goirirekin bizkaitar literaturaren garaipena dator, hark fundaturiko alderdi politikoaren eta aldizkarien bitartez Euskal Herri
|
osotik
zabaldu zena. Sasoi hartako jelkide guztiak, nahiz eta gipuzkoarrak izan, bizkaieraren tankeraz idazten saiatzen ziren, hitz asko eta ortografia bera toki guztietatik hedatuz.
|
|
|
Eta Planck bera izan zen, hain zuzen ere, Fisikaren garapenean lehendabizikoha rriak jarri zituenetarikoa. Esan beharra dago gainera, XIX. mendearen amaieran Munich-eko Fisika FakultatekoDekanoaren iritzia komunitate zientifikoaren baitan
|
oso
zabaldurik zegoela. Horren lekuko, 1894 urtean A.A. Michelson fisikako lehen nobel saridunak esan zuena:
|
|
|
Gehiegizko proiektua eta gaineraETA rekin bat datorrena. Bestalde, Nafarroako gizarteaneuskararen aldeko eskaria egonda ere, hori ez da hizkuntz politika Nafarroa
|
osora
zabaltzeko arrazoi, maila pribatuko arazoa da. Artetak bi eremu bereizten ditu, ez hiru:
|
|
|
Beraz, nire iritziz, une honetako helburua politikoa da dudarik gabe, Nafarroak euskara eta bere kultura gogor defendituko bailituzke baldin eta bere nortasuna, autonomia propio gisa, arriskuan ikusiko ez balu. Izan ere, euskaldun eta abertzale izatea lotzeko joera
|
oso
zabaldua dago.
|
|
|
7 Gogora 2 oharrean esana hitz honi buruz. Bestalde, bai filosofian eta bai zientzietan
|
oso
zabaldua da ‘genero’ eta ‘espeziearen’ bitartez definizioak eratzeko ohitura; adibidez, gizakia: animalia arrazoimenduna.
|
|
2002
|
|
|
Hasiera batean, euskaltegian ibilitako taldeekin osatu nahi zuten bilduma (Koma, Leihotikan eta Zirikatu), baina nahikoa ez zela ohartu zirenean, Euskal Herri
|
osora
zabaldu zuten eskaintza, beti ere, aniztasunari lekutxo bat eginez eta estilo ezberdinetako (metal, rock, ska eta hip hop) taldeak ekarriz.
|
|
|
Gazteluko Plazaren kasuan logika historikoa hor dago inguru guztia aztarna historikoz josia dago; horrez gain, Trama enpresa arkeologikoak egin zituen hasierako laginak daude eta horiek jada eman behar zuten azpian aurki zitekeen aberastasunaren informazio maila bat, informazio hori primario samarra izanik ere. Aipatu beharra dago, halaber, Iruñean eta Nafarroan historiaz eta arkeologiaz arduratzen direnen artean
|
oso
zabaldua dagoen irudia: Nafarroako Gobernuak edo beste edozelako agentek arkeologia lanek eraikuntza zibila ez oztopatzea nahi dutenean, Tramari ematen zaizkio aldez aurretik egin beharreko arkeologia lanak.
|
|
|
Aspergarria da «Barthesek esaten zuen bezala...» kritika idazten hastea. Eskola hori
|
oso
zabaldua da. Nik mania pixka bat diot.
|
|
|
Izan ere, orain artean, hiru egunetan zehar burutzen zen jaialdia, eta orain berriz, lehengo astean hasi eta bi astetan zehar luzatuko da. Egun horietan hiri
|
osora
zabalduko da jaialdia. Izan ere, instalazioak Artelekun burutuko badira ere, kontzertuak Koldo Mitxelena Kulturunean, Antzoki Zaharrean eta Udaberri eta Etxekalte tabernetan eskainiko dira.
|
|
|
Gerraz edo borroka antiterroristaz beztitutako operazio hau sarraskia izan baita hasieratik. Lehen gerran mundu
|
osoan
zabaldu ziren Grozniko azokaren gain 200 heriotz baino gehiago eraginez jaurtikitako bonbaketaren argazkiak, hiriburuaren txikizioarenak... «Eskandalu handia eta emaitza kaskarrak» kalkulatu bide zuten Moskuko militarrek.
|
|
|
J. GIMENEZ: Bestalde, irakurleen estratifikazioari begira honako komentario hau
|
oso
zabalduta dago: «Adinean gora joan ahala jendeak narraziotik saiakera eta biografia aldera jotzen du.
|
|
|
Gure garaira arte iraun eta luzatu den bultzada horrek indarberria hartu zuen herrialdearen industrializazioaren eskutik XIX. mendearen bukaera aldera, Britainia Handiarekin eta gainerako Europarekin euskal portuenbidezko elkartrukeek hartu zuten garrantziarengatik eta, merkatu espainiarrarenbarnean nagusiki, Bilbo eta bere ingurunea industria eta finantza zentro gisa sendotzeagatik. Garapen ekonomikoa herrialde
|
osoan zehar
zabalduz joan zen neurrian, azpiegitura sareak aldaketa esanguratsuak izan zituen: sendoagoa eta dentsoagoabilakatu zen, portuen eta aireportuen garrantzia handitu zen, errepidea gailenduzitzaion trenbideari eta bide sarea euskal geografiako azken txokoraino ere iritsi zen.
|
|
|
Izenak, amets, ekin errima egiten duenez, eta letanietan hitzek gorde beharduten zentzu magikoa kontuan hartuz, herriak zenbait otoitz asmatu zituen. EuskalHerri
|
osoan zehar
zabaldu ziren letania horiek, tokian tokiko egokitzapenekin, etaia gaur egun arte egon dira indarrean.
|
|
|
Mundu
|
osoan
zabaldutako monopolio konpartitu horri aurre egiteko, eta albiste agentzia horiek duten informazio kontrolaren garrantziaz jabeturik, estaturik gehienek euren albiste agentzia propioak sortu dituzte mugaz barruko informazioa kontrolpean edukitzeko, kanpokoa ezin eta.
|
|
|
OCUk, beste kontsumitzaile erakunde batzuekin batera, inkesta bat egin du 15 eta 74 urte bitarteko 5.000 europarren artean (Espainia, Belgika, Frantzia, Italia eta Portugal), kafeina kontsumitzeak dituen ondorioei buruzko ikerketa baten esparruan. Ikerketa hori
|
oso
zabalduta dago populazioaren artean, eta osasunean eragiten du. Zehaztu du Espainia dela azterketan parte hartu dutenen artean “kafegile” gutxien dituen herrialdea, inkestatuen %66k kafea hartzen baitu; Belgikan, Frantzian edo Italian, berriz, %80 inguruk.
|
|
|
«Onddoak larruazalaren keratinarekin elikatzen dira, eta oso azkar ugaltzen dira, lau asterik behin larruazalak sortzen dituen beste zati batzuk bilatuz», azaldu du Jesús De Vega doktoreak, gaixotasunean aditua den doktoreak. Zauri txikia Oinetako hatzen artean zauri txiki batekin has daitekeena hanka
|
osora
zabaldu daiteke, «kasu horiek oso zailak diren arren», esan du Luis Medinak, prebentzio kanpainaz arduratzen den Luis Medinak dioenez «»Onddoak oinetan?» prebentzio kanpainaz arduratzen da. Nola gozatu oin osasuntsu batzuez».
|
|
|
Visa txartela kontsumitzaileek eta merkatariek estimatzen duten herri tresna da, bizitza errazagoa eta erosoagoa egin duelako. Gure herrialdean
|
oso
zabalduta dagoen produktua da, eta beste ordainbide batzuekin partekatzen du protagonismoa zordunketa txartelaren formatuan. Beste txartel horiekin duen aldea da Visa txartela kreditukoa dela eta gainerakoak kontuan hartzen direla unean bertan.
|
|
|
Slip a, gaur egun, ezinbestekoa da emakume askoren «ezbeharretan», bai hain ugari ez diren egunetan odol galerak xurgatzeko, bai baginako fluxua jasotzeko. Duela urte gutxi, ordea, ez zegoen
|
oso
zabalduta. Iñaki Letek dio «slip ak etengabe erabiltzeagatik narritadura asko» egin behar direla, orain marketin kanpaina oso sendoa baitago produktu honekin, eta, egia esan, ez da beharrezkoa.
|
|
|
Pazienteak ospitaleetara iristen dira, sabeleko mina duten larrialdietako zerbitzuetatik, urdailaren inguruan. Arazoa kontrolatzen ez bada, mina sabel
|
osora
zabal daiteke. Ohikoena da bat batean min handia hartzea.
|
|
|
" Choucrute" ere aza hartzitua deitzen zaio. Nahiz eta haien kontsumoa ez dagoen
|
oso
zabalduta herrialde germanikoetatik kanpo, produktu hori jatorrizkoa baita, gero eta handiagoa da, batez ere dieta begetarianoa egiten dutenen artean. Alsaziar surknitetik dator hitza, eta alsaziar sauerkrautetik (belar garratza) dator.
|
|
|
Ingurumen Ministerioak eta Madrilgo Unibertsitate Autonomoak izurdeen eta Andaluziako eta Murtziako arrantza tokien arteko elkarreraginei buruzko azterlan bat egiteko lan egingo dute, atzo Ministroen Kontseiluak onartutako lankidetza hitzarmen baten bidez. Jaume Matas buru duen departamentuak 180.302 euro jarriko ditu azterlan hau egiteko. Zetazeoen eta arrantza tokien arteko elkarreraginak askotarikoak dira,
|
oso
zabalduta daude. Gehienetan, mehatxua izan daitezke zetazeoentzat (baliabideak agortzea, istripuz harrapatzea, nahita hiltzea) eta, neurri txikiagoan, gizakiarentzat kaltegarriak:
|
|
|
Javier Belzak, parkearen kudeaketaren arduradunak, azaldu du karraskari hori zabaldu egin dela granja galdu horietako batean izandako ihesaren ondoren. “Frantzia
|
osora
zabaldu ziren. Izurrite bat da.
|
|
|
Estatu Batuetan, milioi bat pertsona ingururi eragiten die desordena emozional horrek, eta horrek eragotzi egiten die benetan diren bezalakoak hautematea. Adituen arabera, arazo hori
|
oso
zabalduta dago kulturisten artean. Gorputzaren gurtza hori, gainera, areagotu egiten du entrenamendua hobetzeko substantzia artifizialak (asteroideak eta anabolizatzaileak) hartzeak.
|
|
|
Lanaldiaren ardatza loaren apnea izan zen. Arazo hori
|
oso
zabaldua zegoen, arnasbideak trabatuta baitzeuden. Eztarriko giharrak itxi egiten dira, airea sudurretik eta ahotik sartzea edo ateratzea eragozteko.
|
|
|
Erregaia erauzteko lanetan Frantziak bidalitako ontzi bat ere laguntzen du, Espainiak egindako lankidetza eskaerei bizkorrago erantzun dien herrialdea. Alerta itsasertz
|
osora
zabaldu zen egunean zehar. Ferrol eta Coruñako itsasadarretan babes hesiak jartzen ziren berriz ere; Arrainen Etxea, berriz, Herkulesko Dorrearen ondoan sinbolikoki inauguratu berria, Egeo itsasoa handik metro gutxira, kontu handiz ibili da, marea beltzak maizterrei kalterik egin ez diezaien.
|
|
|
Desinfektatzaile horiek osagai azidoak dituzte, erredurak eragin ditzaketenak eta arnasbideak narrita ditzaketenak; beraz, horiek manipulatzeko, segurtasun jantziak erabili behar dira, hala nola gomazko eskularruak, maskara, betaurreko bilgarriak eta gorputz guztia estaltzen duen arropa. Garbitzailea horman zehar zabalduko da ihinztagailu batekin Garbigailua gainazal
|
osoan
zabaldu behar da, presiopeko ihinztagailu baten bidez. Ondoren, igurtzi aldea nylonezko eskuila lodi batekin, eta utzi produktuari minutu batzuez eragiten. Azkenik, gainazala presiopeko ur garbiarekin garbitzen da, eta berriz ere eskuilarekin igurtziko da.
|
|
|
Bestalde, Acción Contra la Pornografía Infantil (ACPI) elkarteko lehendakariak, Guillermo Cánovasek, nabarmendu zuen Espainiako zerbitzarietan haur pornografiako edukiengatik hilero jasotzen diren salaketen kopurua %90 murriztu dela azaroan eta abenduan, eta 25etik 25era igaro dela; murrizketa hori, batez ere, estatuko atari handiek web orri pertsonalei buruz ezarritako kontrolari zor zaio. Nolanahi ere, Espainian, Estatu Batuetan eta beste herrialde batzuetan ez bezala, ez dago
|
oso
zabalduta iragazkiak erabiltzea adin txikikoak Sareko eduki jakin batzuetara sartzea eragozteko. Interneterako sarbidea duten Espainiako etxeen %5ek bakarrik erabiltzen dituzte iragazki horiek; ACPIren datuen arabera, estatubatuarren %45ek.
|
|
|
Uste hau
|
oso
zabalduta dago. Arriskutsua dela zakurrei oilasko hezurrak ematea.
|
|
|
Sufismoa botere kolonialarekinkolaboratzen ere ikusi izan da, besterik gabe bere buruabalio politikoetatikat ikusten zuelako. Gaur egun sufismoak hedapen nabaria du,
|
oso
zabalduta dago giro intelektualetan eta eragin azpimarragarria dauka gainerako musulmanengan.
|
|
|
Arrazoi historiko nahiz erlijiosoengatik guztiz berezia den Irango kasua alde batera utzita (79ko iraultzak Asia Mendebalde eta Erdialderako ondorio erabakigarriak ukan dituen arren, eragin oso mugatua izan du Islam sunitaren mundu maioritarioan), Saudi Arabiaren papera funtsezkoa izan da politika eta erlijioa uztartzen dituen joera honen suspertzean. Lurralde Santuen zaintzak ematen dion lehentasunak, petrolioari esker duen indar ekonomikoak eta Estatu Batuekiko pribilegiozko aliantzaren erosotasunek lagunduta, Jihadeko erregimenak islamdar munduanbe re nagusitasun politiko diplomatikoa (demografiagatik guztiz ezinezkoa litzaiokeena) bermatzen eta bere wahabismoa Islam
|
osoan
zabaltzen gogotik saiatu da azken hamarkadatan. Arabiar edo islamdar erregimen aurrerakoiei eragozpenak ugaritzeko modu aproposa zelakoan, Irailaren 11koa arte Mendebaldeak ez du batere kezkagarritzat hartu joera hori.
|
|
|
Hala ere, Islam politikoaren jarrera integralak eta doktrinarioak (gizarte
|
osora
zabaltzen den bizimodu derrigortua) identitate ereduak eta sinboloak bermatzen baditu ere, pluralismo eta aniztasun politikoa eta ideologikoa erabat mugatu eta itotzen ditu. Hor dago, hain zuzen, laizismoak duen espazio falta, kokatze dinamiko eta emankorrago bat zehazteko.
|
|
2003
|
|
|
Hutsune hori eduki arren, korsikera
|
oso
zabalduta dago uhartearen eskoletan; lehen hezkuntzan, esaterako, korsikera ikasten dute ikasleen %80ak, ikasgai gisa (beraz, korsikera ikasten dute, ez korsikeraz). Kopuru hau oso altua da, ez dago antzekorik Frantziako beste inon.
|
|
|
Gaurko egunetara etorriz, Gorka Barañano eta Txema Auzmendi zuzendaritza batzordeko kideek Herri Irratiaren etorkizunari begiratzen diote. Apustu garrantzitsuenen artean dute Euskal Herri
|
osora
zabalduko den euskal irrati pribatu bat sortzearena. Gaur egun, Herri Irratiaren uhinak Gipuzkoa, Araba eta Nafarroako zati batera zabaltzen dira.
|
|
|
Lehendik ere eskualde honetako ondareari buruzko kezka
|
oso
zabalduta zegoen zientzialarien artean. Ikerketa hauetan garrantzia handia izan duen Chicagoko unibertsitateak, adibidez, bere web berezian oso zehatz deskribatzen du azken hamarkadotan Mesopotamiako aztarnategietan gertatutakoa.
|
|
|
Agirre Lehendakariarena zen Chocolates Bilbainos enpresa, eta nahi adina txokolate jaten genuen. Baina gerra Espainia
|
osora
zabaldu zenetik, ez zen janaririk iristen. Herri txikietatik ekartzen genuen jatekoa.
|
|
|
Produktuak baina irakurleen babesa lortu zuen, eta hori profitatuz, beste jauzi bat emateko prest ziren Aspuru eta konpainia. Aldizkaria profesionalizatzeko erabakia hartu zuten lehenbizi, eskualde
|
osora
zabaltzekoa bigarrenik. Urratsak izen aldaketa ekarri zuen:
|
|
|
Olibondoa (Olea europaea) batez ere Asian zabaldutako Oleazeoen familiako 400 inguru espezieetako ezagunena da. Olea genero hau mundu
|
osora
zabaldua da eta Ozeanian bezala, Indian edo Buena Esperanza lurmuturrean aurki daiteke. Baita klima mediterranearra duen Euskal Herri horian ere.
|
|
|
Gaur egungo Euskal Herrian ere, gure artean koloreen erabilera sinbolikoa Mendebaldeko ikuspuntutik erabiltzeko joera jada
|
oso
zabaldurik dago. Adibidez, beltza nagusiki gauza txarra bezala ulertzen dugu oro har, euskal mentalitatean hori ez dela beti horrela izan kontuan hartu gabe.
|
|
|
Gauza bi aitatu gura dodaz D" Abbadieren ekintzan: bata, Euskal Herri
|
osora
zabaldu zituala bere Lore Jokoak; bestea, herriaren euskal bihotz osoa bizkortu nahi izan ebala.
|
|
|
1 Berak emoten ditu horren ganeko argibide batzuk hasierako atalean. dau barruan lehen ez ebala h rik idazten, baina orain bai. Gure eretxiz, gaur egun dituan ezaugarriak prozesu baten betetasuna adierazoten dabe, eta hori testu
|
osora
zabaltzeari eretxi deutsagu zuzenena. Bada hirugarren arrazoi bat be:
|
|
|
Ainhizeren logelan ez zen giro. After suna gorputz
|
osoan
zabaldurik, minutuak, segundoak zenbatzen zituen Ainhizek etxetik irteteko. Ordubete Unax ikusi gabe mundu oso bat bazen, egun batzuei, ia astebeteri, eternitatea zeritzon.
|
|
|
Esate baterako, batzuek diotenez, asiar pneumonia Asia
|
osora
zabaldua dagoelako ezin da bertara joan; kontuan izan gaitz horrek sortarazi dituen hildakoen kopurua Espainian asteburu luze batek errepidean uzten duena bezain handia ez dela.
|
|
|
adibidez Europan (1950), Ameriketan (1969), Afrikan (1981), bai eta ere kasu larri batzuentzat, hala nola, genozidioak (1948), emazteen bereizkuntzak (1980), tratu txarrak eta torturak (1984), haurren salerosketak (1989) eta beste? Baina anitz lan gelditzen da oraino egiteko, paperean ezarri diren printzipioak mundu
|
osoan
zabaltzeko eta egiaz betetzeko.
|
|
|
Merkatuak handitzearen logika horren barruan baita, 1989anAPEC (Asia eta Ozeano Bareko Elkarlaguntzarako Foroa) edo Asiako merkatubatua sortu zen, 1992an Europar Batasuna Maastrichten eta 1994ko urtarrilaren1ean (Zapatistak matxinatu ziren egun berean) NAFTA edo Ipar AmerikakoMerkataritza Askerako Eskualdea. Akordio hori Amerika
|
osora
zabaldu gura duteorain ALCA (Merkataritza Askerako Esparru Amerikarra) hitzarmenaren bidez.
|
|
|
Bat, Euskal Herri osoko irakasleak eta ikasleak erakartzen saiatu. Bi, UEUren ekitaldiak Euskal Herri
|
osora
zabaldu. Bide horretan, Iruñeko ikastaroez gain, Ipar Euskal Herrian antolatu behar ziren berriro; Nafarroan bertan urtean zehar irakasleen prestaketarako ikastaro bat antolatu nahi zen eta antzeko zerbait egin behar zen EAEn.
|
|
|
Laugarren zeregina UEUren diru iturriak sendotzea zen, erakunde publiko berrien babesa bilatuz, bazkideak bilduz eta UEUren ezkertiar fama nola edo hala murriztuz. Bosgarrena UEUk kultura taldeekin zuen lotura sendotzea zen, guztien koordinatzaile bilakatuz UEU eta bere lana urte
|
osora
zabalduz. Azken puntuan, UEUren eta unibertsitate ofizialaren arteko harremanak argitzeko eskatzen zuen.
|
|
|
Unibertsitate pertsonala eta iraunkorra, ez gela pila handi bati eta erakunde geldikor bati lotua. Dinamikoa izango da euskal Unibertsitatea, euskal Herri
|
osoan
zabaldua eta irakasle eta ikasle taldeek osatua. Honela bakarrik izango da Euskal Unibertsitatea euskal kulturaren legami Euskal Herriko Erdal Unibertsitate guztietan66.
|
|
|
Moteltze hori, Joseba Intxaustiren ustez, «segurtasun ekonomiko eta instituzionalik ez zaizkiolako eskeini» gertatu zen, eta horren ondorioz, terminologia lanek pisu nabaria hartu zuten, baita administrazioek eskatutako enkarguzko lanek ere15 Jaurlaritzaren aurrekontuak igo ahala, euskararen alde lan egiten zuten erakundeentzako laguntzak ez ziren erritmo berean igotzen; bestalde, erakunde berriak sortzeak, HABE esaterako, haserre bizia piztu zuen sektorean. Kezka, aldiz, kultura politika
|
osora
zabaldu zen.
|
|
|
agirian honela aurkeztu zuten euskalduntzea: hizkuntzaren beraren jabetzea gain dituz, «kultura iraultzaile eta bilakatzaileko» kide izateko tresna zen, «kultura hau ideologia zabal batetan oinarrituz, neokapitalismoa sistima salatuz»110 Hurrengo urteetan, eztabaida latzak gertatu ziren administrazio publikoaren eta AEKren artean111; zatiketak gertatu ziren AEKren barruan eta tirabirak euskalgintza
|
osora
zabaldu ziren. UEUk AEK k baino harreman hobea izan zuen Jaurlaritza berriarekin, baina giro mikaztu hark ez zion mesede handirik egin.
|
|
|
Alemania Alemanian, bi pertsonatik gora erortzen dira tabakoaren biktimak alkoholarenak baino, eta gainerako drogak batera. Horretaz jabeturik, sozialdemokraten eta berdeen gobernua boterera iritsi zen, tabakoaren kontsumoaren aurkako kanpaina bat abiatzeko eta EB
|
osora
zabaltzeko publizitatearen debekua. Gaur egungo legearen arabera, erretzea debekatuta dago lantokietan, jendearentzako arreta guneetan, espazio publiko itxietan edo herri garraioetan, baita Estatuaren jabetzako saltoki gehienetan ere.
|
|
|
Gayuba oihanpean eta klima epeleko eskualde menditsuetako eremu harritsuetan
|
oso
zabalduta dagoen landare herrestaria da. Gure herrialdean koniferoen eta Pirinioetako eremu harritsuko eta Iberiar Sistemako hariztien basoak ugariak dira.
|
|
|
“Kolektibo horrek Europakoaren oso bestelako denbora kontzeptua du —pertsonen zerbitzura gehiago—, eta hori ez dator bat kontsultetan dagoen denborarekin edo puntualtasun kontzeptuarekin”, nabarmendu zuen Alonsok. Ekialdeko Europako etorkinei dagokienez, gidak aholkatzen die medikuei kontuan har ditzatela alkohol kontsumo handiaren aurreko patologia hepatikoak, edo herrialde horietan
|
oso
zabalduta dagoen tabakismoaren prebalentzia. Marokoarrei dagokienez, arreta berezia jartzen zaie emakumeei, eta haien tentsioak nabarmentzen dira beren herrialdeko kultura bateratzeko; izan ere, kultura horretan, emakumea gizonaren eta espainiarraren mende dago, edo azterketa ginekologikorik ez dago.
|
|
|
Epidemia jasateko bidean dago, Txina eta Vietnamgo mugetatik kanpo behintzat. David Heymann OMEko gaixotasun kutsakorren arduradunak atzo esan zuen mundu osoko osasun agintariek emandako erantzun azkarrari esker, agerraldia ez dela mundu
|
osoan
zabaldu. Agertzeak harritu egin zuen zientzialarien komunitatea, hamar urtean erakunde horrek munduan eman zuen lehen alarma eragin baitzuen.
|
|
|
Halaber, Afrikara eta Hego Amerikara bidaiatuz gero, funtsezkoa da sukar horiaren kontrako txertoa hartzea. Paludismoari ere aurrea hartu behar zaio,
|
oso
zabaldua baitago herrialde tropikaletan. Ez dago txertorik, prebentzio botika bat baino ez, bisitatuko den eremuaren arabera aldatzen dena.
|
|
|
Gaixoen %5entzat, gaitza “benetako arazoa” da. Gaitza gorputz
|
osoan zehar
zabaltzen da eta orbanak zauriak egiten dira, oinei eragiten dietenean oinez ibiltzea eragozten duten benetako arraildurak. Artikulazioak, gainera, hondatu egiten dira psoriasia eritasun “deformatzaile eta mutilatzaile” bihurtu arte.
|
|
|
Bien bitartean, Txinako egoerak okerrera egiten du egunez egun. “Pneumonia atipikoaren aurkako borroka Gobernuaren lehentasun bihurtu da” esan zuen lehen ministroak, Wen Jia Baok. Txinako hildakoen kopurua 105ekoa da, eta, are okerragoa, gaixotasuna herrialde
|
osoan
zabaldu da, Pekin barne. Izurritea hain handia izan da, non OMEk atzo onartu baitzuen bere jatorria arakatzeko ezintasuna.
|
|
|
Pneumonia atipikoarekiko beldurragatik Asiaren zati handi batean sortutako psikosia ere iritsi da, nola ez, herrialdean dauden atzerriko enpresetara. Egoera horretan dauden Espainiako zenbait enpresa langileen aberriratzea prestatzen ari dira, gaixotasuna Txinako lurralde
|
osoan
zabaltzen bada. Ana Pastor Osasun ministroak Kanpoaldeen titularrari, Ana Palaciori, Txinako langile diplomatikoek eta Espainiako gainerako erkidegoek eragindako lekuetatik irteten hasteko gomendioa jakinarazi eta ordu batzuetara ari dira baloratzen konpainiak.
|
|
|
Fakultatiboek diotenez, “alde txiki hori eten egiten da hilean behin, gutxienez”. Alemaniako unibertsitatean egindako ikerketaren emaitzen arabera, badirudi
|
oso
zabalduta dagoen iritziaren alde dagoela emakumeek gizonek baino zailtasun gehiago dituztela auto bat aparkatzeko, baina atzerriko hizkuntzak ikasteko gai direla kontrako sexukoak baino hobeto. Ikertzaile taldeak espazioan orientatzeko probak egin zizkion emakume lagin bati odoleko hormona maila handiagoa edo txikiagoa zuten aldietan, desberdintasunak zehazteko.
|
|
|
Haragiari, haren segurtasunari eta arriskuei buruzko galderek eta erantzunek, eta garai hartan aurreikusi ezin zen krisi baten irismenari buruzkoak, Interneteko kontsumitzaileentzako informazio produktu baten ideia piztu zuten. Produktu horrek
|
oso
zabalduak ez diren alderdiak asetzen ditu, hala nola elikagaiak ekoizteko teknologien fidagarritasun maila edo egoera txarrean dauden elikagaiak kontsumitzearen ondoriozko toxiinfekzioen legezko bidetik erreklamatzeko aukerak. Hala sortu zen 2001eko apirilean consumaseguridad.com, Eroski Taldea Fundazioaren elikagaien segurtasunean espezializatutako webgunea, consumer.es kontsumitzailearen egunkariaren barruan kokatzen dena.
|
|
|
Kontsumitzaileak nahi dituen bermeak etiketa egokiak eta elikagaietatik benetan libre dagoen produktu bat izatea dira. Arazo hori
|
oso
zabaldua dago zeliakoen artean, glutenarekiko intoleranteak baitira, eta kakahueteari edo laktosari alergia diotenen artean, elikagaietan gehigarri gisa gutxitan agertzen baitira. Beste kezka bat tolerantzia atalasea ezartzea da.
|