|
2009
|
|
|
Guri azalera erabilgarri bat proposatzea bururatu zitzaigun, eskultura kiosko moduan ere funtziona zezan. Gure sorpresarako konkurtsoa irabazi genuen,
|
hura
eraiki, eta ondoren hasi ziren ikusten hiri altzari gisa erabilgarria den eskulturaren arriskua. Agian idulki baten gainean jaso eta beirazko kutxa baten barnean sartu lukete, inork erabil ez dezan?
|
|
|
Bai, Donostiako Artelekuko eraberritzean laguntzeko egon nintzen Miguel Garai, Santos Barea eta Fernando Moraren bulegoan, Irune Sacristanekin batera. Alde horretatik, Miguel gehiago behar ditugu eskolan, bai, arkitekturaren inguruko teoria bat bazuen eta
|
hura
energiaz helarazten bazekien.
|
|
|
Azkenengo denboretan, arkitektoaren irudia Europa mailan parekatzeko ekimenek
|
haren
izaera profesionala errotik jarri dute zalantzan. Ingeniaria versus arkitektoa ika mika* zaharrak plazara egin du salto, beste behin ere.
|
|
|
Norberaren berezitasunetan sartu gabe, Carlos Rulot ek eginiko metafora aipatu nahiko nuke.
|
Hark
zioen nola ozeanoetako oparotasunean barboak gizentzeko aukerak nola izan dituen,
|
|
|
Lurzorua beti izan da ondasun mugatua eta, hortaz, eskasa. Ereiteko, abereak elikatzeko, eraikitzeko edo beste edonola ustiatzeko, mende eta mendeetan ekonomiaren oinarri fisikoa izan da, eta
|
haren
ondorioz, aberastasuneta askatasun ikur.
|
|
|
Horrek euskaldunon inkontziente kolektiboan bi isla izan ditu: batetik, ahal izanik jabe izateko sakoneko nahi edo desira ezkutu bat, eta
|
haren
eraginez (beste faktore ekonomiko batzuekin batera), alokairurako joera eskasa. Bestetik, ondasun higiezinak beti inbertsio segurua direlako eta haien balio eta prezioek beti gora egingo dutelako ustea.
|
|
|
Faktore horiek direla bide, arriskuek pakete oso atomizatuak eta, espazioari dagokionez, oso zabalduak izatea zehaztu dute, eta ondorioz, krisiak ez dio Estatu Batuetako sistemari soilik eragin. Gainera, zenbateraino hedatuak diren edo nork dituen jakitea oso zaila den neurrian (inork ez du onartu nahi izan bera ukitua zegoenik, horrek bere gaineko berehalako konfiantza galera zekarrelako, eta hortaz zorpetzeko gaitasun eskasagoa eta zorrok ordaintzeko presio handiagoa), konfiantza galera orokorra suertatu zen eta
|
harekin
likidezia eskasia. Sorgin gurpila alderantzikatu egin da:
|
|
|
Zaila da esatea krisialdiaren norainokoa, zenbaterainokoa eta noiz artekoa zein izango den. Krisialdiak berak aktibitate ekonomikoa gutxitzea eta, hortaz, eskaria ere gutxitzea eta,
|
hari
jarraiturik, inflazioaren gorakada gelditzea ekarri du. Horrek, amaieraren hasiera jotzea ekar dezake, zeren inflazioari eusteak garrantzia galtzearekin batera honakoek hartu dute garrantzia:
|
|
|
Zuek, esperientzia hau barnetik ikusi duzuenok, nola ikusten duzue datorren arkitektura? Ba al dago izendatzaile komunik bilera
|
hartan
parte hartu zuten taldeen artean. Zein izango da arkitektoaren betebeharra egungo gizartean?
|
|
2010
|
|
|
Proiektuaren egile eta arduradunek ere egitura berriaren alde egin zuten, aurrekontua merkeagoa zela-eta. Gutuna jarri zioten aipatu agintariari, baita
|
hark
proposamena onartu ere.
|
|
|
Ez zen gainera, garai
|
hartan
ohi bezala, inolako material isolatzailerik tartekatu. Hotza nahiz aurrezpenarekikoak munta txikiko auziak ziren nonbait, zer esanik ez beroarekikoak.
|
|
|
Etxebizitza eskaera handia hautematen zen garai
|
hartan
Donostia inguruan, eta desjabeturiko lurren ezaugarri urbanistikoak, gainera, ezin hobeak ziren: eguteran, mendiaren magalean eta ipar mendebaldeko haizeetatik babesean.
|
|
|
Plangintzaren eraginez urbanizagarrira igarotzen da. Momentu horretan,
|
haren
balioa norbait ordaintzeko, prest, legokeena da, nahiz eta bertan ezer eraikia ez egon.
|
|
|
Sustatzaile pribatu batek guregana jo zuen, Azpeitiko lurzoru horretan etxebizitzak egiteko helburuarekin. Garai
|
hartan
inda rrean zeuden Arau Subsidiarioek hotel eta turismora zuzen duriko gunea aurreikusten zuten bertan, 66 etxebizitza eta bos pasei hotel egiteko asmoarekin. Hotelak Azpeitian!
|
|
|
Garai
|
hartako
lurzoruaren merkatuarekin ia ezina zen etxe bizitza soziala egitea, eta eskaria ez zen gaur egunekoaren adinakoa. Orduan bestelako lehentasunak zeuden:
|
|
2012
|
|
|
2002/ 91/ ECn ezarritako helburuak eta CTEn jasotako
|
haren
transposizioa zaharkituta geratu dira dagoeneko. Horregatik, beharrezkoa da erronka energetiko berriak betetzea bermatzen duen araudi berri bat ezartzea.
|
|
|
Edo beharbada alderantziz. Kupula geodesikoengatik ezagutuko duzu seguru asko; tentsio osoko egiturak (tensegrity structures, ingelesezko jatorrizkoan) aztertzen ari bazara,
|
haren
aipurik ez zaizu faltako.
|
|
|
Eraikuntzarekin zerikusirik ez du, baina,
|
haren
asmakizun nagusiak. Fullerren proiekzioa edo Dymaxion mapa izenez ezagutua, Lurra poliedro batean proiektatu eta poliedroaren aurpegiak destolestearen emaitza da mapamundi hau.
|
|
|
Estatubatuar bakoitza 347 energia morroi ingururen jabe bazen ere, europarrak 27 zituen bere gain, eta 2 baino ez asiarrak. Desoreka hori da Fullerrek Fortune aldizkariko ale
|
hartako
azalean irudikatu zuena, 1940ko otsailean.
|
|
|
Baina energiaren, gailuek? lurraldea behin betiko aldatu dezakete, eta objektu ederrak edo itsusiak izateak ez du hori aldatuko; Txinan, Hiru Arroiletako presa erraldoiak 100 TWh energia sortuko du, Txinako egungo beharraren% 9, eta
|
haren
2,4 kilometroko luzerak 600 kilometro baino gehiago zabalduko du urtegia. Aski ezagunak dira urtegi berri horren proiektuak sortutako ondorioak, tartean etxea utzi behar izan duten 1.400.000 lagunen tragedia.
|
|
|
Zura, jakina den bezala, zuhaitzen enborretatik lortzen da, eta tratatze eta sikatze prozesu baten ostean (modu desberdinetara egin daiteke hau, zur motaren eta lortu nahi den emaitzaren arabera) eraikuntzako material bezala erabil daiteke.
|
Haren
ezaugarri nagusiak flexio esfortzuari erresistentzia, zurruntasuna, moldagarritasuna eta isolatzaile termiko ona izatea dira, ezaugarri hauek aldaketak jasan ditzaketen arren zur batetik bestera.
|
|
|
Hormigoia ez da birziklatzeko material erraza. Koxkor txikitan birrindu eta berriro hormigoia egiteko erabiltzea da birziklatzeko era bakarra, eta azken urteetan hobekuntzak egin diren arren, hau aurrera eramateko teknika ez dago gehiegi garatuta gaur egun. Azken azterketen arabera,% 20 inguruko hormigoi birziklatuaren kantitate batek ez dio hormigoiari kalterik eragiten, hau da,
|
haren
ezaugarri mekanikoek bere horretan jarraitzen dute, alegia.
|
|
|
Modeloak egun argiaren erradiazioa simulatzeko programetara esportatu daitezke sareta mota horren kokaleku eta posizio jakin baterako egun argiaren faktorea kalkulatzeko. Simulazio hau burutzeko Radiance programa erabiltzen ari gara, alde batetik,
|
haren
kalkuluen fidagarritasuna baliozkotzen dituzten ikerketak egin direlako (1), eta bestetik, kalkulaturiko datuak aztertzeko malgutasuna eskaintzen duelako; besteak beste argiztatze zuzena eta zeharkako argiztatzea bereiziko ditugu, metal zabalduaren berezitasun geometrikoaz gain metal zabalduaren koloreak eta islagarritasunak duten garrantzia baloratzeko.
|
|
|
Erabilitako hortzaren arabera eta
|
haren
mugimenduen arabera forma ezberdinetako zuloak eragingo dira. Metal zabalduetan sinple eta ohikoenak erronbo antzeko formako zuloak dutenak dira.
|
|
|
eta geometria parametroetatik abiatuta, metal zabalduko sareta baten 3D ko modeloa sortu eta
|
haren
egun argi faktorea eta eguzki faktorea kalkula litezke. Espero dezagun ekarpen txiki hori laster gauzatzea eta beste ekarpen askori batuta inguru hobe bat eraikitzen laguntzea.
|
|
|
Kirol bakoitzak bere begirada jartzen du praktikan, hortaz, bere probetxurako elementuak aukeratuz. Hala, hiriaren azterketa sakona darabilte,
|
haren
kartografia pertsonal zein alternatiboa osatzen dutelarik. Ordea, espazio publikoaren araugile zein kudeatzaileek umeen jolasarekin parekatzen dituzte kirol eta espresiobide hauek, eta, hortaz, mespretxuz hartzen dituzte.
|
|
|
Ordea, espazio publikoaren araugile zein kudeatzaileek umeen jolasarekin parekatzen dituzte kirol eta espresiobide hauek, eta, hortaz, mespretxuz hartzen dituzte. Aplikatuko den ondoriozko errezeta, kontrolarena da, eta kirola hiriko erabilera bat gehiago dela ulertzen denez,
|
harentzat
propio diren tokietan jardutera mugatuko du. Horrela, batzuen ustez, azpikultura hauek adierazteko eragozpenak baino ez dira sortzen, hala ere, erabilera zehatzeko kirolgune hauek teknika eta modalitateen garapenerako erabilgarriak direla dioenik ere badago.
|
|
|
Hala, skaterren azpikultura zedarrituko zen, surfarena ez bezalakoa eta espezifikoa? baita
|
harekin
lotutako gizarte praktikak eta irudikapenak ere. Berezko teknika horren garapena dakar hurrengo faseak, alegia, ene uste apalean, espresiobide bihurtuko duen hiriko espazioak bereganatzeko grina sortzen denean.
|
|
|
Parkour hitzaren jatorria frantsesa da, eta kirol praktika honen sortzailea ere jatorri berekoa da, militar bat, Georges Hébert.
|
Haren
oinordetza garaikide bilakatu zuen beste gizon frantses
|
|
|
1555 urtean Antoni Scaino abadeak, Venezian, Trattato del Giuoco Della Palla (pilota jokoaren tratatua) izenburuko lanean pilota jokoaren lehen idatzi garrantzitsua joko zuzenaren gorabeherak jorratu zituen, lehen aldiz, ikertzaile batzuen ustez. Joko zuzenak XII. mendean ere eduki dezake jatorria, Frantziako komentuetan garai
|
hartan
jokatzen omen zen eta.
|
|
|
Ez, eta aukera izan nuen egun
|
hartan
bertan harekin eztabaidatzeko. Mahai berean Jaume Terradas zegon gainera, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko ekologia katedraduna.
|
|
|
Ez, eta aukera izan nuen egun hartan bertan
|
harekin
eztabaidatzeko. Mahai berean Jaume Terradas zegon gainera, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko ekologia katedraduna.
|
|
|
Bai, Le Corbusier eta Gatepac en Macià plana. Le Corbusierrek Bartzelona osorako superetxadi moduko batzuk proposatu zituen; hori bai, dena birrintzen zuen
|
hark
. Gu errealitatean egiten dugu lan, errealitatera moldatzen gara.
|
|
|
Analisi hori biztanleengandik jasotako inforrnazioarekin osatu zen, eta horretarako bide ezberdinak jorratu ziren: talde txikietan herritik galdu, gauzak behatu eta hitz egin nahi zuenari entzunez; zuzenean bizilagunengana joz, honi edo
|
hari buruz
galdezka; iluntzean beraiekin eseri eta harremanetan jarriz, bakoitzak bere etxe atarira jaitsitako aulkiekin osatutako topaleku inprobisatuetan; edota herriko plaza nagusian, herri mailako hmonada antolatuz, esparru erlaxatu eta informalagoan harremanak izateko.
|
|
|
aurrez aipaturiko prozesu horretan herriko plaza nagusira heltzen zen kalexka bat hesi horma batean bukatzen zela erreparatu zen. «La Colaguina de la Fuente Oscura» omen zen, kale
|
hartan
zegoen iturriagatik. Iturria ondoko eraikinaren azpian zegoen eta bertara iristeko hainbat eskailera maila jaitsi behar ziren.
|
|
|
Iturria ondoko eraikinaren azpian zegoen eta bertara iristeko hainbat eskailera maila jaitsi behar ziren. Duela berrogei bat urte bizilagunek iturria baliogabetzeko eskaera egitean, garaiko alkateak baldintza bezala plazara ematen zuen kale
|
hura
tapatzea eskatu zuen, plaza edertzeko. Herritarrek elizara joateko erabiltzen zuten kalea itxi egin zen orduan eta erabilera falta horrek toki ilun eta zikin bilakatu du.
|
|
|
Tradizioak berreskuratzeko, horma hori botatzea proposatu zen tailerrean. Herrian galdetuz gero, gutxi ziren atzealde
|
hartan
kale bat eta are gutxiago iturri bat zeudela zekitenak, hortaz, batetik historia (iturriaren existentzia) eta bestetik ohitura (handik pasatzekoa) zatitxo bana bereganatuko zuten biztanleek.
|
|
|
Amaitzeko, pertsona heldu baten begien garaieran adreilu bat zulatu zen behatxulo modura, hormaren alde bien arteko harremana berrezartzeko. Zeresana sortu zen herrian eta horma zati
|
haren
zentzugabekeria azpimarratu zuten gehienek.
|
|
|
Kareztatzea estaldura teknika merke eta sinplea da.
|
Haren
ekarpen estetikoa nabaria den arren, ezin dugu ahaztu haren erabileraren jatorrian zeuden beste ekarpen funtzionalagoak: eguzki erradiazioa islatu eta hormen bero irabazia gutxitzen laguntzen du etxe barruak fresko mantenduz; propietate antiseptiko nabarmenak ditu, materialaren alkalinitate altutik eratorriak.
|
|
|
Kareztatzea estaldura teknika merke eta sinplea da. Haren ekarpen estetikoa nabaria den arren, ezin dugu ahaztu
|
haren
erabileraren jatorrian zeuden beste ekarpen funtzionalagoak: eguzki erradiazioa islatu eta hormen bero irabazia gutxitzen laguntzen du etxe barruak fresko mantenduz; propietate antiseptiko nabarmenak ditu, materialaren alkalinitate altutik eratorriak.
|
|
|
Karea bere erabilerarako prozesatze gutxi behar duen produktu naturala da gainera, ekologikoa,
|
haren
desabantaila bakarra aldizkako mantentze lanak direlarik. Hori dela-eta, hainbat tokitako herri kulturetan oso ohikoa izan da hormen urteroko kareztatzea.
|
|
|
Iragan 2012ko ekainaren 20 artean burututako Rio+ 20 konferentziaren kronika jasotzen du artikuluak. Konferentzia
|
hartan
garatu zen ekonomia berdearen kontzeptua azaltzen da, bertan ikusi eta entzundako zuzeneko beste zenbait bizipenekin eta ideiarekin batera.
|
|
|
Ban Ki moonek dio gazteen ahotsa entzun behar dela, etorkizuna izateaz gainera oraina ere badirelako.
|
Haren
hitzetan: «Listen to the voices of young people.
|
|
|
Azken urteetan Gasteiz bisitatu gabe egon den pertsona orok, Arabako hiriburua berriz ikustean harritzen duen lehen gauza
|
haren
hazkundea da. Azken hamar urteetan populazioa% 5 igo den bitartean, etxebizitzen lur okupazioaren igoera% 40 ingurukoa izan da.
|
|
|
Mugikortasun beharrak gutxitu nahi dituen hiri konpaktu baten aldeko apustua ez behintzat. Ezta gutxiago
|
haren inguruko
landa eremua eta natur guneak babestu nahi dituen hiri baten aldeko apustua.
|
|
|
Gasteiz marka saldu nahi izan denean aipatu den erabaki estrategikoa. Proiektu honen bioaniztasun balioa zalantzan jarri gabe, aipatutako hazkundeak oso egoera larrian jarri du eraztun berdea bai eta
|
haren inguruan
dauden hiri kanpoko parkeak ere. Egun, eraztun berdea auzo berriez inguratuta dago.
|
|
|
Egun, eraztun berdea auzo berriez inguratuta dago. Grafikoki, inguratuta izan da guztiz, eta ondorioz,
|
haren
lotura ekologikoak hautsi eta bioaniztasuna kinka larrian jarri da. Esate baterako, Salburua parkean eraikinak egiteko asmoa izan ez ezik, handik hain hurbil eraiki izana eta azpiegiturez inguratuta egotea ere arrisku handia izan da azken urteetan, Udaleko txosten tekniko batzuek ondorioztatzen dutenaren arabera.
|
|
|
Hirigintza honen aldeko apustua larriagoa da gainera Lakua auzoko aurrekaria zegoenean. Bertan, era espantsiboan diseinatutako auzo «moderno» paregabea eraiki behar zela saldu ziguten orain dela hiru hamarkada, baina geroko emaitza ez da inolaz ere hain zoragarria izan, eta
|
haren
dentsitate baxua kritikatu eta zuzendu behar izan zuten gerora.
|
|
|
Tunel, zubi eta lur mugimenduekin gizakiaren neurrira egindako topografia artifiziala eraiki dezakegulako. Horrek esan nahi du gizakia parasito bat bezala ari dela planetan bizitzen, mendeetan zehar eraikitako natura aberatsetik elikatuz eta
|
hura
suntsituz, trukean ezer eskaini gabe, beste norbaiten bizkarretik bizi da alegia (Serres, 2004: 66). Epe luzean eraikitakoaren gainean, epe laburrean eragile suntsitzaile bihurtu gara planetarentzat.
|
|
|
Zarautz aukeratzeko arrazoiak bi izan dira:
|
haren
ezaugarri fisikoak (biztanle kopurua, tamaina, kokapena?) eta bilketa tasa altu bat lortzeko bai Udal Gobernuak bai herritar askok publikoki azaldutako konpromisoa. Une honetan, probaren diseinua eta xehetasunak zehazteke daude.
|
|
2013
|
|
|
Arkitektura tipo honi egokitu zitzaion, ezbairik gabe egokitu ere, geroaren berehalako etorreraren berri ematea. Lan honek ildo
|
hark
baliatu ebazpideen pluraltasuna erakustea du xede, eta aniztasun horren frogatzat aurreneko kasuek baliatu oin eredu sorta dakar.
|
|
|
Iragan mendeko 60ko hamarkadan ekin zion hirigintzak, gurean, bizitza dorrea langai izango zuen ildoari. Lan honek ildo
|
hark
baliatu ebazpideen pluraltasuna erakustea du xede, eta aniztasun horren frogatzat aurreneko kasuek baliatu oin eredu sorta dakar, osatzeko dagoen atlas batentzako lehen ekarpen gisa. Nonbaitetik behar eta, has gaitezen Gipuzkoatik, mende erdi atzera eginez.
|
|
|
Hala, 60etako lehen urteetan, etxebizitza dorreari egokitu zitzaion, ezbairik gabe egokitu ere, geroaren berehalako etorreraren berri ematea. Garapena erdiesteko grinak itsuturiko gizarte
|
hartan
, hain izan ziren berdintzat joak hiria eta hazkundea, non bizitza dorreak nonahi ugaldu ziren, are nekazari inguruetan ere, bizimoduak ez beste ezein arrazoi sozioekonomikok halakorik agintzen ez bazuten ere; beste funtsik ez zuen garapen sukarraldi hark, hiriarenak ziren sinboloak bereganatzearen poderioz aurrerabide ekonomikoarekin bat egiteko esperantza besterik (Vinuesa eta Vidal, 1991). Sukarraldi hari petrolioaren krisiak emango zion amaiera (19731979).
|
|
|
Hala, 60etako lehen urteetan, etxebizitza dorreari egokitu zitzaion, ezbairik gabe egokitu ere, geroaren berehalako etorreraren berri ematea. Garapena erdiesteko grinak itsuturiko gizarte hartan, hain izan ziren berdintzat joak hiria eta hazkundea, non bizitza dorreak nonahi ugaldu ziren, are nekazari inguruetan ere, bizimoduak ez beste ezein arrazoi sozioekonomikok halakorik agintzen ez bazuten ere; beste funtsik ez zuen garapen sukarraldi
|
hark
, hiriarenak ziren sinboloak bereganatzearen poderioz aurrerabide ekonomikoarekin bat egiteko esperantza besterik (Vinuesa eta Vidal, 1991). Sukarraldi hari petrolioaren krisiak emango zion amaiera (19731979).
|
|
|
Garapena erdiesteko grinak itsuturiko gizarte hartan, hain izan ziren berdintzat joak hiria eta hazkundea, non bizitza dorreak nonahi ugaldu ziren, are nekazari inguruetan ere, bizimoduak ez beste ezein arrazoi sozioekonomikok halakorik agintzen ez bazuten ere; beste funtsik ez zuen garapen sukarraldi hark, hiriarenak ziren sinboloak bereganatzearen poderioz aurrerabide ekonomikoarekin bat egiteko esperantza besterik (Vinuesa eta Vidal, 1991). Sukarraldi
|
hari
petrolioaren krisiak emango zion amaiera (19731979). Harrezkero, energia aurrezpena eta iturri alternatiboak giltza bilakaturik, paradigma aldaketa handia etorriko zen Mendebalde osora.
|
|
|
ezberdina, auzolanean kudeatuko zena eta bidea emango ziena gazteei etxebizitza merke erosteko. Proiektuak Marseilako Unité d. Habitation
|
hura
du eredu neurri batean: bizitzek duplex egitura dute, eguneko programa beheko solairuan eta gauekoa goikoan garatzen dutelarik; solairu bakoitietan korridore zabal batek eraikina alderik alde zeharkatzen du, etxeei sarbidea emanez eta korridorearen amaieran guztientzako terraza zabalduta.
|
|
|
Margarete Schütte Lihotzky k diseinatu zuen sukaldea.
|
Haren
ustez, sukalde tradizionalak bazituen produktibitate aldetik gabezia batzuk. Helburua argi zegoen:
|
|
|
Mediterraneo aldeko herriek saltzen duten eguzki+ hondartza tandemetik haratago, beste osagarri batzuk eskaintzen dituen «kalitatezko» turismoa da hauena, edo hori irakurri dezakegu edozein panfleto turistikotan: alde batetik surfa dugu, eta
|
haren inguruan
sortutako turismo modua eta aisia estiloa, eta bestetik kostako herriek ere izan baduten nekazari jatorriarekiko lotura eta landa produktuen eskaintza, txakolina, adibide garbia kasu bietan. Baina egiazkoa al da saltzen den «kalitatezko» produktua, eta horrek mantentzen duen oreka herrien berezko izaerarekin eta bizimoduarekin?
|
|
|
1957 urtean suma zitekeen hondartzatik gertu herrigune txiki bat, etxe sakabanatu batzuek eratutakoa, barrualdeko betiko herrigunearen alternatiba moduan. Baina 50eko hamarkadako gune txiki
|
hark
hurrengo 20 urteetan jasan zuen boom urbanistikoak ordena eta oreka gabeko herrigune dentso bihurtu zuen, turismoaren egarriak irudikatutako herri berria.
|
|
|
XX. mendearen hasieran turismo termala Euskal Herri osoan hedatuta zegoen. Garai
|
hartan
trenbide sareak hobetu ziren hiri nagusiak eta bainuetxeak zituzten herriak lotuz.
|
|
|
Orduan bainuetxe asko zaharberritu eta handitu egin ziren etekin ekonomikoa handitzeko, eraikin historikoari eraikin berriak atxikiz. Zati berri haiek aisialdiarekin lotutako espazioak izan ohi ziren, hala nola hotelak, dantzarako aretoak, jangelak, antzokiak, erabilera anitzeko aretoak, kioskoak, etab. Garai
|
hartan
bainuetxe askotan medikuaren eta enpresariaren arteko eztabaidak sortu ziren, bainuetxearen eginkizunaren aurrean ikuspuntu ezberdinak sortu baitziren, alde batetik medikuek bainuetxearen erabilera sendatzailea defendatzen zuten, beste aldetik enpresariak errentagarritasun ekonomikoa defendatzen zuen.
|
|
|
Horretaz gain, bainuetxeak eraiki zituzten arkitekto askok eraikin industrialak diseinatu zituzten XIX. mendean zehar, garai
|
hartan
ohikoa zen neoklasiko eta Art déco estiloan, baina betiere Industria Iraultzak ahalbidetu zituen eraikuntza teknika estandarizatu berriak aplikatuz. Horrekin batera, bainuetxeak XIX. mendean sortutako produkzio sistema industrialek bereganatu zituzten, ur botilaratzeak, kremak eta osasun gaiak ekoizteko.
|
|
|
Horri esker XIX. mendean, Gipuzkoa, bainuetxe gehien zituen lurraldea zen estatu osoan. Era berean, garai
|
hartan
Donostia Erregeen udako hiri bilakatu zen (Miramar Jauregia 1893 urtean eraiki zen), Gipuzkoa osoak ospe handia lortuz.
|
|
|
Lekuko egituren gainean gainjarritako jarduera sistema bezala uler genezake turismoa.
|
Haren
izaera masibo eta kuantitatiboaren ondorioz, turismoak erraz suntsi dezake lehendik dagoena, baina, aldi berean, aprobetxa liteke sortzen duen energia ezartzen den lekuko errealitatea aberasteko, bestela beren kasa ezin berregin liratekeen giza, produkzio, hiri eta paisaia ehunak suspertzeko. Turismoa hiria piztuko duen geruza gisa ezarri behar da, lehenagotik bertan dauden geruzak aberastuko dituena, haiek ordezkatu beharrean.
|
|
|
Asko hitz egin da «Bartzelona eredua» delakoaz, eta oraindik ere bada
|
haren
defentsa sutsua egiten duenik. Eredu bat behin betiko ontzat eman eta haren izaera eztabaidatzen ez denean, eredu hori hila dago.
|
|
|
Asko hitz egin da «Bartzelona eredua» delakoaz, eta oraindik ere bada haren defentsa sutsua egiten duenik. Eredu bat behin betiko ontzat eman eta
|
haren
izaera eztabaidatzen ez denean, eredu hori hila dago. Bartzelonak bere hirigintza eredua marka gisa ongi saltzen jakin du, baina edukiari dagokionez, bide azpiegitura garrantzitsuak hirian ongi txertatu daitezkeelako usteaz haratago ez da ikasgai handirik.
|
|
|
Agian, turisten heziketa mailan egon daiteke gakoa. Bestelako hezkuntza saiakerarik egitenda eremu
|
hartan
–Edo beste barik mendi taxia eskaintzen da?
|
|
|
M.M.: Nik neuk orain dela urte batzuk Aiguestortes eko goiko lakura igotzeko, oinak erabili nituen eta bide
|
hura
eginez asko disfrutatu nuen, bailara ikusiz, txorien kantuak entzunez eta paisaiaren zati ezberdinez ohartuz. Zoritxarrez nire gozamena apurtu egiten zuten arrapaladan ondotik pasatzen ziren menditaxiek altxatutako hauts eta egindako zaratarekin.
|
|
|
Plan horrek hainbat ideia plazaratu zituen ingurumen hezkuntza eta turismoa uztartzeko. Plan
|
hartan
aipatutako ekintza batzuk gaur egun errealitatea dira.
|
|
|
Eskaintza horri, hala ere, batu behar zitzaizkion beste eskaintza batzuk momentu
|
hartan
horren garatuta ez zeudenak: oinezkoentzako bide sare egokitua, interpretazio zentro erreferentzialak, seinaletika, erreferentziazko dokumentazioa, ibilbide gidatuak edo autogidatuak, etab. Horretan, Urdaibaiko bulego teknikoak indarrak batu ditu azken urteetan oinezkoentzako bide sarea egokitu eta markatzeko ingurumen interpretaziorako materialak sortzeko eta seinaletika ezartzeko hainbat lekutan, beste ekintza batzuen artean.
|
|
|
|
Haren
hitzetan, sistemen bilakaera aztertzeko orduan bi bide daude; bata tradizionala, non indibiduoak hil, populazioak urritu eta espezieak desagertu egiten diren, eta bestea berriagoa, organismoen presentzian edo gabezian begia jarri beharrean, organismo kopuruen aldaketan eta aldaketa horien konstantzia mailan jartzen duena. Aztertzen ari garen sistemaren ezaugarrien arabera bietako azterketa bide bat egokiagoa izango da bestea baino, eta gehienetan, kanpoko eragileek aldaketa asko sortzen dituzten sistemak aztertzeko orduan, eta espero ez litezkeen gertaera asko izaten direnean, bigarren bidea egokiagoa izango da.
|
|
|
XIX. mendearen hasieran, Peré IV Bartzelona eta Frantzia lotzen zituen bide nagusia zen, bidean herrigune garrantzitsuak lotuz, hala nola Mataró herria. Hori dela-eta, XIX. mendearen bigarren erdian eraiki ziren lehen fabrikak errepide horren inguruan edo errepide horri lotutako bideetan,
|
haren
komunikazioa aprobetxatuz, eta, horrela, Peré IV gune industrial osoaren ardatz bilakatu zen.
|
|
|
Beraz ezaugarri hauek zituen inguru
|
hartan
XIX. mendearen erdialdean. Kataluniako Manchester hiria, izenarekin ezagutuko zen auzoari forma emango zioten lehen eraikin industrialak eraikitzen hasi ziren.
|
|
|
Dena den, artikulu honen helburua da gaur eguneko ondare industrial horren egoera zein den aztertzea eta
|
haren
etorkizunean zentratzea da. Hori azaltzeko Bartzelonako Poblenou delako industri auzoko birmoldaketa hartuko dugu eredutzat.
|
|
|
22@ udal enpresak, industriagunearen geldialdi eta polaritateagatik zoruan dauden interes ekonomikoek bultzatuta, auzoaren birmoldaketa osoa egiteko proiektuari ekin zion. Kokapen ezin hobean zegoen azalera handiko eta gutxi erabilitako zoru
|
hura
informazio eta komunikazioaren teknologietara (TIC) eta jarduera ekonomiko berrietara dedikatzea erabaki zen, 22a deituriko Bartzelonako industriagunea «22@» proiektua bihurtuz.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Eibarko ondare industriala guztiz ahaztua dago eta
|
haren
etorkizuna ez dago oso argi. Horren erantzuna udal planteamenduak eman luke gehienbat, eta bistan da azken urteetan ez dela oso kontuan hartu egoera hori.
|
|
|
«1970eko hamarkadan, hiriko historiagile teoriko famatua zen Peter Hallek Bilbotik osteratxoa egiterakoan, Bizkaiko metropoli
|
hura
Europako Mendebaldeko izorratuena zela adierazi zuen?»
|
|
|
Hala, parkearen profilak autobideetako publizitate afixen helburu berbera betetzen du, bidaiarien arreta lortu eta marka irudia zabaltzea, alegia. Adibidez, Arabako Teknologia Parkeko haize errotak eta eguzki plakak errepidetik ikusten dira, bide batez,
|
haren
izaera modernoa eta energia berriztagarriekiko engaiamendua azpimarratuz.
|
|
|
Arkitektura legatuaren balioa nolabait neurtu nahiko bagenu,
|
haren
influentzia esparrua aztertuz kuantifika genezake. Priceren eraiki gabeko proposamenek ekarritako eraikin genealogia luze eta adierazgarriak balio beza bere ondarea balioztatzeko.
|
|
|
Arkitektura maila teorikoan proposatzen denean eta are gehiago proposamena utopikotzat jotzen baldin bada,
|
haren
garrantzia ezbaian jartzen da maiz. Ideia bat praktikan jartzeak ekartzen dituen mugak direla, denboraren igarotzean gertatzen diren ezbeharrak direla, arkitektura ideiak gutxietsiak dira.
|
|
|
Erabateko artelanari buruzko utopiaren oinordeko, bere helburua zera izan zen, hirirako espazio eta bizitza errealitate berri bat eratzea, monumentaltasun berriaren ideia azaltzen duena modernitatean eta ikusgarritasunik gabe. Garai
|
hartan
beste behin ere, hilerri programa horren bitartez heriotza zibilaren (eta sinbolikoaren) kontzeptuaren irudikapena, tokia eta funtzioa berrezartzea lortu nahi zen, Modernotasunaren/ Postmodernitatearen ardatzean Donostiako hirirako nortasun ez simulakriko baten, paisaia baten premiarekin egituratuta. Oteizaren arabera, proiektuarekin zera lortu nahi zuen, portaera berri bat sortzea zerbitzu moduan, zonalde hori kulturaren eta hirigintzaren aldetik eraldatu eta zabaltzeko politika, museoko Herri Unibertsitate edo parke gisa (5).
|
|
|
delakoaren edukian Donostiarako sinbolo bat sortzeko aukerari buruzko saiakera egin zuen, heriotza zibilaren adierazleari buruzko sinbolo bat, haren ondare balioak, kultura balioak (eta gurtza balioak) artearentzat, kulturarentzat eta bizitzarentzat garrantzitsu izateari uzten dion unean. Hala ere, Modernotasuna/ Postmodernitatearen ardatzean kokatutako kultura une
|
hartako
zirkunstantziak hurbiltzean, gaur egun oraindik ere zera irudika dezakegu, adierazle horren (heriotza) prebalentziaren premia ulertzea eta (berr) ezartzea ahalbidetu dela eta, horretaz gain, bai eta bere kokalekuaren (hilerria, kultura parkea) balioa ere, hiriaren nortasunarekin eta paisaiarekin lotura handia duelako. Lehiaketaren epaia ezagutu zuenean, Oteizak, atsekabeturik, polemika latza eragin zuen tokiko prentsan:
|
|
|
(?); Ametzagaña nuen buruan, tokirik zirraragarriena eta egokiena, benetakoa zela pentsatzen nuen, erlijio monumentaltasunaren saiakuntza egiteko, ia zerutiarra, Montevideoko proposamenarekin?. Hiri
|
haren
1958ko oroitzapena zen; izan ere, Montevideon ere, itsasoaren parez pare zegoen muino batean eta Puig arkitektoarekin lankidetzan,, ikur monumentala, sortu baitzuen.
|
|
|
sortu baitzuen. Kasu
|
hartan
, prisma hutsa lauza beltz handi (edo hilarri), horizontal, flotatzaile eta ilunaren, gaineko, desokupazioaz?
|
|
|
Bi marra erradikal eta horietako bat luzetarakoa, honela osatuta: arrapala lauza hutsa eta
|
haren gainean
izarrez jositako zeruaren konsistentzia, hutsune handi harkorra. Eta bestea, gurutzatuta, honela osatuta:
|
|
|
Alabaina, eskultorearen eta arkitektoaren arteko ika miken ondorioz, hirugarren aldaera (V3) egin behar izan zen berehala eta, adierazpena isilarazita, hutsune harkorraren eta bere Monumentaltasunaren alde egin zuten. Oteizak bertsio hori behin betikotzat jo zuen eta erabat identifikatzen zen
|
harekin
.
|
|
|
ziren helburuak baina, horietaz gain, hilerrian bere xede pedagogikoa aplikatzea ere bazuen xede, Ikerketa Linguistiko Konparatuen Institutua eta Euskal Artisten Unibertsitatea sortuta; horretarako, hileta parkeaz haratago,, kultura eta hirigintza eraldatzeko eta zabaltzeko politika? eratu nahi zuen eta?
|
haren
zerbitzu garrantzitsuenetako bat gizarte portaera berriak eragitea, izango zen (17).
|
|
|
1984ko abendutik 1985eko abendura bitarte, Izarrak alde proiektuaren ideietan eta, bereziki, V3 hirugarren bertsioarekin loturiko, proiektuaren espiritua? delakoaren edukian Donostiarako sinbolo bat sortzeko aukerari buruzko saiakera egin zuen, heriotza zibilaren adierazleari buruzko sinbolo bat,
|
haren
ondare balioak, kultura balioak (eta gurtza balioak) artearentzat, kulturarentzat eta bizitzarentzat garrantzitsu izateari uzten dion unean. Hala ere, Modernotasuna/ Postmodernitatearen ardatzean kokatutako kultura une hartako zirkunstantziak hurbiltzean, gaur egun oraindik ere zera irudika dezakegu, adierazle horren (heriotza) prebalentziaren premia ulertzea eta (berr) ezartzea ahalbidetu dela eta, horretaz gain, bai eta bere kokalekuaren (hilerria, kultura parkea) balioa ere, hiriaren nortasunarekin eta paisaiarekin lotura handia duelako.
|
|
|
Garaiko korronteen lekuko, arkitekturaren funtzionaltasun nolabait «utopikoa» aldarrikatzen zuen Laugier en eta Erromako pentsiodunen ildoan, nahiz eta monumentaltasuna ere nonahi ageri. Edonola ere, premisa modernoak maskara batzuen pean onartzeak orduko Akademiaren begietan zilegitasuna bermatzen zion, eta
|
haren
sona Donostia hiriko berreraiketan entzutetsua izan bazen ere, are handiagoa izan ezen bere ikasle izan zen beste arkitekto batengan izandako eragina: Manuel de Ugartemendiarengan, eta hark marraztu zuen Donostia berreraikitzeko planoan.
|
|
|
Edonola ere, premisa modernoak maskara batzuen pean onartzeak orduko Akademiaren begietan zilegitasuna bermatzen zion, eta haren sona Donostia hiriko berreraiketan entzutetsua izan bazen ere, are handiagoa izan ezen bere ikasle izan zen beste arkitekto batengan izandako eragina: Manuel de Ugartemendiarengan, eta
|
hark
marraztu zuen Donostia berreraikitzeko planoan.
|
|
|
Donostian, 1863ko lehiaketan bigarren gelditu zen Saracibarren planoak proposatzen zuen Boulevard etorbidea hartu behar izan zuen Kortazarrek mailegutzat, hirigune zaharra zabalgunearekin lotzeko arteria urbano txukuna. 1860ko hamarkada horren hasieran, Bilbon Lázaro ren hiri espaziotsu eta erromantikoa ere bidetik bazterturik geldituko zen,
|
hark
erakutsi zuen handinahia gehiegizkoa baitzen. Hauek guztiek ezarri zuten hiritartzeko premia zuen lurraldean hipotesi teknikoetan oinarritutako antolamendua, lauki sarearen gida-lerroak, tamaina, kokapena, eguratsa eta higienea, eskala edota eraikin tipoa bezalako erlazio morfologikoei arreta eskaintzen zien hiriehunaz.
|
|
|
Artikulu honen helburua, erreflexio eta eztabaida bultzatzea da. Arkitekturaren eta hiriaren paradigma aldatzen
|
hari
den momentu honetan, arkitekto gisa, ikuspuntu politiko eta ideologikoan oinarritutako gogoeta indartzea behar beharrezkoa gertatzen da. Ideiak formen gainetik daudela oinarri hartuta, ideia horiek erabakitzean arkitektoaren papera goraipatu nahi du testu honek.
|
|
|
Horretarako, utopia hitzaren bigarren esanahi bat aurkeztuko du testuak; azkenaldian aurkeztu diren Karrera Amaierako Proiektu (KAP) batzuen analisi azkar bat eginez orainaldira eta gure testuingurura hurbiltzen saiatuko da, gero haien eskutik Cedric Price ren lana eta bereziki
|
haren
Potteries Thinkbelt proiektuaz pare bat gauza azpimarratzeko. Azkenik, Richard Sennett en testu baten irakurketarekin aurreko hiru puntuetan agertutako kontzeptuei bigarren irakurketa bat lortzea da helburua.
|
|
|
Augé ren aburuz, ez lekuak gizabanakoen arteko erlaziorik gabeko espazioak dira, trantsizioz sortutako espazioak, zirkunstantzian oinarritutakoak, nortasunik eta memoriarik gabeak, hotzak eta monotonoak, balio antropologikorik gabekoak. Haien adibide dira,
|
haren
aburuz, autobideak, hipermerkatuak, aireportuak, etab.
|
|
|
Pricek zainketa eta eraisketarekin egiten du arkitektura.
|
Haren
lanek konfigurazio zehatzik gabeko estrukturak izan ohi dira, aldakorrak, ahulak, zenbait proiektutan, immaterialak. Askotan pentsa liteke haren proiektuak arkitektura desegiten duten proiektuak direla, hau da, arkitektura traba bezala ulertuz (motela, pisutsua, garestia) hura desagerraraztea helburu duten proiektuak.
|
|
|
Haren lanek konfigurazio zehatzik gabeko estrukturak izan ohi dira, aldakorrak, ahulak, zenbait proiektutan, immaterialak. Askotan pentsa liteke
|
haren
proiektuak arkitektura desegiten duten proiektuak direla, hau da, arkitektura traba bezala ulertuz (motela, pisutsua, garestia) hura desagerraraztea helburu duten proiektuak.
|
|
|
Haren lanek konfigurazio zehatzik gabeko estrukturak izan ohi dira, aldakorrak, ahulak, zenbait proiektutan, immaterialak. Askotan pentsa liteke haren proiektuak arkitektura desegiten duten proiektuak direla, hau da, arkitektura traba bezala ulertuz (motela, pisutsua, garestia)
|
hura
desagerraraztea helburu duten proiektuak.
|
|
|
Nahiz eta
|
haren
proiektuak ez ziren soilik teorien materializazio grafikoa eta denak eraikitzeko pentsatuak izan, gutxi batzuk baino ez ziren eraiki. Eraikitzearen enfasi horrek desberdintzen ditu Price eta haren garaiko beste utopistak.
|
|
|
Nahiz eta haren proiektuak ez ziren soilik teorien materializazio grafikoa eta denak eraikitzeko pentsatuak izan, gutxi batzuk baino ez ziren eraiki. Eraikitzearen enfasi horrek desberdintzen ditu Price eta
|
haren
garaiko beste utopistak. Ezagunena seguruenik Fun Palace da.
|
|
|
Londresen Lea ibaiaren ondoan kokatzekoa zen egitura erraldoia da, orain dela gutxi Joko Olinpikoak egin ziren lekutik oso hurbil. Eraikin horren elementu finko bakarra egitura da eta
|
haren baitan
kokatzen dira bestelako osagaiak (zoruak, estalkiak, kutxak, eskailera mekanikoak, eszenatokiak, harmailak, aretoak), denak mugikorrak, momentuko beharretara aldatu eta egokitzeko.
|