|
2001
|
|
|
Sok. (...) Izan ere, Homerori buruz ondo
|
hitz
egitea ez da, lehen nioen moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
|
Aztertzen ari naiz, lon, eta hori zer iruditzen zaidan adieraztera noakizu. Izan ere, Homerori buruz ondo
|
hitz
egitea ez da, lehen nioen moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek16 magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari17 eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
2003
|
|
|
— Entzun bada —esan omen zuen Eriximakok— Zu sartu baino lehen erabakita geneukan bakoitzak txandaka ezkerretik hasita Maitasunari buc ruzko ahal zuen hitzaldi ederrena esan eta bera goretsi behar zuela. Guk gainerako guztiok hitz egin dugu bada; zuri dagokizu ordea,
|
hitz
egin ez eta edan duzunez, hitz egitea, eta hitz egin ondoren Sokratesi nahi duzuna agintzea, eta berak bere eskuinekoari, eta horrela gainerakoek ere.
|
|
2004
|
|
|
Erabateko onaz, erabateko baliotsua denaz, bizitzaren azken zentzuaz
|
hitz
egiterakoan ez dugu zientzia formalik ez naturalik egingo (egin ahal izango), behin eta berriro tronpatuko gara, baina dogmatismo eta tranparik (demagogiarik) gabe esango duguna ez da zentzurik gabekoa izango ez alferrikako. Mistikoaren aurrean, benetan balio duenaren aitzinean ahoz eta idazlumaz isil gaitezke, betiko isildu ere.
|
|
|
Logika formaletik kanpoko errealitateaz (umorea barne!) mintzatzeko, gogoetatzeko eta koherentziaz jarduteko ere ahalbidetzen gaitu eta hartara bultzatzen. Poesia idaztea, ipuinak kontatzea, txantxak egitea ez dira epifenomeno batzuk, bizitzaren zentzuaz eta balioaz mintzatzea epifenomeno bat ez den bezala, hartaz guztiaz nolanahi
|
hitz
egin ez daitekeen arren. Errealitatearen (hizkuntzak filtraturiko errealitatearen) funtsezko fenomenoak ditugu, ordea, gure bizitzari zentzua eta balioa ematen dizkiotenak.
|
|
2006
|
|
|
ongia eta gaizkia bereizten ikasi du —ez noski giza abere sokratiko batek emango lukeen zentzuan—, gorentasun eta makurtasun aristokratikoak bereizten ikasi du, horiek baitira esla eta cereia adjektiboek eskatzen duten itzulpen doia. Ezagupen horiek ez zituenean, npioj zen Telemako, alegia, haurra edo adin txikikoa ez ezik, inozoa eta, gainera,
|
hitz
egiten ez dakiena; horregatik itzuli dugu iritzirik gabeko. Interesgarria da, azkenik, adin txikitasun horrek itsutasuna eta zorigabetasuna ere adieraztea, sendotu egiten baita orain Telemako heroi bilakatu delako baieztapena:
|
|
|
Jakina, kulturaren ikuspegitik ari den ikertzailearentzat —kultura homerikoaren aurka sortu zen lehen filosofiaren, Filosofia arkaikoaren oinarriak ulertu nahi dituen ikertzailearentzat— eztabaida historizistak ez dauka hain garrantzi handirik; ikuspegi horretatik gauzak erraztu egiten dira, gauzak soildu eta argitu egiten dira: kultura homerikoa —filosofia homerikoaz
|
hitz
egiterik ez bada— gizarte eredu oso baten epistemologia edo ulerkuntza bilakatzen da, Zibilizazio mizenikoan, Aro Lausoan eta Arkaismoan partekatuko zuten mundu ikuskera, hain zuzen.
|
|
2007
|
|
|
Azpimarra dezagun, zentzu honetan, euskal diglosia gainditu eta" benetako elebitasun sozial" baten aldeko lana egitea, egiaz, gure hezkuntzaren beraren konpromiso etikoa dela: ...ot; geure gizartearen zati bat elebiduna dela baina ez gizarte osoa", honela Lertxundi," eta horrek desoreka nabarmenak sortzen dituela", hain zuzen," askatasun pertsonalaren eta hiztun eskubideen arloan eragiten duten desorekak" 263 Kontua da, euskal hizkuntzak —bestelakoek bezalaxe— berori hitz egiten duten pertsonak elkartzen dituen bezala, aldi berean, berori
|
hitz
egiten ez dutenenganako bereizketa ezartzen duela. Horregatik, eta hezkuntzak euskalduntze prozesuan duen papera nabarmenduz, zera diogu Setienekin batera:
|
|
|
Egia da, baina, era horretako elkarrekin
|
hitz
egitea ez dela oraindik elkarrizketa —ez bederen lehenago aipatutako zentzuan— ez eta hizkuntz gaitasuna ere zentzu osoan —ez bederen B. Liebrucks ek kontzeptu horri eman dion zentzuan— Eta, horrenbestez, guk orokorrean zera galdetu behar dugu: zein dira esparru pribatuan" elkarrizketa" gisa ezaugarritu dugun horren forma publikoak?
|
|
|
Aipatutako hizkuntz errealitatearen historizitatea abiapuntutzat hartuz, lehenik zera berretsi nahi dugu Porzig ekin batera: ...omunitateak' pluralean" 136 Hizkuntz komunitateak, zehazki, gizabanakoaren hizketaren eta gizataldeen kulturaren aurrebaldintza dira, ze," indibidualki sortutakoa besteek interpretatu ahal izateko", honela Casado," sortzea bera komunitate batean —posibilitate sistema baten esparruan— gertatu behar da" 137 Elkar ulertzerik gabe ez dago elkar egiterik —ez
|
hitz
egiterik ez beste ezer elkarrekin egiterik—, eta, zentzu honetan, hizkuntz komunitateak kulturaren conditio sine qua non dira. Horregatik esan dezakegu, Moreno Fernandezekin batera, hizkuntzak gizatalde bat barrutik lotzen duela, hain zuzen giza jarduera kolektiboa bera ere ahalbidetzen duelako:
|
|
|
Hasteko esan dezagun, Cortinarekin, etikaren beraren esparrua gizatalde mailan kokatzen dela nagusiki eta ez hainbeste gizabanako mailan: " Gehiago gaude ‘subjektu arteko etika’ garaian ‘subjektu barneko etika’ garaian baino, gehiago etika sozialeko garaian etika indibidualeko garaian baino" 94 Kontua da, gizakiaren erantzukizun etikoaz
|
hitz
egiteak ez lukeela zentzurik edukiko, batere ez gainera, gizabanakoa bakarrik biziko balitz, bere erabakiak berak bakarrik eta beretzat bakarrik hartuko balitu eta bere ekintzek eragina berarengan bakarrik edukiko balute. Cortinak, horregatik, zera dio berriz ere:
|
|
2011
|
|
|
Logika aristotelikoak bere hiru printzipioekin ekarri digun ikuspegian ez dago lekurik osotasunarentzat; zentzu komunaren eta heziketaren eraginez, ikuspegi hori onartu da hautemate ohituraren oinarritzat, erreal osoak mila ahoz
|
hitz
egingo ez baligu bezala, nahiz eta guk ezin dugun bestela ulertu entzuten duguna arreta osagaiaren bidez ez bada. Beste era batera esanda, paradigma holografikoak diosku ezen erreala eta harekin egiten duguna itzulpen ekintza baten mende daudela; zentzu komunak eskaintzen digunaz harago, dena bildurik legoke, osorik azaldu gabe, eta hartara jotzen dugu, unean berean eta modu berean elkar/ elkarrekin sortuz.
|