|
2006
|
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakitenak. Ia euskaldun pasiboa: euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere
|
hitz
egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak: euskaraz ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere hitz egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak: euskaraz ez ulertu eta ez
|
hitz
egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
|
euskaraz ongi edo nekez ulertu eta nekez hitz egiten dutenak. ERDALDUNAK: euskaraz ez ulertu eta ez
|
hitz
egiten ez duten pertsonak.
|
|
2007
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin euskaraz mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa
|
hitz
egin ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
2008
|
|
|
Jendaurrean
|
hitz
egitea ez da ikasle askorentzat atsegin handikoa. Gehienak oso urduri jartzen dira, beste batzuk blokeatu egiten dira...
|
|
|
Batetik, katalanerako itzulpen automatikoak erraztu egin dezake katalanez testuak egitea, dokumentuak, webguneak eta abar. Jatorrizko informazioa ere, beti, katalanez egon ahal izango litzateke itzulpen automatikoari esker; izan ere, katalanez
|
hitz
egiten ez dutenek irakurtzeko bitartekoak egongo lirateke. Baina, bestetik, gerta liteke batzuek pentsatzea" ez dutela katalana ikasi beharrik" testuak katalanez egiteko (gezurra:
|
|
|
Transmisioa, halaber, nahiko bermatuta egon liteke gurasoetako batek euskaraz ondo
|
hitz
egin ez arren, betiere besteak ondo hitz egiten badu, eta gainera lehen hizkuntza euskara badu (A+ taldea), orduan bai euskara bera bakarrik edo gaztelaniarekin batera, izango baita bikote horien seme alaben %80k baino gehiagok (%81, 5) jasoko duten lehen hizkuntza (bakarrik %46, 9 edo gaztelaniarekin batera %34, 6). A motako gurasoen kasuan, euskararen transmisioaren ehunekoa %32, 9koa da (bakarrik %11, 6 edo gaztelaniarekin batera %21, 3).
|
|
|
Transmisioa, halaber, nahiko bermatuta egon liteke gurasoetako batek euskaraz ondo
|
hitz
egin ez arren, betiere besteak ondo hitz egiten badu, eta gainera lehen hizkuntza euskara badu.
|
|
|
Laburbilduz, beraz, esan dezakegu maila desberdineko hizkuntzagaitasuna duten bikoteen artean, bikotekidearen hizkuntza gaitasunak eragin zuzena izateaz gain, gaitasun maila handiagoa aita ala ama izateak garrantzi handia duela. Transmisioaren ehunekoak handiagoak dira, hizkuntza hobeto hitz egiten duena ama denean, eta alde hori bereziki deigarria da hizkuntzaren aldetik bikotekideen arteko aldea handiagoa denean, hau da, batak ondo hitz egin eta besteak batere
|
hitz
egiten ez duenean.
|
|
|
Gurasoetako bat euskaldun zaharra edo jatorrizko elebiduna bada eta besteak euskaraz ondo
|
hitz
egiten ez badu (A+), lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben ehunekoa zertxobait handiagoa da, %2 inguru, baina adinean behera egin ahala ehunekoa txikiagoa da. Euskaraz hitz egiten duen bikotekide bakarra euskaldun berria bada (A), portzentajea handiagoa da, eta gero eta handiagoa, gainera, adinak behera egin ahala.
|
|
|
Horrelakoetan talde gazteenean lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentajearen balioak bikoiztu egiten du 25 urtekoen taldekoa; %62, 9 vs %28, 3, bi gurasoak euskaldun berriak badira, eta %43, 7 vs. %19, 2, euskaldun berria bikotekide bakarra izan eta besteak euskaraz ondo
|
hitz
egiten ez badu.
|
|
|
Gurasoek euskaraz ondo
|
hitz
egiten ez dutenean7, seme alaben %95ek gaztelania bakarrik jasotzen du lehen hizkuntza gisa, %3, 5ek gaztelania euskararekin batera eta %2 baino gutxiago dira euskara bakarrik jasotzen dutenak. Hala ere, esan beharra dago ehuneko hori horren txikia izan arren, euskara ez dakiten gurasoen seme alaben multzoa hain handia izanik (seme alaba guztien ia %70 hain zuzen), lehen hizkuntza gutxienez euskara dutenen kopurua handi samarra dela, 17.133 lagunekoa, alegia.
|
|
|
2 irudian adierazten den moduan, hurbiltasun soziala sendoa bada, taldearen erakunde kultural eta sozialetan komunitateak parte hartze handiagoa izango du. Esaterako, nahiz eta Eskubideen eta Askatasunen Gutun Kanadarreko 23 atalak bermatu egiten dien Quebeceko ingeles hiztunei eta Quebec kanpoko frantses hiztunei gutxiengoaren hizkuntzan irakasten duten ikastetxeak izateko eskubidea, etxean gutxiengoaren hizkuntza
|
hitz
egiten ez duten familietan hazitako haurrak (nahiz eta gurasoek horretarako eskubidea eduki) askotan ez dira taldearen hezkuntza erakundeetara joaten. Statistics Canada estatistikazentroak berriki egindako ikerketa baten arabera (Corbeil eta beste batzuk, 2007), eskubidea duten frantses hiztunen haurren %49 bakarrik joaten da gutxiengoaren ikastetxeetara.
|
|
|
• Euskal elebidun trebatuetan(
|
hitz
egin ez ezik, irakurri ere euskaraz hobeto egiten dutenen kasuan), euskarazko kontsumoa %32, 7ra iristen da telebistetan eta %40, 4ra egunkarietan. Logikoa den bezala, elebidun trebatuek euskarazko prentsa gehiago irakurtzen dute euskal elebidun arruntek baino.
|
|
|
Bereziki deigarria gertatzen da, prentsa idatziaren kasuan, etxean euskaraz besterik
|
hitz
egiten ez dutenek askoz ere gehiago irakurtzen dutela, gainerakoek baino. Etxean bietara baina nagusiki euskaraz hitz egiten dutenek, euren prentsa kontsumoaren %14, 3 egiten dute euskaraz, eta kopuru hori %36, 3raino igotzen da etxean euskaraz soilik hitz egiten dutenen kasuan.
|
|
|
Hizkuntzak gutxitze prozesuan barneratuta daudenean, bada aipatu behar den ezaugarri bat, eta hauxe da: erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure hizkuntza
|
hitz
egin ez arren hizkuntzari eusten bazaio. Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003).
|
|
|
Honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna: hizkuntza horretan
|
hitz
egiten ez duten pertsonen —hipotetikoki edo egiaz— aurrean norberaren hizkuntzaren erabilera legitimoari uko egitea. familietan ere, berezko hizkuntzari uko egiteko jarrera ezarri zen, ezezagunen aurrean uko egitea barne (solaskidea euskalduna denentz jakin aurretik), baita sistematikoki gaztelaniara jotzea ere, solaskideak hizkuntza hori erabiltzen duenean.... Horrenbestez, honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna:
|
|
|
Horrenbestez, honela defini dezakegu hizkuntza mendetasuna: hizkuntza horretan
|
hitz
egiten ez duten pertsonen —hipotetikoki edo egiaz— aurrean norberaren hizkuntzaren erabilera legitimoari uko egitea. Askotan, begiruneedo adeitasun jarreratzat hartzen da (batez ere jarrera hori praktikara eramaten dutenen aldetik).
|
|
|
Beraz, indarrean dauden legeen arabera hizkuntza hori erabiltzea bideragarria den egoeretan norberaren hizkuntzari uko egitea da mendetasunezko jokabidea. Horrenbestez, gaztelaniaz
|
hitz
egitea ez da mendetasunezko jokabidea kasu guztietan. Ez da horrela Cuencan edo Segovian gaztelaniaz hitz egiten bada, adibidez.
|
|
2009
|
|
|
Etxean komunikatzeko erabiltzen den hizkuntzari eta ikasleen inguruko hizkuntzei erreparatuz gero, hainbat egoera aurkitu ditugu" D" ereduan ikasitako ikasleen artean: ...munikatzeko tresna nagusi gisa erabiltzen dutenak; b) elebidunak etxean eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; d) elebidunak etxean eta euskara mintzatzen eta entzuten dutenak gizarte inguruan; e) etxean nagusiki euskara hitz egiten dutenak eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; f) euskararik mintzatzen ez dutenak etxean baina bai gizarte inguruan; g) etxean nahiz gizarte inguruan euskararik
|
hitz
egiten ez dutenak.
|
|
2010
|
|
|
Ez dira, ordea. Etxean euskaraz edo erdaraz
|
hitz
egitea ez da bi aukera neutroren arteko hautu hutsa, bestelako inplikaziorik ez duena. Norberaren identitatearekin, sentimenduekin, balioekin, historiarekin, jatorriarekin, ideologiarekin, emozioekin... lotutako auzi eta erabaki bat da.
|
|
|
UPFn, irakasleei zuzendutako erakundeko laguntza egitasmoak, aukerakoa denak, formatu zentralizatua du. UPFko Hizkuntza Zentroak ikastaro trinkoa eskaintzen die lanean hasi aurretik katalana
|
hitz
egiten ez duten eta lehen aldiz erakundean sartuko diren irakasleei. Irakasle guztiek izan behar dute katalana ulertzeko gai, bai eta beren ikasleek katalanez idatzitako lanak zuzentzeko gai ere.
|
|
|
gure hizkuntza zentrora jo dute hamar irakasle inguruk 2009an eta, gutxi gorabehera, beste hainbestek 2010ean, beren katalan maila hobetzeko). e) Irakasleek konpromiso handia erakutsi dute ingelesa sutatzeko egitasmoarekiko, bai eta katalana sustatzeko egitasmoarekiko ere. f) 2009az geroztik, hirurogei irakasle inguruk erabaki dute ingelesa sustatzeko egitasmoan parte hartzea. Katalana
|
hitz
egiten ez dutenen artean katalana sustatzeko egitasmoak hamabost bat irakasle bildu ditu urteko. Komunikazioko oinarrizko trebetasunak lantzen dira ikastaroan, eta ikasturtea hasi baino lehenago gauzatzen da.
|
|
|
nafarroaren ipar mendebaldea, gipuzkoa (donostia beterri eremua izan ezik) eta bizkaiko ekialdea. ...aren gehiengoa euskalduna da guztietan. gainerako 33 eskualdeetan, ordea, bitan baino ez (agoitzaldean eta etxauriko ibarrean). berriz ere argi geratzen da euskara koofiziala izango balitz nafarroa osoan (eta horrek dakarren tratamendua jasoko balu), euskarak beste bilakaera bat izango zukeela bertako eskola sisteman. eae osoan izan duen berreskurapen handia da horren froga. eta" bertan inoiz
|
hitz
egin ez delako" euskara erriberan inoiz ezartzerik ez dela izango uste dutenei, nahikoa da enkarterri erdialdeko adibidea erakustea; izan ere, jakina denez, erromantzea ageri da beti nagusi eremu horretan, hasiera hasierako dokumentuetatik hasita7 hala ere, bertako biztanleriari euskara eta euskaraz ikasteko aukera eman zaionean eta aukera hori sustatu denean, hara zer emaitza eman duen, 200... eskola adinekoen %65 elebidunak dira.
|
|
2011
|
|
|
Dena dela, datuak datu, gaia argitzen lagun diezagukeen zenbait gauza gehiago ere aipatu ditzakegu. Hau da, nolakoak dira euskara jakin arren
|
hitz
egiten ez duten gazte horiek?. Galdera horri erantzuteak ere, neurri batean, korapiloa askatzen lagunduko liguke, euskara erabiltzeari uzten dion gaztearen ezaugarriak ezagutuko baikenituzke. kuntza albo batean uzten dute.
|
|
|
Dena dela, datuak datu, gaia argitzen lagun diezagukeen zenbait gauza gehiago ere aipatu ditzakegu. Hau da, nolakoak dira euskara jakin arren
|
hitz
egiten ez duten gazte horiek?. Galdera horri erantzuteak ere, neurri batean, korapiloa askatzen lagunduko liguke, euskara erabiltzeari uzten dion gaztearen ezaugarriak ezagutuko baikenituzke.
|
|
|
Bilbon gaztelera da hizkuntza bakarra, are gehiago, beti egin da gazteleraz eta inoiz ez euskaraz(" era un idioma de campesinos, y en Bilbao no se hablaba pero por la elección de sus anteriores habitantes, refrendada por las generaciones sucesivas y hasta hoy" 23), eta gehienez, Bilbon bizi diren inguruetatik etorritako baserritarrek (euskalhiztuna= aldeano) hitz egiten dute euskaraz. Izan daitezke egunean bertan beraien produktuak saltzera datozen baserritarrak, edo izan daitezke Bilbon bizi diren eta kanpotik etorri diren euskaldunak, asko jota beraien artean, eta normalean etxean besterik
|
hitz
egiten ez dutenak. Azken urteotako euskararen berreskurapenak diskurtso honen moldaketa ekarri du, eta egi sozial berrien ezarpenaz gain (Teresa del Valleren [1.997] ageriko egituren moldaketak?):
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, badira euskara guztiz edo partez galdu dutenak (16 urte edo gehiagoko biztanleen %3 inguru). Galera horren zati bat (erdia inguru EAEn eta Iparraldean, eta herena pasatxo Nafarroan) galera partziala izan da, hau da, pertsona horiek euskaraz ondo
|
hitz
egin ez arren, ondo ulertzeko gai dira.
|
|
|
batetik, I. jokalariak Ib elebiduna informazio multzoa duenean eta, bestetik, II. jokalariak GuH informazio multzoa duenean. Horrek esan nahi du LCG jokoaren barruko bi jokoetan B hizkuntza
|
hitz
egiten ez denean oreka ezin dela izan bayestar perfektua. I. jokalari elebiduna saiatzen da ez erabiltzen BA eta AA estrategiak, eta II. jokalari elebiduna saiatzen da ez erabiltzen eta AA estrategiak.
|
|
|
Nolanahi ere, esan bezala, S2 estrategia (belatzarena), gizalegezkoa itxuraz, gizarteak B erabiltzeko oztopoa da. S1 estrategiak, berriz," mehatxu" dirudi nolabait, B
|
hitz
egiten ez dutenek elebakarrak direla adierazi behar baitute aurrez aurre dutenak S1 estrategia baliatzen duenean, baina horixe da bide bakarra agente elebidunek nahiago duten hizkuntza (B) erabiltzera bultza dezaten gizartea.
|
|
2013
|
|
|
Bigarrenik, hizkuntza hitz egite hutsarekin ez da ziurtatzen hiztun legitimoa, benetakoa, izatea, hau da, hizkuntza
|
hitz
egitea ez da nahikoa hiztun legitimo bezala sentitzeko, norberak hautemateko edo hautematua izateko.
|
|
|
Lehenik, oso argi geratzen da ez dela gauza bera euskaraz hitz egitea eta euskalduna izatea. Beste hitzetan esanda, euskaraz
|
hitz
egiteak ez du automatikoki eta halabeharrez pertsona bat euskaldun egiten. Gainera, esan daiteke euskaldun adierak baduela hizkuntza identitatearen bustidura nabarmena.
|
|
|
euskara ikastea, euskaraz hitz egiteko gai izatea ez da euskaldun izatearen parekoa. Euskaraz
|
hitz
egiteak ez du beti eta modu automatikoan legitimotasuna ematen. Gogoratu behar da, nolanahi ere, ideia hori euskara haurtzaro goiztiarrean ikasi eta 18 urte artean ikasketak euskaraz egin dutenen kasuetan ere antzematen dela.
|
|
|
3.2 Euskaraz
|
hitz
egiten ez dakitenen pertzepzioa
|
|
|
4.2 Euskaraz
|
hitz
egiten ez dakitenak
|
|
|
Lehenik, euskaldun zaharrak, lehenago aipatu hiru herrietan. Gero, euskaraz
|
hitz
egiten ez duten pertsona batzuk, baina hizkuntzari buruz informatuak direnak elkarrizketatu dira. Azkenik, kolegioetako ikasle batzuk elkarrizketatu dira, 11 urte artekoak.
|
|
|
2.2.2 Euskaraz
|
hitz
egiten ez duten pertsonak
|
|
|
Hiru herrietan, euskaraz
|
hitz
egiten ez duen pertsona bati galdetu zaio zer pentsatzen duen euskara batuari buruz. Pertsona hauek, nahiz eta euskaraz hitz egiten ez jakin, hizkuntzari buruz informazio pixka bat jakin behar izan dute.
|
|
|
Hiru herrietan, euskaraz hitz egiten ez duen pertsona bati galdetu zaio zer pentsatzen duen euskara batuari buruz. Pertsona hauek, nahiz eta euskaraz
|
hitz
egiten ez jakin, hizkuntzari buruz informazio pixka bat jakin behar izan dute.
|
|
|
Lehen galdetegi bat egin da euskaldun zaharrentzat. Bigarren galdetegi bat egokitu da euskaraz
|
hitz
egiten ez dakiten hiru pertsonentzat. Azken galdetegi bat egin da kolegioetako ikasleei banatzeko.
|
|
|
4 taula. Euskaraz
|
hitz
egiten ez duten pertsonei egin galderak
|
|
2014
|
|
|
Euskara batua ez zaie hizkera artifiziala iruditzen, eta ezta hizkera hotza ere. Dena den, euskara batuan
|
hitz
egiterakoan ez dute eroso sentitzen direnik adierazten eta ez dutela asko erabiltzen diote, izan ere, egunerokoan ez zaie erabilgarria suertatzen. Hala ere, euskara batua irakurtzeko eta idazteko soilik ez dutela erabiltzen esan dute, baina ez dela euren hizkuntza.
|
|
|
Orokorrean, euskara batuan
|
hitz
egitea ez zaie gustatzen.
|
|
|
4 Gainera, euskara batuan
|
hitz
egitea ez dute atsegin eta eskolan ere herriko hizkuntzan aurkezpenak egiten utzi luketela esan dute batzuek. Euskara batua egunerokoan ez zaiela erabilgarria suertatzen diote eta ez direla eroso sentitzen euskara batuan hitz egiten esan dute.
|
|
|
Beste belaunaldikoen iritziak ere bide beretik doaz, kasu honetan iritziak lanean edota euren semealaben eskoletan gertatzen denari buruz dira. Betikoa, aski da bat egotea taldean euskaraz ez dakiena edo ulertu bai baina
|
hitz
egiten ez dakiena, beste guztiak gazteleraz mintzatzen hasteko. Idatzia teknikoegia dela ere aipatu zuten talde batean, askotan gazteleraz dagoena irakurri behar izaten dutela ogasuneko, bankuko... eskutitzak ulertzeko.
|
|
|
Hizkuntza ohiturak direla eta ez direla, lehen hitza nola esaten genuen eta horrelako gaiekin ere jardun genuen bueltaka; ezezagunekin izaten ditugun jarrerak; euskaraz ulertu bai, baina
|
hitz
egiten ez dakitenekin nola jokatzen dugun... Honekin lotuta itxura eta tokia aipatzen dira batik bat.
|
|
|
Hala ere, estres linguistikoaren ideia ere atera da eta hainbat unetan euren buruhausteak izaten dituztela garbi utzi dute. Horrez gain, euskaraz ulertu bai eta
|
hitz
egiten ez dakitenekin euskaraz egitea bortitza egiten zaiela aipatu dute pare batek. Ez omen luke horrela behar, baina horretara ohitu gaituztela esaten dute.
|
|
2015
|
|
|
Uste du euskara hobera doala eta gustatu egiten zaio entzutea. Bikoteak ezkontzerakoan ekiten diote euskara transmititzeari, eta gaur egun, gazteek
|
hitz
egiten ez duten arren, denek dakite euskara.
|
|
2016
|
|
|
Emakumea zer da? Ahula, indarrik gabea, erdi heldua, sentsiblea, erraz hunkitzen dena, emozionala, biraorik egin ezin duena, basa, naturari lotua, ama izateko jaioa, zaintzari genetikoki lotua, indarkeriarako joerarik gabea, maitagarria, ez razionala, pentsamendua egituratzeko ez-gauza, publikoan
|
hitz
egiteko ez gaia, botere publikoan jarduteko bokaziorik gabea, txokokoa, etxekoa, itzalean egotekoa.
|
|
|
Sortutako baliabidearekin egindako interbentzioek ez dute bere horretan partaideen diskurtsoetan argumentu berriak sendotasunez bereganatzeko aukera eman. Bai ordea solas espazioetan aritzeko normalean
|
hitz
egiten ez den moduan hitz egiteko, hizkuntza ekologiarekin lotzen diren beste argumentu eta ideiak ere badaudela ikusteko, horretaz jabetzeko, aurretik eduki ditzaketen argumentuak indartzen laguntzeko, eta horiekiko interesa ere pizteko.
|
|
|
helburu horietarako, esan liteke hizkuntzaren" ideia" nahikoa dela balio sinboliko edo bertako markatzat hartzeko. Adibide bat ematearren, aipatu dezaket jaso nuela behin, guerneseyera
|
hitz
egiten ez duen, baina hizkuntza mantentzea eta biziberritzearen alde dagoen pertsona baten postal txartela. Postal horretan, familia zahar baten irudia zegoen, zaldi gurdi batean, zuren gainean paratuta; eta etxez aldatzea zihoazeneko berri ematen zuen, zera esanez:
|
|
|
2) dakien pertsona batek zergatik
|
hitz
egiten ez duen.
|
|
2017
|
|
|
Aipatu beharra dago, talde honek kontzientzia ideologiko sendoa duela, eta galiziera ikasteko motibazio handienetako bat dela Galizian indarra duen pentsamendu nazionalista. Horregatik, pentsamendu honen parte ziren baina galiziera
|
hitz
egiten ez zekiten hainbat eta hainbat dira egun neofalante.
|
|
|
V. inkesta soziolinguistikoaren arabera (Eusko Jaurlaritza, 2012) 2.648.998 biztanletatik 714.136 elebidunak dira, hau da, euskara dakite, eta 388.255 elebidun hartzaileak dira (ulertu bai, baina
|
hitz
egiten ez dutenak). Hortaz, 16 uretik gorako elebidunak %41, 7 lirateke, eta hauen %14, 7 elebidun hartzaileak.
|
|
|
Honen arabera, gazte batzuentzat euskaraz hitz egitea eta euskalduna izatea ez da berdina, hots, euskaraz
|
hitz
egiteak ez du zertan automatikoki euskaldun egiten. Horretaz gain, gazteen iritziz, hortaz, hizkuntza hitz egite hutsak ere ez du hiztun legitimoa izatea ziurtatzen, ez da horretarako nahikoa (Ortega eta beste, 2013).
|
|
|
Gazte batzuentzat euskaraz hitz egitea eta euskalduna izatea ez da berdina, hots, euskaraz
|
hitz
egiteak ez du zertan automatikoki euskaldun egiten. Horretaz gain, gazteen iritziz, hortaz, hizkuntza hitz egite hutsak ere ez du hiztun legitimoa izatea ziurtatzen, ez da horretarako nahikoa.
|
|
|
Salbuespena Baath mugimenduaren iraultzak sinatutako konstituzioa izan zen, nahiz eta gerora ikusi zen Baath zaleen erregimena bermatzeko trikimailua izan zela. Are gehiago, beraien izena kendu eta azuria deitu zitzaien(" kristauak diren arabiarrak") eta siriakera hizkuntza defendatzen hasi ziren agintariak, inork
|
hitz
egiten ez duen asiriarren hizkuntza liturgikoa, alegia.
|
|
|
" akusatu orok, gutxienez, honako eskubideak ditu: (e) interprete baten laguntza dohainik jasotzeko eskubidea, auzitegian erabilitako hizkuntza ulertzen edo
|
hitz
egiten ez badu" (Woehrling 2005: 169; Pla Boix 2012).
|
|
|
7 Elkarrizketatu batek esan zuen kalean noka ez entzuteak ez duela esan nahi mundu pribatuan
|
hitz
egiten ez denik.
|
|
|
pertsona bat gizartean ordura arte erabiltzen ez zuen hizkuntza hitz egiten hasteari, edo jende ezagunarekin edo testuinguru jakinetan hizkuntza aldatzeari, edo ordura arte egoera jakinetan hizkuntza erabiltzeko aukeran eragiten zuten arauak aldatzeari. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ia katalan guztien biografietan aurki daitezke muda linguistikoko uneak, eta kasurik gehienetan, zerrenda labur samar honetan aurki daitezke une horiek: ...rrizko hizkuntza" deiturikoa, hori baita elebitasuna ohiz kanpokoena (%11, 4 soilik) den eremua. zehaztu egin behar da, baita ere, bai aipaturiko inkestek zein elkarrizketatutako lekukoek datu gutxi ematen dizkigutela immigrazioaren bizipen berrienei buruz. gogoan izan behar da, dena den, gazte gehienentzat oso ezohiko fenomeno bat izan dela euren artean familian ez katalanik ez gaztelaniarik
|
hitz
egiten ez zuen jendea egotea, eta, hortaz, soilik hemendik aurrera has gaitezke aztertzen eta neurtzen ibilbide biografikoaren dimentsioan duen inpaktuagatik.
|
|
|
Jakinakoa da azken urteetan euskal soziolinguistika esparruko ikerketa nagusiak euskal herriko hego aldean garatu direla, mugaz bi aldeetako arrakala eremu horretan ere gero eta zabalagoa eginez. neurri batean urlergarria den fenomenoa izanik ere hori (batean eta bestean euskal soziolinguistikaren finantzazio publikoak duen pisua kontuan hartuta), asko eskertzen da ikertzaileek iparraldeko ikerketan sakontzeko ahalegina egitea. baina, batez ere, gaiak du gaurkotasun handia: testuinguru ez lagungarrietan, euskara
|
hitz
egiten ez duten gurasoek euren seme alabak immersioko ereduetan eskolatzeko arrazoiak ezagutzea eta aztertzea. lurralde osoaren ikuspegitik ikerketa sakonik egin ez baldin bada ere gai horretan, lehendik badira hurbilketa oso interesgarriak, hiztun berrien gaiarekin lotutakoak eaen, edo haurren sozializazioaren inguruan nafarroan. beraz, ikerketa honetan jasotako emaitzak arretaz hartzekoak izang... " Euskararen Ofizialtasuna Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean" izenburuak iradokitzen duen bezala, ikerketaren gaia da lurralde horretako administrazio orokorraren langile publikoen euskararen ezagutzan eta erabileran eragiten duen legedia. ez dirudi honakoa denik euskal soziolinguistika esparruan gai landuena, eta, aldiz, denen ezagutzan dago ezinbestekoa dela ahalik eta modu eraginkorrenean kudeatzea; dagoena ondo ezagutzea, baliabide guztiak profitatzea eta aldaketak bultzatzea. horregatik da hain pertinentea gai hau, zehazki, hiru aztergai landuz:
|
|
2018
|
|
|
Garrantzia berezia du euskara erabiltzeko aukerak eta sareak izatea. Ez dira euskaldun gutxi norekin
|
hitz
egin ez dutela adierazten dutenak! Garrant zia berezia du euskararekiko hiztunak duen kontzientzia, konpromisoa, atxikimendua, eta jarrera erreaktiboa edo proaktiboa.
|
|
|
Ez dira euskaldun gutxi norekin
|
hitz
egin ez dutela adierazten dutenak! Beraz, testuinguru soziolinguistikoak eta sare sozialak euskararen erabileraren baldintza determinatzaileak dira.
|
|
|
4 Belarripresten zeregina funtsezkoa izan da. Lehenengo hitza euskaraz egiteko ingurune seguru bat sortu dute, bai ezezagunekin bai ezagunekin (euskaraz
|
hitz
egin ez, baina ulertzen duten pertsonak deskubritzeko modu bat izan da). Ahobiziei heltzen zaien mezua belarripresten jokaerarekin:
|
|
|
Ingelesa da hizkuntza nazionala, eta biztanleriaren% 80ak du etxeko hizkuntza. Australiarren% 20 88 kanpoan jaiotakoa da, eta horien erdia ingelesa
|
hitz
egiten ez den herrialdeetan.
|
|
|
etxeak". Izan ere, euskara bizirik dago Zumaian askok eutsi ziotelako etxeetan beste lekuetan
|
hitz
egiten ez zenean, eta gaur egun ere transmisiorako ezinbesteko guneak dira.
|
|
|
Baina zakartasun kontzeptu edota pertzepzio honen inguruan, badira emakumeen eta gizonen erabileraren arteko pertzepzio ezberdinak. Honela jaso ahal izan nuen nire koadernoan, taberna batean hitanoz
|
hitz
egiten ez duen 54 urteko emakume baten pertzepzioa:
|
|
|
Eremu urriko hizkuntza hiztunek hizkuntza gaitasuna dutela frogatzeko, ezinbestekoa dute gaitasun agiria, bai hizkuntza hori H1 dutenek, bai H2 dutenek. Oro har, lehen hizkuntza eremu urriko hizkuntza duten familietakoek harreman estuagoa eta ugariagoa dute eremu urriko hizkuntzarekin, eremu urriko hizkuntza
|
hitz
egiten ez duten familietakoek baino. Hala ere, bidezko ebaluazioan, hizkuntzarekin izandako harremanak ez luke eraginik izan behar egiaztatze proben emaitzen baliagarritasunean.
|
|
2019
|
|
|
Era berean, badirudi erronkalariek izandako ohitura aldaketek beren inguruan eragin dutela. hala, erronkako xede taldearen edo hartzaileen kasuan ere antzeman da euskara gehiago erabiltzearen aldeko joera, nahiz eta hauen kasuan abiapuntua apalagoa zen eta bilakaera ere hala izan den. Erronkalariei" beti edo gehienetan euskaraz" egin dietenen kasuan 16,5 puntuko igoera izan da (%25, 2tik %41, 7ra)," erdi eta erdi egiten dietenen" taldea ere 5,9 puntu igo da (%42, 7tik %48, 7ra) eta" gutxitan edo inoiz euskaraz
|
hitz
egiten ez dietenak" nabarmen jaitsi dira, 22,5 puntu (%32, 1etik %9, 6ra). urtebeteko ibilbidean, hernaniko herritarrek modu oso aktiboan erantzun diote Baietz hernanik! egitasmoari, eta baietz esan dezakegu:
|
|
2021
|
|
|
Pertsona heldu batzuek euskaraz soilik hitz egiten dute. Eta euskaraz
|
hitz
egiten ez badakizu ezin zara haiekin harremanetan izan. [ER]
|
|
|
Jatorrian ez gaztelania, ez euskara ezagutzen ez dutenen artean ere, euskara ikasteko jarrera oztopatzaileak dituztenak badira: euskara ikasteko beharrik ez dute ikusten, euren iritziz herrialdean gaztelaniarekin ondo moldatzea nahikoa delako, eta ez dagoelako herrialdean gaztelaniaz
|
hitz
egiten ez dakien inor (beste lekuko zenbaitek esaten dutenaren kontra), eta euskaraz hitz egiten ez jakiteak ez dielako inolako arazorik sortzen. Beraz, komenigarria eta baliagarria dela aitortzen badute ere, ez dute ezinbesteko ikusten euskaraz hitz egiten ikastea.
|
|
|
Jatorrian ez gaztelania, ez euskara ezagutzen ez dutenen artean ere, euskara ikasteko jarrera oztopatzaileak dituztenak badira: euskara ikasteko beharrik ez dute ikusten, euren iritziz herrialdean gaztelaniarekin ondo moldatzea nahikoa delako, eta ez dagoelako herrialdean gaztelaniaz hitz egiten ez dakien inor (beste lekuko zenbaitek esaten dutenaren kontra), eta euskaraz
|
hitz
egiten ez jakiteak ez dielako inolako arazorik sortzen. Beraz, komenigarria eta baliagarria dela aitortzen badute ere, ez dute ezinbesteko ikusten euskaraz hitz egiten ikastea.
|
|
|
Bestalde, gaztelania jatorrian lehen hizkuntza dutenen artean, are modu bortitzagoan bizi dute euskaraz hitz egiten ikasi beharraren gaia; eskakizuna presio modura bizi dute, eta horren aurrean kexa edo gaitzespen mezuak garatu dituzte. Euren iritzian migratzaileengan jartzen den eskakizun maila ez ei da bidezkoa, izan ere, badakite asko eta asko direla euskaraz
|
hitz
egiten ez dakiten Gipuzkoako biztanleak, jatorri atzerritarrekoak ez badira ere. Gainera adierazten dute euskaldunek migratzaileen artean hierarkiak sortu dituztela, ez zaielako berdin eskatzen Erdi eta Hego Amerikan jatorria dutenei, eta, esate baterako, Europa mendebaldeko jatorria dutenei.
|
|
|
Arrazoi ugari ematen dituzte baieztapen horri eusteko. Alde batetik, euren iritziz ez dago herrialdean euskaraz
|
hitz
egiten ez dakien pertsonarik, beraz, komunikatzeko ez da ezinbestekoa, eta gaztelaniaz hitz egiten guztiek dakitenez, erraz moldatu daitezke soilik hizkuntza horrekin. Horrez gain, azpimarratzen dute euskarak administrazioan zein gizartean duen presentzia konparatiboki oso urria dela-eta, lasai asko bizi daitezkeela bertan euskaraz hitz egiten ikasi gabe.
|
|
2022
|
|
|
(25) ari ginela berarekin gazteleraz
|
hitz
egiten ez zekielako euskaraz, ta atera zen klasetik gure irakasle batek eta esan zigun" esaiozue euskaraz, ze bestela ez du ezer ikasiko", ta horrekin ya como ohiturak aldatzen hasi ginen ta nose, hor gogoratzen dut como aldaketa. (1ET I)
|
|
|
Kataluniako merkatuak sentiberatasuna adierazten du enpresek produktuak, zerbitzuak eta komunikazioa tokiko hizkuntzan jasotzearen alde, baita katalanez
|
hitz
egiten ez duten eta merkatuan katalana egotea normaltasun ekintzatzat jotzen duten pertsonen balorazio positiboa eginez ere.
|
|
2023
|
|
|
Inguruneak (hizkuntza komunitatea, gizartea, herria), beraz, bi hizkuntzak ikastea errazten du, batez ere txikienen artean. Lehen hizkuntza euskara bakarrik duten gazteek baieztapen hori babesten dute; izan ere, ikastetxeetan gaztelania irakas hizkuntza ez den arren, inork ez du adierazi gaztelaniaz ondo ulertzen edo
|
hitz
egiten ez duenik.
|
|
|
" Nazioarteko hizkuntza" moduan definitu zuten eta" erabilgarri"," zabal" eta, batez ere," garrantzitsu" moduan deskribatu zuten. Hiriarekin, familiarekin (etxean hitz egiten dutenek; hauek ere" erraza" edo" erosoa" bezalako adjektiboak erabili zituzten) eta eskolarekin (etxean
|
hitz
egiten ez dutenek) lotu zuten, eta batzuek" modernotasuna" hitza ere erabili zuten. Hiru balorazio talde handi identifika daitezke, erantzunen tipologiaren arabera.
|
|
|
Espazio horretako paisaia linguistikoa, eko herrixka eta oraindik eraikitzen ari diren wawa wasi(" haurren etxea", kitxuaz) bera ere elebidunak dira, kitxua eta gaztelania. Oso garrantzitsua da azpimarratzea zenbat ekintzaile ari diren agertzen, kitxua
|
hitz
egiten ez duten arren, argi daukatenak berriz elkartu nahi dutela, berriz elkar ezagutu eta aldarrikatu hizkuntza mugimendu identitario eta soziopolitikoaren parte dela, eta mugimendu horrek bat egiten duela norbanakoaren eskubideen eta eskubide kolektiboen defentsarekin.
|