|
2000
|
|
|
eko bertsio
|
honek
eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren laguntzaz egin du Elhuyarrek. Honako helbide honetan aurki daiteke:
|
|
|
Lizentzia hauetan frontenisekoak ere sartzen dira. Valentzia aldean eta asko jokatzen da modalitate
|
honetan
eta lizentzia gehienak frontenisekoak dira. Horregatik portzentaia hauek.
|
|
|
Azken gai honi, kongresuari, lotuko natzaio artikulu
|
honetan
eta lehendabizi esan behar dena zera da: kongresua, jardunaldiak, mintegia edo dena delako topaketak izan daitezkeela, helburua euskalgintzak dituen erronkei bide berriak bilatzea eta zalantza nahiz desakordioen inguruan eztabaidatzea izanik.
|
|
|
Errepidean aurrera jarraitu eta larreetako batean arkazia topatuko dugu loretan. Jatorriz Australia eta Tasmaniakoa da zuhaitz
|
hau
eta gehienbat etxeak apaintzeko erabiltzen da. Txalet eta etxebizitza bakarrak ugari direnez, beraien lorategietan zuhaitz exotikoak barra barra daude.
|
|
|
Arraina erretzeko ere ez dira zotz hauek txarrak izango eta txakolina baino ardo egokiagorik ez dago hau laguntzeko. Gorputza nekatu ondoren, sabela betetzeko aukera ona dugu
|
hau
eta bertako produktuekin egiten badugu, bertako nekazaritza mantenduko dugu
|
|
|
Euskarari egingo zion ekarpen ugarietako bat gehiago. Serafin Basaurik eman zizkion azken ukituak liburu
|
honi
eta orain gutxi argitaratu.
|
|
|
Desagertu dira gure aurretik. Urtean behin, edota bi urtez behin, etortzen zaizkigu, Errege Magoak bailiran, eta inguratzen dira gureganaino
|
hau
eta bestea eskainiz, hau eta bestea esplikatuz, ustez egia dena hobe apainduz eta gezurra dena itxuraldatuz, eta niri Iris Murdoch idazlearen aipamen hura datorkit gogora: " Isiltasun eta ausentziaren duintasunaren ondoren, hitzaren arrunkeria".
|
|
|
Desagertu dira gure aurretik. Urtean behin, edota bi urtez behin, etortzen zaizkigu, Errege Magoak bailiran, eta inguratzen dira gureganaino hau eta bestea eskainiz,
|
hau
eta bestea esplikatuz, ustez egia dena hobe apainduz eta gezurra dena itxuraldatuz, eta niri Iris Murdoch idazlearen aipamen hura datorkit gogora: " Isiltasun eta ausentziaren duintasunaren ondoren, hitzaren arrunkeria".
|
|
|
Interneten negozioa dagoeneko Euskal Herrira iritsi da. Euskal enpresa garrantzitsu bi, BBVA eta Iberdrola, zeharo murgilduta daude mundu berri
|
honetan
eta proiektu zehatzekin. Interneten negozioak egiteko Uno e Espainiako Estatuko aurreneko ziberbankua eta Kristina izeneko kontsultategia ere apustu honen erakusgarri dira.
|
|
|
Enpresa biak elkarlanean ari dira sozietate berri hau sortzen, dagoeneko 1.160 milioi pezeta inbertitu dituzte, baina kopuru horretan Iberdrolak jarri du parterik handiena. Euskal enpresak %80ko kapitala du sozietate berri
|
honetan
eta enpresa iparramerikarrak %20 besterik ez. Iberdrola Diversificacion eta Iberdrola Sistemas enpresa filial biren bidez parte hartzen du Iberdrolak sozietate berri honetan.
|
|
|
Euskadiko eta Kataluniako gehiengoak Estatuaren marko juridiko politikoa onartzen du. Egia da, EAEn oraindik minoria bat ez dago gustura oraingo marko honetan; minoria honek EAJ herrestan eraman du azkenaldi
|
honetan
eta beste marko juridiko politiko bat exijitzen du. Espainiako Gobernu batek (konbentzitua nago PPko Gobernuak egingo duena) oraingo marko juridiko eta politikoa defendituko du, edozein kasuan.
|
|
|
Xdabier Etxaniz trintxerpearraren lehen liburua da ipuin bilduma hau. Dena den, lehenago ere han eta hemen argitaratuak ditu ipuin batzuk AEK ko irakasle
|
honek
eta saritua ere izan da (iragan astean bertan Urnietako On Manuel Antonio Antia VI. Literatur Lehiaketako lehenengo saria jaso du). Harreman sentimentalen inguruan dabil Etxaniz bildumaren zazpi testuetan, baina ironiaz jantzita eta zigarroaren kearen usainetan beti ere.
|
|
|
Lehenbizi idazlea eta gero irakurlea. Eta gero gainera Euskaltzaindia etorriko zaizu
|
hau
eta bestea esaten.
|
|
|
Lekeitioko herrian, Lea ibaiaren bokalearen aurrean kokatutako harri irla handi hau, egun, itsasbeheretan agerian gelditzen den hondarrezko tonbolo baten bidez lotuta dago lehorrarekin. Hondarrezko istmo
|
hau
eta Lekeitio herriarekiko hurbiltasuna direla eta, irla honek ez ditu irlen ezaugarri diren isolamendu baldintzak azaltzen eta horregatik, bertan ez dugu aipamen berezia merezi duten animalia edo landarerik. Hala ere, ingurune eder honen paisajearen zati baliotsu eta aberasgarria denik ezin ukatu.
|
|
|
Etorkinez gain, kapitala ere bildu zen inguru
|
honetara
eta meategietako akziodunak finantza ahalmen handiko oligarkia bilakatu ziren, Ibarra, Chavarri eta Rivas buru zituztela. Burdin erauzketaren etekinak industria eta enpresa berrietan inbertitu ziren (altzairutegi berrietan kasu).
|
|
|
Ez da ahaztu behar, ordea, cannabisa droga bat dela eta kalteak ere eragin ditzakeela; dena den, urte luzeetan aipatu izan direnak baino gutxiago direla frogatu da azken urteotan. Oraindik ikerketa ugari dago egiteke esparru
|
honetan
eta trabak ere ez dira gutxi. Egun, Euskal Herrian, Hegoaldean nahiz Iparraldean legez kanpokoa da kalamua helburu terapeutikoekin kontsumitzea.
|
|
|
Ez dut Bilboko laburren jaialdi bat bera ere galdu eta animazioko filmeek zur eta lur uzten ninduten beti. Azkenaldian, asko zabaldu da zine mota
|
hau
eta dagoeneko jendeak ezagutzen du. Hogeita bost urte nituenean, Arte Ederrak amaitu eta gero, aukera gutxi zeuden:
|
|
|
Korsikako arazoa Jean Pierre Chevenement barne ministroaren dimisioak krisian sartu duena eta Ipar Euskal Herriko RPR alderdiak Euskal Departamenduaren auzian harturiko jarrera. Aldarrikapen
|
hau
ETArena bera delakoan, Euskal Departamenduaren ideiaren alde dauden alderdikideei ideia ahanztea exigitu diete RPRko buruek. Artean, Michel Beguerie, Simone Kurutxet eta Pierre Hirigoien, Sohutako, Ozeraineko eta Senpereko auzapezak hurrenez hurren eta RPRko kideak, zuzendaritzaren jarrera inposatzailetik libre, alderdia uzteko prest agertu dira.
|
|
|
Gaur egun gezurra dirudi ere lehiara ohitu gabea naiz eta behin honetaraz gero ez al gara jarriko. Jakinaren gainean izanda ere aurreko batean mundu
|
honetako
eta Nafarroa eta Donostiako pipermin onenak ekoizten diren errio erriberak dituen Usurbilgo hamaika baserritako piperren artean onenak zeintzuk ziren erabaki behar zuen epaimahaikide izatera deitu ninduten. Nahi gabe ere kristau kutsuadura gutxiena uste dugunean azaleratzen da eta pipermina gurtzen dudan eran gurtzen dudanez, baserritarren lanaren emaitzak aparteko majeran jaten emateko modukoa den nire minaren ahosabaiaren arabera sailkatzera bezatu nintzen.
|
|
|
Arestion esanda kontutan," Bakea. ETA ez" goiburua zeharo kontrajarrita dago Lizarra Garazikoa sustatu zituen herri gogo bizi
|
honekin
eta, berriz, bat egiten du espainiar eta frantses Estatu zanpatzaileen aldetik jasan eta jasaten dugun kanpo eskuhartzearen funtsarekin: Euskal Herriaren esistentziaren ukazio bortitzarekin alegia.
|
|
|
Espainiako Estatuak hegazkin horren eraikuntzan esku hartzea erabaki zuenean, hegazkinak eraikitzeko enpresa bat zuen eskura, Construcciones Aeronauticas, CASA, baina motor aeronautikoak egiteko enpresarik ez zuen. Horretarako sortu zen ITP 1989an, eta horregatik jarraitzen du estatuak bere partaidetza edukitzen Bazanen bidez. Estatuaren enpresa publiko
|
honek
eta Senerrek, bakoitzak %50 jarriz, Turbo 2000 enpresa sortu zuten, aldi berean ITPren %53, 2 duelarik. Gainerako ehunekoa Ingalaterrako Rolls Royceren esku dago.
|
|
|
Musikari dagokionez beti zoaz aportatzen, baina letrekin... Hitzak asko lantzen saiatu naiz disko
|
honetarako
eta uste dut eboluzio bat badagoela hor. Beharbada kanpotik ez da horrenbeste nabarmenduko baina nire idazteko eran eta intentzioan behintzat hori egon da, eta musikan ere bai.
|
|
|
Eguraldi igarleak ez zuen hala ere asmatu. Gerra Zibilaren aurretik gertatu baitzen
|
hau
eta ez zen oso eguraldi onik etorri Madrila. Meteosaten laguntzarik ez zuten artean.
|
|
|
Scrapie" edo dardarakorra izeneko gaitza 1732an ardietan agertutako gaixotasuna da, kutsatutako animaliaren kirio sistema eragiten duten proteina okerrekin lotua dagoena. Berez, gizakiarengana ezin da igaro gaixotasun
|
hau
eta horrela izan da bi mende eta erditan, baina egun batean norbaiti animalia belarjaleak haragijale bihurtzea bururatu zitzaion eta gaur egungo amesgaiztoari atea ireki zion.
|
|
|
Egoera politiko
|
honek
eta Instituzioen norabide berriak hiritarren iritzi eta pentsamoldeetan lekua eta isla aurkitzen duten neurrian, egoera gero eta zailagoa eta jasangaitzagoa bilakatuko zaigu euskaltzaleoi.
|
|
|
Argiako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Argia II, 6 or.) ere liburu
|
honen
eta aurreko poema liburuaren artean dagoen alde handia azpimarratu zuen, kartzelan bizi izandako esperientzia jotzen zuen horren kausatzat: "... olerkiak egitearen iraunkortasun horren atzean beste egia hau agertzen zaigu nabarmen:
|
|
|
Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede horrekin bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu
|
honetakoei
eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen. Lan literarioa" planteamendu ideologiko horren alde egiteko bitartekotzat erabiltzen omen baita eta" konpromezu" horren zerbitzutan jartzen." (J.S.Irakurketa proposamen bat, 76 or.)
|
|
|
Laberintoaren oroimena (Baroja, Donostia, 1989) izenburuaz argitaraturiko saio bilduman Sarrionandiaren lehen poema liburu
|
honetaz
eta hiri horietako bakoitzean omenduriko olerkarien izenak eman ondoren, zera dio Jon Kortazarrek: " Zentzu honetan Sarrionandiaren poesia metaliteratura da, literaturari buruzko literatura, euskaraz egindako collagea.
|
|
|
Horren arabera, ez luke behar laguntza berezirik. Baina, hara hor, Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku du hizkuntzei dagokien arazo
|
hau
eta bera da Europako Batasunean hizkuntza gutxituen aldeko gutunari betoa jarri diona, bere Konstituzioaren 2 artikuluaren kontrakoa omen dela eta. Orain onartu duelarik, zer gertatuko ote bere Estatu barnean?
|
|
|
Eta arestian aipatu dudanak, honen 247 eta 265 orrialdeetan dioena du lekuko. Une honetan, esan beharra dut, Euskararen ostarteak inprimategian zela lortu nuela aipatzen dudan liburu
|
hau
eta gehigarrizko zati bat denboraz igorri nuela inprimategira, baina zoritxarrez, argitaratzailearen axolagabetasunagatik, kanpoan gelditu zela.
|
|
|
Eta gaur egun oraindik geldi dago. Zeren Frantziako Estatu Kontseiluak bere esku omen du hizkuntzei dagokien arazo
|
hau
eta Europako hizkuntza gutxituen aldeko gutun horri betoa jarri baitzion, arrazoibidetzat adieraziz bere Konstituzioaren 2 artikuluaren aurkakoa dela. Artikulu horrek, horrela, Europaren izaera naturala ukatzen du eta aldi berean anaikiro elkartasunean bizi ahal izateko era arriskuan jarri.
|
|
|
FraiBartolomerendokumentaziougarian badatorarazo
|
hau
eta nola bete
|
|
|
Orokorrean hitz eginda, Europako Batasunak arlo honetan duen asmo nagusia, bestelako ekonomia sektoreetan bezalaxe, ikus entzunezko komunikazioarenazpiegitura, zerbitzu eta ondasunen trukerako merkatu komuna eratzea izan da. Horrekin batera, pisuzko beste arrazoiak, Europako ikus entzunezko sektorearen garapenasustatzea, eta, azken urteotan, halaber, informazioaren gizarterako bidean jarrita, sektore
|
honen
eta telekomunikazio eta informazioaren teknologiako arloen artekobat egitea bultzatzea izan dira.
|
|
|
Teknika
|
honetan
eta berari eusten dioen oinarri teorikoetan, bigarren mundu gerratea erabakiorra gertatu zen. Ikuspuntu psikoanalitikoko hainbat psikiatrek. Bion ek eta Foulkes ek adibidez?
|
|
|
Orain artekoarekin konparatuz, noraino gainditzen da azaldutako egoeraomenaldi liburu honetan jasotzen diren lanak kontuan hartzen badira? Berriz ere, ordea, garrantzi handienekoa da,
|
honi
eta beste zenbait galderari emango zaizkienerantzunak baikorrak izatea: bai gorago aipatutako gai honi buruzko eztabaidasortzeko, baita ondoren ikerkuntza bera indarrez bultzatzeko ere.
|
|
|
Horrela esanda, ohitura eta sinesmenak zuzenean lotzea eta gizarte harremanekinerlazionatzea gehiegi dela pentsa daiteke. Errealitate soziala, ordea, bat dator proposamen
|
honekin
eta ez da batere bitxia ohitura sozial bat besterik ez dena balio eta legesozial bilakatzea, nonbait idatzita izan ala ez8.
|
|
|
Irrati mota berri
|
honen
eta irrati konbentzional edo hertziarraren artean zer nolako aldea dagoen argi ikusteko, pentsa dezagun Interneten jartzen den estazio edo guneak hiru datu zirkulazio egitea posibilitatzen duela, dela soinu, dela irudi, dela testu soilaren zirkulazioa egiten dugunean, irrati hertziarrean kasuan lor ezin daitekeena. Lehenbiziko zirkulazioak unicast izena dauka.
|
|
|
tximistek sua sortzen dute, zuhaitz zaharrak erori egiten dira..., eta landare ezberdinek kolonizatzen dituzte sortutako soilgune berriak; hau da, pagoez gain, landare ugarik dute pagadian kokagune aproposa aurkitzeko aukera. Ustiatutako basoetan, aldiz, zuhaitz gehienak adin bertsukoak direnez eta zuhaitzen arteko distantziak berdinak direnez, itzala askoz ere homogeneoagoa da eta landare gehienen hazkuntza galarazita dago;
|
honek
eta zuhaitz zaharren ezak, noski, asko mugatzen du animalien dibertsitatea. Gizakiak mendeetan zehar ustiatu ditu pagadiak, pagoa bultzatuz (egur onaz gain aziendentzako pagatxak ematen baititu), beste espezie batzuen kalterako.
|
|
|
Estatuak hartutako konpromisoak, edozein eratan, ez zuen iraun aldaketarik gabe. Esan daiteke 1868 arte oinarrizko printzipioek iraun zutela, baina ordutik aurrera laizismorako joera nabarmena izan zen Estatuaren aldetik,
|
honen
eta Elizaren arteko eskola gerra Estatu espainiarreko hezkuntzaren historiaren ardatz nagusienetariko bat izango zelarik.
|
|
|
" Ez zaitez hainbeste kexatu, gizona!", esaten zion bere gurutzetik," ni kexatzen al naiz, e? Arantzazko koroa
|
honekin
eta, iltzeak edonon eta... ni kexatzen al naiz?" Redios. Eta gainera arrazoi zuen.
|
|
|
Sandwich bat erosi dut, bejetala, eta postrerako utzi ditut hegazkinean gosariarekin batera eman dizkidaten gurina eta marmelada. Azkenean mokadua labur geratu zait eta, arrasti osoan zehar tripak gurru eta gurru eduki ondoren, kafe merke hau da,
|
hau
eta ezer ez besterik, zutik jarraitzeko behar nuena. Goizegi da oraindik afaltzeko.
|
|
|
Zeren, hark skribaturik utzi zuen kartaren arabera, ezin izan baitzitekeen bertzela... nahiz eta karta hura jaun Albert Etxegoienen sasoinean —aitona Ni ko lasen aitarenean— galdu zen... Baina hemendik ateratzen haizenean, soseguz mintzatuko gaituk,
|
honetaz
eta hartaz... Eta jakin ezak, bitartean, ezen protestantei buruz erraiten diren gauzak —deabruak bezalakoak direla eta, halatan, adardun eta isatsdun—, funsgabeak direla eta gezur handiak; baina ireki ongi begiak eta erradak adarrik edo isatsik ba ote dudan:
|
|
|
" Guztia ez bat ez bi izan zuan! —erran zidan osaba Joanikotek, bihotza artean bero— Testamentaz ari gintuan,
|
honetaz
eta hartaz, noiz eta bat batean erran baitzidan: ‘So egiten diadan bakoitzean, ene arreba Joana ikusten diat, hire izeba Joana alegia.
|
|
|
Eta nola, beraz, kontradikzioneak, hartaraz gero, itxurazkoagotzat jotzen ditudan egiazkoagotzat baino, zer gertatuko litzateke, baldin, zuk gutunean erraiten zenidan bezala, Giordano Brunoren ideiak aintzakotzat hartu eta are urrunago joanen bagina? Izan ere, mundu
|
honetaz
eta bertzeaz mintzatzen gara franko, baina zer, mundu hau eta bertzea bat eta bera balira. Materiaz eta spirituaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira, espazioaren infinitutasunean?
|
|
|
Eta nola, beraz, kontradikzioneak, hartaraz gero, itxurazkoagotzat jotzen ditudan egiazkoagotzat baino, zer gertatuko litzateke, baldin, zuk gutunean erraiten zenidan bezala, Giordano Brunoren ideiak aintzakotzat hartu eta are urrunago joanen bagina? Izan ere, mundu honetaz eta bertzeaz mintzatzen gara franko, baina zer, mundu
|
hau
eta bertzea bat eta bera balira. Materiaz eta spirituaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira, espazioaren infinitutasunean?
|
|
|
Eta bertze egun batean Miguel de Sandoval ezagutzeko parada izan nuen: zure lagun min hura, Pirinioetako Bakearen ondotik Bordeleko unibertsitatean ezagutu zenuena, zeinarekin bildu izan baikinen behin edo behin,
|
honetaz
eta hartaz mintzatu ahal izaiteko, baita Tomas Mororen Utopia z ere, egun batean. Eta nola mintzatu zen Miguel, Utopiaren alde, Makiaveloren kontra!, erraiten zigula:
|
|
|
Eta numeroen mundu horretan bakoitzak bere inportantzia dik, zeren numero bakoitza izan baitaiteke zurrunbilo baten sorleku edo ustekabeko pintzelada batena. Eta munduaren kontzepzione berri
|
honetan
eta magiarekin zerikusirik ez duten numeroen errealitate horretan —zeren eta ni ez bainaiz Ficino edo Pico della Mirandolaren eskolakoa eta ez baitut aritmologia mistiko misteriotsurik sinesten—, goia eta behea eta koadroaren alde guztiak mugimenduak lotzen ditik... eta arestian aipatu numeroen zurrunbiloek lotzen ditiztek. Eta zurrunbilo horiek, pintorearen odolean ere sartzen direlarik, gorputzean eta kontzientzian tenpesta eta ekaitza eragin ziezaioketek.
|
|
|
Harik eta amak egun batean aulkia eta bazinak ekartzea erabaki zuen arte. Eta, handik aitzina, moda berria nagusitu zen gure etxean, aitaren kontsentimenduarekin, are gehiago jakin zuenean ezen Frantziako errege Louis XIV.a ere halaxe ibiltzen zela, bai palazioan eta bai gudu lekuetan ere, kakontzia tronutzat harturik, hari eta
|
honi
eta mundu guztiari manuen emaiten.
|
|
|
Bazkarian, hatsarrean bederen,
|
honetaz
eta hartaz aritu ginen, aitak egin bidaiaz, etxeko tigrearen ihesaldiaz, zeren eta piztiak lehengo urteko uda hondarreko egun batean egin baitzuen ihes oihanerat, eta zeren mila historia entzuten baitziren herritarren ahotan, tigreak Pagabasoko leizea hartu ote zuenetz gordelekutzat, eta handik ateratzen ote zen gauero bere egitekoen egiteko... gai korapilatsuak alde baterat utzirik, kortesia oso...
|
|
|
—eta, erranaz damutu balitz bezala, gaineratu zuen—: Baina zer nabilkizu ni hemen
|
hau
eta hura eskaintzen, zuhaur zaitugunean etxeko jauna?
|
|
|
Moneda hauek, bertzalde, ez zaizkik gaizki etorriko, heure bidaiako gastuei buru egiteko —eta, begietarat so egiten zidala, hala solastatu zitzaidan gero, betartean irri bihurri bat ezkutatzen zuela—: Bidaia ona izan diagu Indietarik honat, eta luze mintzatu gaituk
|
honetaz
eta hartaz... Ordea, orain arte erran ez badiat ere, balitekek Urbiain apur bat mudaturik ikustea.
|
|
|
—Baina, izurrite hura iritsi baino lehen, kontatu behar dizut nola mintzatu zitzaidan aita Bartolome bere bisita haietarik batean
|
honetaz
eta hartaz... baita nik artean egin gaberik nuen testamentaz ere, eta nola kontseilatu zidan ezen jauregia ospital baten egiteko erabil nezakeela, edo Jesusen Konpainiaren eskutan ere utz nezakeela, hura kasik onena!, zeren Konpainiak baitzuen kontu haietan jende aditurik eta ezin prestuagorik, Jainkoaren zerbitzari leialak guztiak, jauregia modurik onenean enplega zezaketenak, Jainkoaren jainkoz... " Pentsa ezazu", erran zidan hark, eta nik baietz erran nion, pentsatuko nuela.
|
|
|
—Eta hala, bada, heldu zen, bai, halako batean, izurritea —erran zuen amak— Eta aita Bartolome egun haietarik batean Iruñatik etorri, eta ikusi zuenean izurriteak eragin miseria, erran zuen, ukabilak hertsatzen zituela: " Urbiainek ez du konponbiderik izanen, Pagabasoko leizea estali arte!" Baina aita jesuitak mintzagai gehiago zituen, itxura batean, bere zakuan, eta hala aritu ginen orduan ere
|
honetaz
eta hartaz... eta, Iruñarat itzuli aitzin, galdetu zidan: " Pentsatu al duzu lehengoan erran nizun zer hartaz, andere Graziana...?" Ene testamentaz eta jauregiaren etorkizunaz ari zitzaidan, jakina...
|
|
|
Eta soineko haiek beren historia zuten, jakina... eta, hala,
|
honen
eta haren hitzetarik berehala jakin nuen ezen don Fidel Urdanburu zazpi emaztekirekin bizi zela eta haiek aldatzen ibiltzen zela, halako tailuz, non, batez gogaitzen zenean, beheko txaboletarat igortzen baitzuen, bere soinekoarekin, zeren eta soineko hura baitzen haien zerbitzuen ordain, eta etxeratzen zuen, haren orde, bertze emazteki indiar bat, zeinarentzat erosten baitzuen bertze soineko bat....
|
|
|
Eta irabazi ninduen, gainerat, lehen egunetik beretik. Zeren eta, amak ez bezala, zeinak bere usteak eta iritziak ezartzen baitzizkidan eneak entzun ere gabe, hau honela da eta hori horrela da, eta
|
honetaz
eta horretaz ez dago hitz egin beharrik, zeren eta hemen nihaurk manatzen baitut, doña Lidiak, aldiz, entzuten eta aditzen baitzidan. Eta zalantzaren ertzetik hitz egiten zidan gero...
|
|
|
Eta, hala eta halatan, burutik kendu ezin zuen tratu hura, alde batetik, eta errege erreginen ezkontza hartan ikusi zuen luxua eta kirkileria, bertzetik, horditurik bezala etxeratu zitzaigun. Eta bazkalordua iritsi zen, eta batean
|
honetaz
eta bertzean hartaz aritu zitzaigun aita, isildu ere gabe, zozoak udaberrian baino kalakariago.
|
|
|
Eta ibai Orinocoren ahorat iristeko, bertzalde, La Hispaniolan lehorreratu genuen, lehen urrats gisa, profitatuz galeoi flotak uharte hartan egin izan ohi zuen geldialdia. Hurrengo urratsean, berriz, txalupa edo untzi tipi bat aloka geniezaiokeen bati... edo,
|
honi
eta hari adituaren arabera, guhaurk egin genezakeen baltsa xume bat modu ezin merkeagoan, bela eta guzti, esklabo beltz batzuen laguntzarekin —zeren baitzirudien ezen La Hispaniolako uhartea esklabo beltzez beterik zegoela—, halako tailuz, non, handik aitzina, baltsa hartan abia baikintezkeen, lehenik ekialderantz eta gero hegoalderantz, uhartez uharte —zeren eta inguru hura arrosa...
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, nola bazkari afarietako solasetan ama adi egoiten zen, gogotsu eta gogoetatsu, noiz eta osaba Joanikot eta prezeptore jaun Marcel mintzatzen baitziren
|
honetaz
eta hartaz —diskrezionez eta kortesia osoz, beti ere, amaren aitzinean—, haienganik zer edo zer ikas zezakeelakoan, zientziaz edo filosofiaz... Horrekin ez dizut erran nahi ezen ama, haiei beha, liluraturik bezala egoiten zela, lerde jario, zeren eta permatzen eta entseiatzen baitzen, aitzitik, pudoreak edo bere izaiteko moduak hartaraturik, sentimenduen gordetzerat eta estaltzerat, eta, ondorez, urruntasun haren erakusterat; aldi hartan, halarik ere, haren urruntasuna ez zen guztiz urruna, nola izanen baitzen gauzak okertu zirenean, eta urruntasun hark bazuen, halatan, hurbiltasun eta berotasun puntu bat, igartzen zitzaiona, batik bat, osaba Joanikoten aitzinean —nahiz eta orduan ere osaba Joanikot zèn bezalakoa zen, eta jende guztiarekin ibiltzen zen, eta ume handi bat bezalakoa zen—, halako suertez, non baitzirudien ezen ama bekatutxo haiek barkatzeko disposizionean zegoela, edo ez ikusi egiteko bederen, osabari baina ez bertze nehori.
|
|
|
...atik beharbada, Mattini gauzak berez heltzen zitzaizkion, lekutik mugitu gabe —hala heldu zitzaizkion, konparazione, primutasuna eta primutasunak eskaintzen zizkion bertze lehentasun guztiak, aitaren benedizionearekin—, hura zelako protagonista eta aktore nagusia, eta ni ikuslea; baina ikusle izaiteak, bertzalde, begia eta behakoa zorroztu zizkidan, zeren eta paratu behar izaiten bainuen
|
honi
eta hari beha, hemen zer gerta han zer gerta, eta gauzei hemendik eta handik behatu behar izaiteak eta haiei buruz behin eta berriro pentsatu behar izaiteak bertzeek nekez ikus zitzaketèn gauzen ikusterat eraman ninduten; eta entzule izaiteak, berriz, belarriak zolitu zizkidan, halako tailuz, non nornahik erran baitzezakeen nitaz, oker handirik gabe, ezen amaren belarri zulotik erditua izan beha...
|
|
|
...behatu behar izaiteak eta haiei buruz behin eta berriro pentsatu behar izaiteak bertzeek nekez ikus zitzaketèn gauzen ikusterat eraman ninduten; eta entzule izaiteak, berriz, belarriak zolitu zizkidan, halako tailuz, non nornahik erran baitzezakeen nitaz, oker handirik gabe, ezen amaren belarri zulotik erditua izan behar nuela, Gargantuak bezala, zeren, nola egun osoan egon behar izaiten bainuen
|
honi
eta hari adi, hala egin baitzen ene entzutea hagitzez ere sentiberagoa, ene belarria ikustezinki zabaldu balitz bezala, bazter guztietarat iristeko gai... eta hala eta halatan aditu behar izaiten bainituen anitzetan aditu nahi ez nituen hitzak ere, nola egun hartan, zeinean aditu nuenak markatu eta zigilatu baininduen, bihotzaren erdian.
|
|
|
Ezagun ditugu munduan ipuinak eta historiak asmatzen dituzten skribatzaile sonatuak, nola Boccaccio edo Cervantes, baina ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen nekez ediren daitekeela Berceokoaren don Bildur hura baino asmatzaile joriagorik eta emankorragorik?
|
Honetan
eta hartan eta bertze mila gauzatan egon naiteke dudos, baina horretan ez dut dudarik. Eta uste dut ezen hala izan zela atzo, eta hala izanen dela bihar.
|
|
|
Baina natorren berriro kapitainarenganat: izan ere, zenbat eta zenbat mintzatu ginen kapitaina eta biok, itsasoratu aitzin,
|
honetaz
eta hartaz, baina batik bat itsasoaz eta itsasoarekin loturikako hainbat gaiz...! Eta konbertsazione haietan hura zen kasik beti erraile eta irakasle, eta ni entzule eta ikasle... eta hala hitz egin zidan, konparazione, euskaldunek urruneko itsasoetan egin izan zituzten balentriez, balearen arrantzuan; hitz egin zidan marrazoez eta bertze mila arrain suertez; hitz egin zidan Ekialdeko Indiaz eta Mendebalekoaz, non ezin konta ahala lurralde hauteman baitzitezkeen, eta bertze hainbat herri eta gizon arraza, bakoitza bere izatasunarekin eta ez sinesteko moduko sinesteekin; hitz egin zidan urpean zeuden su-mendiez, zeinetarik uharteak eta artxipelagoak sortzen baitziren...
|
|
|
Samindu eta sumindu zitzaidan apeza, erranez ezen, errespetua eta begirunea zor niola Jainkoaren ministroa zen aldetik, baita ni baino zaharragoa zen aldetik ere, eta ezin seriosago mehatxatu ninduen ezen auzitarat eramanen ninduela. Jalgi ziren liskar hartan kapitaina eta frantsesez zekiten bertze hiruzpalau marinel ene alde, erraiten zutelarik ezen giristino zaharra nintzela, eta estatu eta kondizino ezin hobekoa, Nafarroako handiki baten semea,
|
hau
eta bertze, eta, nola mundu honetan kasik ez dagoen ate hertsirik, urrezko edo zilarrezko gakoz ireki ezin daitekeenik, amore eman zuen finean apezak zilarrezko hiru errealen truke. " Gure erlijioneak barkamendua aldarrikatzen du eta seguratzen dizut ezen hiru meza emanen ditudala zure arimaren salbazionearen alde, moneda bakoitzeko bat" eta, monedak eskuko hatzez laztandu eta irri maltzur bat luzatzen zidala, nehongo lotsarik gabe egotzi zidan:
|
|
|
—Kontu horrexekin etortzen zait larunbatero, ez dakit zenbat denboraz geroztik. Aspertu dela mundu
|
honetaz
eta pilula bat emateko, behin betikoz lokarrarazten dutenetarik. Eta nik,, ez ematen, eta orduan hura zakartzen eta garrasika hasten, eta barride guztiek jakin behar Rosarioren zorioneko pilularen berri.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta
|
honi
eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpi... Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Baina, esan bezala, orain desberdin begiratzen diot bizi  tzari, paisajeari, gizonei (dagoeneko ez dut pentsatzen gizon bat musukatu edo berarekin oheratuz gero, bizitza osoa harekin eman behar dudanik; haiek, bestalde, desberdin begiratzen didatela eta aintzat hartzen nautela ohartzen naiz). Goizean, esate baterako, Rubenekin gustura ibili naiz anasazi indiarren erruinetan ikusmiran;
|
honetaz
eta hartaz hitz egin dugu, gai hutsalak hizpidera ekarririk, baina oso atsegina egin zait haren begirakune lotsa  tia nirearekin gurutzatzea, edota hura lotsagorritzen ikustea Tomek eskutik kamera kendu, eta esan dionean:
|
|
|
Atzo geratu ginen bezala baina New Yorken ez bezala, gaur goizean Danek furgonetan eraman gaitu hiriaren lehen inpresioa har genezan.
|
Hau
eta beste ikusten ari ginela, kalean nabarmentzen zen eskale pila gorabehera, hiria Boston edo Chicago bezain atsegina iruditu zait, baina oker nengoen, oso oker laster desatsegin baino desatseginago iritzi diot.
|
|
|
Mutil euskaldun gazte bat aitarengana joan omen zen, ezkondu egin behar zuela eta. Aitak pozarren hartu zuen albistea, familiak aurrera egitea ongi zegoela, familiaren deiturak irautea hobeki zegoela, eta
|
hau
eta beste esan zion haren bozkarioa agertzearekin batera. Semeak, aitaren oniritzia jaso ondoren, madrildar batekin Madrilen bertan ezkontzekoa zela argitu zion.
|
|
|
Gainerakoak aurrena isilean geratu diren arren, berehala ahots handian mintzatzen hasi dira: orain ulertzen dela Luis atzoko epaiketan egon ez izana, norbaitek Visitor Center en neska arrotz batekin ikusi zuela, eta
|
hau
eta beste.
|
|
|
Fiskala (T) berriro ere oldarrean hasi da eta bere protesta erakutsi du, Hillaryri (O) inork ez diola deitu, epaimahaikideak ez daudela han etxe barneko belaxkeriak entzuteko, eta
|
hau
eta beste. Baina Epaileak (L) ez du protesta aintzat hartu eta, era berean, ez du onartu Estherrek Hillaryren (O) hitzalditxoa txaloka hartzea.
|
|
|
Javi Cilleroren lana saritua izan zen 1999ko Donostia Hiria lehiaketan eta antolatzaileak, aurrezki kutxa horrek, ardura bere gain hartu eta taulara eramatea erabaki zuen, produktore, manager eta saltzaile bihurtuta. Baliabide ugari eskaini zaizkio lan
|
honi
eta oso txalotzekoa da ekimen hau, non eta ez den egun bateko lorea. Oso garrantzitsua da zirkulua osatzea lortzen delako:
|
|
|
N murritza izaki, gazteen probaleku eta zailtzeko aukera izateari ere uzten ari zaio antzerki amateurra gaur egun. sIpar Euskal Herriko antzerkigintzan ez da sumatu aurrerapausorik azken urte
|
honetan
eta desintegrazioaren bide beretik doala esan daiteke; nahiz eta taldeek kalitatea<3 ren errekonozimendua lortu izan duten beti, nahiz eta bertako idazleek behin eta berriro sariak jaso, oso esparru txikian eskaintzen dira euren muntaiak eta kasu honetan muga ez da banaketa administratibo hutsa. Ipar Euskal Herrian emanaldiak eskaintzeaz gain, Hego Euskal Herrira ere iritsi lukete, baina urrats hori egitea ezinezkoa dirudi gaur egun. Ea eurak ere azken mohikanoez mintzatzen hasi diren une honetan bertako antzerkigintzari ateak zabaltzen zaizkion.
|
|
|
Estatu espainiarrean egunkari ugari dira bere webgunean zerbitzu hau dagoeneko eskaintzen dutenak. Kataluniako La Va nguardiaizan zen aitzindaria ekimen
|
honetan
eta azken urte honetan asko eta asko izan dira bide berari ekin diotenak.
|
|
|
Bestalde, azken urteotan, behin eta berriz entzuten da liburuak bizitza laburra daukala gizarte berri
|
honetan
eta telekomunikazio sareen artean itoko dela. Oraingoz historia zein den badakigu, profeta guztiek huts egin dute, eta inprimatua da oinarrizko medioa ezagutza erregistratu, bildu, antolatu, kontserbatu, erabili eta zabaltzeko.
|
|
|
Ustezko sentimenen sentsazio pribatuei dagozkien perpausek, egoera fisikoak —espazioan eta denboran gauzak kontuan hartzen dituzten egoerak, hain zuzen— deskribatzen dituzten beste perpausen baliokideak izan behar dute. Esanahia ‘Uste dut gorria orain eta hemen ikusten dudala’ motako enuntziatuetan oinarritu beharrean, fisikalistaren aburuz hobe litzateke ‘Hau gorria da’ edota ‘Norbaitek u unean eta t tokian
|
hau
eta bestea hautematen du’ motakoetan oinarritzea. Horrela, esanahia duten enuntziatuak subjektuarteko hizkuntza batera murriztu zitezkeen, Carnapek ‘gauza hizkuntza’97 edo ‘gauza hizkuntza fisiko’ deiturikora, hain zuzen ere, zeren
|
|
|
Bi mende geroago, 1879an hain zuzen ere, Fregek Begriffsschrift edo Kontzeptugrafia26 idatziko zuen, logika paradigma zehatz eta ez aristotelear gisa finkatuz, eta Leibnizen asmoak berpiztuz. Idatzi
|
honek
eta George Boole ingelesaren The Laws of Thought [Pentsamenduaren legeak] liburuak logika matematikoan izandako iraultzaren zutabeak ezarri zituzten. Vienako Zirkuluan, haatik, lehendabizikoaren lana onartuko zuten aitzindari gisa, batik bat Carnapek logizismoari emandako ongietorrian, Fregeren eragina ia absolutu bihurtu baitzen XX. mendeko hasierako pentsamendu analitikoan.
|
|
|
Zentzu erabatekoan, sublimea, garrantzitsua edo azalezkoa den proposiziorik ez dago. Agian zuetako bat ados dago
|
honekin
eta Hamleten hitzak gogoratuko ditu: " Ez da ezer onik edo txarrik, baizik eta pentsatzeak egiten du hala".
|
|
|
Hurrengoa esan liteke: gertakizun
|
hau
eta beste hau suertatu dira; barre egin, egin ahal baduzu.
|
|
|
Horrela aritu da goizean, Puertoko kartzelaz eta lezioak eman asmotan hurbildu zaion matrikulatu uste batekin: zazpi urte daramala kartzelan eta Antxoni
|
hau
eta hura esplikatzen. Zazpi urte urte asko da kartzelan egiteko, baina hemezortzi daramatzan bati lezioak emateko adina ez agian.
|
|
2001
|
|
|
Blindaje kontuak aipatu genituen EAJk bere garaiko apustua borondate onez egin zuelakoan. Udalbiltza behar objektibo bat da herri
|
honetan
eta ez dago martxan jarri beharrik ezeren truke. Gaur egun ezin da politika abertzalerik egin Lizarra Garazi eta Udalbiltza erreferente politiko gisa izan gabe, eta alde horretatik, gutxienez eskema politikotan hori blindatua dago.
|
|
|
Urtero berrogeita hamar gaztek abiatzen dituzte euskarazko kurtsoak. " Egia" taldea arduratzen da ekimen
|
honetaz
eta dantza eta sukaldaritza ere talde honen ardura da. Etxeko bazkideek bi abesbatza osatzen dituzte:
|
|
|
Bordele Akitania erregioko eta Gironda eskualdeko hiriburua da. Iragan mendeko Mundu Gerra bien aitzinetik ere harreman estuak zituzten hiri
|
honek
eta euskaldunek. Erromanizazio garaian Bordelen euskara mintzatzen zen ustea aski sendoa da.
|
|
|
Emmenthal en antzera landua, benetako Gruyere ak ez dauka zulorik, nahiz eta jende gehienak gazta
|
hau
eta zuloak sinonimotzat hartu. Arazoa zera da, suitzarrak lehenbizi Emmenthal esportatzen hasi zirela, eta gero Gruyere, eta bien zaporea antzekoa denez kanpoko erosleak zulorik gabeko Gruyere faltsua zela pentsatzeari ekin zioten.
|
|
|
Azken uneraino gogor behar izan zen borrokatu, laborantzan jartzea lortu arte aipatutako neskak. Horrelako egoera asko daude gure Iparralde
|
honetan
eta, ziur aski, izango ere dira hurrengo urtetan.
|
|
|
Endorphina dezente isuriak gara gu txalaparta jotzen eta txalapartaren inguruan lanean", azaldu digu Harkaitz Martinezek. Duela bi urte hasi ziren lan
|
honetan
eta joan zen udan Amasan IZ estudioan grabatu ondoren, orain ikusi du argia.
|
|
|
Baina bestaldetik, gure orografia malkartsua dela eta, giza-asentamenduak eta komunikazio bideak haranetan kontzentratzen dira. Errealitate
|
honek
eta azken urteetako industria garapen ikaragarriak eta honekin lotutako hazkunde demografikoak, gizakiaren aldetik ibaiek jasaten duten presioa pentsaezinezko mailetara iristea eragin dute. Uren kutsadura handia, ibaiertzen suntsidura eta kanalizazio basatiek gure ibai eta erreka gehienak benetako gandolak bihurtu dituzte.
|
|
|
Eta kito. Orain antzerki egitaraua egiteko ahaleginetan dabiltza, antzerkia suspertu herrian eta
|
hau
eta beste. Antzerkizaleen ekimenek jasotzen dituzten traben beste adibide bat besterik ez.
|
|
|
Iritzi kritiko honek ez ote du Batasuna mesfidantzaz ikusten esaten delako
|
honek
ETArekiko menpekotasuna duela, eta herritarren gehiengoak honen borroka moldea errefuxatzen duelako?
|
|
|
Hainbestetan aipatzen den demokrazia honek zuloak besterik ez ditu eta, finean, herriaren esku lukeen zerbait izan beharrean boteretsuenen esku dagoen tresna bat da. Baina sare horren baitan guk ere bizimodu mota
|
honi
eta ditugun ondasunei eutsi nahi diegu hein handi batean. Beraz, egoera kritikatzen dugu alde batetik, baina bestetik zaku horretan sartuta gaude.
|
|
|
Oso gogorra da bizkartzaina eramatearena, kolpe ikaragarria hartu dut
|
honekin
eta oraindik ez dut ondo gainditu, batez ere eremu politikoan sozialista naizelako, baina eremu pertsonalean anarkista. Txoria kaiola batean bezala senti tzen zara.
|
|
|
Aurki hirugarren liburu bat kaleratzea aurreikusi dute. Tolosako Gipuzkoako Artxibo Orokorra, Valladolideko Chancilleriako artxiboa, Simancas eko Gaztelako Koroaren Artxibo Orokorra, Iruñeko Elizbarrutiko artxiboa, Espainiako Historiako Erret Akademiakoa... iturri ugari arakatu dituzte azken hamarkada
|
honetan
eta, hala ere, oraindik egiteko ugari dutela diote
|
|
|
Hozteko itsasoko ura erabiliko da. Proiektu
|
honen
eta birgasifikazio lantegiaren sustatzaileak BP, EEE, Iberdrola eta Repsol dira.
|
|
|
ETAk borondate soilez hartzen ditu bere erabakiak, nor hiltzen duen bere borondate soila da. Bere desprestigioa gero eta handiago da ordea, herri
|
honek
ETA bere lekuan jarriko du denbora luze baino lehen. ETAren jarduera luzerako edo motzerako izan, guk tinko jarraituko dugu gure aldarrikapenetan, lehendakariak esandako bidetik.
|
|
|
Hauen ondoan, J.J. Lasa psikiatraren baieztapenez osatutako testuak benetan dira azpimarragarriak. Dagoeneko Ene Jesus nobelaren epilogotik ezagutzen genuen psikiatra hau, fikziozko pertsonaia bihurtu zaigu nobela
|
honetan
eta bere garrantzi narratiboa dudaezinezkoa da. Askotan ironia izugarriz euskal gizarteaz eta gure topikoez ematen dituen interpretazioekin batera (elkarte gastronomikoetako gizon mantaldunen trabestismo gordeari dagokion pasarteak irribarre bat baino gehiago eragingo du), heriotzarean aurrean gizakiok dugun beldur eta bakardadea, heriotzaren inguruko gizarte eta erlijio sineskeriak, neurosiak,... eta nola ez, protagonistaren ametsetan azalduko den" mater terribilis" a gai dituzten gogoetak daude (hau ere, Ene Jesus eko amaren modura," zapi txuritxoa manga beltzetik ateratzen duena").
|
|
|
jatorriz donostiarra (hau ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume
|
honen aurrean
eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan legoke: Juan Martinek ongi luzatu behar du Victoria5 Woody Allen:
|
|
|
arotza izatearekin. Aitak altzari onak egiten zituen moduan egiten ditu berak poemak, lan
|
hau
eta askotan entzun zaion esaldia da ofizioa baita, ez kondiziorik gabe, baina ikas litekeena ere badena.
|
|
|
Ingurumena babesteko lanak leku garrantzitsua du Fundazio
|
honetan
eta Eroski Taldeko saltokietan ekintza ekologikoak ¿ poltsa berrerabilgarriak, poltsa kamisetak biltzea, sentsibilizatzeko kanpainak... ¿ bultzatu edo ingurumenarekin edo ingurune lokalarekin erlazionaturiko ekimenentzako laguntza programetan edo Hirugarren Mundurako garapen jasangarriko proiektuetan laguntza ematen du Fundazioak.
|
|
|
CONSUMERek era honetako parkeetako segurtasunean aditu direnen aholkularitzaz eta haiek ezarritako parametroetatik abiatuta aztertu dute atal
|
hau
eta 30 aldagai baino gehiago aztertu dituzte, parke horiek erabiltzaileari segurtasun kontuetan eskaintzen diotena neurtzeko.
|
|
|
(10) Ur parkeetan bakarrik aztertu da atal
|
hau
eta uraren sumingarritasuna eta gardentasuna, dutxa kopurua eta funtzionatzen duten.
|
|
|
barazki eta fruta batzuek daukaten karotenoidea da
|
hau
eta erradikal askeen eragina galarazten laguntzen du, C eta bitaminen eta entzima glutation peroxidasaren eginkizun antioxidatzailea indartuz.
|