|
2000
|
|
|
Ustezko sentimenen sentsazio pribatuei dagozkien perpausek, egoera fisikoak —espazioan eta denboran gauzak kontuan hartzen dituzten egoerak, hain zuzen— deskribatzen dituzten beste perpausen baliokideak izan behar dute. Esanahia ‘Uste dut gorria orain eta hemen ikusten dudala’ motako enuntziatuetan oinarritu beharrean, fisikalistaren aburuz hobe litzateke ‘Hau gorria da’ edota ‘Norbaitek u unean eta t tokian
|
hau
eta bestea hautematen du’ motakoetan oinarritzea. Horrela, esanahia duten enuntziatuak subjektuarteko hizkuntza batera murriztu zitezkeen, Carnapek ‘gauza hizkuntza’97 edo ‘gauza hizkuntza fisiko’ deiturikora, hain zuzen ere, zeren
|
|
|
Bi mende geroago, 1879an hain zuzen ere, Fregek Begriffsschrift edo Kontzeptugrafia26 idatziko zuen, logika paradigma zehatz eta ez aristotelear gisa finkatuz, eta Leibnizen asmoak berpiztuz. Idatzi
|
honek
eta George Boole ingelesaren The Laws of Thought [Pentsamenduaren legeak] liburuak logika matematikoan izandako iraultzaren zutabeak ezarri zituzten. Vienako Zirkuluan, haatik, lehendabizikoaren lana onartuko zuten aitzindari gisa, batik bat Carnapek logizismoari emandako ongietorrian, Fregeren eragina ia absolutu bihurtu baitzen XX. mendeko hasierako pentsamendu analitikoan.
|
|
|
Zentzu erabatekoan, sublimea, garrantzitsua edo azalezkoa den proposiziorik ez dago. Agian zuetako bat ados dago
|
honekin
eta Hamleten hitzak gogoratuko ditu: " Ez da ezer onik edo txarrik, baizik eta pentsatzeak egiten du hala".
|
|
|
Hurrengoa esan liteke: gertakizun
|
hau
eta beste hau suertatu dira; barre egin, egin ahal baduzu.
|
|
2001
|
|
|
ezerk kontra egin ezin dielarik aro batek besteari jarraitzen diola erakusten digu; edo nolatan gizakiak nahi ez arren hilkorrak diren halabeharrez, eta bizitzaren jabe direla bere buruari bizitza eman ez badiote ere; abisatzen digu munduak ere ezin izan duela bere burua sortu. Munduaren ezintasun
|
honek
eta bestelako ahuldadeek mundua hauskor eta kontingente bihurtzen dute kristauaren begietan, eta kontingentzia horren azalpen bat bilatzen du, eta ahuldade eta ezintasunen gainetik munduak dituen existentzia, erregulartasuna eta nolabaiteko indarraren zergatia ere bilatzen ditu. Munduari bere indarra eta figura ematen dizkion zergati hori jainkoa da, munduaren sortzailea; jainkoa da kristau batentzat errealitatearen fundamentua.
|
|
|
Horrela, jainkoarengandik hasita publikoarenganaino doan inspirazio katearekin egiten dugu topo. Hala bada, razionaltasun oro bazterturik geratzen da eskema
|
honetan
eta hori da Platonek rapsoda eta olerkariei dien arbuioaren zergatia. Sokratesek pasarte argigarri honetan adierazi bezala:
|
|
|
Eta erantzun horrekin gizakiaren izaera eta gizakiaren jardun oro azalarazten dugu funtsean, ez bakarrik ona egitearena, baita ere egiaren eta ederraren bilatze, erabiltze eta sortzearena, beti ere maitatuz. Kantek —norbaitek bai? — ez dio erantzun zuzenik ematen gizakiaren izaerari buruzko galdera
|
honi
eta beste erantzun luzapenezko hau ipintzen dio aurretik: ‘azter dezagun lehenbizi azterlariaren aztergaitasuna’ Gure ustez, ordea, Kanten galdera benetako funtsezko galderatik ihesa da, bigarrengo mailako galdera da.
|
|
2003
|
|
|
10 Paragrafo
|
honetako
eta hurrengoko eztabaida nahikoa landuta dago nire honako artikuluan: " The function of measurement in modern physical science", Isis, LII (1961) 161
|
|
2004
|
|
|
Ideia hau bete betean bat etorriko da gaiaren inguruan eskolastikak zuen ikuspegiarekin, eta liburu sakratuetatik eta testu klasikoetatik eratortzen ziren egiez gain, sentimenetan aurkituko genuke dugun ezagutzaren iturria. Descartes bera ere jausiko da inozokeria
|
honetan
eta horrela aitortuko du eskolastikari zor dion formulazioa darabilenean seigarren meditazioan gauza bertsua esateko: hori guztia zela-eta, erraz konbentzitu nuen nire burua zeraz:
|
|
|
Guk geuk egin dezakegu hausnarketa
|
honen inguruan
eta pentsatzen hasi zer fidagarritasun eskaintzen diguten sentimenek mundu fisikoa ezagutzeko orduan, eta laster jabetuko gara bizitza arruntean badirela zenbait gertaera samur eramango gintuzketenak konfiantza galtzera ahalmen kaskar horietan. Bertsolariak kontatzen zuen, txantxetan noski, autobusa lehen aldiz hartu zuenean iruditu ei zitzaiola ez bera baizik eta errepide bazterreko zuhaitzak zirela higitzen zirenak.
|
|
|
Bere ikaskideak zortzietan hasi arren lanean, bera hamarretan elkartzen zen eurekin eta horrela majo lo egiteko eta ordu batzuk bakardadean eta lasaitasunean igarotzeko aukera izango zuen. Sendatuta ere, bere bizitza osorako gordeko zuen ohitura osasungarri
|
hau
eta harro egongo zen, gainera, gauero hamar ordu, eta baita gehiago ere, egiten zuelako lo.
|
|
|
Ezagutzen ez dugun objektu bat behin eta berriro ikusten badugu, goizago edo beranduago izen bat emango diogu, egokia izan ala ez. Ongi ez dakiguna da zein prozesuri esker emango diogun izen bat edo beste, izen
|
hau
eta ez hori.
|
|
2005
|
|
|
Banakoak, beti ere, bestearen ulermenera zuzentzen du bere hizketa eta, berau aldi berean iriztearen eta ulertzearen menpeko izanik, hizkuntza berez bi hizlarien emaitza kolektiboa da bakarrik eta beti. Era
|
honetan
eta bere kabuz desagertzen da, beraz, gizabanakoaren indibidualitatearen arrasto zorrotzegia.
|
|
|
Hizkuntza bat, azken finean, berea duen herriaren energia espiritual guztia da: nolabait eta mirari moduko baten bitartez tonu jakin batzuetan gordetako energia, forma
|
honetan
eta soinu hauen barne loturari esker besteentzat ulergarria den energia eta, aldi berean, hauengan —eta bakoitzarengan era berezi batean— antzeko indar bat iratzartzen duen energia. Gizakiak, egiaz, bere hizkuntzatik alde egiten du:
|
|
|
1 Lehenengoan, nik espainiar eta frantziar Euskal Herrian egindako egonaldian zehar idatzitako oharrak eman nahi ditut ezagutzera eta, horien bitartez, herritxo
|
honi
eta bere biztanleei buruzko irudi argi bat eskaini nahi nioke irakurleari. Irudi edo kontzeptu hau, batetik, erabat beharrezkoa da hizkuntzaren baitan gauza asko zuzen ulertzeko, bertan nazioaren ohiturak eta herriaren kokagunea naturalki lotuta, elkarri lotuta, aurkitzen baititugu.
|
|
|
Bere ustetan hizkuntzak egiaz" bitarteko espazio" bat osatzen du —L. Weisgerber-en hitzetan" Zwischenwelt" 88 bat— eta honen ezaugarririk garrantzitsuena aldi berean gizatiarra eta mundutarra izatean datza. Bere testutan, era batera edo bestera, maiz aurkitzen dugu ideia
|
hau
eta, garrantzitsua delako, bere hainbat formulazio eskainiko ditugu jarraian adibide moduan: " Hitza erdian dagoen mundu bat da, kanpoan ageri denaren eta guregan ekiten duenaren erdian kokatzen dena" 89;" munduaren eta gizakiaren arteko kontaktua deskarga elektriko bat bezalakoa da, nondik hizkuntza ateratzen den" 90;" hizkuntza bigarren mundu bat bezala irudikatzen dugu, alegia, gizakiak bere baitatik eta egiazko mundutik jasotzen dituen inpresioetatik abiatuz objektibotu duen mundu bat bezala" 91; eta" hizkuntza benetako mundu bat da, hau da, espirituak, bere barne lanaren indarrari esker, beraren eta objektuen tartean jartzen duen mundu bat" 92 Adibide hauek guztiak bat datoz honako hau adierazterakoan:
|
|
|
Gizakiengan antzematen dugun aniztasuna, ‘guretzat’, jatorriz eta naturaz horrela agertzen zaigun zerbait da. Haurra amaren sabela utzi aurretik ere situazio jakin batean aurkitzen da, ze ama
|
honek
eta sortzen duen gorputzaren eraketak haren karakterean eragina izango du bere bizitza guztian zehar, nahiz eta kausa zerrenda hau guztia gure esperientzia esparrutik aparte egon. Horrela, bada, ‘guk’ aniztasun hau jatorrizko eta esentzial bezala ikusten dugu, nahiz eta honek egiaz kanpotik eragiten duen.31
|
|
|
Honen adierazle da testu horretako ondorengo esaldia: ‘Printzipio ziur bat bezala har daiteke, hizkuntza batean guztia analogian oinarritzen dela eta bere egitura, bere zati txikieneraino ere, egitura organiko bat dela.’ Esaldi
|
hau
eta ondoren datozenak —zeintzuek barne hizkuntz formaren ideiarekiko bere erlazioa, analogiaren aktibitatea eta kanpo eraginen bidez sortutako honen bihurdurak argiago azaltzen dituzten— interesgarriak dira ere honengatik: hemen ‘barne hizkuntz formaren’ ideia oraindik inpartzialtasun lasaian da aurkeztua, alegia, beranduago batzuetan aurkitzen diren exagerazioetatik urrun, erabat homogeneoki eragiten duen eta hizkuntza baten antolaketa fonetikoa zein kontzeptuala azken muturreraino era propio batez zeharkatzen duen indar baten printzipio exageratu batetik aske".
|
|
|
Gainera ezaguna da, egiaz, honako esperientzia hau: baldin eta lehendik hizkuntza gehiago sakon ikasi dituen norbait beste hizkuntza berri bat ikasten hasten bada, orduan berak errazago ikasiko du
|
hau
eta, gainera, honen singulartasunak antzematerakoan ere bide erdia egina izango du jada, ze beronen jabekuntzaren aurretik trebatua du bere taktu linguistikoa.
|
|
|
" Einleitung in das gesammte Sprachstudium"() eta" Ueber Sprachverwandschaft"(): hizkuntz estudioari eta hizkuntz ahaidetasunari buruzko bi testu hauek hurrengo maila bat osatzen dute ibilbide
|
honetan
eta, aurreko testuan aipatutako kontzeptuak abiapuntu bezala hartuz, ondorengo testuari bidea prestatzen diote67.
|
|
|
" Ueber die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts"(): hizkuntzen egituraren eta gizakiaren garapenaren arteko lotura aztertzen duen testu hau, printzipioz, Kawi hizkuntzari buruzko idazlan sakon eta zabal baten" Sarrera" da; berau, ordea, sarrera sinple bat baino askoz ere gehiago da, ze bertan garatzen du gure autoreak hobekien bere hizkuntzaren teoria; testu hau, egiaz, bigarren fase
|
honen
eta baita ere bere pentsamendu linguistiko osoaren goren puntu bezala kontsideratu dezakegu72.
|
|
2006
|
|
|
Beraz, ezinbestean jo behar dugu, ezer baino lehen, Filosofia arkaikoak ukatu zuena ezagutzera. Hurrenez hurren, hiru sasoi eta bi kultura egitura bereiziko ditugu Heladeren historian —saiakera
|
honetan
eta geroago aurkeztuko dugun bigarren batean—:
|
|
|
Galdera horiek erantzuten saiatuko gara atal
|
honetan
eta hurrengoan.
|
|
2009
|
|
|
Soilki nietzschetarra naiz eta, alor
|
honetan
eta hartan egin daitekeena begiratzen ahalegindu izan naiz anitzetan, posible dudan heinean eta Nietzscheren testuak lagun, jakina.
|
|
|
Badaezpada ez dezala asko pentsa. Eta, aldi berean, azpiatal
|
hau
eta liburuaren azken xedea ere lotzea izanen da azpiatal honetako jarduera nagusia. Hau da, azaltzea nola Moderniatik pentsatzen ditugun gauza asko orain, Postmodernian gaudela diogun honetan.
|
|
2021
|
|
|
Hamaika sakontze interesgarri egin dira, eta denak lantzea ezinezkoa da. Lan
|
honen
eta ikertzaile gisa ditugun mugak kontuan izanik, bi auziren bueltako hurbilpena egiten ahaleginduko gara, egun pil pilean dauden zenbait eztabaidatara hurreratzeko asmoz. Batetik," emakume [eta gizon] egin egiten da" aipuaren aitzakian, sexu, genero eta klaseen arteko harreman korapilatsuei helduko diegu.
|