2006
|
|
Gure aldizkari honen aztertze arloa oro har soziolinguistika da, euskal soziolinguistika bereziki, bere zentzu zabalean
|
hartuta
: hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan sortzen diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri moduan lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar.
|
|
Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte
|
hartu
dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra:
|
|
Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako. Hala ere, merezi du jasotzen diren aipamenak kontuan
|
hartzeak
, aberatsak diren neurrian.
|
|
Agian euskaltzaleok aurkitu genuke bide bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen. Egoera normalizatu batean banaketa honek
|
hartuko
lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke.
|
|
" Egoera normalizatu batean banaketa honek
|
hartuko
lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke"
|
|
i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua. Guk darabiltzagun datuetan (EUSTATek emandakoak) 13 tarte baino ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak
|
har
ditzake. Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
|
Artikulu honetan, bada, Zentsu eta Udal Erroldako datuen azterketarekin batera, hiztun sailkapenerako irizpideak eta hiztunen zenbaketarako oinarriak jorratzen dira. Hizkuntzen arteko ukipen egoera, egoera aldakor bezala
|
hartzen
da; horren bilakaerak ez du, halabeharrez, norabide bakarra. Euskararen berreskurapen prozesuan behatutako aurrerapausoak ukaezinak badira ere, galerak eta atzerako joerak datuetan bertan antzeman daitezke.
|
|
Dagoeneko ez gaitu harritzen eusko labelak; izan ere izugarrizko lorpena izanik guk geuk eskuragai guztiei labela bilatzen baitiegu. Gure mendiko abelgorriak, ardoak, barazkiak eta arte-lanak merkatura orduko labela behar dute nonbait; labelik ez duenak ez du piperrik ere saltzen, edo, saltzekotan oso susmagarritzat
|
hartu
ohi da.
|
|
Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara. Horregatik gure alor honetan kultur ekarpenak ez du axola nork sortua edo nongoa den, are harrigarriagoa kultura zenbat eta urrunagoko eta zenbat eta hedatuagoa izan orduan eta hobea dela
|
hartu
ohi da. Nazioarte mailakoa onena omen, etajakina, gurea ez da nazioartekoa.
|
|
Batzuen esanetan hizkuntz politikarako funtsezkoa da. Informazio zuzena eta zehatza izatea, denok dakigunez, erabakiak
|
hartzeko
ezinbestekoa baita. Hori egia bada ere ez dituzte hizkuntz arazoa duten herrialde guztietan hiztunen erroldak edo zentsuak burutzen; Belgika adibidez.
|
|
Beraz zenbakietara jo baino lehenago aurreneko galbahe hori kontutan
|
hartu
beharra dago.
|
|
Hiztunen sailkapen hau izatez aurreko sailkapenetatik eratorritako bigarren mailako tipologiatzat
|
har
dezakegu.
|
|
Aurreko hori guztia kontutan
|
hartuz
EUSTATek luzatutako datuen azterketan murgilduko gara. Hasteko, II. Taulan funtsezko hiru hiztun taldeek izandako bilakaera aurkezten dizuegu.
|
|
adina. Printzipioz denboran zehar hiztun taldea zahartzeak, hizkuntzaren atzerapausoa adieraziko luke, gaztetzen den hiztun taldeak, berriz, hizkuntza berreskuratzen ari den seinaletzat
|
hartzen
dugu.
|
|
Horrela batez beste, euskaldunak gero eta gazteagoak izatea zantzu positibotzat
|
hartu
behar dugu. Baina, jakina, bata gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio.
|
|
Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako. Aipatutako hau aztertzen dugun prozesuaren beste ezaugarri bat baino ez bada ere, gure ustez oso kontutan
|
hartu
beharrekoa da. Hala ere lan honetarako adinari lotutako beste alderdi batzuk gehiago interesatzen zaizkigu.
|
|
Lege eta arauek, berez, ez dute ezer gauzatzen, joko arauak baino ez baitituzte definitzen. Aitor dezagun bada legea eskuetan
|
hartuta
oraindik gauza asko lortzeke dagoela. Baina ez dago indarrik legeak ezartzen duena betearazteko, hori legea dagoenean jakina; horrexegatik herri mugimendua ezinbestekoa da.
|
|
Okerrena, ostera, ez da eredu ezberdinetan lor daitezkeen emaitzak, orain artekoak orokorrean
|
hartuta
oso baikorrak baitira; okerrena, genion, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da, orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik?
|
|
Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan
|
hartuz
, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna. Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean
|
hartuta
oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik?"
|
|
Ikerkuntzari dagokionez, lehen eta behin ikasleek egindako lanak aipatu gura nituzke: bai Soziologia Sailean bai Euskal Filologian ikasketaamaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle batzuek soziolinguistikaren inguruko gaiak
|
hartu
dituzte horretarako. Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar.
|
|
Euskal Filologian ikasketa amaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle batzuek soziolinguistikaren inguruko gaiak
|
hartu
dituzte horretarako. Ixiar
|
|
Etorkizunerako aukera handienak ikasleek soziolinguistika lanak jorra ditzaten arloan ikusten ditut: soziolinguistika eta gainerako irakasgaien formazioa
|
hartuta
tesina lanetan gehiago sakon daiteke eta practicumaren bidez ikasitakoa praktikan ipin daiteke.
|
|
" hizkuntza planifikazioa hizkuntza arazoak konpontzeko saiakera eta indar konziente bat da. Hizkuntza praktika eta usadioak bultzatzeko ala ez eta eragiteko
|
hartutako
erabakiak dira. Hizkuntza baten itxura eta bere erabileta baita diskurtsoa ere, deliberatuko aldatzeko indarren gehiketa da.
|
|
Beraz, hizkuntza planifikazioak hizkuntza politika suposatzen badu, aurkakoa ez da egia. Izan ere, gerta daiteke Estatu, nazio ala komunitate batek ez ahalmenik ukatea erabakitako hizkuntza politika gauzatzeko eta gerta daiteke hizkuntza baten aldeko neurriek ez alderdi instituzionalik
|
hartzea
.
|
|
Frantzia, horren adierazlea da. Estadutik ala gizartetik etorri daitezela, hizkuntza politikak duela gutxi legearen itxura
|
hartu
du. Rouquetteek dion lez:
|
|
Literatura, corpus planning konzeptua baliatzen du hizkuntza beraren antolaketaz ari delarik eta status plan nozioa erabiltzen du esku
|
hartzeak
hizkuntzaren estatusa hunkitzen duelarik. Bereizketa horretatik habiatuz eta itxura zein eginbeharra zehaztuz, Haugen ek honako modeloa aurkezten du:
|
|
hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan
|
hartu
behar dira, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da. Beraz, hizkuntza politika guztiek bi oinarri kontutan hartzen dituzte:
|
|
Lurraldetasunaren oinarriak hizkuntza planifikazio gehienak iradoki ditu, arrakasta ezberdinekin, zeren hizkuntza politika baten arrakasta lurraldetasunaren irakurketa malgu batean kokatzen da. Maila horretan, Finlandiak bide interesgarri bat
|
hartu
du, batez ere distrikto elebidunak sortuz. Elebitasun instituzionalak suediarraren eta finesaren arteko trataera orekatu bat bermatu nahi du.
|
|
hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan
|
hartu
behar dira, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da.
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura
|
hartu
dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. da, hizkuntza politikaren tresnak baitira zailtasun egoera batean dagoen hizkuntza sustatu eta aintzinarazteko.
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura
|
hartu
dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan.
|
|
1980 hamarkadan sortutako erakundeek, bi itxura
|
hartu
dituzte funtsean: 1) Lehen Ministroari loturiko barne instituzioak, esaterako Hizkuntza Frantsesaren Ordezkaritza Orokorra ala Hizkuntza Frantsesaren Goi Kontseilua, eta 2) kanpoari begira dauden erakundeak, hala nola, Frankofoniaren Goi Kontseilua eta, beste maila batean, Kultura eta Teknika Lankidetzaren Bulegoa.
|
|
Labov, Fishman ala Bourdieu gehienek ezagutzen dituzte eta beraien teorien ekarpenak zein mugak agerian uzteko gaitasuna daukate. Ekonomiaren mundializazioak eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia berrien agerpenak joera hori areagotu dute,
|
hartu
emanak ugalduz eta elkar ezagutza hobetuz. Hala ere, bi faktorek trukaketa horiek mugatu dituzte, batetik, hizkuntzaren oztopoak zeren artikulu eta liburu frango inglesez eta, maila txikiago batean, frantsesez idatziak daude eta, bestetik, herri bakoitzean nagusi diren iritzi, ohitura eta erreferentziak, nahiko ezberdinak izateaz gain, egonkorrak dira.ā
|
|
antropologia, historia, emakumearen eta kulturaren inguruko ikerketak, literatura, bibliografia eta lexikografia. Soziolinguistika ez da berez Mintegian lantzen den arloa, ez delako hango irakasleren baten intereseko gaia, baina beti daude pozik ikerlari bisitariak
|
hartzeko
eta modu horren bidez badago aukera hango liburutegi eta giro akademiko ezin hobeaz aprobetxatu eta bertan lanak burutzeko.
|
|
Euskal Soziolinguistika
|
hartzen
duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai.
|
|
Aukera nagusi bezala teknologia berriek eskaintzen dituztenak aipatu gura nituzke lehenbizi: oso urrun dauden eta inguruan ezin
|
har
dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik.
|
|
Oso urrun dauden eta inguruan ezin
|
har
dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko
|
2007
|
|
Batetik, gauden datetan gaudelako (KORRIKA 15 gain gainean dugu eta hori geure jarduera osoa baldintzatzen duen gaia da), eta bestetik, idazle kaskarra naizen neurrian, zail egiten zaidalako holakoetan sartzea. Gero, hobeto pentsatuz eta gaiaren garrantzia ikusita, erabaki nuen merezi zuela gure aldetik esfortzu berezi bat egitea, hori merezi duelako HEA gaitzat
|
hartzen
duen monografiko batek, BAT aldizkariak duen prestigioa izanda. Hori dela eta, sartu naiz kontu honetan.
|
|
Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean
|
hartuta
, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera. Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu.
|
|
auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...). Horiek erabiltzen ikasi dugu eta, gainera, ikasteko prestutasuna eta gogoa erakutsi dugu; izan ere, teknologiaren erabilera egokiak ekar diezazkigukeen abantailak geure aldeko indar-gunetzat
|
hartu
behar ditugu.
|
|
irakasleen kualifikazioa, azpiegituraren baldintzak, ikasle kopuruak eta abar. Jarduera akademikoari dagokionez, HABEk osaturiko" Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko curriculuma" ezinbesteko oinarritzat
|
hartuta
, euskaltegi guztiok garatu dugu geure Curriculum Proiektua.
|
|
Euskaltegiaren estrategiak ābaita estrategia didaktikoak berak ereā kontuan
|
hartu
behar du inguru soziolinguistikoa. Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko.
|
|
Euskaltegiaren estrategiak ābaita estrategia didaktikoak berak ereā kontuan
|
hartu
behar du inguru soziolinguistikoa.
|
|
Euskara abantaila bezala
|
hartu
behar da. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du.
|
|
Euskarari prestigioa eman behar zaio; euskararen beharra gizarteratu egin behar da. Hizkuntza eta kultura aniztasuna balio nagusitzat
|
harturik
, euskararen aldeko sentiberatze ekintzak antolatu behar dira. Hau guztia bideratzeko ez da nahikoa egun bateko kanpainak antolatzea, Euskarak sustapen kanpaina iraunkorrak garatu behar ditu.
|
|
Euskara abantaila bezala
|
hartu
behar da. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du.
|
|
ā¢ Erantzutetik planifikatzera; sarri askotan unean unean datorrenari erantzun beharrean aurkitzen gara eta eskaintzari aurrea
|
hartzera
ohitu genuke. Epe ertain eta luzera begira planifikatzen ikasi behar dugu.
|
|
ā¢ Autonomi Erkidegoko erakunde komunek, Euskal Herriko aniztasun soziolinguistikoa kontuan
|
harturik
, bi hizkuntzen erabilera bermatu, haien izaera ofiziala arautu eta hura ikasteko behar diren neurri eta baliabideak eratu eta arautuko dituzte."
|
|
" 1960 urte inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun berri bat. Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan
|
hartu
gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da azken urteotako gertakarik bortitzena.
|
|
Helduen alfabetatze euskalduntzearen egoera azaltzera emateko, amaitua den azken ikasturtea
|
hartu
da oinarri, sektorearen ezaugarrietako bat baita hasi edo bukatu ahal izateko aukera eskaintzen zaionez ikasleari, ikasturtea amaitu arte ezin delako behin betiko argazkia osatu.
|
|
Bada sektorean zenbait irakasle, zuzenean eskolak eman gabe, eskolaren inguruko lanetan dihardutenak: materialgintza, antolaketa,... Azterketa honetan eskolak eman dituztenak bakarrik
|
hartuko
ditut kontuan, ez baitugu gainerakoen lana eskuratu eta kuantifikatzeko aukerarik.
|
|
Oraindik aje asko ditugu eta zenbait lekutan irakasleak topatzeko zailtasun handiak. Esaterako, Erribera edo Zangozaldeko kasuan, nahi adina ikasle
|
hartzeko
ezintasuna dugu eta horrek eskaintza garatzeko zailtasun handiak suposatzen dizkigu; bestalde, gure euskaltegien lan filosofiari helduta bertako irakasleak topatzea hobetsi izan dugu beti, irakasle itineranteak bidali beharrean. Irakaslearen integrazioak berezko lekuan emaitza oparoagoak eskaintzen ahal dizkie ikasleei, euskararen erabileran aurrerapausoak emateko orduan bermea baita irakaslearen gertutasuna.
|
|
Gure lana helduei euskara irakastea da gehienean. Baina egun ditugun baldintza kaskarretan bistan da Nafarroan hausnarketa bateratu batetik abiatuta neurriak
|
hartu
beharrean garela eta euskalgintzaren indar bateratuak baino ezin ekarriko duela aldaketa hori.
|
|
Aitzakia asko aurretik jarrita ez diogu euskara ikasteari behar duen lehentasunik eskaintzen. Haurrek eskolan eredura eramatearekin ez da nahiko, ez da nahiko euskararen aldekotasuna agertze hutsarekin, euskarak gaur behar ditu neurriak eta gaur neurriak
|
hartzeko
helduek modu masiboan jo behar dute euskaltegietara euskara ikastera. Horrek ere eragina du; izan ere, nafar gobernuari egiten ahal diogun presio bide handiena euskaltegiak lepo betetzea izanen baita.
|
|
barnetegiak eta ikastaro trinkoak (aste bat edo bikoak). 2005/ 06 ikasturtean 175 ikaslek parte
|
hartu
dute ikastaldi horietako batean:
|
|
Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa batzuk. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan
|
hartuz
, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000 jendek euskarazko kurtsoak segitu dituztela. Bestalde, berriki plazaratu kulturari buruzko inkesta batean Iparraldeko biztanleen% 20 euskara ikasteko prest agertzen da.
|
|
Datu zehatzik ez, baizik eta ebaluaketa batzuk. 1980tik goiti urtez urteko ikasle kopuruak kontuan
|
hartuz
, erran daiteke Iparraldean, gutxi gora behera, 12.000/ 15.000 jendek euskarazko kurtsoak segitu dituztela.
|
|
Gaur egun ikerketa lerrotzat
|
har
genezakeen azterlan bilduma gero eta naroagoa ari da osatzen gurean: motibazio eta jarrerei buruz ari gara.
|
|
ā¢ Helduen euskalduntzean motibazioa aztertzeko egin diren lanetan noranzko integratiboa eta instrumentala
|
hartu
dira, oro har, kontuan. Eta bistan da noranzko integratiboa instrumentalari gailentzen zaiola.
|
|
Anova analisiak, T test eta Ji karratuak. Jarrerei dagokienez, euskarahiztunen aurreko jarrerak
|
hartu
ziren kontuan eta errendimendua irakasleak emandako kalifikazioa izan zen.
|
|
Programa horren bidez, koadrila naturaletako lagunak elkarren artean euskaraz hitz egiteko ohitura
|
hartuz
joan daitezen lortu nahi da. Baina egitasmoa hedatuz doa eta administrazioko langileen artean ere hasia dira lehenengo urratsak egiten (Unanue, 2006).
|
|
Kontzientzia metalinguistikoa da hizkuntzari objektu gisa begiratzeko ahalmena, funtzio komunikatiboa bazter utzita. Emaitza horrek hainbat galdera piztu zizkigun gogoan
|
harturik
gero eta ozenago entzuten dela beste inguruneetan hizkuntzaren formari erreparatzea komeni dela diotenen ahotsa; bai baitzirudien, komunikazioaren komunikazioaz, hizkuntzaren forma lantzeko ariketak zeharo zokoratu behar zirela. Pikabeak, bere aldetik, bost hilabetez iraun zuen esku hartze programa abiarazi zuen ikasleen ikas estilo eta ikas estrategiak jorratu eta ikasgelatik kanpoko erabilera ohituretan zuten eragina aztertzeko.
|
|
Gaur egun ikerketalerrotzat
|
har
genezakeen azterlan bilduma gero eta naroagoa ari da osatzen gurean: motibazio eta jarrerei buruz ari gara.
|
|
Larreak, lan horretan, 1956tik 1986ra bitartean hogeita hamar urtez helduen euskararen irakaskuntzan erabilitako metodoen bilakaerari begiratu zion. Bilakaera ikerketa horretan, metodo berrietan, Europatik izandako eraginak eta metodoen arteko elkarren eragina ere jorratu zituen garai hartako egoera politikoa eta soziala aintzat
|
harturik
.
|
|
Eta ikertzaile hasi berriak edo ikasle tesina egileak galdurik samar ibiltzeko arriskua du horrelako lanak aurkitzeko. Lan horiek oso ikergai bestelakoak izan ditzakete, eta, jomugetan bederen, bat ez etortzeak zaildu egiten du ikerketa lerro komunen eraikuntza han hemenka jotako mailukada elkarren loturarik gabekoen itxura
|
hartuz
.
|
|
azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo batzuek, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete. Baina, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra
|
hartzen
ari bada ere, gero ikusiko dugunez. Eta badaude ahulezia horretarako hainbat arrazoi.
|
|
azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo batzuek, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete. Baina, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra
|
hartzen
ari bada ere, gero ikusiko dugunez. Eta badaude ahulezia horretarako hainbat arrazoi. nez, ikastaroak, hizkuntza eta kultur gaien ingurukoak baita noizbehinkako aldizkariren bat plazaratzea ere proposatu zuten.
|
|
Irakasleen prestaketa dimentsio berria
|
hartuz
joan zen. Gero eta usuago antolatzen ziren hitzaldiak, ikastaldiak, mintegiak..., zenbaitetan oso egitura formalak hartuz:
|
|
Irakasleen prestaketa dimentsio berria hartuz joan zen. Gero eta usuago antolatzen ziren hitzaldiak, ikastaldiak, mintegiak..., zenbaitetan oso egitura formalak
|
hartuz
: Euskalduntze eta alfabetatzerako diploma EKBk eta AEK k sortua (Jauregi, 1999), eta, bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako irakasleen formazioa:
|
|
Gainera, azterketek eragindako presioak jarreran eragiteaz gain, ikas prozesuan ere garrantzi handia
|
hartzen
du. Ikasleek urratsetan gora
|
|
Beraz, bide berriak urratu lirateke. Seguruenik, gure hizkuntzaren eta gizartearen ezaugarriak kontuan
|
hartuta
, ebaluaziorako modu egokiagoak bilatzeak asko lagundu ahal digu emaitzak hobetzen.
|
|
Aditu guztien arabera, gure hizkuntzak aurrera egingo badu neurriak azkar
|
hartu
behar dira. Argi dago hizkuntzaren berreskurapenean erdibidean geratzea ez dela konponbidea.
|
|
Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko. Plangintzak arrakasta izateko, plangintzaren subjektuak izango direnek, plangintza horren berri izan, diseinuan parte
|
hartu
eta helburuak barneratzea litzateke egokiena.
|
|
Horretaz gain, argi dago zenbait esparru oso arrotzak zaizkiola euskarari eta eragin handia dutela lurralde osoko biztanleengan, hala nola komunikabideak, arlo sozio-ekonomikoa, osasungintza eta abar. Era berean, kontuan
|
hartu
behar dugu, arlokako lanak, egoera soziolinguistiko ezberdina duten guneetako herritarrak harremanetan jartzea ahalbideratuko digula. Zonalde ez euskaldunetako biztanleentzat aukera paregabea izango da gerora herriko plangintzetan subjektu aktibo bihurtu ahal izateko.
|
|
Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena eskatuko dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan
|
hartuta
, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke. Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan hartuta, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun genieke, horiei begira programatuz.
|
|
Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke. Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan
|
hartuta
, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun genieke, horiei begira programatuz. Aldi berean, bere lana euskaraz betetzen laguntzen saiatuko ginateke, alboan egonez eta bere arazo errealei erantzunez.
|
|
Euskalduntzealfabetatzearen ardura ez litzateke soilik irakasle, entrenatzaile, kazetari, edo guraso euskaldunak sortzea, baizik eta euskaldun osoak sortzea. ko urratsetan ikaslearen beharretan gertatzen diren aldaketak kontuan
|
hartuta
burutu behar dela ikas prozesua.
|
|
Hau da, testuinguru bakoitzean dauden berezitasunak kontuan
|
hartuta
, langile bakoitzaren ezaugarri eta beharrei erantzun genieke, horiei begira programatuz. Aldi berean, bere lana euskaraz betetzen laguntzen saiatuko ginateke, alboan egonez eta bere arazo errealei erantzunez.
|
|
Aldi berean, bere lana euskaraz betetzen laguntzen saiatuko ginateke, alboan egonez eta bere arazo errealei erantzunez. Europako Erreferentzi Marko Bateratuan berariaz aipatzen da atalase mailatik gorako urratsetan ikaslearen beharretan gertatzen diren aldaketak kontuan
|
hartuta
burutu behar dela ikas prozesua.
|
|
Kurrikulu berriak bideari ematen dio garrantzia. Horretarako ikaslearen parte
|
hartzea
ezinbestekoa da. Ikas prozesua ikasleari begira egiten da.
|
|
ikasleak zer egin behar duen aurretik jakin behar du. Ikasleak bere aurrezagutzak martxan jarri behar ditu eta bere ikas prozesuaren bilakaeran eta emaitzetan parte
|
hartu
behar du.
|
|
Argi dago, gure hizkuntzaren egoera kontuan
|
hartu
gabe ezin dela tresna hau aplikatu, normalizatu gabeko egoeran dagoen hizkuntzaz ari baikara. Zalantzarik gabe, Frantzian ingelesa ikasten duenaren egoera eta Euskal Herrian euskara ikasten dutenena ez dira berdinak.
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan
|
hartzea
premiazkotzat jotzen da, bestetik, modu orokorrean, ikasleak aurrera egiteko beharrezkoak dituen gaitasunak modu mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan hartuz eratuko baitira.
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan hartzea premiazkotzat jotzen da, bestetik, modu orokorrean, ikasleak aurrera egiteko beharrezkoak dituen gaitasunak modu mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan
|
hartuz
eratuko baitira.
|
|
Ekintzetan oinarritzen da, ikaslea gizarte eragiletzat
|
hartzen
baita. Ingurune eta jarduera jakinetan zeregin (ataza) batzuk bete behar baititu.
|
|
Ingurune eta jarduera jakinetan zeregin (ataza) batzuk bete behar baititu. Baina bere eragile izate horretan elementu askok
|
hartzen
dute parte, denak ere elkarri lotuta: hizketa ekintzak hizkuntzaren jardueretan gauzatzen dira.
|
|
Noski, baita hizkuntz gaitasuna ere. Honek aurrera egiteko aukera emango digu, egindako lanaren emaitzak aztertu, neurriak
|
hartu
eta egokitzapenak egitea ahalbideratuz. Argi dago nolabaiteko agiriak eman behar direla.
|
|
Zentzu horretan, auto ebaluaziorako deskribatzaile batzuk proposatzen ditu. Hauen bitartez ikaslea bere egoeraz jabetuko da eta, aldi berean, bere ikas prozesuaren inguruko kontzientzia
|
hartuko
du. Honek aurrerapausoak baloratzea ahalbideratuko dio.
|
|
Honetarako tresnarik ezagunena Portfolioa da. Norberarena den tresna honek autoebaluazioaren bidez, ikasleari bere ikas prozesuaren lema
|
hartzea
errazten dio. Ikastea modu positiboan ikustea eragingo dio eta esfortzu handiagoa egitera bultzatuko du.
|
|
Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. Era berean, antolatzaileek tokiko euskarazko harreman sareak sortzeko ekimen baliagarritzat
|
hartu
dituzte Mintzalagun, Berbalagun, eta Mintzakide egitasmoak.
|
|
Edonola, egoki iritzi diogu zenbait adituren erreferentziak
|
hartzeari
, mintzapraktika egitasmoen oinarriak azaltzeko pista interesgarriak ematen baitituzte.
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte
|
hartzeko
aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
Orain arte azaldutako guzti horretatik sortzen dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte
|
hartzeko
aukera gutxi dituztenak ere. Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da:
|
|
Programen funtzionamendu sinple baina eraginkorraren bitartez: Taldetxoak sortzen dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan
|
hartuz
. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako jendea elkartzen da (batzuek ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste batzuek ez) eta konpromiso bakarra eskatzen zaie:
|
|
Talde txikiak harremana errazten du, parte
|
hartzeko
aukera ematen du, gustuko gaien inguruan hitz egiteko aukera, ekintza gustagarrien bidez (poteoa, kultur ekitaldiak, mendia, kirola,...) hizkuntza tresna bihurtu eta ikuspegi positiboak sortu egiten ditu.
|
|
Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio
|
hartu
izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela.
|
|
Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta haren inguruko munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio
|
hartu
izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren
|
|
Helduen euskalduntze alfabetatzean lehenengo momentutik ikasleak euskara ikasteko ez ezik hizkuntzaren egoeraz jabetu eta haren aurrean jarrera bat
|
hartzeko
ere ahalegin desberdinak egin dira. Era askotan, baina jeneralean estrukturazio handirik gabe.
|
|
ā¢ Konpromisoen sistema ere agertu da batzuetan, euskara une, leku edo pertsona batzuekin erabiltzeko ikasleak
|
hartzen
duena.
|