|
2000
|
|
|
Ahalegin horietan, batetik zein bestetik garrantzi handia dute hedabideek, etahorixe da liburu honek erakutsi nahiko lukeena. Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren,
|
ezin
dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik. Horixe da bederen gure abiapuntua, eta hortik datorkigugai honekiko interesa.
|
|
|
Bigarren eremu publiko honek oztopo handiak aurkitzen ditu beregarapenean. Jadanik aipatua dugun izaera minoritarioari, hizkuntza ezagutzen ezdutenak
|
ezin
baititu integratu?, hiztun guztiak integratzeko zailtasuna gehitzen zaio.Honen arrazoia honetan datza: hizkuntza komunitatea osatzen duten kide guztiakharremanetan eta kontaktuan jartzeko euskarri eta espazioen ahulezia; eta horretanzeresan handia dute gorabehera politikoek, muga juridiko politikoen existentziak, eta ekonomikoek, merkatuaren egituraketak?.
|
|
|
Hasieran esan dugun modura, anitza bezain koloretsua da irratigintzaren egoeraHego Euskal Herrian. Hala ere,
|
ezin
dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100 edo Radio Popularrenemanaldiak.
|
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan
|
ezin
dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko,
|
ezin
dugu ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Plangintza tekniko hau, ordea, Estatuak ez du oraindik finkatu; hortaz, gaur egun Estatu osoanemititzen ari diren ehundaka telebista lokalak legez kanpo daude, inork ez baitie oraindik frekuentziarikesleitu. Autonomia Erkidegoek
|
ezin
dituzte horiek emateko deialdiak zabaldu Plangintza hori gabe.Alabaina, zenbait Autonomia Erkidegok horiek emateko araudiak xedatu ditu, hala nola, Nafarroakoak (313/ 1996 Foru Dekretua, irailaren 9koa).
|
|
|
Alde honetatik, honakoak dira agintzen duten arauak: pertsona atzerritar batek (Europakobatasunaren kanpotikoak, alegia)
|
ezin
du kapitalaren %25etik gora izan ala pertsona fisiko edo juridikobera ezin da hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako bi emakida bainogehiagoren titular izan. Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada.
|
|
|
Eta hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati eskaintzan pluraltasuna behar den mailan ziurtatua geratzen baldin bada. Azkenik, pertsona fisiko edo juridiko batek
|
ezin
du sozietate emakidadun bat baino gehiagotan parte hartzegehiengodunik izan, hedadura eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapena egiten dutenean.
|
|
|
– Pertsona (fisiko zein juridiko) bakar batek
|
ezin
du kapital osoaren edo botoguztien %49 baino gehiago izan, ez Estatu osorako emititzen duten lurrazaleko telebista analogikoen soziateteen kapitalean, ezta satelite bidezkoenetanere.
|
|
|
– Estatu osorako emisio baimena duen lurrazaleko telebista batean kapitalarenedo boto eskubideen %15etik gora duen pertsonak
|
ezin
du beste baimenenbaten titularra den sozietate batean kapitalaren edo boto eskubideen %15baino gehiago izan; aldiz, sozietate bitan %5etik gora izanez gero, ezinlezake hirugarren batean portzentaje horretatik gorako parte hartzerik izan; satelite bidezko zerbitzuetan ere antzeko mugak daude indarrean, nahiz etaportzentajeak %30era igotzen diren lehenengo kasuan eta %5ean geratzendiren bigarrenean...
|
|
|
– Atzerritarrek
|
ezin
dute frantsesez jardungo duen irrati edo telebista lurrazalekoa eragiteko baimena duen sozietatearen kapitalean edo botoetan %20tikgorako parte hartzerik izan.
|
|
|
– Lurrazaleko irrati analogikoen kasuan sozietate batek
|
ezin
du, bera titularraden zerbitzu guztien eta horien programazioak ematen dituzten emisorenentzulego potentzialak batuta, 150 milioi biztanlerengana baino gehiagorengana heldu guztira.
|
|
|
Xedapen garran tzitsuak dira, halaber, sozietateei dagozkienak etakontzentrazioarekin eta nazioarteko tzearekin zerikusia dutenak. Alde honetatik, bazkide bakar batek
|
ezin
du kapitalaren %49 baino gehiago bere esku izan, eta informatzera behartuta dago parte hartze esan guratsua izatea dakarren edozein operazioz39.Atzerritar bazkideen (Europako Batasu netik kanpokoak, alegia) esku egon daitekeenkapital zatia, bestalde, ezin da %25etik gorakoa izan.
|
|
|
Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu behar bada eta erronka zaharretarako bere burua indartu behar badu, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski). Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik
|
ezin
dugu esan. Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko gauza izan behar dugu.
|
|
|
–Estatuentzat komunikazioak beren aginduetara dauden esparru oso itxiak izan dira beti.Aurrerantzean, subiranotasun zarpail honek ihes egin diezaieke, bazkide egiteko bitarteak eskuratzenez badituzte,
|
ezin
baitute jabe bakarrak izan? [Nora].
|
|
|
Baina
|
ezin
ditugu ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira.
|
|
|
Moneta nazional batzuek
|
ezin
dute nazioarteko espazio monetariorik sortu.Berezko espazio monetariorik gabe, lurralde ekonomia ez litzateke ekonomianazionala izanen; moneta batasunik gabeko biztanleria baten eragiketa ekonomikoek, isolaturik edo bildurik, ezin osa dezakete inolaz ere erkidego horren subiranotasunerako euskarri objektiborik. Tresna teoriko praktikoa, moneta batua, izan ezean, alferrik lirateke borondate politikoa, araudi legalak eta ekonomiaz kanpoko gainerako faktoreak.
|
|
|
Alta, estaturik gabeko nazio horiek ezin dira beren buruaren jabe izan legez.
|
Ezin
dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere. Hiru hitzetan adierazita, askatasuna ukatzen zaie.
|
|
|
inkorpora zaitez zu nigana, ni naizelako lehenengoa eta jatorrizkoa, ez??. Orduan, gure planteamenduan, Euskal Herri osoarentzat egiten da proiektupolitikoa, eta gero atxikimendu prozesua dator,
|
ezin
duzulako inor behartu prozesuan parte hartzera, eta ezin da eskubide kolektibo bat bermatu eskubide indibiduala zapalduz; aitzitik, biak lotu behar dira. Beraz, nahiz eta Nafarroako gehiengobatek gure prozesuan parte ez hartzea erabaki, gutxiengoak parte hartzeko eskubidea izango luke.
|
|
|
–
|
Ezin
ditugu txapelketa espainiar edo frantsesak antolatu; gure ardura gizarteakontzientziaraztea da, pankartak ateratzea eta abar, nahiz eta arazoak sortu poliziarekin. Urrats instituzionalak ematea gure politikarien ardura da, baina horiekMadrilera begira daude; esaterako, Villar eta abar.
|
|
|
Hori gainditzeko zer egin, Erkidegoko erakundeetatik azter daiteke. EAk, EHk eta EAJ PNVk Erkidego Autonomikoan lan komunaegiten badute, lan horrek emaitzak ematen baditu, eta jarrera demokratiko batenbidez gauzak egiten baldin badituzte, zergatik
|
ezin
dugu pentsatu nafarrek erehorretaz ohartuko direla eta, pixkanaka pixkanaka, hori Nafarroako Legebiltzarreanislatuko dela. Prozesu luzea izango da, baina UPNk gaur egun Nafarroan duen pisupolitikoa izateko, guk ere zerbait gaizki egingo genuen, ezta?
|
|
|
Sentimendu horiek, terapian zehar, aztertuak eta adieraziak izaten dira, bai fisikoki bai hitzen bidez. Baina gauza beragertatzen da torax, sorbalda eta besoetan eragina duten tentsioekin, neurritasun etauzkurdura horrek hauxe esan nahi duelarik: ?
|
Ezin
ditut besoak zureganantz luzatu, beharrezkoa dudan samurtasuna eskatzeko. Eta era berean ezin ditut luzatu, zubesarkatzeko eta neure samurtasuna emateko?.
|
|
|
–Ezin ditut besoak zureganantz luzatu, beharrezkoa dudan samurtasuna eskatzeko. Eta era berean
|
ezin
ditut luzatu, zubesarkatzeko eta neure samurtasuna emateko?. (Tonella, 1994, 37 or.) Alabaina, gerta daiteke pazientea horretaz kontziente ez izatea, bere premiak ukatzea etaautosufizientzia erakustea.
|
|
|
Horretan laguntzen duten bi funtzio nagusiakarnasketa eta mugimendua dira. . Erabat bizirik egoteak, diosku Lowen ek, sakon arnasa egitea, askatasunez mugitzea eta osotasunez sentitzea esan nahi du.Bizitza preziatzen baldin badugu,
|
ezin
dugu begien bistako egia horien aurreanezikusiarena egin? (Tonella, 1994, 37 or).
|
|
|
Horrenbestez, pertzepzioa gorputz sentipenenmendean dago:
|
ezin
dugu inguramena sumatu hark zentzumen organoen bidezgure gorputzean duen eraginaren bidez izan ezean, sentiberatasun exterozeptiboadugu hau?. Modu berean, ezin dugu geure gorputza sumatu, dauzkagun barne sentipenen bidez ez bada, hauek sentiberatasun propio eta interozeptiboakdira?.
|
|
|
ezin dugu inguramena sumatu hark zentzumen organoen bidezgure gorputzean duen eraginaren bidez izan ezean, sentiberatasun exterozeptiboadugu hau?. Modu berean,
|
ezin
dugu geure gorputza sumatu, dauzkagun barne sentipenen bidez ez bada, hauek sentiberatasun propio eta interozeptiboakdira?. Hortaz, subjektuaren sentiberatasun maila eta sentitzen duenarensakontasuna bere pertzepziora iristen uzten dien sentipenen, eta haiekin bateragertatzen diren kualitate emozionalen?
|
|
|
Ipurmamiakestuturik edukitzeak atzera egitea adierazten du, eta nahitaez du eragina funtziosexualean eta sentipen sexualen deskargan, pelbisaren mugimendu kulunkariak etadesiraren indarra inhibitzen dituelako. Bizkar sorgorrek
|
ezin
dituzte sentimenduakberen gain edo barne hartu. Bizkarrean sentipenik ez duen pertsonak ezin du beresumina abiarazi animalien modura, bizkarra konkortuz eta alde horretako ileaklaztuz.
|
|
|
Bizkar sorgorrek ezin dituzte sentimenduakberen gain edo barne hartu. Bizkarrean sentipenik ez duen pertsonak
|
ezin
du beresumina abiarazi animalien modura, bizkarra konkortuz eta alde horretako ileaklaztuz.
|
|
|
Hirugarren fase honetan, emozioak, sentimentuak eta bezeroak bere existentzia arriskuan ikustenduelako, zenbait gertaera saihesteko joera izan dezake. Baina, bezeroakgainditu
|
ezin
duena esaten duenean, ekidin duena uzteko eta experientziabizitzeko gaitasuna du?... 22
|
|
|
Besteondoko honekin ere bat dator: hitzek
|
ezin
dute bizipena deskribatu, gehieneztranskribatu eta sekula ez bere osotasunean.
|
|
|
Halako zerbitzari batek herri aske, euskaldun, elkartua eta guztiz demokratiko batbaizik,
|
ezin
du besterik eraiki.
|
|
|
Dena dela, Hazparneko ikastetxean egoitea erabaki zuen Txillardegik, Xarrittonen baimenarekin eta honen babespean. Prefetak
|
ezin
zuen eskandalurik eginElizaren etxe batean, oso indartsua baitzen oraino iparraldeko Euskal Herrian. BerazVincent apezpikuari dei egin zion, eta hark Hazparnera bidali zuen elizbarrutikoirakaskuntza katoliko guztiaren zuzendaria zen Pochelu kalonjea:
|
|
|
Prezeski, Sebillot ek (1968 III, 145) bildutako istorio batean, katu itxura zuen deabru batek harrapatu nahizuen arima. Limousin go folklorean, katu begi dir dir handiak agertzen dira gaizkilebatzuen gorpua jateko, eta inork
|
ezin
du deus egin haien uxatzeko (Van Gennep 1946,799).
|
|
|
Soziolinguistikak euskararen fenomeno sozialak barrutik ezagutzera eraman beharbagaitu,
|
ezin
ditugu kanpoko esperientziak ahaztu, hizkuntza gutxituak edo erabileramurritzekoak normaltzeko egin izan dituzten bideak, alegia. Aldizkariaren erredakziotik Txillardegiren zuzendaritza lana ezagutu izan dugunok, zinez berretsi beharradaukagu berak gai horri eman izan dion garrantzia.
|
|
|
Gaurtik aztertuta, ordea, frogatuta daukagu bai irudi, bai teoria ugari eta ez gutxitan interesgarri eta aberats batzuk zabaldurik ere, erabilidituzten egiturak, mentalak izan direla fisikoak baino gehiago, neurtu ezinezkoak, errealitatearekin lotura zehatzik gabekoak. Horiek ere
|
ezin
ditugu eduki nortasunaren, banakoa edo multzokoa, eta gure kulturaren oinarri.
|
|
|
Azter ditzagun barnekoa eta kanpokoa, begiak ongi irekita, ez itsumustuka.
|
Ezin
dugu onartu, zerutar omen zen kulturaren ordezkari sutsu batek (euskaldunizan zena, S.I.) luzatu zuen aholkua arrazoizkoa denik: –guk zuria ikusi eta Elizakbeltza dela esaten duena, beltza bezala hartu behar?.
|
|
|
Gaurkohonetan Frantzian nola ulertzen duten ikusi besterik ez dugu, gizarte baten benetakohelburu direnik inor gutxik sinesten duela konturatzeko. Ministro batek esan zueneuskara
|
ezin
zutela babestu, Frantziako, egalite, mailan bereizketa izanen zelako...
|
|
|
arazoa, existentzia da. Gogoetak (filosofiak) bere errealitate minenean atzeman
|
ezin
duen existentzia hori. Beraz, ulertzaileak ulertu behar du, egin behar duena ez dela inoren gogoetak ulertzea (existentzialismoa ulertzea, adibidez; edo marxismoa ikastea), bere baitatik bereexistentziari buruzko erabaki bat hartzea baizik.
|
|
|
Horregatik, analisian, izari guztiak edo gehienak aztertu behar direla uste dugu eta horiek aztertzea nagusiki semiotikari eta komunikazio teoriari lotu behar zaie. Musika fenomenoaren azterketak
|
ezin
du izan sekula teknika musikalari mugatutako ekimena soilik.
|
|
|
Garbi dago, noski, bizitzaren lehen urteko, birmoldaketa? hori, oharmenean gertatzen denez, ez dela erraz enpirikoki jasotzen;
|
ezin
dutela, bederen, hizkuntzalariek beren kasa egin (batik bat esperimentuetarako horrentrebakuntza eskasa dugun, hizkuntzalari teorikook?). Bada, dena den, eta (besteak beste) psikologoekiko auzolanerako geure buruak prestatu bitartean, Euskal Herrian orain egin genezakeen lan polita:
|
|
|
Euskal soziolinguistikaren hastapenak 1970 hamarkadan finkatu ziren gure artean.Hamarkada horretan ekin baitzion Jose Ma Sanchez Carrion ek(. El estado actual delvascuence en Navarra", 1970) gerora euskal pentsaera korronte oparo bat moldatukozuen mugimenduari. Txepetx en ekarpenaren bikainak, ordea,
|
ezin
du itzali pentsamendu mota horren aintzindaritzan izan dugun beste izar bat. Donostiako Antiguatikdatorkigun izarra, hain zuzen.
|
|
|
Ez horixe! Eta aurreko lerroak irakurri dituenak,
|
ezin
du hau ukatu.
|
|
|
eta, ihes dagitemalko garratzetan?. Nekea, logikoki, ez da, bihurria?, eta perlek
|
ezin
dute, ihes, egin, eta, are gutxiago,, malko garratzik?
|
|
|
Epealdi bakoitzeko produktu berria sormen monetario berrien kontrapartida da. Hortik ondorioztatzen da ezen bankuekinongo kasuan
|
ezin
dutela batzuetan maileguz eman beraietan gordailaturiko produktuberbera. Gordailuen balizko multiplikatzailea logikoki 1 zenbakia da.
|
|
|
Edozein ekonomiatan moneta merkantzien patroi numeriko hutsa da: ezein ekonomiak
|
ezin
ditu bere produktuak neurtu, monetaren bidez ez bada. Denbora luzeanuste izan da ezen balioen patroi bat bazegoela, berak beste objektuetan neurtzeaahalbidetuko lukeen balioa zeukana.
|
|
|
Honela ikusten da, ezen monetaren eginkizunik nagusiena merkantziak berenartean homogeneo bihurtzea dela. Ezein dimentsio unitariok
|
ezin
du ondasunen dimentsio fisikoaren aniztasuna kontuan eduki. Fisikoki heterogeneoak diren produktuguztiek daukaten elementu komun bakarra, monetan duten adierazpen numerikoa da.
|
|
|
Etengabekogertakaria hauxe da, alegia, bankuek beren sormenetan, objektu ez material? batbesterik
|
ezin
dutela sortu; hau da, epealdi bakoitzeko produktuen forma numerikoa, etaez inolako aktibo monetarioa. Hala ere, alokairuak aktibo positiboak baldin badira, horrelakoak beren edukian dira, epealdi bakoitzeko produktuan alegia; berez, bereedukitik abstrakzioa eginez, alokairuen forma monetarioa edo banku forma ez dainolako aktiboa.
|
|
|
Adibidez, jarrai gakizkion 100 moneta unitateko ordainketari L renalokairu korronte gisa. B bankuak alokairu hori sortzen du E enpresaren konturako.Sormen monetario hori partida biko kontabilitatearen arauen menpe gauzatzen da.Kontabilitate mota horren arabera, bankuek
|
ezin
dute inoiz eragile bat kreditatu, mugimendu berean bera zordundu barik.
|
|
|
jan eta edan egiten du, gizakiak legetxe. Baina animaliarengurariak naturalak dira, dagoenerantz daude zuzenduta, eta dagoenak determinatzenditu; nahi horien arabera gauzatzen den ekintza ezeztatzaileak
|
ezin
du dagoenarenmuina aldatu: dagoenaren muinak berbera izaten jarraitzen du gurari naturalak gauzatuzein ez; horrenbestez, espazioari dagokio animalien guraria, ez denborari.
|
|
|
Datu bat aipatzearren, esan dezagun Estatu Batuetan 5 urteko denboraldian bost amerikarretatik bi lekuz aldatu zirela (%40) 80ko hamarkadan. Horrek esan gura du, irrati estazioek
|
ezin
dutela entzule fidelekin kontatu; hori dela-eta, irratien arteko lehia handia dago entzule berriak lortzeko.
|
|
|
Ez dugu ahantzi behar, irratian, komunikatzeko ia baliabide guztiak giza ahotsean daudela. Entzuleak
|
ezin
ditu okerkuntza mekanikoak irudiaren bitartez birkonpondu (ezpainen mugimenduaz edo gain inpresioen bidez, alegia). Entzuleari heltzen zaion informazio guztia soinuaren bitartezkoa da, ahalik eta perfektuena izan behar duen soinuaren bidezkoa alegia.
|
|
|
Izaera lineala: entzuleak
|
ezin
du hautatu, ezin du orria pasatu kazetetan egiten den bezala, ezin du ekonomiari buruzko informaziotik kirol informaziorako jauzirik egin. Albiste jarioaldia lineala da.
|
|
|
Izaera lineala: entzuleak ezin du hautatu,
|
ezin
du orria pasatu kazetetan egiten den bezala, ezin du ekonomiari buruzko informaziotik kirol informaziorako jauzirik egin. Albiste jarioaldia lineala da.
|
|
|
Izaera lineala: entzuleak ezin du hautatu, ezin du orria pasatu kazetetan egiten den bezala,
|
ezin
du ekonomiari buruzko informaziotik kirol informaziorako jauzirik egin. Albiste jarioaldia lineala da.
|
|
|
Beraz, irrati informazioak zentsura ezagutu zuen. Estatu Batuetan ere zentsura aldarrikatu eta The Censorship Code indarrean jarri zen 1942ko otsailaren 15ean; irrati estazioek
|
ezin
zuten aliatuen gerra ekintza militarrei buruzko informaziorik eman, arduradun politikoek emandako informazioa salbu. Hori autozentsura ekintzatzat hartu duen autorerik ere izan da.
|
|
|
Jesús Muguruza-k (1988) gogoratzen duenez, 1982ko apirilean Gure Irratiak hiru animatzaileetako bi kanporatu behar izan zituen aipaturiko legearen belutzearen kariaz. Dirulaguntzarik gabe irratiak
|
ezin
zuen aurrera egin. Gainera lehiakide berriak agertu ziren 1982 urtean:
|
|
|
Bukatzeko,
|
ezin
dugu albo batera utzi Hannover ko azokan, CeBIT' 98 izenekoan, aurkeztu zen beste aukera berria, jende askori harridura ekarri ziona: Internetekiko lotura energia elektrikoaren sarearen bitartez egitea.
|
|
|
Iragartzen zailagoa izan daiteke Interneten edukiko duen bilakaera; badirudi irratiguneak erabat multimediatikoak izateko joera nagusitu behar dela, sarearen ahalmen guztia aprobetxatzearren; beraz, bideoarekin batera joango da gehienbat irrati mota hori. Hedabide pobreak bere norabide eta esparrua bilatuko du entzuleak irabazten segitzeko, nahiz eta jakin badakien, audioarekin bakarrik
|
ezin
duela goia jo.
|
|
|
Bestalde, batzuetan irratilariak ezin aipa dezake iturria, hau da,
|
ezin
du esan mikrofonotik informazioa nondik lortu duen, sekretu profesionala dela aipatuz. Kasu hauetan irratilariak, iturri onetik?, edo, iturri ofizialetik jakin dugunez??
|
|
|
Irakasleak, Guizot en hitzak gogoratuz,, fonctionaries de l' Etat? bihurtzeak(
|
ezin
baitugu ahaztu Estatu espainiarreko administrazio egiturak Frantziako eredu zentralistaren arabera eratu zela242) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu Nazioaren xake taulan irakaslea pieza nagusia izanik, herritarrak Estatuaren proiektuaren inguruan biltzeko (Estatu nazioarekiko identifikazioaz ari gara... –En la enseñanza primaria y en sus maestros tienen los Estados el sostén más poderoso de la defensa nacional? 244.
|
|
|
Asmoak asmo, Estatuaren ahulezia begien bistakoa da: alde batetik, legea bete zedin, beharrezkoak ziren eskolak falta ziren, baina Estatuak ez zuen honen ardura hartuko aldiz, zama hau herrien bizkar gainean utzi zuen, lehenago esan dugun bezala eta, beraz,
|
ezin
zuen legea betetzeko beharrezkoa zen oinarrizko baldintza ziurtatu. Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak, esate baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe.
|
|
|
Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak, esate baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe. Azkenik, ez dirudi, doan, baina ordaindu
|
ezin
duenarentzat, delako formula politika eraginkorraren eskutik joan daitekeen neurria denik208.
|
|
2001
|
|
|
Bai: elkarren beharrean gaude irakasleak eta hizkuntzaren zientzialariak.Batzuek eta besteek daukagu hitza, eta
|
ezin
dugu inor baztertu edo ahaztu. Berriroere, jarrera eta ikuspegi dialektikoa.
|
|
|
emakumeak adibidez gizonak lana iten badu eta emakumek ezetz emakumean lana dala etxeanlana itea ezta ta ehhh gizonezkoak ez baldin badauka lana emakumeko emakumezkoak baigizonak ze in behar du lana bilatu
|
ezin
du etxen lana inNB./ hmmpfJF./ kontestau
|
|
|
EE./ ez nik ez det esan nere etxen gertatzeana zuk esan dezu gizonezkok lana bilatu behar dulazeatikan
|
ezin
du etxen in lana gizonezkok
|
|
|
LU. / eta gizonak
|
ezin
du etxen lana egin
|
|
|
Aipatutako zenbait kontu zalantzan jartzen dira gaur egun, baina, hala ere, irakaskuntza arautuan indar handia dute oraindik ere. Alabaina, oinarri teorikoenbaliagarritasuna eztabaidatzen jarri gabe,
|
ezin
dugu ezkutatu eredu honek zenbaitmuga erakutsi dituela, ikasgelako praktikan behintzat:
|
|
|
Ikasleak ikasten duenneurrian jarriko du praktikan eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa; eta guk komunitate euskalduna aktibatuko dugu, ikasleei prozesua errazteko. Komunitatearenkontzeptua
|
ezin
dugu bere zentzurik zabalenean aplikatu, beste gauza batzuen artean, ikasleek egin beharrekoak prozesu pertsonalak direlako eta gizarte proiekziorikinoiz eskuratzen ez dutelako. Hori dela eta, ingurune hurbila erabiltzen dugu.
|
|
|
Adina: Nerabetasunetik gertu dauden ikasleek jarrera zehatza izaten dute: segurtasun eskasa izaten dute beren buruan; eta, alde batetik, nabarmendunahi badute ere, bestetik,
|
ezin
dute jasan beren ikaskideen aurreanarriskurik hartzea(. La enseñanza de la lengua extranjera en la educacionsecundaria?, Nuria Vidal eta Ramon Ribe).
|
|
|
4 Ahozko eta idatzizko kodeak ezberdinak dira.
|
Ezin
dugu hitz egiten dugunbezala idatzi, ezta idazten dugun bezala hitz egin ere. Elkarrizketek berenarauak dituzte, hiztunak kooperanteak izaten saiatzen dira, eta informazioa taxuzematen da.
|
|
|
Ez esan faltsua dela uste duzun edo frogatu
|
ezin
duzun ezer.
|
|
|
askeaketa esklabuak. Lehenen artean, guztiz aske zirenak (jabeak) eta menpekoak zeuden; baina, lan prestazio eta zentsuek itota,
|
ezin
zuten merkatuan ezer saldu. Pobreakasko ziren, limosnatik biziz eta uzta bilketan lan eginaz, gehienen aspirazioa monasterio baten babespean geratzea zelarik (haiek lurra emanez prestazioen truke, eta jaunen bortxakeriatik urruti).
|
|
|
Jainkoaren Bakea: X. mendearen bukaeran sortu zen (karolingiar garaian sustraiak izan arren) etahorrek esan nahi zuen, eliza eta bere inguruko lur-zatian babesa hartzen zuen pertsona
|
ezin
zutela erasotu gerrako jaunek; aldi batzuetako bakealdiekin ere osatu zen, Jainkoaren Tregoa izenaz.jauna (dominus, senior): basailutzaren loturan, menpekoarekiko nagusia zena, menpekoari mantenuaeta babesa emanez, fideltasun eta laguntzaren truke.
|
|
|
Alde batetik, iparretik zetorren inspirazioa.Inperio karolingioa zatikatzen eta desegiten ari zen, eta, prozesu horren ondorioz, erresuma berriak jaio ziren (879). Zergatik
|
ezin
zuten iruindarrek berenerresuma berezia eratu. Beste adibide bat mendebaldetik iritsi zen.
|
|
|
Horrelakobeste kasu askotan bezala, erantzunak zigor kanpaina edo inbasioa izan behar zuen.Horretarako, Banukasitarrek eta Huesca-ko errege musulmanak beren armadakbildu zituzten. Erasotzaileak iruindarren lurretan sartu ziren Valdonsella tik, gauregungo historialariek
|
kokatu
ezin duten Hisn al Barber gazteluraino. Musulmanenhelburua iruindarren ausardia zigortzea zen, Antso Gartzes en erresuman ahalik etakalterik handiena eginez, baina ez zuten konkista iraunkorrik egiterik pentsatu.Horregatik, kontraerasoaren kalteak gorabehera, jarraikako urteetan Iruñearenhedatzeak jarraitu egin zuen, ekialdera orain.
|
|
|
Frantzian, aldiz, Erdi Aroko arkeologiahistorialarien eskutik garatu zen, Annales eskolari esker. Izan ere, historialariekartxibategian konpondu
|
ezin
zituzten arazoen erantzuna bilatu nahian, landa lanerajo baitzuten.
|
|
|
Badakigu aurkikuntza hauen kontestualizazio historikoa egitea ez dela baterelan erraza, eta gaia
|
ezin
dugula hemen azaletik baino aztertu. Espezialistek berekere joera erabat kontrajarriak azaltzen dizkigute.
|
|
|
Labanak
|
ezin
ditugu armamentuaren barnean sartu, hauen erabilera egunerokoa, etxekoa, izango zen eta.
|
|
|
kokapena, garaia, bakarkako ala taldekako harremanak eta gizarteko heldutasuna. Izan ere, kondairenikerketari dagokionez,
|
ezin
dugu ukatu etnografia, historia eta geografiaren arteandagoen harreman estua. Horregatik, kontaketen bilakaera eta igorpena ikertzerakoan, gai zikloen erabilpena aldarrikatzen du frantziar etnografo horrek, kondairekgehienetan ez baitute gai bakar bat jorratzen13 Gainera, ereduak osatzeko ahaleginak ez ditu beti emaitza berdinak ematen.
|
|
|
Tradizio batek eragin nabarmena izan zuen bestean, eta euskararen munduan zizelkatu ez zen erromantikoatzerakoien klixe horrek kalte handia egiten dio, oraindik ere, euskarari: euskararenoilalurreko gaurko bizipen egunerokoak
|
ezin
du, anartean ere, sukar hori aspaldigainditu zuela sinetsarazi, bizirik dagoen mundu batek bizi gaituela jakinarazi.Euskararen zailtasun deabruaren topikoa langa bat da tradizioen arteko komunikaziorako, baina ni nago (eta oker egon ninteke) bi tradizioen arteko komunikazioaeragin behar luketenek (agintariek, hedabideek, eragile sozialek...) ez dutela komunikazio horretarako premia ikusten, eta, ... arazo izaten iraun ere, alegia.
|
|
|
Itzala galdurik, bakar bakarrik eta maitasunerako aukerarik gabe geratzenda Schlemihl. Itzalik gabe,
|
ezin
du gizartearen ukapena besterik jaso.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gidaturistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz harago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute.
|
Ezin
dugu ahaztu, euskararenegoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa etaeuskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausidezakegula. Horrela ulertu nahi nituzke, ikastolen hastapenak gogoraraztendizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak edo nobelaren zenbaitkapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Alabaina, ene ustez, mitoa, k eraginik eduki badu ere,
|
ezin
ditugu faktoreendotestualak inolaz ere ahaztu; hots, testutik kanpo geratzen diren halako arrazoien ondoan, testu barnekoak ere funtsezkoak dira. Zalantza barik, testuek berekliluratu gaituzte irakurleok5 eta, harrapatu?
|
|
|
Ez daukatplazaratzeko arazorik, nire arazoa, plazaratzeko ezer ez izatea da azken urte parehonetan.
|
Ezin
dut idatzi beste betebehar batzuk dauzkadalako, denborarik ezdaukadalako, etxetik kanpoko lanarekin eta etxekoarekin egunak dituen orduguztiak eta gaueko batzuk ere beteta dauzkadalako. Horretan antzeman dut nikemakume eta gizonezkoen arteko alderik handiena...
|
|
|
Nazioarteko harreman monetarioei dagokienez, transakzioak etxekotzat edo nazioartekotzat klasifika daitezke, nazio moneten eta kanpo moneten arteko bereizketaren arabera. Are gehiago, argi dago ezen, merkataritza superabitik egon ezean, inongo herrialdek
|
ezin
dituela bere erreserba monetarioak gehitu.
|
|
|
lehen puntua, hots, arau horren bigarren puntua betearazteko baldintza beharrezkoa eta nahikoa. Izan ere, kanpo zor osoa Iparrak eta Hegoak I diruan soilik ordaintzen dutenez gero, Hegoak
|
ezin
du Iparraren gainean inposatu Hegoak berak bere merkataritza soberakinaren ordainketa gisa onartu behar duen I diruaren H diruko neurri baliokidea.
|
|
|
Hain zuzen, pepealdietan ez Iparrak ez Hegoak ez dute eskuratzen, azken ordainketa modura, kanpo bankuko inolako gordailuen kopururik; Iparrak finantza bonu ez monetarioak eskuratzen ditu eta Hegoak merkataritza inportazio netoen bolumen baliokide bat. Horrela, p epealdiaz geroztik H herrialdeak
|
ezin
du saihestu, azken ordainketa gisa, gordailuen kopuru bat eskuratzea, zeina (aurretik metaturiko) bere kanpo zorraren. I diruan egina zerbitzuaren baliokidea den.
|
|
|
Alta, kanpo zorraren zerbitzu bakoitza truke trunkatu bat da, beste arrazoi bategatik, alegia, zorpeko herrialdeari ibilgailuzko diruan inolako krediturik hornitzen ez diolako. H herrialdeak
|
ezin
du baztertu bere errentaren zati bat bere kanpo hartzekodunei transferitzea. Izan ere, ondokoa kontraesankorra da, alegia, transfer hori gauzatzearren, zorpeko herrialdeak zor neto bat ibilgailuzko diruan jasan behar izatea.
|
|
|
Hegoak bere esportazio netoen bidez irabazitako monetak Iparrekoak, Hegoaren beraren kanpo zorraren zerbitzurako jarri lirateke; hots, inolako kosturik gabe egon lirateke bere eskumenean. Dena den, argi dago ezen kanpo munduarekiko zordunduak diren Hegoko egoiliarrek
|
ezin
dituztela kosturik gabe eskuratu beren herrialdeak dauzkan monetak (4.3 azpiatalean aztertu dugu puntu hau).
|
|
|
4.1 HEGOALDEAK
|
EZIN
DU H DIRUTAN BERE KANPO ZORRAREN ZERBITZUA GAUZATU
|
|
|
Erantzun zuzena, noski, ondokoa da, alegia, Hegoak bere esportazio netoen kontrabalioa erabat lortu duela, azkenean I-ko bankuetan gordailaturiko x diru unitate irabaziz. Beste era batera esanda, Hegoaren kanpoko irabazi netoaz ez dago inolako dudarik, I-ko kanpo hartzekodunei transferitzen dien aldiunean; alderantziz, H ren kanpoko errenta egiaztatzen da, zeren inork
|
ezin
baitu positiboki deuseztaturik dagoen inolako errentarik transferitu. Hegoaren kanpoko irabaziak netoa izaten segitzen du, zeren Hegoak ematen baitu I-ko hartzekodunen onurarako.
|
|
|
Hegoaldeak
|
ezin
du H dirutan bere kanpo zorraren zerbitzua gauzatu 52
|
|
|
Alta, interes errealak ez dira oraingoz kontuan eduki; soberakin berbera ezin erabil daiteke batera amortizazioen ordainketarako eta interesen ordainketarako. Beraz, interes errealak maileguz hartuak dira, eta, ondorioz, zorpeko herrialdeek
|
ezin
dute ezein aurrezkirik transferitu.
|
|
|
Hegoaren egoiliarrek 10 IM ko kopurua eskatzen dute Hegoaren diruan, hau da, 8 IM beren merkataritza inportazioen ordainketarako eta 2 IM beren kanpo zorraren zerbitzu korronterako. Iparraren egoiliarrek ez dute 10 HM ko kopurua eskatzen, beraien nazioarteko gastu korronteak 8 HM ko kopurura murrizturik baitaude; beste aldetik, Hegoaren egoiliarrek
|
ezin
dituzte beren gastuak gelditu 8 IM ko mailan, zeren H ren zorpeko egoiliarrek, merkataritza inportatzaileek bezalaxe, beren kanpo hartzekodunei ordaintzeko beharrezkoak diren kanpo monetak erosi baitituzte.
|
|
|
Interesgarria da konturatzea ezen, ekonomia nazional konkretu batean, i koegoiliarrari zordundua egonik, h egoiliarrak kanpoko errenta baten onura eduki dezakeela soilik, bere kabuz inolako errenta positiborik irabazi
|
ezin
duelako, zentzu zehatzean. Gauzak oso bestelakoak dira H herrialdearentzat I herrialdearekiko erlazioan; argi dago, izatez, ezen herrialde bakoitzak bere etxeko harremanen barruan eraturikoa barneko errenta batetik ateratzen duela lehendabizi onura.
|
|
|
(2) sarrerak ordainketa horren emaitza adierazten du, barne errenta 100 bilioi dolarretik 98 bilioi dolarrera murriztua izanik.
|
Ezin
dugu ahantzi ezen H herrialdearen barnean saltzeko den etxeko outputaren prezio makroekonomikoa 100 bilioi dolarrekoa dela. Izatez,, prezio diferentzial?
|
|
|
Hala ere, K > 1 da. Hortik ondorioztatzen da ezen A herrialdeak epealdi bakoitzean 10 $ baino handiagoa den soberakina lortzen ez badu,
|
ezin
duela egin bere interesen ordainketa globala.
|
|
|
atzerrian edukitako kapital espekulatzailearen eratzea esplikatzen du, zeinaren mugimendu kaotikoek truke tasen gaineko presio gogorra ezartzen duten; bistakoa denez, presio hori ezin da neutralizatu moneten arteko truke tasa finkoak artifizialki mantenduz. Beste aldetik, kanpo zorren ordainketa bikoitzak gaur egungo nazioarteko ordainketen sistemak horretara behartzen ditu giltza monetakoak ez diren herrialdeak presio debaluatzaile baten bidez adierazten du bere burua (truke tasa finkoko onarpen ofizial batek
|
ezin
baitu alboratu). Alderantziz balitz, beheranzko presioa metatu egingo litzateke, eta laster edo berandu oztopoa hautsi egingo litzateke, truke tasa flotatzen egongo balitz bezala mugitzea ahalbidetuz.
|
|
|
Dolarretan bere merkataritza esportazioen prezioa ezartzen duen herrialde bakoitzak aurreko paragrafoan deskribaturiko mekanismoa jasaten du; baina ezein herrialdek
|
ezin
ditu baztertu kanpo monetetarako eskari gehigarriaren ondorio logikoak etxeko diruaren terminotan. Beraz, herrialde horiek beren merkataritza inportazioen prezioaren gehiketa ikusten dute kanpoko monetan, beren kanpo hartzekodunen zerbitzu korrontearen kopuru zehatzean.
|
|
|
galera netoak kausa bat dauka: A k
|
ezin
ditu inbertitu G-ko banku gordailuetan bere esportaziotik datozen 10 dolarrak, zeren A k berrartzen baititu, hain zuzen, zorpeko herrialdeak A ren interesen zorra G herrialdean errepresentatzen duten aktibo finantzarioak erosten edo birrerosten dituen aldiunean (1 fluxua).
|