|
2023
|
|
|
Aurrera begira euskal hiztun komunitatearen giltza nagusietako bat nahia birsortzea da, motibazioa erreproduzitzea; zehatzago
|
esanda
, motibazioaren, ezagutzaren eta erabileraren kate osoa asmatzea. Hurrengo belaunaldiak mezu eta aukera olde itzel baten erdian biziko dira, mota guztietako kalitate eta formatuetan.
|
|
|
Elikatu
|
esan
dugu, eta horretarako, lau bide proposatzen ditugu. Horiei begira lan espezifikoa eginen dugu, 3blai proiektuaren barnean:
|
|
|
Ez gara gehiegi luzatuko COVID eragindako pandemiaren ondorioak gogora ekartzen. Aski da
|
esatea
2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean hizkuntza gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen egoera definitzeko.
|
|
|
Euskararekiko harremanari dagokionez, jarrera hobetu dutela
|
esaten
digute gurasoek.
|
|
|
Egia
|
esateko
, oso pozik gaude Euskaraz Kilikak emandako emaitzekin. Doakoa izanik, haurrek eta gurasoek serio hartuko ez ote zuten beldur ginen, baina errealitatea izan da oso ume gutxik utzi duela ekintza eta talde guztiak mantendu direla.
|
|
|
Guztiak gehituta, 582 dira. Honek
|
esan
nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela esan genezake, haur askok txanda bat baino gehiagotan hartu baitute parte.
|
|
|
Honek esan nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela
|
esan
genezake, haur askok txanda bat baino gehiagotan hartu baitute parte. Badira bi haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
Egia aitortu behar badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar
|
diogu
egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna asko ematen ahal dizkigu egungo egoera zein den ikusteko.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki
|
esatea
beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Aipatu berri dudan erlaxazio orokor horretaz gain, baliteke batzuek pentsatzea gaztetxoen gauzak direla eta ez zaiela garrantzirik eman behar. Edo beldur moduko bat
|
diotela
ikasleen estimua galtzeari, eta hori gerta daitekeela pentsatzen dutela, buen rollo a denaren gainetik lehenetsi ezean. Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan gertatzen den begiratu eta zaindu ordez.
|
|
|
Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik. Horregatik ere pixka bat etsita nago, gorago irakasle (batzu) en inguruan
|
esandakoaren
haritik, eta irakaslegaien aldetik sumatzen dudanari erreparatuta, ez duelako ematen etorkizuna oso itxaropentsua izan daitekeenik.
|
|
|
7 Euskara, eskolako hizkuntza baino ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin baino, eskolako ikasgaiekin, hobeki
|
esan
. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako.
|
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer
|
esan
, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
|
Eskoletan badira mugatzen ditugun gauzak, sakelako telefonoa, adibidez, ona ez delako, eta erabilera gehiegizkoari neurria jarri behar zaiolakoan. Bai, baina objektua da,
|
esango
dit norbaitek. Hizkuntza ezin zaio pertsona bati" kendu", bere parte bat da, barnetik dario.
|
|
|
abiatu gaitezen dakiten euskara" apur" horretatik, ez gaitezen saiatu eduki gramatikal gehiago erakusten, ez bada egunero klaseko ahozko jardunean agertzen diren akatsak zuzentzeko helburuarekin, eta kontuz honi dagokionean ere: beharbada utzi behar
|
diogu
hainbeste zuzentzeari, dosi egokiak bilatuz, eta adierazkortasunari garrantzia eman. Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko behar duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat handiagoz egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan.
|
|
|
Hitzaren pozaz. Ahozkotasunaz ari garelarik poetikotasuna
|
esaten
dugun aldiro, poesia aipatze hutsak atzerakoa eragiten die gurasoei edo irakaskuntzako hainbat profesionali. Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik.
|
|
|
Ahozkotasunaz ari garelarik poetikotasuna esaten dugun aldiro, poesia aipatze hutsak atzerakoa eragiten die gurasoei edo irakaskuntzako hainbat profesionali. Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko
|
esango
lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik. Poesia aipatze hutsak zailtasuna iradoki dezake, hizkuntzaren goien gradua, bikaintasun estetikoa, aparteko mundu batera garamatzan arte delikatu bat.
|
|
|
Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena? Ez naiz hizkuntzari
|
diogun
maitasunaz ari, edo euskal zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
|
Irakaslea izan da —zehatzago
|
esateko
irakaslearen deskubrimendua izan da— zirkulu horren guztiaren abiapuntua eta motorra. Irakaslearen gogo berorik gabe, errutinaz arituta, kontu segurua da umeak ikasiko zuela testua, baina hitzen poz garrik jaso gabe.
|
|
|
Honek eta honek eta honek bart eztaiak zituzten, honek honi zer
|
esan
, gonbidatzeko hau eta hau, gonbidatzeko hau eta hau, hona non diren hogeita lau!
|
|
|
Hitz bat, esperientzia akustiko bat. Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro"
|
esanez
. Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz.
|
|
|
Estilizazioa: gutxirekin asko
|
esatea
. Egitura erritmoetatik hasi eta ipuin tradizionaletaraino, tradizioko haur literaturako piezetan —sehaskako kantetan bezala ipuinetan ere— ezer ez dago soberan, dena dago doi doi emana, ez dago testuak eskatzen duen esentzia baino.
|
|
|
Asmakizun zahar batek
|
dio
: nork dakizki munduko hizkuntza guztiak?
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak
|
esatea
edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk
|
esandako
edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz). Hots bakoitza esperientzia askoren enkontrua da eta ez du berdin funtzionatzen ingurune guztietan:
|
|
|
hemen nagi ageri zaizun hotsa atseginez portatuko zaizu beste hitz baten ondoan. Zuk
|
esandakoak
entzule bat bilatzen du. Hurkoak esandakoak zu bilatzen zaitu.
|
|
|
Zuk esandakoak entzule bat bilatzen du. Hurkoak
|
esandakoak
zu bilatzen zaitu.
|
|
|
belarrira heltzen da, adimenera baino lehenago. Pieza musikalak, Manuel Lekuonak poesia dekoratiboak deitu zituenak, dira
|
diodanaren
adibiderik gorenenak: hizkuntzarekin batera kultura transmititzen da, biak batera dira.
|
|
|
hizkuntzarekin batera kultura transmititzen da, biak batera dira. Kanta eta jolas tradizionalen biltzaile askoren helburua etnologikoa zen askotan, eta sehaskari eragiten zioten emakumeen (amonen eta amen) artea jaso zuten, itxura batean ezer askorik
|
esaten
ez omen duten hotsak, ume jolas xaloak, etxeko sehaskaren erritmo musikala. Ez dago pentsamenduaren edo diskurtsoaren logikaren nagusitasunik, hitzen hotsaren eta mugimendu erritmikoaren dinamika baizik.
|
|
|
entzun, ikusi, ukitu, mugitu, laztandu egiten ditu jostailu edo panpina maiteenak, bizidunei bezala hitz egiten die, totelka, hitz doiekin, keinuekin. Helduontzat umea artean ez da hizkuntzaren guztiz jabe, eta guk
|
esango
dugu nahi duguna, baina umea primeran moldatzen da eta komunikatzen bere jostailu eta panpinekin...
|
|
|
Hainbat adituk hala
|
dio
, behintzat: fetuek kanpoko hotsak entzuten omen dituzte amaren sabelean daudela; sabelaldiaren hogeita zazpigarren astetik aurrera ekiten omen diote entzundakotik ikasteari.
|
|
|
Burutik pasatu zaio, gauean, afaltzeko orduan, esaldia irakurriko diela gurasoei. Arretarik jarriko ahal
|
diote
...
|
|
|
Orain arteko guztia
|
esanda
ahozkotasunaz ari naiz. Ba, bai.
|
|
|
Saioak hogei bat minutu iraun du. Bukatu denean, neska mutilak elizan sakabanatu dira, talde txikitan, neskak
|
esandakoak
hobeto begiratzeko.
|
|
|
Isilik. Lagunak
|
esandakoa
darabilt buruan. ‘Hori, Euskal Herrian, ezinezkoa! ’.
|
|
|
Ahozkotasunaz ari naizelarik, ez dezadan idatzia gutxietsi. Elkarrekin dira, elkar hobetzen dute, elkarrekin besotik helduta lortuko dute hizkera praktiko eta baliagarri bat," hizkuntza bizigarri bat herri bizigarri batean", Heinrich Böll idazle alemanak II. Mundu Gerra amaitu berritan idatzitako hitzekin
|
esanda
.
|
|
|
Oraintsu arte, aski zen telebistak euskararekin dituen betebeharren gaia ateratzea, telebistaren konpromiso falta salatzen hasteko. Zehatzago
|
esanda
, euskarazko programak baztertu eta erdarazko hainbat programaren eraginaz jarduteko. Ahozkotasuna, bai, baina erdarazko telebistatik jasotzen zuten bizitasuna eta batez ere modernotasuna omen zena, ez euskarazko programetatik.
|
|
|
Ezin dugu euskara irakatsi gizartea elebakarra balitz bezala, Salamancan gaztelania irakasten duten modu berean. Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin
|
esaten
genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan. Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta oso oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan baino gehiago esaten.
|
|
|
Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin esaten genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan. Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta oso oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan baino gehiago
|
esaten
. Euskarazko musikarekin esanda:
|
|
|
Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta oso oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan baino gehiago esaten. Euskarazko musikarekin
|
esanda
: garenak baikara, ez garena izaten saiatu ordez, ez gaitezen gurea ez den bainuontzi huts batean ito.
|
|
|
Liburuan aurkituko dituzun artikuluak ez dira, ordea, denak mintegi hartan aurkeztu zirenak. Eta mintegian azaldu ziren zenbait ere ez dituzu hemen, ez eta egun horretan gazteek mahai inguruan
|
esan
zituztenak ere, interesgarriak izan arren. Mintegiaren izenean aurreikus zitekeena baino, alegia, Nafarroako
|
|
|
Lertxundik
|
dio
: " Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri".
|
|
|
Izan ere, hiztunak, komunikazio ekintzen bidez, inguruan dauzkan eta inporta zaizkion pertsonekin harremanak eraikitzea du helburu nagusia. Komunikazioaren alderdi horretan sakonduz gero,
|
esan
daiteke pertsonak komunikazioaren bidez bihurtzen garela gizartearen eta gure talde erreferentzialaren parte. Komunikazioak egiten gaitu nor.
|
|
|
Gizarte harremanak eraikitzeko lan horretan entzuleengan eragitea ezinbestekoa zaigu. Beste era batez
|
esanda
, komunikazioa ekintza pertsuasiboa da eta elkarreragina komunikazioaren funtsezko alderdia (Apodaka, 2004: 223).
|
|
|
Pertsuasioa norberaren ikuspuntua gailentzea bada, arrakasta izateko tresna onak eta zorrotzak behar ditugu, lortu nahi ditugun ondorioak lortuko baditugu. Beraz, komunikazio baliabideak garrantzitsuak dira hiztunarentzat,
|
esan
bezala, jokoan ez baitago eduki baten igorpena soilik, jokoan eraiki nahi ditugun gizarte harremanak baitaude.
|
|
|
Behar dugun tresna zorrotza hizkuntza da, jakina, ahozko hizkuntza baliabideak, zehazki, gizarte harremanak eraikitzeko hartu eman gehien gehienak ahozkotasunean oinarritzen direlako1 Beraz, adierazkortasuna, umorea, ironia, esaerak, metaforak, hitz jolasak eta abar komunikazioren arrakastarako, hau da, gure sare pertsonaletan nor izateko lanabesak dira. Joxerra Garziak honela
|
dio
diskurtsoaren formulazio egokia lantzeko azalpen mamitsuan:
|
|
|
Edonola ere, komunikazioan ezin
|
diogu
mezuaren igorleari bakarrik begiratu; izan ere, komunikazioa ez da lineala, izaera zirkularra dauka (Apodaka, 2004: 189).
|
|
|
Aldiz, euskarazko gaitasun maila desberdina badute eta gaztelerazkoa berdintsua, maila berdina duten hizkuntza aukeratuko dute hitz egiteko, hau da, kasu honetan gaztelaniaz hitz egingo dute konturatu gabe ere. Beste era batean
|
esanda
: hizkuntz aukeraketa gaitasun erlatiboko afera da gizaki elebidunengan.
|
|
|
37). egoera mota bakoitzak komunikatzeko erregistro8 ezberdina eskatzen duela. Beraz,
|
esan
daiteke hizkuntza batean gaitasun nahikoa izatea badela hiztunak komunikazio egoera guztietan egoki eta erraz komunikatzeko gaitasuna izatea; hau da, behar dituen erregistro guztiak dituen errepertorioaren jabe izatea (karta guztiak dituen karta sorta edukitzea) eta, behar izanez gero, erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea, inguruko hiztunekin adostua9.
|
|
|
Barne gatazka hizkuntza komunitate gutxituetako hiztunen ezaugarri komuna da. Rodriguez Carnotak Galiziako gazteen kasua aztertu du eta honela
|
dio
: " Galizieraz hitz egiteaz zein ez egiteaz lotsatu eta barne ezegonkortasuneko muturrera iritsi." (Rodriguez Carnota, 2022:
|
|
|
13 Barne gatazkarik ez izateak ez du
|
esan
nahi inolako gatazkarik ez dutela ezagutzen. Atxikimendu ona eta erabilera ohikoa duten ikasleen kasuan, esaterako, beste eskualde batzuetako gazte euskaldunekin mintzatzen hasteko ziurtasunik eza eta urduritasuna jaso ziren ikerketan.
|
|
|
Oraintsu arte, munduan zehar sortutako kultur ekoizpenak eskuratzeko bideak urriagoak ziren, eta, egun, jendarteak esku eskura du mundu osoan entzuterik gehin daukaten kultur adierazpenetarako sarbidea. Euskal kulturak ur handi horietan ere eutsi egin behar
|
dio
, kultura eta hizkuntza nagusien artean bere lekua egin behar du, eta horrek euskal kulturarekiko atxikimendua eta kontzientzia bizi bizi izatea eskatzen du.
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela
|
esan
ohi da, eta euskararen gaitasun mailari dagokionez ere halaxe da. ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio gaitasunak DBHn1 isei iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza trebetasun horiek ezinbestekoak dira gure curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera profilak lortzeko, eta, zer
|
esanik
ez, gure ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu). Testuinguruan ipinitako egoera horiei erantzuteko, ikasleak —gizarte eragileak, arestian
|
esan
bezala— zerbait egin du helburu jakin bat erdiesteko, eta hartzaile bat izango du
|
|
|
Egoerak eta haien ezaugarriak zehaztu berri ditugu goiko atalean.
|
Esandakoa
kontuan hartuta, diziplina edota jakintza arloa edozein dela ere, egoera guztiek helburu jakin bati erantzuteko zeregin bakarra izango dute, eta egoera horretan parte hartuko duten igorle eta hartzaileak izango ditugu. Finean, ikasleak bizitzako eremu pertsonalari, akademikoari edo publikoari dagokion egoera bati aurre egin dio.
|
|
|
Geruza honetan, ahots enuntziatzaileen erabilera eta modalizazioa aztertzen ditu J. P. Bronckartek. Igorleak bere ahotsa erabiltzeaz gain, ekintza komunikatiboaren xedea lortze aldera, beste zenbait ahots baliatzeko aukera du,
|
esaten
duen hori beste edonoren ardurapean jartzeko aukera, hain zuzen. Era berean, testuan zehar dioenaren gaineko zenbait alderdiri buruz duen jarrera islatzeko, modalizazioa baliatuko du.
|
|
|
Igorleak bere ahotsa erabiltzeaz gain, ekintza komunikatiboaren xedea lortze aldera, beste zenbait ahots baliatzeko aukera du, esaten duen hori beste edonoren ardurapean jartzeko aukera, hain zuzen. Era berean, testuan zehar
|
dioenaren gaineko
zenbait alderdiri buruz duen jarrera islatzeko, modalizazioa baliatuko du.
|
|
|
Zer ebaluatu, hura irakatsi, hala
|
dio
esaera zaharrak. Ebaluazioak baldintzatzen du zer eta nola ikasten den, eta kalitatezko ikaskuntzarekin ere lotura zuzena du.
|
|
|
Ahozko mota desberdinak daudela ere kontuan izan behar da: idatzizko hizkuntza ahoz
|
esatea
(irakurtzea edo errezitatzea), ahozko hizkera formal eta kontrolatua edo bat bateko ahozkoa.
|
|
|
hiztunarena eta hizlariarena. Hiztunari jarioa dariola
|
dio
; hizlariari, aldiz, diskurtsoa. Bi gaitasun horien arteko lotura ere aipatzen du, esanez, hiztun ona prestatzen bada hizlari ona izateko erraztasun handiagoa izanen duela.
|
|
|
Hiztunari jarioa dariola dio; hizlariari, aldiz, diskurtsoa. Bi gaitasun horien arteko lotura ere aipatzen du,
|
esanez
, hiztun ona prestatzen bada hizlari ona izateko erraztasun handiagoa izanen duela. Hiztun maila bereko bi ikasle izanik, ordea, hobeki moldatuko da jendaurrean diskurtsogintzan ongi trebatua dagoena.
|
|
|
Beste modu batera
|
esanda
, gure kasuan, murgiltze ereduan, eskolak ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeak Cumminsen pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak lantzen dituela esan nahiko luke, Garziaren hiztun onak sortzen dituela hizlari bihurtzeko bidean eta, Aldasororen arabera, ikasleak erregistro ez formaletan trebatzen dituela.
|
|
|
Beste modu batera esanda, gure kasuan, murgiltze ereduan, eskolak ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeak Cumminsen pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak lantzen dituela
|
esan
nahiko luke, Garziaren hiztun onak sortzen dituela hizlari bihurtzeko bidean eta, Aldasororen arabera, ikasleak erregistro ez formaletan trebatzen dituela.
|
|
|
Azkenik, ahozkoaren progresioari buruzko oharra aipatu nahiko nuke. Zenbait autorek (Dolz, 1997; Dumais, 2013)
|
diotenaren arabera
, ahozkoaren progresioa egin gabe dago, eginkizun konplexua delako, nonbait. Bide ilun samar horretan euskararen irakaskuntzan honi erreparatzea hil ala bizikoa da.
|
|
|
Hortaz, aipatutako konstruktoaren arabera
|
esaten
denean ikasle batek hizkuntzan B2 maila duela, gehienok ulertzen dugu maila hori duela trebezia guztietan. Baina argi eta garbi esan genuke ez duela zergatik horrela izan behar, eta, horregatik, zehaztasun handiagoa behar dugu ikasleen euskara mailari buruzko emaitzak ebaluatzeko eta hobetzeko garaian.
|
|
|
Hortaz, aipatutako konstruktoaren arabera esaten denean ikasle batek hizkuntzan B2 maila duela, gehienok ulertzen dugu maila hori duela trebezia guztietan. Baina argi eta garbi
|
esan
genuke ez duela zergatik horrela izan behar, eta, horregatik, zehaztasun handiagoa behar dugu ikasleen euskara mailari buruzko emaitzak ebaluatzeko eta hobetzeko garaian.
|
|
|
Bidenabar, zehaztasun handiagoa izatea irteera profilari eragiten dioten hutsuneak neurriz eta garaiz konpentsatzeko lagungarri izango zaigu. Adibidez, euskaraz eroso aritzeko, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) ikasleen irteera profilak B2 edo hortik gorakoa izan lukeela
|
esatea
ez da astakeria, trebetasun horretan B2 C1 mailak adin horretako ikasleen arteko komunikazio beharrak ase behar dituelako: hizkuntzaren adierazkortasuna, ñabardurak egiteko gaitasuna, jarioa, ironia adierazteko gaitasuna, barre eragiteko gaitasuna, modalizazioa egitekoa, hitz jokoak sortzeko gaitasuna, arintasuna7.
|
|
|
5" Beti dago erlaziorik hizkuntzaren eskuratze maila eta erabileraren artean. Beste era batera
|
esanda
, hizkuntza jokaera hizkuntza gaitasunaren araberakoa da, eta gaitasuna ingurunearen araberakoa. Irlandan egindako azterketak (COLA) oso ongi erakutsi zuen erlazio hori.
|
|
|
7 Adibidez horrelakoak edo antzekoak
|
esateko
eta erabiltzeko gai den ikaslea: hara bestea, oraintxe bertan, nazka nazka eginda nago, kriston muturra dauka, hara!
|
|
|
Sistematiko hitzak, eskola ibilbidean, behin eta berriz egitea, errepikatzea
|
esan
nahi du: ikasleek hizkuntzaren input nahikoa jasotzea eta output nahikoa sortzea.
|
|
|
• Ikasleen ahozko ekoizpenen denbora.
|
Esan
dugu ikasle bakoitzak gutxienez bere aurreko testua eta ondoko testua izan dezan lortu behar dugula. Baina ekoizpenaren denbora erabakitzea ere garrantzitsua da.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean,
|
esandakoaren
transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer esan duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer
|
esan
duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
EGOERA/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Ikasleek taldeka aukeratutako pertsonari elkarrizketa egitea eta elkarrizketatuak
|
esan
duena ikaskideei azaltzea.
|
|
|
Esaldi motak: zela, delako,
|
esan
zigun, galdetu genion ea...
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan ari direnean, tertulia gauzatzen ari direnean zer eta nola
|
esan
... Eskuen erabilera gauzak azaltzeko.
|
|
|
• Aditza, proposamenak egiteko:
|
esango
bagenu, izanen balitz, denbora beteko genuke...
|
|
|
Ikaslearen ekoizpena baloratzeko garaian prozesuan parte hartzen duten eragile guztiek hitza baldin badute, eragile horiek ahozko ebaluazioa idatzizko parametroetatik urrundu eta ahozkoaren ezaugarriak kontuan hartzeko trebezia izan behar dute, Larringan eta Idiazabalek (2008)
|
diotena
jarraituz. Hortaz, ahozkoaren ebaluazioan propio trebatu behar dira.
|
|
|
Hortaz, ikasleen ekoizpenean ez da dena ebaluatuko (neurriko ebaluazioa eta progresioa), landu dena baizik. Horrek
|
esan
nahi du ebaluazioak neurrikoa izan behar duela eta, ahal dela, progresio bat erakutsi behar duela. Ikaslearen ebaluazioan, lehenengo ongi egindakoak adieraziko dira eta hobetu beharrekoak ondoren, ongi egindakotik abiatzeak ikasleen motibazioan eragiten baitu.
|
|
|
Horrek eskatzen du ebaluazioa ere planifikatzea eta ahozkoaren ebaluazioari neurria hartzea. Bestalde, gorago
|
esan
bezala, ikasleen ahozkoa ebaluatzeko irakasleei deskriptore zehatzagoak ematen badizkiegu, errazagoa izanen da ebaluazioa. Irakasleen prestakuntza ere giltzarria da arlo honetan, irakasleak ebaluatuko duena zehaztea (hartzaileari begiratzea, hizkera ez formala erabiltzea, testuaren edukia antolatzea, zuzentasuna, aberastasuna, intonazioa...).
|
|
|
Motibazioaz ari garenean
|
esan
behar da pertsona bat hizkuntza bat ikastera bultzatzen dituzten arrazoiak askotarikoak direla. Nork bereak izanen ditu.
|
|
|
Beraz, Bronckartek
|
dioena
kontuan hartuta, edozein ekintza komunikatiboren oinarrian, edozein testu ekoizteko garaian, zenbait aldagairen gaineko hausnarketa eginez ekingo dio lanari egileak. Bronckarten ikuspegiaren gainean HABEk egindako irakurketa gurera ekarriz (Esnal, 2009), bost aldagairen araberako erabakietan oinarrituta ekoiztuko genuke edozein testu:
|
|
|
diren testu antolatzaile ideiak ordenatu, iritzia edo esapideak: alde batetik, eman, ideia berriak adierazi, bestetik..., eta gainera..., honez kontrako arrazoiak eman eta gain, egia
|
esan
, nire ustez, nik ondorioak adierazi. uste dut, nire iritziz, baina, dena
|