|
2009
|
|
|
1918ko urri aren 26an Boiseko 11 euskaldun hil ziren gripeak jota, horien artean anaia bi, 22 urteko Ignacio eta 24 urteko Daniel Dobaran (Webb 1998: 15). Hardestyren arabera, 1918ko urriaren 29an sei euskal hileta elizkizun izan ziren
|
egunean zehar
:
|
|
|
Edo hobe al zen berriak haren herriko beste familia batengana igortzea, haiek eman zezaten zorigaiztoko berria? Ignacio eta Daniel Dobaran anaiak
|
egun
berean hil zirenean, 1918an, badakigu 50 zentimoko telegrama bidali zitzaiola sendiari berria jakinarazteko. Ez dakigu zer idatzi zieten gurasoei tragedia horren berri emateko.
|
|
|
Zazpi
|
egunean
sortu zuen mundua Jainkoak. Orduz geroztik, atseden hartu besterik ez du egin.
|
|
|
DIAGNOSI
|
EGUNA
|
|
|
Zureetan, geroko
|
egunak
ikusten ditut nik. Zuk nireetan aurrekoak.
|
|
|
Eta gero, bata bestearenetan,
|
egun
hori bera,
|
|
|
|
Egunean zehar
erdi itzalita egondako su bildutik
|
|
|
Horregatik, Pete Aguereberryk pozik ekin zion bideari laguntzat nor eta Shorty Harris zuela, Heriotza Ibarraren historiari lotutako pertsonaia berritsu eta harroxka, baina, zalantzarik gabe, hango bideak ederki ezagutzen zituena. 1905eko ekainaren azken
|
egunak
ziren, eta Shortyk lehenbailehen heldu nahi zuen Ballaratera, hango ostatuetan uztailaren 4a ospatzera. Aguereberry beste asmo batekin zihoan.
|
|
|
»Hirugarren
|
egunaren ondoren
dendaria etorri zitzaidan. York zuen izena.
|
|
|
–Begira, Shorty eta bion izenak harri haien artean jarri nituen
|
egunean
norbaitek esan balit hori egiteagatik 36 urtez hemen geratu nuela, nik uste korrika hasi, eta oraindik ere korrika ariko nintzatekeela. Gauza xelebreak egiten ditu bizitzak.
|
|
|
Beraz
|
eguna
izango da eta
|
|
|
Egoera hau ametsezkoa da munduan inor gutxik hitz egiten duen hizkuntza bateko hiztunentzat. Mintzaira
|
egunen
batean desager daitekeelako ideia, izaki bizi baten gisa geratzen zaizkion egunak gutxi direlako ustea, ez da, esaterako, ingelesez arituko bagina bezain pentsaezina. Kultura txikien geroko existentzia ez da inoiz gauza segurua.
|
|
|
Egoera hau ametsezkoa da munduan inor gutxik hitz egiten duen hizkuntza bateko hiztunentzat. Mintzaira egunen batean desager daitekeelako ideia, izaki bizi baten gisa geratzen zaizkion
|
egunak
gutxi direlako ustea, ez da, esaterako, ingelesez arituko bagina bezain pentsaezina. Kultura txikien geroko existentzia ez da inoiz gauza segurua.
|
|
|
Londresen izan zen, 1962ko uztailean. Bera niri bisita bat egitera etorri zen, hamar
|
egun
edo bi aste pasatzera. Nik oso ingeles gutxi nekien eta berak gutxiago.
|
|
|
M.B.:
|
Egun
hartan zuk proposatu zenion elkarrizketa bat egitea berak aukeratutako hainbat objektu edo gauzaren inguruan.
|
|
|
Juerga izugarria izan omen zen, gaupasa izugarria, gosaldu zituzten baratzetik ekarritako letxugak, oso onak eta hola. Kanta asko entzun zituen
|
egun
hartan, baina hiru kanta gelditu zitzaizkion gogoan. Txundituta geratu zen haiekin.
|
|
|
Nire etxeko aurreko portxean daukat eskuzko kafe ehogailu handia. Esteban hil zen arte, amamak gobernatzen zituen bai denda eta bai hotela, eta hotelarekin jarraitu zuen bere azken
|
egunetaraino
. Urteetan maindire zikinak garraiatu zituen hoteleko eskailera estu eta pikuetan gora eta behera, etxean garbitzen baitzituen ikuzgailu zaharkitu batean, zabaltzeko burdin harian zintzilikatu baino lehen.
|
|
|
Eta, halarik ere, heriotzaren harrak, pazientziaz, barrenak jaten dizkit, eta aditzen diot zuloak egiten, eta entzuten dut bere ibiliaren konpasa. Bizirik daukat barrenean, niri lagun egiten, txakur baten pare, bere onetik aterata arramaska egiten dit erraietan, suntsitzaile aseezin, ederki dakit
|
egunez
egun suntsitzen nauela, eta den denean zuloak egin eta egin sentitzen dut jasaten dudan bizitasun orotan. Lur azpiko tunel ikaragarri handiak, haizearen ibiltoki hotzak.
|
|
|
Aitona amonen etxean pasatutako asteburuetan beti hartzen genuen tarte bat salbia eta purshia sastraka artean ibiltzeko, begiak lurrean josita, lur horizta arakatzen beira itxurako obsidiana printzen, punta hautsien edota agian gezi buru osoren baten bila. Aitatxik1 punta perfektua topatu zuen
|
egunean
, jadanik adineko gizona zela, gure aita haren aurretik zihoan, eta desertuko lurrera izpi bat botatzen ikusi nuen. Aitatxi gure aitak gezi burua erortzen utzitako tokitik pasatu zen, eta aurrera jarraitu.
|
|
|
Ez dugu uste hori denik kasua. Hain zuzen, liburuan pixka bat aurrerago eginez, Laxaltek azalduko digu nola aitari, Dominiqueri, Nevadako Sierran igaro zituen lehen
|
egunak
zinez gogorrak egin zitzaizkion, hango orografiak, arras idorra berau. Euskal Herrikoarekin batere zerikusirik ez zuelako; nola, agertokiaren zailtasunak zirela medio, artzainik trebatuenak ere ezgai ikusten zuen bere burua.
|
|
|
Euskal Herrikoarekin batere zerikusirik ez zuelako; nola, agertokiaren zailtasunak zirela medio, artzainik trebatuenak ere ezgai ikusten zuen bere burua. Nevadako mendietan pasatako lehen
|
egunetan
, esaten du Dominiquek, negar egin zuen.
|
|
|
Lehenengo eta behin, harriduraz eta kuriositatez begiratuko zeniokete, eta gero zerbait desberdina duen sentsazioa geldituko litzaizueke barnean kolaz itsatsita bezala. Berritasuna bukatzerakoan, lauzpabost
|
egun
igarota, bi portaera izan ditzakezue:
|
|
|
Donostiako haizeen orraziaren aurrean jarrita, itsasoari begira, gure bi zentzumenen bitartez ingurukoa irudi bilakatzen da buruaren eta arimaren barnean: non dagoen itsasoa, marea gorantz edo beherantz doan, haizeak zer esan nahi digun, laino edo eguzkitsu dagoen
|
eguna
, olatuek arroken kontra jotzen duten ala ez. Sentipen, bizipen horiek guztiak ikusi egin ditzakegu begiak bagenitu bezala, edo hobeki esango nuke, duda zipitzik gabe.
|
|
|
San Sebastian
|
egunaren
lehenengo minutuetan Donostiako alkateak egiten duen modura, «borroka» hitzaren ikurrina mastan gora igo nahi nuke eta han, Kantauri itsasotik datorren galerna indartsu baten haizearen poderioz, mastaren goialdean utzi, haizearen astinduen erritmo ezegonkorraren menpe betiko.
|
|
|
Konparazioak konparazio, tristurak inguratzen nauen
|
egun
horietan, nire borrokatzeko gaitasuna, nahia eta beharra direla-eta, gure euskara maiteak borrokatu behar duen bideaz pentsarazten dit nire bide propioak. Biak antzekoak direla pentsatzen dut eta horrek nire errepidean aurrera jarraitzeko ematen dizkit indarrak, eta buruari hauxe galdetzen diot:
|
|
2010
|
|
|
Joxe Azurmendik, Zeruko Argiaren paperezko izaretan idazten zuenetik, luze eta sakon idatzi du, eta oraingo Azken
|
egunak
Gandiagarekin ez da salbuespena: ez dakit zenbat egile desberdin aipatzen dituen orri bakoitzean, eta denak Gandiagaren inguruan:
|
|
|
Irakurtzeko erraza eta lineala, eta zehaztasunaren sentsazioa ematen du. Iraganean (ia gaurko
|
egunean
, ia ezagutu izan ditugunak) tragikoki desagertutakoak, hildakoak edo izandakoak pertsonak izan zirela gogoratzen digu. Gero irakurleak aterako ditu bere ondorioak, edo, agian, irakurlearengan sortuko dira sentimendu eta sentsazio desberdinak.
|
|
|
Joxe Azurmendiren Azken
|
egunak
Gandiagarekin lan mardula hartuko dut orain aintzat. Liburuaren kanpoko azalean agertu ez arren, tituluak badu bigarren zati bat:
|
|
|
Beraz, apurka apurka joango zara orrialdeetan zehar, adi eta jakituz, lerrokada txiki batek zer pentsa asko emango baitizu, eta hurrengoak, eta hurrengoak. Azken
|
egunak
Gandiagarekin astiro irakurtzekoa da, ez da arina. Ez da liburu erraza.
|
|
|
Bere laburtasunean (91 orri besterik ez ditu), handia iruditu zait Esnaolaren estreinako lana. Lan honetan ezin hobeto uztartuta azaltzen dira giroa (udako azken
|
egunak
, galerna gertu dela) eta pertsonaien arteko gorabeherak (berrogei urteren bueltan dabilen emakumea; adin txikiko neskatila batekin dabilen haren senarra; neskatilaren aita, bikotea uda igarotzen ari den hoteleko zuzendaria; neskatila bera). Galernak, Esnaolak liburu hasieran aipatzen duen bezala, udaren amaiera iragarri ohi du pertsonaiak dauden kostaldeko herrian, S.S. delakoan.
|
|
|
Hala, horrekin loturik dago denboraren igarotzearen ondoriozko hostoen lorratzena, nahiz eta irudi hori bizipen batetik jaso nuen. Donostiako Zuloaga plazako lauzek, erreparatzen badiezue, hostoen lorratzak dituzte, eta ondo gogoan dut txikitan han jolasean nenbilela horretaz ohartu nintzen
|
eguna
.
|
|
|
Giroak: goiza, arratsa, ilunabarra,
|
eguna
. Atmosferak:
|
|
|
Ta ipini notsen, ta gusture ipini neban zer hori. Ta orduxean
|
egunean
: «Zuk neure señorita de konpañia ixen biozu», esan osten.
|
|
|
Baten be Urkiolara, ta paseu behar gendun hemeti, ezta?, Dimetik, ta abisue bota neuen. Etxebarrian fabrikan egiten euen behar nire nebeak, ta hagaz bota notsien errekadue ze
|
egunetan
paseuko garan, ta Dimera urtetako, kamiñora, ze orduen kamiñorik ez egoan. Ta aitek eta amak urten ostien Dimera.
|
|
|
Euskal Herrian ere bazen aldaketarik: comunionekoak eta aberrianoak fusionatuak ziren Euzko Alderdi Jeltzale bateratuan eta, nahiz desberdintasunak jarraitu, 1932ko martxoaren 27an 1 Aberri
|
Eguna
ospatu zen, bateraturik, eta bertan iraindutako irlandar matxinatuekiko desagrabio gisako bat egitea ere erdietsi zen. Horrez gain, ingeles estatuaren Eireren aurkako «aduanen gerlan», blokeoan, Gallastegik beste bulego bat zabaldu zuen Bilbon, Euzkerin, Irlandarako esportazioak erraztu eta bideratzeko asmoz.
|
|
|
Ezezkoan nago. Nolanahi ere, horiek ere, argazkiak zein oroitarriak, higatuz doaz eta,
|
egunen
batean goroldiak estalduko ditu, ez baitira mugitzen.
|
|
|
Liburua arabieraz argitaratu zenean, 2005ean, emakume gazte askok eta askok bozeramale gisa hartu zuten idazle gaztea. «Zenbait
|
egunetan
1.000tik gora mail hartzen nituen: emakume dibortziatuenak, behartuta ezkondutakoenak, senarrarekin konpontzen ez zirenenak?
|
|
|
–santuaren
|
egunaz
jaio baitzen?
|
|
|
Bera, berriz, eskapoka, 1969an iritsi zen Parisera, eta berehala uniber tsitaterako bidea hartu zuen. Elkar ezagutu genuen lehen
|
egunetik
lotura egin genuen. Marxismoa eta nazional arazoa Euskal Herrian izeneko liburua idatzi genuen.
|
|
|
Zer diren zenbait
|
egun
! Gaur denok nahi duzue berberarekin!
|
|
|
Praileaitz dut orain gogoan; haitzulo aparta Europa osoan ere, salbuespena. Deban dago; eta harrobi batek
|
egunetik
egunera gero eta gehiago itotzen du. Gizartea bere osotasunean haitzuloa babestearen alde azaldu zen.
|
|
|
Praileaitz dut orain gogoan; haitzulo aparta Europa osoan ere, salbuespena. Deban dago; eta harrobi batek egunetik
|
egunera
gero eta gehiago itotzen du. Gizartea bere osotasunean haitzuloa babestearen alde azaldu zen.
|
|
|
Harrezkero ihesi ibili nintzaizun. Behin ere ez nintzen zurekin bakarka geratu, Iruñera itzuli aitzineko
|
egunetan
. Aitarengandik hurbil ibili nintzen beti, eta tematu egin nintzen harekin edonora joaten, maite ez nituen lekuetara ere.
|
|
|
Beldurrez eta esperantzaz mukuru bizi nintzen. Beldurrez, edozein
|
egunetan
hurbiltzen ahal zinelako nigana, laket ez nuen jolasean aritzeko asmoz. Eta esperantzaz, luze gabe nitaz ahantziko zinela sinetsirik nengoelako.
|
|
|
Eta esperantzaz, luze gabe nitaz ahantziko zinela sinetsirik nengoelako. Batzuetan, bizpahiru
|
egunetan
jarraian eramaten ninduzun zurera. Bertze batzuetan, aldiz, behatu ere ez zenidan egiten astetan.
|
|
|
Hogeita hamar urte bete nituen
|
egunean
ebatzi nuen laguntza galdatzea. Lagun batek gomendatu psikoanalistarengana jo nuen.
|
|
|
Hala ere, ezin uka haren hitzek arrunt mindu nindutela.
|
Egun
hartan ikusi nuen hondar aldiz.
|
|
|
Zenbat bider ez ote dut
|
egun
hura atzera bizi, zenbat bider ez ote ditut amaren hitz koleratuak nire baitan berriz entzun. Batez ere, haren hiletetara joateko hartu dudan trenera igo naizenetik.
|
|
|
Izugarria izan zen. Batzuetan hitzaldia eman, Karidadeko Bentarekin kontzertua eta bertso saioa egiten nituen
|
egun
berean. Gehiegizkoa izan zen».
|
|
|
Kronika horiek ere nik literatura gisa sentitzen nituen eta sentitzen ditut.
|
Eguna
arraunean jardun eta gauetan idatzitako liburua da. Txalupak berak idazten zuela esan daiteke.
|
|
|
«Bietan aldi berean ari bazara, ordenagailutik plazara jauzia egitea askoz ere errazagoa dela esango nuke, alderantzizkoa baino. Esan nahi dut
|
eguna
nobela baten pasarte bat idazten igaro eta gauean bertso saio bat baldin baduzu, ez da hain zaila iluntzeko 8etan altxatu eta Alkizara joatea. Badakizu han 400 lagun zain dituzula.
|
|
|
Alderantziz zailagoa dela uste du. «Asteasun
|
eguna
pasa, eguerdian eta arratsaldean kantuan aritu eta goiz samar libratzen bazara, oso zaila izaten da etxera joan eta nobelako pasartean sartzea. Lanean has zaitezke, baina alferrik izaten da gehienetan.
|
|
|
Plana oso sinplea izaten zen: seiok elkarrekin paseoak eman, herriko frontoian pilotan aritu, noizean behin Mauleko igerilekura bisita egin, barraskiloak biltzera atera (abuztuan joanda ere, beti tokatzen ziren bizpahiru
|
egun
euritsu), eta gauez, afaldu ondoren, kartetan jokatu edota ipuinak denon artean asmatu.
|
|
|
Nik neuk Internetetik mezu bat bidali behar izan nuen, ale bat bidali nahi ote zidan norbaitek, Lampedusaren semeari emateko, duela urte pare bat, Palermon idazlearen omenezko ekitaldi batera gonbidatu nindutenean. Bitxitasun gisa, esan dezadan Italiako L. Unità egunkariak
|
egun
horietan artikulu bat atera zuela: «Ma come si dice Gattopardo in lingua basca?». 1
|
|
|
1960ko martxo apiriletan hogeita hirur
|
eguneko
«permisione» oporraldi bakarra ukan nuen. Euskal Herrian eta orokorki Frantzian, jendea société de consommation delakoan sartzen hasia zen buru belarri, eta norbait Aljerian soldadu bazuten familietarik kanpo, populuak hango «gertakizunez» axola guti zuen, salbu aferak sobera irauten zuela, diru gehiegi gastatuz.
|
|
|
Kabiliako parean, Djurdjura mendikateko gailur elurtsuak miretsi nituen urdinean igeri, Kilimandjaro luze bat bezala, uharte gora eta zuri baten antzo, inguru guzian kolorez bat egiten baitzuten zeruak eta lurrak. Lehen
|
egunean
Constantine/ Kazentinaraino heldu ginen emeki; bigarrenean Aures mendi beltzen ertzetik, Al Kantarako zintzur gorrien behera Saharako desertu mitikoan sartu, eta bigarren gaua Touggourten pasatu nuen. Saharan ez omen du euririk egiten, haatik urtean behin edo berritan egiten du, eta gau horretan egin zuen.
|
|
|
Saharan ez omen du euririk egiten, haatik urtean behin edo berritan egiten du, eta gau horretan egin zuen. Hirugarren
|
egunean
Ouarglara joan ginen kamioiz, pista baten behera, giro lanbrotsu batean.
|
|
|
Eta kantatu nüen Hazparnen. Joan nintzen armadara bost
|
egun
berantegi, baina hangoek ez zuten fitsik erran, fitsik ez, denak abisatuak baitzütien...
|
|
|
Guti da ene istorioa. Kantuz ari izan niz, baina lanean behar balin bada, astelehenetan hiru
|
egunetan
ferietarat partitzen eta?, ez da posible etxea igandeetan kurri, ez da posible.
|
|
|
New Yorken pasatuko nituen azken
|
egunak
ziren, eta zerbait desberdina egiteko proposatu nion Marcusi; ordura arte, museoetako tour errituzkoa alde batera utzita, bere hiria erakusten saiatu zitzaidan, 80ko hamarkadako musika oroitzapenez beteriko Sagar Handi bat. CBGBa zegoen kalexka, Ramones en Queens, Tom Verlaineren etxea, Suzanne Vegak lehenengo emanaldia eskaini zuen kafetegia, Hugo Largo taldearen probasaioen lokala??, eta, egia ... Baina gutizia bat nuen.
|
|
|
Hemen aldagabe aurki daitekeen gauza bakarra Askatasunaren Estatua da, eta askoz ere gehiago ez», Marcusen iruzkina. Ez nion gogorarazi nahi izan
|
egun
haietan itxita jarraitzen zuela Estatuak, irailaren hamaikako atentatuen osteko psikosi giroaren ondorioz.
|
|
|
«Hik ez duk elkarrizketa honetan parterik, heure izena idazten ere ez dakik eta!». Hurrengo
|
egunean
, irakurtzen eta idazten hasteko liburuttoa erosi nuen, kafe hartara joan eta elkarrizketan parte hartzeko. Gerora, kafe hartara joan ziren haiek denak ni bezain analfabeto zirela konturatu nintzen, denak analfabeto, kargu hartu zidan hura izan ezik.
|
|
|
Mohamed Xukri, pertsona duina, oso idazle ona, bere liburuak beti dauzkagu gogoan eta nik, gainera, Toledon, Bernardo Atxagarekin batera, ezagutu nuen
|
egun
hura.
|
|
|
Nik Toledon ezagutu nuen Xukri idazlea. Omenaldi bat egin zioten eta hitz egin behar zuen
|
egun
hartan Bernardo Atxagak egiten zion aurkezpena. Sartu baino lehen Toledoko kale estuetan barrena ibili ginen, Xukrik taberna honetan eta hartan geldialditxoak egin nahi zituen moskatel kopatxo batzuk dastatzearren, ordurako ez bide zegoen alkoholismotik oso urruti.
|
|
|
Météo France zen nire orduko profeta eta haren arabera itxuratzen nuen gure uda: hurrengo
|
egunetan
eguzkiak gogor joko zuen eta udatiarrak hondar sail batengatik lehiatuko ginen.
|
|
|
Aurkitutako lehen soilgunea ezin ederragoa iruditu zitzaidan
|
egun
hartan, eta kreman bilduta, itsas ertzean zegoen neska mutil talde batengana bidali nuen Ibon.
|
|
|
–Ongi pasatzen ari da eta, gosetuta dagoenean etorriko da,
|
egunean
egunekoa aprobetxatu, esan zidan ibiltzetik itzuli zen atsoak, zigarro bat eskainiz?. Ni behintzat horretan ahalegintzen naiz?
|
|
|
Ni behintzat horretan ahalegintzen naiz? bihar ere
|
eguna
argituko duen ezin jakin.
|
|
|
Jakobino txiki haien taldean tokia egitea lortu ez zuenez, uretara joana zen.
|
Egun
hartan halako arintasuna sentitzen nuen, zerbaitetarako gogoa. Pareoa lotu eta atzera begiratu gabe hasi nintzen oinez.
|
|
|
–Arren, andrea? Enbata
|
egunetan
lan gehiago egiten ohituta gaude. Orain zoazte ospatzera, esan zigun aitatasunez hogei urte eskas zituen mutilak, walkie tik iristen zitzaion ahotsari erantzuteko gogoz.
|
|
|
Jendetzaren artean toki bat egin eta petrilean eseri ginen.
|
Egun
hartan, toalla muturrarekin hondar ale guztiak kendu nizkion eta nik janzten uzteko eskatu nion.
|
|
|
–
|
Eguna
aprobetxatu duzue? –esan zidan.
|
|
|
|
Egun
hartan zerbait gertatu zen. Oraindik, ordea, sabelaldea laztandu eta brailleraz idatzitako hau irakurriko didana topatu nahi izaten dut batzuetan.
|
|
|
Itzuli ginen Euskal Herrira, eta ondorengo
|
egunetan
malenkoniaz beteta egon nintzen. Ez neukan moti borik; ez nintzen Lauraz maitemindu.
|
|
|
Lekukoa ere badaukat: bi
|
egun
lehenago ametsa kontatu bainion Mikel Markezi.
|
|
|
Buenos Airestik Rosariora joan behar genuen, eta nik ez nuen batere gogorik. Gustura nengoen, neure saltsan, bigarren
|
egunerako
bertako sentituz.
|
|
|
Handik bi
|
egunera
eskaini genuen emanaldia Mikel Markezek, Lopek eta hirurok Rosarioko Euskal Etxean. Eta gau haren amaiera aldera bere etxera gonbidatu ninduen Laurak.
|
|
|
|
egunen
batean urek irensten banaute
|
|
|
Lehen
|
egunean
liburu bat eman ziguten, bakarra biontzat. Harro eraman genuen geurera lehen liburu hura eta izebak sukaldean gainbegiratu bat eman zion, isilean.
|
|
|
Francorena esplikatu zigun
|
egunean
ere hizkuntzez mintzatu zitzaigun. Ez dut gogoratzen nola egin zuen Francorengandik euskararako bidea, baina gogoan dut hotsandiz errepikatu zigula etxean beti euskaraz egin behar genuela, oso gutxi ginela euskaraz egiten genuenok eta guri zegokigula hizkuntza gordetzea.
|
|
|
Adio eta mehatxu egin dit ostera esku altxatu hark azken hilabete hauetan,
|
egunotako
zurrumurruak dioenez txatarrero errumaniarrek ebatsi duten marinelen omenezko burdin eskultura erraldoia zegoen horretan, Eskola Nautikorako malda hasieran eskua barrezka estutu zidanez geroztik.
|
|
|
Aldian behin alanbratzailea azaltzen zen mendiko etxera, eltze konpontzailea, haren mailu txipiaren berdina edukiko du mutikoak noizbait, handitzen denean alanbratzailea izanen da, auzoz auzo ibiliko da pertzetan musika sortzen, eta beste batzuetan, maizago, santua etortzen zen, burutik oin estanpaz betea, Arantzazura zihoala erromes, ea berarekin joan nahi zuen, bizar horitu handi bat, non ote zegoen Arantzazu, zer ote zen, han nonbait, karrikarteren batean zegokeen zer edo zer, erromesari paga ematen zioten lekua amak hamaiketakoa ematen zion bezalaxe. Ez, ez zuen maite karrika, hortzalariagana joan zen
|
egun
hartan sufritu zuenak, oinazearen aurreko itxaronaldian, garrantzizko zerbait iragartzen zuen, baina zuztarra ateratzeak dezepzio handia ekarri zuen: ile motzaileak askoz min handiagoa egiten zuen makinilla kamuts harekin, mozteko zirenak erauzi egiten baitzizkion sama atzean.
|
|
|
Agian, sekula ere ez dituzte izango. Inoiz izatekotan, kristau bihurtuko diren
|
egunean
izango da. Jakingo ote dute soldaduen eta apezen artean bereizten, gu Jainkoaren zerbitzaritzat, bakearen eta karitatearen ministrotzat, anaia unibertsaltzat hartzen?
|
|
|
Bera ere oso ahulduta dago, eskorbuto sintoma nabarmenekin.
|
Egunean
hamaika ordu ematen ditu tamahak frantses hiztegian buru belarri lanean. Bisita gutxi izan du aspalditik hona, bi kristau baizik ez zaizkio hamaika hilabetetan etorri.
|
|
|
Aldiz, uhartea ikusten baduzu, euria hasi behar duelako da?? Neguko egun batzuetan,
|
eguna
argitu ote duen ere zalantzak izaten dituzu han barrena. Doolinen gaude, Moher amildegien oinetan.
|
|
|
Cork hirian geldialdi bat egin nuen. Hurrengo
|
egunean
, Rosslare Harbour etik kontinentera aterako zen car ferry batean ontziratu behar nuen, etxerako bidean. Gaua egiteko B&B batean gela bat erreserbatu eta gero, Cobh aldera abiatu nintzen.
|
|
|
Eta bukaeran: «Nire exekuzio
|
egunean
ikusle asko nahi nituzke ikusi, gorroto oihuak botako dituztenak harrera gisa». Heriotza dugu aipagai hasieran, erdi erdian eta baita bukaeran ere.
|
|
|
Baldar eta ia hitzik gabe arituko da hilketaren arrazoiak zein izan diren aitortzean:
|
egun
hartan zegoen eguzki gupidagabearen erruz hil zuen ezezagun zuen pertsona hura, eguzkiak burua nahasi eta begiak lausotu zizkion eta. Aitorpena inork ez duela estimatu ikustean, arrotz eta deseroso egongo da pantomima bukatu arte.
|
|
|
Simenonek berak guztia minutuz minutu araututa zeukan: otorduak, nobelaren erritmoa... zortzi edo bederatzi
|
egun
nobela bakoitzeko, normalean, egunero kapitulu bat.
|
|
|
Liburu bi utzi zizkigun, lerrootan azaldu duguna, eta Larraundiko sendia nobela, 1968an argitaratu zena. Txori zaletasuna txikitatik zetorkion, eta 36ko gerlan preso emandako urte mingotsen ostetik etxera itzuli zenean, etzuen geiago izkillurik gura izan, ez txoririk ez gizonak iltzeko, txoriak goresten eta gizonak maitatzen bizi
|
egunak
eman baizik?.
|
|
2011
|
|
|
Sintomatikoa da. Lengo
|
egunak
gogoan oroitzapen liburua idazten hasi zenean (1974an), aurreneko atalean bertan aitatu zuen garraio kontua. Hau dio 60ko hamarkadako Eibarko saio bati buruz:
|
|
|
Azpillaga dugu kontari: «Beste batean, Ugarten, Amezketako auzoan, San Migel hurrengo
|
egunean
, berdin. Han ere galerazita geneukan kantatzea baina nolabait kantatu genuen.
|
|
|
«Egundaino ez dut inolako kezkarik ukan uler nintzaten, biharko
|
egunerako
idatzi izan dut, irauteko asmo hutsarekin. Orain jelostua nauzue geroan itzali eginen den arren berehala harrapatzen zaituen ahotsa duten kazetari horiengana.»
|
|
|
Barnea
|
egunez
–Pakebota
|
|
|
Dagoeneko Kepak aipatutako Mentura dugun artean (2001) aparta nabarmendu nahiko nuke neuk ere eta, batez ere, Stendhali egiten zitzaion gorazarrea, Lertxundiren poetika ulertzeko erreferentzia ezinbestekoa. Baina bere eleberriak ere aipa genitzake, Argizariaren
|
egunak
(1998) nobela, kasu, Carla (1989) eleberriaren ostean gailenduz joan zen metaliteraturarekiko zaletasunaren adibide esanguratsuena. Eta metaliteraturaz ari garenez, esan dezagun errealitatearen eta fikzioaren arteko loturak/ mugak izan direla betidanik Lertxundiren sorkuntza literarioaren akuilu.
|
|
|
Barkatu, lagunok, hainbat
|
egunez
isilik egotea, gaixorik nabil. Sukar eta guzti.
|
|
|
60ko hamarkada hartan batzuek irabaziko zuten diru pixka bat, Maizek behintzat ez: «Banekien kanpotik zetozenei dieta batzuk ematen zitzaizkiela, nik 68an horrelako zerbait eskatu nuen, esanda zortzi
|
egunetan
entrenamendu latzak eginda nengoela. –Ezta pentsatu ere!?, esan zidaten Atletismoko Federaziokoek.
|
|
|
Dirudienez, handik laburrera, eskutitz bat bidali zion Jean Etxeparek Lafitteri, eta beronek era honetara azaldu digu pasadizoa: «1932ko ekainaren 28an gutun labur batean eskerrak zauzkitan, bere bizian nehork ez ziola hainbertzetarainoko laudoriorik egin; xuxen ikusi nuela haren liburuxka zaku handikoa zela eta ondoko
|
egunetan
enekin mintzatzeko gutizia zuela. Jakin arazi nion asteazken arratsaldetan bortz orenak arte Uztaritzeko Semenariorat etortzen zitzaitala.
|
|
|
Maiatzaren 17ko 72 aleak, berriz, honela zioen: «Paperetan ikusten dogunez, burtariñen ariñeketa
|
egunerako
oartuko dituez bidean dagozan errietako alkate eta aguintedun guztiak, jakin eraguin daioen jenteari, egun atan eztaitezala ibilli bide horretan?».
|
|
|
Bigarrena folio tamainako bando bat da, maiatzaren 17an Tolosako alkate Emilio Santosek kaleratua. Erdara hutsez dagoen idazki honetan, zirkulazioa debekatzen zen
|
egun
horretan Guadalupe fabrikaren eta Arzabalza baserriaren artean, eta tolosarrei eskatzen zitzaien Gobernu Zibilaren zirkularraren aginduak bete zitzaten. Baita, lasterketa ikustera zihoazenek besteen jabetzetan kalterik ez sortzeko eta inolako gehiegikeriarik ez egiteko.
|