|
2008
|
|
|
Duela zortzi urte hasi zen Euskaltzaindia bere web orria sareratzen. Ordurik hona hamaikatxo pauso eman ditu Akademiak bide beretik, betiere,
|
eduki
eta baliabide berriak plazaratuz eta guztion eskura jarriz.
|
|
2009
|
|
|
Bizitza eta lanak liburuan biltzen dira Ezkerraren bizi ibilbidea eta bere lanen hautaketa garrantzitsua. Hona ekartzen dugun artikulu honetan, Andres Iñigo egilea liburuaren
|
edukiaz
mintzatzen da.
|
|
|
Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa
|
zeukan
bere lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Gero, 2005eko San Martin egunez, azaroaren 11n, sinatu zuten protokoloa Joxe Juan Gonzalez Txabarri Gipuzkoako diputatu nagusi jaunak, Loiolako jesuiten aita probintzialak eta Antonio Zavalak Xabierren
|
zeuzkan
bertsopaper, paper sorta, bilduma, liburu eta altxor osoa Gipuzkoara ekarri eta Euskal Herri osoaren eskura jartzeko.
|
|
|
Une hartan gizona goitik behera biluztu nahi ez, eta aurreko azaroaren 10, 11 eta 12an Xabierrera joan eta elkarrekin prestatu genituen lehenengo 32 kaja handi, eta Donostiara ekarri. Orain beste paper, liburu eta dokumentu pila ederra zain
|
daukagu
Xabierren zain, berriro joan eta lanean hasteko.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz
|
zeukaten
irudi bereziaren berpizten saiatuko naiz. (...) Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Euskaldun zaharrek dio Txomin Peillenek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz
|
zeukaten
irudi bereziaren berpizten saiatuko naiz. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu eta bilketa II. mendetik, XV. menderarte hedatuko da.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan
|
daukat
, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Euskaldun zaharrek, biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz
|
zeukaten
irudi berezia berpizten saiatu dela aitortzen du Peillenek. Bai, dio, hiztegi horren osagai asko animista giro batean sortuak dira, horregatik lurbiraz eta kosmosaz antzinako artzain eta menditar ikuspegia ematen digute hala nola ura, lurra, sua, haizea eta zurra, baita eguzkia eta ilargia ere.
|
|
|
aukerak eta egindako lana izenekoa, askoz ere praktikoagoa izatea nahi du batzordeak, eta horretarako gonbidatu dira euskara teknikari batzuk beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Guztiek
|
daukate
abiapuntu berbera, lehenago egindako ikerketa, baina geroagoko erabilerak bereizten ditu, gizartean jartzeko momentuan dauden aukera desberdinez baliatu baitira.
|
|
|
Batzuek amaitu zuen bertzeek baino esperientzia gehiago izanen dugu edo duzue lan hauetan, baina argi
|
daukagu
inork ez dugula azken soluzioa edo azken hitza; hau, gehienez ere, denon esperientziak ezagutuz eta erkatuz eta denok elkarrengandik ikasiz lortuko baitugu.
|
|
|
Euskararekiko bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten, euskararen ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak
|
bazeukan
euskarari emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko hainbat hizkuntzatan itzuli zuten poema bera.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz
|
zeukaten
irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien ere.
|
|
|
Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta oro har euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan. Ikurriña
|
edukitzea
bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak euskarazko izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez partidu politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko hiru hitzengatik gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan kazetaritza egin zuen gure gizonak.
|
|
|
Bestalde, euskaltzainei arreta berezia eskaintzen die liburuak. Euskaltzain guzti guztien berri ageri da, izan diren eta direnek beren lekua
|
daukate
. Guztira, 88 euskaltzain oso, 82 ohorezko eta 315 urgazle.
|
|
|
Ez dakigu zein den edizio horrek gaur egun izan dezakeen garrantzia edo gaurkotasuna maia hizkuntzen ikerleen artean, ezta ere euskaldunen artean gaur egun horrek piz dezakeen interesa, baina uste sendoa dugu bitxikeria bibliografiko honek argitasun apur bat eskaintzen digula euskalgintzaren urrezko aroko figura handiek (Azkue, Urkixo, Campion, Bonaparte, Abadia, Vinson, Lacombe...)
|
zeukaten
mundu intelektualaz eta kezkez.
|
|
|
Urtebete joan zaigu, bai, baina oraindik ezin izan dugu kendu begien aurretik gure maisuaren irudia. Besteak beste, Xabierko Gazteluko telefonoak gure agendan jarraitzen du, eta Antonioren sakelakoaren zenbakia ezabatu gabe
|
daukagu
, berriro ere elkarrekin hitz egiteko aukerarik ez dugula izango sinestu nahi ezta edo. Izan ere, harekin egunero berriketaldi bat egiten ohituta geunden, eta zail egiten da holako isilaldi luzea.
|
|
2010
|
|
|
Gutuna Ignazio Maria Etxaide euskaltzainburuak eta Nazario Oleaga idazkariak sinatua zen. Digitalizatuta
|
daukazue
albiste honen amaieran.
|
|
|
Neuk esango nuke baietz, pisu benetan handia izango zuela. Beharbada kontu hauek guztiz arrotzak egingo zaizkio adin batetik beherakoak direnei edo frankismoaren garaiko historiaz ezer gutxi dakitenei, baina neu ziur nago orduko euskaltzaleentzat ez zela izango, ez, ahuntzaren gauerdiko eztula, 1960 aldean, Aita Santuaren bedeinkapena izatea bere lanaren babesgarri, sobera ezaguna baitzen Espainiako Elizaren hierarkiak euskarari buruz
|
zeukan
iritzia (gobernuaren jarrera errazago imajinatzen dugu, baina aztertu litzateke bien arteko aldea noraino ailegatzen zen).
|
|
|
Euskera. 5 libk. (1960); 419 orr.) eta digitalizatuta
|
daukazue
beherago. Kardenal Tardinik sinatua da eta 1959ko urriaren 29ko data du.
|
|
|
Batxilergoa Iruñeko Eskolapioetan ikasi zuen. Gero, Iruñeko Merkataritza Eskolan bi urtez ikasi zuen eta praktikan, teorian baino interes handiago
|
zeukanez gero
lanean hasi zen, komertzial moduan. 35 urtez, erretiroa hartu arte, plano erreproduktoreak, fotokopiagailuak eta horrelako tresneria saltzen aritu zen.
|
|
|
Legegileak lurralde elkargoei eginbehar berezi bat eman die hizkuntza horiek sustatzeko. Baina Konstituzioak baieztazen du hizkuntza horien hedadura nazionala, elkarrekin
|
daukagun
ondarean kokatzen baitira. Ondorioz heien erabilera eta transmisioa Estatuaren gain ere dira, eta garrantzizko baliabideak hornitzen ditu (baliabideen zerrenda).
|
|
|
Hiztegi Batua landu denean egin diren txostenak, iritzi emaileek edo euskaltzain osoek egin dituzten oharrak eta hartu diren erabakien zergatiak gordeta
|
dauzkan
datu basea kontsulta daiteke HBO izeneko gune honetan. Bide beretik, Euskaltzaindiak hartutako erabaki lexikalen ibilbidea eskaintzen da bere osotasunean, baliabide berri honen bitartez.
|
|
|
2009 urtearen bukaeran 4.000.000 testu hitz
|
zeuzkan
corpusak eta urtean urtean handituz joango da.
|
|
|
Alondegi hitzak bere garrantzia
|
dauka
, eta izatea eman dioten eraikinen beherakada historikoarekin, horietarik gelditzen diren ale bakanen irautearekin loturik dauka biziraupena berbak ere. Oraingoan, presagatik nonbait, kulturgunea bertoko hizkuntza ofizial bietan jartzea ahaztu zaiei arduradunei.
|
|
|
Alondegi hitzak bere garrantzia dauka, eta izatea eman dioten eraikinen beherakada historikoarekin, horietarik gelditzen diren ale bakanen irautearekin loturik
|
dauka
biziraupena berbak ere. Oraingoan, presagatik nonbait, kulturgunea bertoko hizkuntza ofizial bietan jartzea ahaztu zaiei arduradunei.
|
|
|
Iñaki Azkunak ere bere poza agertu du: Gure lankidetzari esker interesatu guztion esku dogu une hontatik Anaitasuna aldizkaria digitalizatuta, euskeraren modernizazinoan hain inportantea izan zan aldizkaria eta Bilbogaz hartu emon estua
|
eduki
eban argitalpena.
|
|
2011
|
|
|
Nazioarteko liburu azoka honek garrantzi handia
|
dauka
, bai Espainiar Estatuan, bai eta Hego Aamerikan ere. Bertan, ekoizpena erakusteaz gain, profesionalek elkarren berri izateko eta akordioak bideratzeko topaleku ona dute.
|
|
2012
|
|
|
Azkenik, Auspoa sail osoa sarean jarrita
|
dauka
Euskaltzaindiak, 2005eko otsailaren 2an Xabierren baimena eman baitzenigun horretarako. Eta Gipuzkoako Aldundiari erabilera zuzena egin zezan eman zenion artxiboa txukun asko kantalogatu eta ordenatu dute dagoenekoz, karpetaz karpeta.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko gazteriaren argazkia egin ostean, ondorio batzuk atera dituzte egileek, horien artean hauek: gazteria, elkarteak edota kirola eskuduntzan
|
daukaten
tokiko elkargoek beren gain har dezatela euskarari tokia ematea, aisialdi eremuetan, hizkuntza teknikarien bitartez; hizkuntza politika publikoak lagun ditzatela aisialdiak euskalduntzen diharduten eragileak eta molde berezian eragin handia duten egiturak: Uda Leku, euskal hedabideak, kirol elkarteak, festibalak.
|
|
|
Gaurko irakaskuntzak, irakasleak eta gurasoak nahiz eta gehiago behar dutela esan, asko
|
daukate
batzuei esker, zuten guztia eman baitzuten iritsi garen tokira iristeko. Gaurko egoeratik oso zaila egiten da orduan izan zena irudikatzea.
|
|
|
Argibide bibliografikoak deritzan liburuaren inguruan eratu da, betiere jakite eremu horretarako (EHS) baliabide inprimatuen ezagutza hedatzeko asmoarekin. Gaur guztion eskura jarri den atari berriaren xede nagusia liburuak
|
zeukan
bera da, Euskararen Historia Sozialari buruzko tresna bibliografikoak guztion eskura jartzea, alegia. Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Joseba Intxausti lanaren zuzendari eta ohorezko euskaltzainak egin dute gaurko aurkezpena.
|
|
|
eta. Zenbait gai nagusi?. . Hedapen ahalegin hau
|
edukiz
zabaltzen saiatuko gara, herritarrek beren informazioa osatuz joan daitezen. Atal honetan, EHSean nahiz hurbileko diziplinetan adituak ez direnak ditugu gogoan (eta, adibidez, ez ditugu ahaztu nahi irakasle eta kazetariak)?.
|
|
|
Gaurko aurkezpenean adierazi dutenez,, esku artean zer
|
daukagun
laburki esateko, komeni da idazlanen zerrendako fitxa bibliografiko bakoitzak bere baitan zer duen jakitea, bere laburrean aski esanguratsua baita hori. Fitxak hiru informazio mota ditu:
|
|
|
liburu batean edo CD ROM batean. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat
|
daukatela
.
|
|
|
Lan berriak, ordea, askoz informazio gehiago eskaintzen du: Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak
|
dauzka
, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin, hots, irakurleari euskal hitzak egoki erabiltzen lagunduko dioten informazio guztiekin.
|
|
|
Esan bezala, Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak eta adibideak lanak Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak
|
dauzka
, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin. Ibon Sarasolak azaldutakoaren arabera, azken urteetan argitaratu diren euskal hiztegi elebakarrak kontuan hartu dira.
|
|
|
Liburua berriz Euskal Herritik urrun, Eskoziaren ekialdeko kostan dagoen St. Andrews izeneko lekuan amaitu zuen Jose Irazu Bernardo Atxaga goitizenez ezagunagoa denak, alokairuan hartua
|
zeukan
etxearen leihotik inguruko parajeei begira. Liburuaren lehenbiziko edizioaren azalak garai bateko Arriaga antzokiaren marrazkia darama, Arriagako biltzen baitzen Atxaga, Pott Banda izenarekin ezagun egingo zen taldekideekin (Bernardo Atxaga, Manu Ertzilla, Josemari Iturralde Jimu, Jon Juaristi, Ruper Ordorika eta Joseba Sarrionandia).
|
|
|
Lan berriak, ordea, askoz informazio gehiago eskaintzen du: Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak
|
dauzka
, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin.
|
|
2013
|
|
|
Informazioaren berreskurapena (IB) erabiltzaile baten informazio beharra aseko duten dokumentuak bilatzean datza. Honela bada, IB sistemak erabiltzaileari dokumentu adierazgarriak, alegia, erabiltzaileak behar duen informazioa
|
eduki
dezaketen dokumentuak, topatzen lagunduko dio, betiere erabiltzaileak egindako kontsultan oinarrituz. IB sistema perfektu batek dokumentu adierazgarriak ez beste berreskuratu lituzke, eta ez adierazgarriak baztertu.
|
|
|
IB sistemek aurre egin behar dioten arazo nagusienetako bat kontsulta eta dokumentuen arteko parekatze arazoa deiturikoa da: dokumentu bat kontsulta batentzako adierazgarria izan daiteke, nahiz eta bietan erabilitako hitzak guztiz berdinak ez izan, eta, alderantziz, dokumentu bat ez adierazgarria izan daiteke kontsulta batentzat nahiz eta termino batzuk berdinak
|
eduki
. Tesi lan honetan hizkuntzaren prozesamenduaren (HP) bidez, parekatze arazoa arintzerik ba ote den aztertu da.
|
|
|
Horregatik, A, gabat legokioke, egokituko ez balitz. Nolanahi ere, turkmenera hizkuntza turkikoen familiako hizkuntza da, turkiera bezala, eta latindar alfabetoz idazten da gaur egun. 162 arauak, turkieraren alfabetoak
|
daukan
–letrari dagokionez, dio onargarria dela letra horren ordez s sinplifikazioa egitea testu ez espezializatuetan eta dibulgazio testuetan.
|
|
|
Euskal kulturari buruz, euskaldunon baloreei, euskarari eta, orokorrean, hizkuntzei buruzko zenbait ikerketa, artikulu eta liburu argitaratu ditu. 2006 urtetik, Gerra Zibilari loturiko hainbat artikulu eta liburu argitaratu ditu.2000 urteko Euskaltzaindiaren eta BBKren Mikel Zarate saiakera saria irabazi zuen Euskal Herria Globalizazioaren aurrean liburuarekin, eta 2009an, Arabako Foru Aldundiaren Becerro de Bengoa saria Maiatzeko artoaren ardura eta bost seme alaba
|
dauzkana
ez dago musika bila liburuagatik. Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeko kidea da.
|
|
|
Bestalde, Hiztegi Batuko forma bakoitza erabakitzeko Euskaltzaindiak erabili dituen irizpideak ezagutu nahi dituenarentzat webguneak badu Hiztegi Batu Oinarriduna (HBO) izeneko atala. Hiztegi Batua landu denean egin diren txostenak, iritzi emaileek edo euskaltzain osoek egin dituzten oharrak eta hartu diren erabakien zergatiak gordeta
|
dauzkan
datu basea kontsulta daiteke HBO izeneko gunean, hemen.
|
|
|
Ekuadorren, gaztelaniaz gainera, hizkuntza asko mintzatzen dira, eta gaurko gobernuaren eraginez, haietako asko ofizialkideak dira beren eskualdeetan, kitxua batez ere. Hizkuntza hori tipologiaz eranskaria da, eta bere deklinabide eta gramatikan euskararekin antz handia
|
dauka
.
|
|
|
Bestalde, zenbaki bakoitzak fitxa bat
|
dauka
, eta bertan zehazten da, orriz orri, eduki osoa. Artikulu bakoitzari ere fitxa bat dagokio, ondoko datuak jasotzen dituena:
|
|
|
a) Azpi sarrera berri asko egin dira (guztira, 1.342). Adibidez, izari n, IZARIA HARTU, IZARIA ATXIKI, IZARIA EMAN, IZARIAN
|
EDUKI
, IZARIZ GORAGOKO eta IZARIZKO azpi sarrerak.
|
|
|
liburu batean edo CD ROM batean. Liburuan irakurleak galdera bakoitzeko bildu erantzunak aurkituko ditu, fonetikoki idatziak eta herrialdeka eta herrika zerrendetan aurkeztuak, ondoan dagozkien interpretazio kartografiko bat
|
daukatela
.
|
|
2014
|
|
|
Esan bezala, lana Akademiaren IKT batzordearen gidaritzapean burutu da. Batzorde horretako arduraduna den Andoni Sagarnaren esanetan,. Euskaltzaindiak garbi
|
dauka
gaur egun gizartearekiko harremanetarako ezinbestekoa dela informazio eta komunikazio teknologiak erabiltzea. Azken urteotan informazio teknologien erabiltzaileek noiznahi eta nonahi edukiak eskura izatea eskatzen dute gero eta gehiago?.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko gazteriaren argazkia egin ostean, ondorio batzuk atera zituzten egileek, horien artean: gazteria, elkarteak edota kirola eskuduntzan
|
daukaten
tokiko elkargoek beren gain har dezatela euskarari tokia ematea, aisialdi eremuetan, hizkuntza teknikarien bitartez; hizkuntza politika publikoak lagun ditzatela aisialdiak euskalduntzen diharduten eragileak eta molde berezian eragin handia duten egiturak: Uda Leku, euskal hedabideak, kirol elkarteak, festibalak.
|
|
|
Haatik, Herriaren berritasuna da herrietako berri xumeak aipatzea, berrogei bat berriketaritako sare bati esker. Erlijioak ere bere tokia
|
dauka
, asteroko kronika batekin.
|
|
|
Haatik, Herriaren berritasuna da herrietako berri xumeak aipatzea, berrogei bat berriketaritako sare bati esker. Erlijioak ere bere tokia
|
dauka
, asteroko kronika batekin.
|
|
|
el habla mapuche. Introducción a la lengua mapuche, con notas comparativas y un CD. Euskarari dagokionez, argitaratzear
|
dauka
Beatriz Fernández euskaltzain urgazlearekin batera Grammatical Relations in Basque izeneko lana, Alena Witzlack Makarevich and Balthasar Bickelek John Benjaminsen argitaratuko duten liburuaren barruan.
|
|
|
Izan ere, zuei ohore hori ematean, zuek gure artean hartzean, euskaltzain guztiok ere ohoraturik sentitzen gara. Zuekin zorrean egon gara eta gaur zor hori kitatzeko aukera
|
daukagu
–.
|
|
|
Dena den gaineratu dute bertso-paper hori, Louis Lucien Bonaparte printzeak jaso eta Londresen
|
zeukan
liburutegi pertsonalean gordeta egon zen, bere alargunak Chicagoko Newberry Libraryri saldu arte (1900 urte inguruan). Gero, 1980 urte inguruan, Euskaltzaindiaren Bibliotekak Bonapartek jasotako bertso-paperez osatutako mikrofilm bat erosi zuen, ikertzaile guztien eskuragarri egon zedin.
|
|
|
Euskal kulturan etxe kontzeptuak alderdi anitz
|
dauka
eta oso garrantzitsua da. Hori horrela, etxearen eta euskararen arteko lotura hizpide izango duten hiru hitzaldi antolatu ditu Euskaltzaindiak:
|
|
|
Era berean, hizkuntzen arteko bizikidetzaren eta aniztasunaren alde mintzatu da: Dudarik gabe, hizkuntzek, eta bereziki gutxiagoturiko hizkuntzek, aurrez aurre
|
daukaten
erronka nagusietariko bat: nola iraun, nola indartu, nola biziberritu hizkuntz hegemonikoek markatutako joko zelaian?.
|
|
2015
|
|
|
Artxibo Probintziala eta Museoak sustatu zituen, Arte Eszenikoen Eskola bultzatu. 1988an hartu zuen erretiroa,, baina ez lozorrotan gelditzeko, amaitu gabe
|
zeuzkan
obrak osatzeko eta argira ateratzeko baizik?.
|
|
|
Alde batetik, abertzaletasunaren kontzeptu politikoaren alde egin zutenentzat, euskara ezinbestekoa zen, hizkuntzak egiten gaituelako euskaldun. Beste batzuek, ideologia politikoak eraginda edo hizkuntzaren ikuspegi bestelakoa
|
zeukatelako
, ez zuten ikusten euskara beste hizkuntzen parean jartzeko modukoa zenik?.. Sabino Aranaren lanera etorrita, helburu politikoa linguistikoari gailentzen zaiola esan daiteke. Haren esaldia Euskotarren Aberria Euzkadi da zuztar guztiak eragin zituen XX. mendearen hasierako gizartean.
|
|
|
Izan ere, azken urteotan, gure hiri nagusietan batez ere, gaztelaniaz gainera, atzerrikoaren fabore, frantses, ingeles eta alemanez ere eskaintzen zaio zerbitzua arrotzari?.Euskara bizitza publikoan baztertzen dela esan du, eta, portaera honek euskarari aurrera egiteko hegoak mozten dizkio, eta nahitaez heriotzara darama. Paisaia linguistikoa, hau da, inguratzen gaituzten kartelen hizkuntza ia bakarrak gaztelania eta frantsesa diren bitartean, euskaldunok gurea ez den herrian bezala biziko gara, eta bigarren mailako hiritarrak izango gara?.. Salbatzeko esan du Xabier Kintanak euskarak kaleko erabileraren borroka irabazi beharra
|
dauka
–. Bere hitzetan,. Euskal Herriko hizkuntza ofizial biak berdintasunean erabiltzea lortzen ez den bitartean, euskaraz bizi nahi duten hiritarrek bereizkeriaz diskriminaturik segituko dute beren herrian bertan?. Erramun Osa:
|
|
|
2010eko maiatzean Euskaltzaindiak Euskampus proiektuari atxikitzeko hitzarmen bat sinatu zuen. UPV/EHUk, Tecnalia eta DIPCk bultzatutako proiektu horrek Nazioarteko Bikaintasun Campus kalifikazioa
|
dauka
, Espainiako Hezkuntza Ministerioak emana, eta gaur egun haren garapena Euskampus Fundazioaren ardurapean dago. Fundazioa Euskampus proiektuari atxikitako erakundeen bizkarrezurra da, eta lehendik zeuden lankidetza harremanak sendotzeaz gain, elkarlanerako esparru berriak ere eratzen ditu.
|
|
|
Froga hori gainditzen dituzten lanek dira komunitatearen gogoan egoten, herrigintzan eragiten nonbait eta klasiko bilakatzen. Beren baitan
|
baitaukate
sortu testuingurutik kanpo mintzatzeko sekretu. Larzabalen lan frankok beren baitan daramatena?.
|
|
|
...aldian B. Etxepareren idatziak eskainiko dira polonieraz (50 milioi hiztun), hebreeraz (Bibliako hizkuntza nagusia eta gaurko Israeleko hizkuntza ofizial nagusia, 5 milioi hiztun), finlandieraz (euskararen antzeko tipologia eranskarikoa, 5 milioi hiztun), nederlanderaz (Holandako eta Belgikakoa, 23 milioi hiztun), georgieraz (Kaukasoko hizkuntza mintzatuena eta V. mendetik literatura idatzi ugaria
|
daukana
, tipologian euskararen egitura eranskari berekoa, 4,5 milioi hiztun) eta errusieraz (eslaviar hizkuntzarik mintzatuena, 278 milioi hiztun), hizkuntza horien eta euskal kulturaren eta hizkuntzaren arteko sarrera/ azalpen bat bidelagun dutela. Xabier Kintana euskaltzainak eta edizio arduradunak paratua?. Era berean, Frantziako Biblioteka Nazionalean gorderik dagoen B. Etxepareren faksimilea eta euskarazko gaurko grafiara ekarririko testuak ere jaso dira.
|
|
|
Frisierak indar gehien familian eta auzoan erabiltzen den ahozko hizkuntzan
|
dauka
. Euskaldunok azken mende erdian erruz jorratu ditugun goragoko arloak landu dituzte frisiarrek ere, baina emaitzak, oro har, apalagoak izan dira.
|
|
2016
|
|
|
Euskaltzaindiak euskarari buruz hasitako gogoeta prozesua aurrera doa. Joan den otsailaren 12an Euskara biziberritzen jarraitzeko erronkak izenburupean Akademiak egin zuen jardunaldiak zabaldutako bideak, hurrengo hilabeteotan
|
edukiko
du jarraipena. Izan ere, Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeak zortzi kidez osatutako aldirako lantalde bat eratzea aurreikusi du.
|
|
|
Onomastika batzordeak, EiTBk hala eskatuta, Iparraldea hartzen duten kantonamendu berrien euskal izendapenak finkatu ditu. Ezaguna denez, 2014an kantonamenduen berrantolaketa gauzatu zen Frantzian eta, horren ondorioz, Iparraldeko kantonamenduen kopurua 24tik 12ra jaitsi zen, 14ra Jestaze eta Eskiula hartzen dutenak kontuan
|
edukiz
gero.
|
|
|
Akademiak 23 kide
|
dauzka
, eta unibertsitateko irakasle, idazle, poeta, hebraista eta teknikari adituz osaturik dago. Egoitza Jerusalemen du.
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta Eusko Legebiltzarraren arteko hitzarmen bati esker, eta, honela, euskarak eta euskaldunok aspalditik
|
daukagun
beharrizan bat beteko da laster batean: guztiontzako oinarrizko hiztegi juridiko parlamentario bat eskura izatea.
|
|
|
–apo ezkutuduna?,, apo babestua?, Cfr. euskarazko apoarmatua) edo marmokari ingelesez jellyfish (lit. , gelatinazko arraina?) deitzeak ez du esan nahi alemanek ez dakitela baleak ugaztunak eta dortokak narrastiak direnik, edo ingelesek marmoka moluskotzat ez
|
daukatenik
ere. Hots, hizkuntzazko tradizio zaharrak ez du, ezin bestean, hiztunen jakituria, edo ezjakintasuna, moldatzen.
|
|
|
Gidor Bilbao izango da hizlaria eta XVII eta XVIII. mendeetan bi komunitateen artean garatu zen hizkuntza erraztu bati buruz arituko da, euskara islandiera pidgina delakoaz, hain zuzen. Hizkuntza edo pidgin horrek 745 hitz
|
dauzka
, eta euskara, islandiera, frantsesa eta ingeleseko 745 hitz gordetzen ditu. Hitzaldian pidgin hizkuntzaz idatzitako testuak aztertuko dira eta euskal osagaiak beste hizkuntza batzuetatik eratorritako hitzetatik bereizten ahaleginduko da hizlaria.Horrezaz gain, beste lau hitzaldi egingo dira Akademiak Bilbon duen egoitzan:
|
|
|
Sinestezina da hemen egin dutena, esan zuen Andres Urrutia euskaltzainburuak eraikuntzari erreparatuz. Duela 15 urte etorri ginen eta hemen ez zegoen ezer; orain, etxe dotore hau
|
daukate
, esan zuen, harridura ezkutatu ezinik, euskaltzainburuak.
|
|
|
Koldo Mitxelena zenak inork baino hobeto landu eta garatu zuen ekarpen bikoitz hau. Alde batetik, bere lan bikainei esker, euskarari buruzko jakintza zabaltzen eta sendotzen lagundu zuen, bai Euskal Herrian zein nazioarte mailan; bestetik, euskal hizkuntzak berak ez zuen lortuko gaur egun
|
daukan
garapena eta hedapena arlo akademiko eta zientifikoetan Mitxelenak egindako funtsezko lanak kontuan hartu gabe. Besteak beste, Euskal Herriko Unibertsitateko bere katedratik eta Euskaltzaindiaren baitan egin zuen ekarpen ugari.
|
|
|
Gidor Bilbao euskaltzain urgazlea izango da hizlaria eta XVII eta XVIII. mendeetan bi komunitateen artean garatu zen hizkuntza erraztu bati buruz arituko da, euskara islandiera pidgina delakoaz, hain zuzen. Hizkuntza edo pidgin horrek 745 hitz
|
dauzka
, eta euskara, islandiera, frantsesa eta ingeleseko 745 hitz gordetzen ditu. Biharko hitzaldian pidgin hizkuntzaz idatzitako testuak aztertuko dira eta euskal osagaiak beste hizkuntza batzuetatik eratorritako hitzetatik bereizten ahaleginduko da hizlaria.Horrez gain, beste lau hitzaldi egingo dira Akademiak Bilbon duen egoitzan:
|
|
|
2004an Deiadarra arduratu zen antolaketaz, eta horretan jarraitzen dugu, Udalaren eta Bizkaiko zein Gipuzkoako aldundien laguntzarekin. EiTBk ere laguntzen digu, publizitatea eginez, eta Euskaltzaindiaren babes osoa
|
daukagu
. Guretzat garrantzitsua da Akademiaren itzala eta hauspoa?, esan du kazetari eta euskaltzale azpeitiarrak.1977tik, Deiadarra elkartearen helburuak ez dira batere aldatu, hau da,, gure nortasuna eta Xalbadorrek utzi zaukun mezua bizirik atxikitzea Euskal Herri osoan?.
|
|
|
Aines Dufauk, ostera, Akademia eta Euskal Konfederazioaren arteko elkarlanaz jardun zuen: . Naturalki harreman sendoak
|
badauzkagu
aspalditik, Euskaltzaindia euskararen corpusaz arduratzen baita, beraz, egituratzen dituen lanabesak erabiltzen ditugu egunero. Horrez gain, estatusaz arduratzen da.
|
|
|
Horrez gain, estatusaz arduratzen da. Beraz, hor
|
badaukagu
elkarlanerako parada, eta parada hori gure artean azkartu behar dugu. Euskalgintza egituratua dago Ipar Euskal Herrian, bai, baina erronkak ikusirik, normala da gure elkarlana zentzu horretara indartzea eta estrategia batzuei begira elkarrekin aritzea?.
|
|
|
Guretzako garrantzitsua da enkontru hau, aitortu zion Plazaberri ri Jusèp Loís Sans Socasau Okzitanieraren Arango Akademiako presidenteak. Geure burua ezagutzera eman behar dugu eta mailarik altueneko hartu emanak
|
eduki
, batez ere beste akademia batzuekin. Estatu espainiarrean ez daude hainbeste, eta garrantzitsua da elkar ezagutu eta laguntzea, gaineratu zuen Sans Socasauk.Okzitaniera edo oc hizkuntza (occitan, lenga dòc) Okzitania izeneko kultur eskualdeko hizkuntza erromanikoa da eta, Frantziako Estatuan, Loira ibaitik hegoaldera hitz egiten da, bai eta Italiako Alpeetako zenbait ibarretan eta Aranen (Katalunia) ere hemengo aldaera aranera deitzen da.
|
|
|
Kaleko jendeak eta irakasle batzuek mantendu zuten bizirik aranera. Gaur egun, irakasleek lau urteko formazioa
|
daukate
eta ezinbestekoa dute aranera jakitea ibarrean lan egin nahi badute. Horretarako, funtsezkoak izan gara Lehen Hezkuntzako irakasleak gehitu zuenMiquèu Segalàs Mir Akademiako bozeramaileak, guk sortu baitugu material guztia, ikasle eta irakasleentzako liburuak.Beste egoera batean dago okzitaniera Frantziako estatuan, Sans Socasauk gogoratu duen moduan:
|
|
|
Horretarako, funtsezkoak izan gara Lehen Hezkuntzako irakasleak gehitu zuenMiquèu Segalàs Mir Akademiako bozeramaileak, guk sortu baitugu material guztia, ikasle eta irakasleentzako liburuak.Beste egoera batean dago okzitaniera Frantziako estatuan, Sans Socasauk gogoratu duen moduan: Han ez dago babestua, ez, eta Errepublikak euskararekin duen jokabide bera
|
dauka
okzitanierarekin: badira eskola elebidunak, baina ez dago inolako babes legalik.
|
|
|
Eta anekdota bat ere kontatu du, honen harira: . Behin, Orozkon gertatu zitzaidan berriemailea mutu egotea, eztarria izorratuta
|
zeukalako
. Berak ezpainak mugitu eta bere emazteak egin zidan interpretazioa, berriemaileak esan nahi zituenak niri kontatuz.
|
|
|
Erleak euskal sortzaileen lanak agertu izan ditu azken zazpi urteotan. Euskal sormenari plaza ematea zen beste helburuetako bat. Erlea egiten dugunok, batez ere Asun Garikanok eta biok, sortzaileak ere bagara, eta argi
|
geneukan
hasieratik ez ginela jasotzaile edo biltzaile hutsak izango. Guk ale bakoitzaren zentzua bideratzen dugu, zerbait berezia eta zabala izan dadin.
|
|
|
Mundu endogamiko samarra da... Idazle batek ipuin bat idazten du etxean, bidaltzen du argitaletxera, argitaratzen da, aurkeztu du... baina bera dago apur bat urruti, eta igual tiroren bat etorriko zaio, baina agian urrunekoa, bakarra. Antzezleak, ostera, hortxe
|
dauka
ikuslea, pare parean. Jendaurrean lan egitea gogorra da, oso gogorra.
|
|
|
Azkena izango da hau. Ez, egingo dugu hamaikagarrena ere, ideia batzuk ditudalako, eskura etorri zaizkidan testu batzuk ditudalako... Leopoldo María Paneroren argitaratubako bat
|
daukagu
. Zaintzen zuen moja batek poema bat egin eta berak poema horri erantzuten zion...
|
|
|
Literatur aldizkaria da Erlea, bai, baina ez da generoen muga gainditzeko beldur, azken zenbaki honek erakusten duen moduan.Bestelako sortzaile asko batu ditugu, zeresan asko
|
daukatenak
. Juan Carlos Pérez, Garbiñe Biurrun...
|
|
|
Honela, Europako Hizkuntza aniztasunaren Foroa, Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa, Anjel Lertxundiren Karta zuria eta Euskaltzaindiak egin duen ikerketa soziolinguistikoaren emaitzen aurkezpena izango dira proiektu nabarmenenak.Donostia 2016 Fundazioak hasiera hasieratik eman dio garrantzia hizkuntzak babestu eta aintzatesteari, bereziki Europakoak, elkarrenganako errespetuan oinarritutako gizarte justuago bateranzko bide gisa, azaldu zuten osteguneko agerpenean, Donostia 2016ko ordezkariek. Kultura europarra ezaugarritzen duen hizkuntza aniztasuna mantentzea, hizkuntza hegemonikoekin elkarbizitzan eta immigrazioak dakarren hizkuntza aberastasuna txertatzen den bitartean, Europak aurrean
|
daukan
erronka handienetako bat da. Helburu hau betetzeko beharrezkoak dira aberastasun hori garatzea ahalbidetuko duten baldintzak sortzeko formulak abian jartzea, hizkuntza aniztasunaren iraunkortasuna lortze aldera, gaineratu zuten prentsaurrekoan.Honela, euskara biziberritzeko sustapena ezaugarri duen lurralde honetan, Hiriburutzak hizkuntza gutxituen inguruan lan egiten duten eragileen sare batekin egin nahi izan du lan.
|
|
|
Aldi berean, gogoratu du Akademia batek, gizarte baten, hizkuntza baten eta kultura baten zerbitzura? egon behar duela, eta, horrela ez bada,, erakunde horrek ez
|
daukala
inolako baliagarritasunik?. Zentzu horretan, Urrutiak adierazi du Euskaltzaindia euskal gizarte osoaren zerbitzura dagoela, elementu guzti horiek ondo gogoan dituela.
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera jasoa bermatzea da xede nagusia, eta garrantzitsuak dira, baita, onomastika eta toponimia alorrean hartzen diren erabakiak. Toponimiaren garrantzia izugarria da euskararen herrialdeetan, azken batean, horrek kultura eta hizkuntza baten inguruan batzen gaituelako; eta horretan komunikabideek zeresan handia
|
daukate
, batez ere EiTBk?.
|
|
|
Akademia erakunde bat da eta bere araudi eta barne erregelen arabera lau urterik behin berriztatzen du Zuzendaritza. Nolanahi ere, eta erakundea izanik, barnean kolektibotasunak
|
dauka
pisurik handiena eta horren ondorioz hilero biltzen den Osoko bilkura da euskaltzain osoen erabakiz Euskaltzaindiaren zereginak aurrera eramaten dituena. Hartara, Zuzendaritzak Osoko bilkuraren ahalaz dihardu eta Osoko bilkuraren gehiengoak ematen dio horretarako bidea.
|
|
|
Jendeak badaki euskaltzainek ez
|
daukatela
soldatarik, hau da, beraien lana egiteagatik ez dutela ezer kobratzen. Batzuek akaso ez dute jakingo, baina hala da. Euskaltzainek ez daukate soldatarik, hau da, euren lana borondatez egiten dute; dietak baino ez dituzte kobratzen.
|
|
|
Jendeak badaki euskaltzainek ez daukatela soldatarik, hau da, beraien lana egiteagatik ez dutela ezer kobratzen. Batzuek akaso ez dute jakingo, baina hala da. Euskaltzainek ez
|
daukate
soldatarik, hau da, euren lana borondatez egiten dute; dietak baino ez dituzte kobratzen. Hartara, gizartearen aldeko borondatezko zeregina da euskaltzain osoena eta hori azpimarratu behar da, garai hauetan ez baita ohikoa.
|
|
|
Horretan argi esan behar da Euskaltzaindiaren aldetik eta batez ere Zuzendaritzaren aldetik, inongo lehiaketan parte hartzeko gogorik ez dagoela. Euskaltzaindiak bildu egin nahi ditu, zubi lana moldatu nahi du ekimen horien artean, bakoitzak duela bere ibilbidea eta errealitatea.Sarri askotan, lurraldetasuna izaten da oztopo, batzuek beste batzuen egitasmoen berri ez
|
daukatelako
. Euskaltzaindia horretan sekulako lanabesa izan daiteke, baldin eta badaki koordinazio lana egoki egiten.
|
|
|
Hekimenek
|
badauka
nahikoa indar administrazioa presionatzeko?
|
|
|
Guztira 58.576.635 testu hitz
|
dauzka
orain.
|
|
|
Lexikoaren Behatokia gaur egungo euskara nolakoa den eta nola aldatzen ari den ezagutzea ahalbidetuko digun corpusa da. Bereziki komunikabideetako eta prosa arrunteko erabilera
|
dauka
, azaldu du Andoni Sagarna euskaltzain eta egitasmoko zuzendariak.
|
|
|
Kanpoko ebaluazio itsua praktikatuz gutxienez gaiaren araberako bi jakitunek peer review sistemarekin artikuluak ebaluatzen dituzte. Horren berme, Batzorde Zientifiko propio bat
|
dauka
aldizkariak. Orotara 33 kalitate irizpide betezen ditu Uztarok.
|
|
|
Esan gabe doa, behin behineko erosleen artean aurkitzen direla ere UEUk interneten bidez eta urtean zehar eratzen dituen ikastaldi eta erakustaldietan banatzen dituenak. Biziki erraza gertatzen zaio eskuratzea hortarako desira edo borondatea
|
daukanari
.
|
|
|
Sarrera hitzaldian goraipatu egin du Euskaltzaindiak bere ibilbidean egindako, zaintza lana, baita ikerketa eta lege gramatikalen garapenean eginiko esfortzua, eta eskerrak eman dizkio Akademiari, hitz eta enuntziatuak biltzeko lan zehatza dagoelako gaur plazaratzen dugun hiztegi parlamentarioaren azpian?. Ildo beretik,, hizkuntzaren bitartez gure kultura sendotzen lagunduko duten? elkarlan gehiago sustatzera animatu ditu aurkezpenera hurbildu direnak; lehendakariak agerian jarri du Nafarroako Parlamentuak konpromisoa
|
daukala
–hizkuntza aniztasunaren errespetuaren alde, halaxe eskatzen baitu Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutunak, bereizkeriarik ezaren printzipioan oinarrituta?. Hain zuzen,, hizkuntza gutxituetako hiztunen eskubideak babestera, jotzen duten Europako politikekin bat etorriz, Ainhoa Aznarezek, hainbat faktore eta omisio maniobra?
|
|
|
Filologian doktore egin zen eta EHUk Donostian
|
daukan
Irakasle Eskolan hainbat urte eman zituen. 1990eko hamarkada erdi aldera Egan literatur aldizkariaren koordinatzaile lanak egiten hasi zen.
|
|
|
Gasteizko Udalak eta Euskaltzaindiak hitzarmen berria sinatu dute 2017rako, bi erakundeen arteko lankidetza sendotzeko eta euskararen erabilera sustatzeko. Agiri honek berresten du Gasteizko Udalarekin aspalditik
|
daukagun
harremana eta elkarrekin egin izan dugun lana, esan du Andres Urrutia euskaltzainburuak.
|
|
|
Gorka Urtaran alkateak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak izenpetu dute dokumentua, Udaletxean. Agiri honek berresten du Gasteizko Udalarekin aspalditik
|
daukagun
harremana eta elkarrekin egin izan dugun lana, azaldu du Andres Urrutiak. Bere aldetik, alkateak zera adierazi du, euskarak paper garrantzitsua izan behar duela Euskadiko hiriburuan, eta horretarako, Udalak hizkuntzaren sustapenean katalizatzaile eta dinamizatzaile gisa jokatu behar duela esan du, gobernu taldea horrekin konprometituta baitago.
|