|
2004
|
|
|
Nik banekien non egongo zen La Vache, Antiaju Berde eta errotako hortzaundiak zaintzen alegia, eta bisita bat egin behar niola pentsatzen nuen egunero; ordea azkenean Balantzategiko lokatz eztian sartuta gelditzen zitzaizkidan lau hankak. Era berean, gogoratu egiten nuen biok kanposantu ttikian edukitako hizketaldia, eta gerra kontu haiekin jarraitu egin genukeela esaten nion neure buruari, baina batzuetan goizegi eta besteetan beranduegi iruditzen zitzaidan arazo haietaz arduratzeko, eta hurrengo egunerako uzten nuen
|
dena
. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
—Altxa
|
denok
! Altxa denok!
|
|
|
Makurtu nuen burua, aurreratu nituen adarrak, eta besoa hautsi nion bi lekutatik. Jakina, tartean pasa ziren gauza gehiago ere, entzun ziren lorategi hartan nireak ez ziren makina bat marru, baina
|
denak
esatea ez du merezi.
|
|
|
Eta ez bakarrik jan kontuagatik, baita Genovevak salan jartzen zituen diskoengatik ere. Baina, nahiz den
|
dena
lasai egon, nire barruko Setatsuak kezka zeukan. Ez zuen pentsu bankete harena konprenitzen, eta urduritasuna ematen zion horrek.
|
|
|
Kargatu ondoren afaldu egin zuten
|
denek
, nahiko azkar eta oso gutxi hitz eginez. Gehien gehiena Bizkarrokerri entzuten zitzaion, gerra hitza behin eta berriro aipatuz:
|
|
|
" Bada, egun hortan erori ninduzun infernuala, Mo. Zeren eta joaiten beinintzen sonura eta
|
denek
nahi beitzien enekin dantzatu. Ez baizik eta Altzurukukoek, baina baita Urdinarbe, Kakoeta eta beste leku anitzetakoek ere.
|
|
|
Bada, sutara bota niala ezpal itsusi eta ezdeus hura, eta uste gabe koloriñotako karrak sortu zirela hartatik. Erraiteko, mihi batek blu argia zizun, elizattoan dugun Andre
|
Dena
Mariaren mantuak duen kolorekoa. Beste mihi batek berde nakaratua; ondokoa, urre idurikoa.
|
|
|
mihi beltz batzuk ere izan genituen tartean. Eta, nik uste, den
|
denak
basurdeengatik. Sastrakan bizi ziren bost senide haiek gure ondotik korrika pasatzen ziren bakoitzean, La Vacheri lehen egunekoa gertatzen zitzaion:
|
|
|
—Behia da animalia sakratu hori —jarraitu zuen ondoren— Go esaten digute, eta sazerdotearen maila berbera daukagu gizartean. Kalean behi bat etzaten bada, ez du inork altxako, ez dio inork kentzeko esango, baizik eta zain geldituko dira
|
denak
harik eta behiak altxatzea erabakitzen duen arte. Eta bitarte horretan guztian, jendeak ukitu egiten du behi hori, eta gero bere eskua kopetara eraman errespetu seinaletzat.
|
|
|
ez al dugu garaia? —deitu ninduen nire barruko Setatsu, Ahots edo
|
dena
delako horrek aspaldi, tximista eta trumoi gau batez, eta ondorenean memoriok idazteko agindu zidan. Alegia, ez nuela mundu honetatik alde egin behar aurrez nire testigantza utzi gabe.
|
|
|
Beraz, arindurik ez dago, gogoratzeak edota gogoratua paperean jartzeko lanak ez digu inolako zamarik kentzen. Aitzitik, zama gehiago ekartzen du, askotan harakinaren atzaparra bezala sentitzen
|
dena
.
|
|
|
Une horretan, Aingeru Guardakoak edo
|
dena
delakoak, Setatsuak alegia, barrexka egin zuen. Uste dut huraxe izan zela berak barre egin zuen aurreneko eta azkeneko aldia.
|
|
|
Belazeak, basoa, mendia, ukuilua: den
|
dena
libre zuretzat eta zure premietarako.
|
|
|
|
Denek
ahaztua nindutela konturatu nintzen orduan, eta La Vache qui Riten etsenplua jarraitzea erabaki nuen. Alde batera, zaldiarena ikusi eta neure behitasunaz harrotzen hasia nengoen, eta bestera, zer ikara eta zer ikaraondo, ez neukan batere ikararik, bueltatu egin nahi nien hortzaundiei pasarazitako memento txarra.
|
|
|
Barruko hori? —esan zidan La Vachek eguraldiaz ari
|
denaren
tonuaz. Beraz, behitasunari zegokion elementua zen ahots hura.
|
|
|
—Bai, orain isilik eta baketsu dago den
|
dena
—jarraitu zuen La Vachek— Baina ikusi egin behar zenuen orain dela urtebete edo gutxiago. Egunez fusilak tiraka, gauaz fusilak tiraka.
|
|
|
—Zuk jakingo duzu zer egin —atera nintzaion, ordu arteko errespetuak galduz— Baina orain, segi dezagun gerra kontuarekin eta errota horretan gertatzen ari
|
denarekin
.
|
|
|
|
Denak
ustekabean harrapatu genituen, ez genien jotzeko keinurik ere egin. Enborretarantz zuzen zuzenean abiatu eta, murrua saltatuz, marmitaz kanpo suertatu ginen.
|
|
|
Bada zera, Setatsuaz hitz egiterakoan zakar aritzeko joera daukat, batez ere temosoa delako eta bakerik ematen ez didalako. Eta egia da, nire Ahots, Aingeru Guardakoa edo
|
dena
delakoa setatsua da, eta hiztunegia, eta tristea ere bai batzuetan, eta askojakina; baina akats horiekin guztiekin batera, oso lagun ona eta argia izan zaidala ere onartu beharra daukat. Oso argia eta zuhurra.
|
|
|
Baina, guztiak hiltzen al dira? Ez, lagun, den
|
denak
ez dira hiltzen. Batzuek jarraitu egiten dute gorantz, goiko alde batean dagoen etxe bakartirantz edo, eta beti mehetuz, are eta gehiago mehetuz beti.
|
|
|
Ezer jakinagatik ez. La Vache ez nuela berriro ikusiko, hori zen
|
dena
. Hain lagun izan eta gero!
|
|
|
Nolanahi ere, sinistu edo ez sinistu, nire barruko Ahots hura hantxe egoten zen beti, eta bere errealitatea onartzea beste erremediorik ez neukan. Deituko nion Aingeru Guardako, deituko nion Izpiritu, Mintzo, Ahots edo nahi
|
dena
, baina izen batekin nola bestearekin, hura beti nire barruan, nire mihia bera bezala edo oraindik hurbilago.
|
|
|
Orduan bai izan zitzaidala lagun! Den
|
dena
elur egun batean gertatu zen.
|
|
|
Behia ez da edozein. Begira bestela hementxe bertan gertatzen ari
|
denari
. Nor dago hemen, desertu hotz honetan, bakardade honetan?
|
|
|
Edo harkaitz bateko zirrikituan azaldu eta burua tentetzen zuten sugandilez? Ihes eginda daudela
|
denak
, bazterren batean lokartuta. Eta halere, izan dira beraiek baino iheslari nagusiagoak.
|
|
|
Edo ardiak, edo zerriak, edo oiloak. Bai, lagun, den
|
denek
alde egin dute, eta zu bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari.
|
|
|
—Barkatu, lagun, baina den
|
dena
ezin dizut esan. Den dena esango banizu, ez zenuke zeure gisara pentsatzen ikasiko, eta ardi makalaren pareko animalia bihurtuko zinateke.
|
|
|
Otso nazkanteak!
|
Denak
batera orduan! Etor zaitezte banaka, eta neurtuko gara!
|
|
|
Atzeak eta aurreak tenkatuz, laukoan korrika hasteko zorian jarri nintzen. Ordurako, koxkorrez beteta zegoen harkaitz beltza; gutxienez hamasei koxkor bazeuzkan,
|
denak
belarridunak.
|
|
|
Begi zirrikituarekin harkaitzerantz begiratu nuen: koxkor guztiak elurraren gainean zeuden orain; hamasei bat ziren,
|
denak
belarridunak. Pauso bat eman nuen, belarridunek beste bat.
|
|
|
Berarekin eraman zituen belarri eta begiak, berarekin eraman zuen ahoa, baina ahoko hortzik ez zuen eraman. Den
|
denak
atera nizkion kolpearekin. Handik pixka batera, etxeko ukuiluaren babesean nengoen, eta Setatsuari esker, neurri handi batean.
|
|
|
Zeren urtu egin baitziren, eta haiekin batera gure gaztetasuna ere urtu egin baitzen.
|
Denak
ere gazte geunden orduan, gazte ni, gazte Setatsua, gazte otsoak, gazte nire etxeko beste behiak. Eta mendea bera ere gaztea zen orduan, 1940an geunden eta; orain, berriz, mendea bukatzen ari da.
|
|
|
Eta mendea bera ere gaztea zen orduan, 1940an geunden eta; orain, berriz, mendea bukatzen ari da. Nora joan ote da
|
dena
! Ou sont les neigesd' antan. Ordu hartan, orain konturatzen naiz ondo, ia zoriontsu ginen, eta Setatsuarekin berarekin itxurak erakutsi baino hobeto konpontzen nintzen.
|
|
|
Eta ba al dakizu zer esaten dizudan? Bada, mendea aurrera doala, zu ere aurrera zoazela, den
|
dena
aurrera doala, eta ezin zarela mundu honetatik behi arruntak bezala joan. Gera dadila zure testigantza!
|
|
|
Eta txindurriek, erleek, tximirrikek, txepetxek, kaioek, zapelatzek, dortokek, gameluek, amuarrainek, lehoiek, tigreek, kanguroek, haiek guztiek eta beste animalia askok jakin egin omen zuten zenbat denbora edukiko zuten munduan. Azkenean,
|
dena
bukatutzat jo eta erretiratzera omen zihoan Denbora partitzailea.
|
|
|
Nor izango, eta behia izan.
|
Denak
berarekin ahaztuta egon, nonbait.
|
|
|
Poz batean jarri eta belar goxoa ekartzen dit aurrera, berealditako belar pila, eta klase guztietakoa, alpapa, frantziberdea, ailorbea. Eta, jakina, nik irentsi egiten dut
|
dena
pixka bat protestatu eta gero—: Kontuz, Soeur Pauline Bernardette, sobera belar emaiten derautazu.
|
|
|
hitzak sentimenduaren errainu apal direla, eta oihukatzen dudan" Biba Balantzategi" bakoitzagatik ehun biba gehiago dauzkadala bihotzean. Eta ez zure garai haietan den
|
dena
jolasa eta gozamena izan zelako, zeren, zuk badakizu, gerra osteko egun haietan poza adina izan genuen pena, eta askotan, pena hori latza izan zen. Bai, hamaika kolpe hartzeko jaioak gara.
|
|
|
itsututa nengoen, eta nahiz begiak zabalik eduki, argitasun bat besterik ez nuen sumatzen, aurrean maindire txuri bat jarri izan balidate bezala. Ezjakintasun hark, noski, zer pentsa eman zidan, eta baita irudimena berotu ere komeni
|
dena
baino gehiago.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, eta huraxe izan zen Aingeru Guardakoari edo Setatsuari edo
|
dena
delakoari entzun nion estreinako aldia— Euskal Herrian jaio zara, Balantzategi etxeko basoan. Aurrean duzun harana, errota zaharrarekin hasi eta inguruetako baso, etxe eta erreka guztiak hartzen dituena, zure territorioa izango da.
|
|
|
Etzan etzanda jarri eta
|
dena
sinistea?
|
|
|
Oro har, denbora asko behar izaten zuten hostoek adarretik airera, eta airetik lurrera erortzeko. Aurrena mantxa hori bat ateratzen zitzaien berdean, eta segidan beste mantxa bat, horiagoa eta handiagoa; hurrena, berriz, den
|
dena
hori gelditzen ziren, baina mantxa marroi batekin. Kolore marroia erabat zabaltzen zenean, puntu gorri batzuk azaltzen zitzaizkien, eta erori bezperan zeuden.
|
|
|
Izar polita iruditu zitzaidan Venus, Artizar edo
|
dena
delako hura. Begira jarri nintzaion.
|
|
|
—Altxa
|
denok
! Altxa denok azkar!
|
|
|
—esan nien Vidaniri eta beste gorriei, enbarazu egiten baitzuten. Eta den
|
denek
obeditu egin zidaten.
|
|
|
Dagoeneko ez zara hain ume, eta logikaz pentsatzen ikastea nahitaezkoa zaizu. Ez al duzu gertatzen ari
|
dena
konprenitzen. Nire ustez ez da hain korapilo latza.
|
|
|
Nolanahi ere, denbora asko daramazue abioi puska horien ondoan etzanda, eta oraindik ez zarete gaian sartu. Ez dizuet hitz bat ere aditu Balantzategin gertatzen ari
|
denaz
.
|
|
|
—Horixe baietz. Modu batera edo bestera,
|
denak
daude sartuta —hasi zen La Vache hausnarrean, hitzak poliki poliki luzatuz— Balantzategin behiok behi gara, eta belarra belar. Baina gainerako gauza guztiak ez dira ematen dutena.
|
|
|
Horixe da Balantzategik orain egiten duen zerbitzua, almazena bezalako zerbait da mendikoentzat. Balantzategi gabe, goseak hilko lirateke, eta orduan akabo gerra eta akabo
|
dena
. Betiko esan nahi dut.
|
|
|
—Eta nire galdera hau da —atera zen bat batean La Vache, behin ere baino esnatuago— Zergatik ez dituzte harrapatzen? Zergatik ez ditu Eztenas, edo Antiaju Berde edo
|
dena
delako horrek Balantzategikoak harrapatzen?
|
|
|
Zazpiehun bat lore zapalduak nituenean, gaua etorri zitzaigun. Bat batean, seinale bati erantzunez bezala, den
|
dena
isildu egin zen Balantzategiko haranean. Basotik ez zen txintik ere etortzen, eta etxetik bertatik ere ez, ezta Genovevak batzuetan jartzen zituen disko haietako baten soinurik ere.
|
|
|
Bitartean, beste gurpil batek ere, Denborarenak, aurrera egiten zuen, eta udaberriko eguzkiak gero eta gehiago berotzen zituen bazterrak. Den
|
dena
bizi bizirik zegoen, eta lehen euli bat, zizare bat edo barraskilo bat egondako lekuan, ehun euli, ehun zizare edo ehun barraskilo ikus eta zapal zitezkeen orain. Gure haraneko erreka koxkorrak berak indartsu egiten zuen bere bidea; purrustaka, eta ez, orduantxe arte bezala, erretenaren tankera guztiarekin.
|
|
|
—Batailoiak negu osoan ondo jan du, eta zuri esker. Hala esaten dute
|
denek
, azkenaldi honetan frentean ibili ginenean baino intendentzia hobea izan dugula. Gainera, ez dut uste mendian luzaro segituko dugunik.
|
|
|
—Esaten nizun zeozer grabea pasako zela. Baina, egia aitortuz, oraindik ez naiz jabetu gertatzen ari
|
denaz
. Seguru asko, makaltzen ari naiz.
|
|
|
Gorabeherak gorabehera, eguerdirako Antiaju Berdek nahi bezala zegoen
|
dena
. Behi gorriak belaze hesituan; gu beltzok ukuilu barruan.
|
|
|
—Jarraitu —eskatu zidan La Vachek. Lehenbailehen jakin nahi zuen
|
dena
.
|
|
|
Beraz, mendikoak jaitsi egingo dira kargamentu bila. Eta den
|
dena
guardiaz josita dago! —hots egin zuen La Vachek bat batean.
|
|
|
Mendikoak salduta daude. Jaitsiko dira eta Antiaju Berdek hil egingo ditu
|
denak
—esan nion. Burua erori egiten zitzaidan.
|
|
|
—Gosea daukate
|
denek
—esan zidan La Vachek—, eta oso amorrarazita daude. Horregatik hasi dira marruka.
|
|
|
Antiaju Berderen guardiek Usandizaga hila zutelarik, eta preso eramana Balantzategiko ugazaba andre Genoveva, behiok bakar bakarrik gelditu ginen etxean. Eta, lehen mementoetan, lasaiago ere sentitu ginen
|
denok
, zeren gerrak erabat bukatua baitzirudien gure haranean, eta ez baikenuen, bestalde, inongo nagusiren aginduak betetzen ibiltzeko obligantzarik. Ordea lehen memento haiek pasa zirenean, ukuiluko jende gehiena urduri jartzen hasi zen.
|
|
|
Nagusirik gabe gaudela, eta zer! Hola hobe
|
denontzat
!
|
|
|
|
Dena
dela, behiok ez ginen lapurreta haiekin sobera arduratzen, zeren hortzaundiek gure gisara uzten baikintuzten, eta ez baitzitzaigun belarrik falta. Aitzitik, inoiz baino belar gehiago geneukan apirileko euriaren ondotik ateratako eguzkiarekin.
|
|
|
jende harekin gogoratzen naizen bakoitzean ahoan txistua bildu eta ttu egiten dudala. Hori da
|
dena
. Besterik esan beharrik ez dago.
|
|
|
Eta laburtasun berberaz erabaki dezaket festa hartan bi behioi egin zigutena. Balantzategitik ezkutatutako adiskideei inbidia izan niela esatearekin,
|
dena
esana dago.
|
|
|
Hala, goxoki gorturik iragan zizun Eutropiok denbora hura guzia. Eta pertzaren tapa kendu zeienean, harriturik egotu zituzun
|
denak
erran zianarekin: " A egin dutan lo ederra!" —erran omen zizun Eutropiok.
|
|
|
—Mozkortuta egongo dira
|
denak
, batez ere umeak eta gaxteak —esan zidan La Vachek mespretxuz. Oso ilun zeuzkan bere ikatz begiak.
|
|
2010
|
|
|
familia osoa errugabe jo zuten. Beranduegi, ordea, herriak ez zuen sekula onartu oker jokatu zuela, erlijioarengatik egindako den
|
dena
ontzat eman ohi zelako.
|
|
|
Bertan erlijio desberdinen bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zuen, adibide soka jarriz; erlijio istilu gehienak testu sakratuen interpretazio zurrunegiek eta irakurketa historiko interesatuek eragindakotzat jo zituen. Honen ondoan Erroma klasikoa pluralismo erlijiosoaren adibide zen, Voltaireren hitzetan," erromatarrek sinesmen guztiak aitortzen zituzten,
|
denei
ez zieten ematen berrespen publikoa, baina denak onartzen zituzten".
|
|
|
Bertan erlijio desberdinen bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zuen, adibide soka jarriz; erlijio istilu gehienak testu sakratuen interpretazio zurrunegiek eta irakurketa historiko interesatuek eragindakotzat jo zituen. Honen ondoan Erroma klasikoa pluralismo erlijiosoaren adibide zen, Voltaireren hitzetan," erromatarrek sinesmen guztiak aitortzen zituzten, denei ez zieten ematen berrespen publikoa, baina
|
denak
onartzen zituzten".
|
|
|
|
Dena
ez zen monolitikoa, ordea, eta Eliza anglikanoaren barnean ere beste ahots batzuk entzuten hasi ziren. The men of Latitude izenekoek oinarrizko artikuluek onartuz gero, edozein jarrera kristau onartu behar zela uste zuten.
|
|
|
Muturreko adar hauek Kalvinen ondorengoak ziren, oro har. Jakina
|
denez
, erreformatzaile honen gogoaren muinean Erreforma ahalik eta leku gehienetara zabaltzea zegoen, Lutherrenean ez bezala, eta bere ekimenetik sortutako hainbat adarren asmoa Atlantikoz bestaldeko lurraldeetan gauzatu zen. Hara joan zirenen artean baziren eliza berriak fundatu nahi zituztenak (Mayflowereko puritanoak), eta zegozkien elizak purifikatu besterik nahi ez zituztenak (Massachusettseko puritanoak); alabaina, denek bulkada erlijiosoak eraginda abiatu ziren Ameriketako kolonietara.
|
|
|
Jakina denez, erreformatzaile honen gogoaren muinean Erreforma ahalik eta leku gehienetara zabaltzea zegoen, Lutherrenean ez bezala, eta bere ekimenetik sortutako hainbat adarren asmoa Atlantikoz bestaldeko lurraldeetan gauzatu zen. Hara joan zirenen artean baziren eliza berriak fundatu nahi zituztenak (Mayflowereko puritanoak), eta zegozkien elizak purifikatu besterik nahi ez zituztenak (Massachusettseko puritanoak); alabaina,
|
denek
bulkada erlijiosoak eraginda abiatu ziren Ameriketako kolonietara. Kalvinen predestinazioaren ideia zeharo barneratuta, haien ustez aukeratuta zeuden misio baterako, lurralde berrietara kristautasuna zabaltzeko, alegia.
|
|
|
Mutur hauek, ordea, ezin ziren erlijio desberdinen arteko talka gisa ikusi, txanpon bereko, hau da, erlijio bereko bi alderdi gisa baizik.
|
Denak
ziren sinestunak. Diferentziak azalekoak ziren.
|
|
|
Hitz joko hutsetan erori nahi izan gabe,
|
dena
aukera badaiteke, zergatik aukeratu behar da liberalismoak aurkezten duen modelo deskokatu hori berori?
|
|
|
Emaitza zera izaten da, errealitatea teoriak nahi duen bezalakoa izatera beharturik, ez dagoela inolako oztoporik nahi diren emaitzetara ailegatzeko: gizakia
|
dena
aukeratzeko gai bada, ez luke aukeratuko talde bati lotuta egotea, liberal batzuen ustetan.
|
|
|
Gizarteak berez, merkatuak bezalaxe, antolatua behar du, eta antolaketa horrek morala izan behar du, hots, onetsitako balore batzuen araberakoa.
|
Denak
balio du leloa ez da askatzailea, eta oroitzapen txarrak dakarzkigu.
|
|
|
Tolerantziaren ikuspegi guztiz permisibo eta zabalaren oinarria, ordea, ez da neoliberala. Moldatu gabeko askatasunaren definizio libertario batek bultzatzen du, eta uste du ez zaiola oztoporik jarri behar inolako berrikuntzari,
|
denak
baitira aberasgarri. Mestizajearen kontzeptua baliatzen du gainbalioa eransteko:
|
|
|
Hainbatek, gainera, eremu politikoaren zedarritzeak dakarren galera salatzen du. Argudioen pisua erabakitzerakoan inolako irizpiderik gabe geratzen da elkarrizketa,
|
dena
botoen merkatuaren eskuetan uzten baita. Zein argumentu sartu ahal dira elkarrizketa politikoan?
|
|
|
Eta honek aurrerapausoa erakusten du, baina kulturen ikuspegi estatikoegia darabilela aurpegira dakioke.
|
Denak
berdin tratatzean ahaztu egiten da partaideen kopuruarengatik, baliabide ekonomikoarengatik, bitarteko kulturizatzaileen jabetzarengatik (eskola, komunikabideak...), edo beste hainbat arrazoirengatik, kulturak ez direla berdinak eta elkarren arteko etengabeko deman daudela.
|
|
|
Lehen eredu historikoa antzinako inperioak ziratekeen. Pertsian, Ptolomeoen Egipton eta Erroma klasikoan diferentziak errespetatu egiten ziren,
|
denak
istilurik gabe elkarrekin bizi ahal izateko. Helburua inperioa mantentzea zen, eta, horretarako, elkarren ondoan bizi ziren komunitate itxiak behar ziren, kanpotik iragangaitzak, kohesionatuak barrura begira.
|
|
|
Estatuak ez dira guztiz neutralak. Naziotasun, erlijiotasun, ohitura eta mundu ikuskera zabal bezain zehatza indartzen dute estatuok, honela
|
denak
eredu ekonomiko bateratu batean biltzekotan.
|
|
|
Baina honek ere, zoritxarrez, ez du etorkizun garbirik, ez eraginkorrik, bermatzen, bestearen errespetua irabazi beharreko zerbait baita. Ez da
|
dena
errespetatu behar. M. Ignatieffek kontzeptu berri baten bila jotzen du:
|
|
|
ikuspegi zabalena eta toleranteena aurren aurrenetik izatea eta, ondoren, nork bere baloreak umotu eta defendatzeko aukera izan dezala. Hartara,
|
denak
izango lirateke beren bizitza egitasmoa aurrera ateratzeko gauza. Egitasmoon arteko bateraezintasunak eguneroko sen onaz edo instituzio demokratiko eta parte hartzaile zabal batzuetan konpon litezke.
|
|
|
Gaur egungo gizarte ñabarraren aurrean gizakiok jarrera anitzak erakusten ditugu,
|
denak
sentimendu sinpleekin lotutakoak. Ohitura, erlijio, pentsakera, janzkera, iritzi, apeta edo bizimodu diferenteek jokamolde berriak eragiten dituzte erantzun moduan.
|
|
|
Posible al da Alexandria bezalakorik gaurko egunean?
|
Denok
erantzun nahi genuke baietz. Alabaina, egoerak konparagarriak izanagatik, ez dira trukagarriak.
|
|
|
Ilustrazioaren oinordekoak liratekeen ideia sinple bezain astunen karietara jokaera politiko bateratzailea zabaldu da, salatzen duen bekatua bere oinarrian duelarik. Alegia, eskatzen duena zera da, identitate juridiko bakar bat har dezagun, identitatea eratzerakoan hizkuntzak, etniak, sexuak edo
|
dena
delakoak betetzen duen lekua identitate juridiko horrek bete dezan modu esklusiboan. Ez dira konturatzen, ordea, identitate mota berri bat eraikitzen dutela, eta horrek besteek sor litzaketen antzerako arazoak sortzen dituela, gu/ besteak eskema ezaguna berdin berdin erabiltzen duelako.
|
|
|
"
|
Denek
dute askatasunaz pentsatzeko eskubide osoa, baita erlijio aferetan ere".
|
|
|
" nork ez luke nahiago anaia damutua ikusi, hilotz baino?". Inoiz oker zegoena konbentzitzeko eta berriz ere
|
denak
biltzeko grina hutsarengatik, batzuk batzuk iritzi desberdina zuenaren mintzatzeko eskubidea defenditzen hasi ziren. Benetan garrantzitsuena kristautasunaren batasuna zen.
|
|
|
Zaila da, beraz, tolerantziaren aldeko benetako arrazoi sendoak aurkitzea lehen aipatutako eskema epistemologiko bibalente batetik ihes egin gabe. Eskema honen arabera, egia bakarra da eta egia ez
|
dena
gezurra da. Ez dago bien arteko zirrikiturik.
|
|
|
Ez dago bien arteko zirrikiturik. Egiaren kontzeptu absolutuaz juzgatzen bada
|
dena
, ez zaio disidentziari, gutxiago heresiari, salbatzeko aukerarik uzten. Zergatik aitortu ezer gezurretan bizi denari?
|
|
|
Egiaren kontzeptu absolutuaz juzgatzen bada dena, ez zaio disidentziari, gutxiago heresiari, salbatzeko aukerarik uzten. Zergatik aitortu ezer gezurretan bizi
|
denari
–Egiara bildu behar luke, eta setati jarriz gero, egiara bildu arazi.
|
|
|
|
Dena
onartzea ere badago; alegia, gizarteak berak aukera ditzala aurrera doazen diferentziak. Nolabait, A. Smithek merkatuan ikusten zuen autorregulazio ahalmen hura, esku ezkutu hura, maila kulturalera, erlijiosora edo sozialera zabal dadila eskatzea ere badago.
|
|
|
|
Dena
onartzeko prest dagoen jarrera boluntarista honek liberalismo ekonomikoak jaso izan duen kritika berbera jaso lezake: ez dago merkatu librerik, ezta gizarte librerik ere, arau moralik ez badago.
|
|
|
Rawlsek nolabait alderantziz ikusten du arazoa: ukiezina
|
dena
eremua publikoa da. Eremu honetan hainbeste gauza dago jokoan, ezen arrazoitzeko modu berezi bat eskatuko baitio.
|
|
|
Askotan diferentzia arruntenek eragin soziologiko handiagoak dituzte beste ezaugarri sonatu batzuek baino.
|
Dena
den, pluralismoaren auzian hainbat giza talderen ardatz nagusiak... bereziak dira, eta gorabehera berriak sortzen dituzte.
|
|
|
Gizabanako gogoetadunak aukera dauka horietatik guztietatik edozeini heltzeko, eta bere bizitzaren arlo guztiak haren arabera antolatzeko. Esaterako, Platonen tradizioarekin batera errealitate sentikorraz gainera beste zerbait ere badela aldarrika liteke, edo Demokritoren tradizioarekin batera
|
dena
materia sentikorra dela hobetsi. Nola erabaki hauen artean?
|
|
|
Ohiko teoria metafisikoek egiaren kontzeptu bibalentea dute: egia ez
|
dena
gezurra da. Irizpide zorrotz hau aplikatzetik sortzen diren jarrera etikoak ez dira batere toleranteak, zeren egiaren jabe ez denak ezin bailuke trataera berdina merezi egiaren jabearen aldean.
|
|
|
Irizpide zorrotz hau aplikatzetik sortzen diren jarrera etikoak ez dira batere toleranteak, zeren egiaren jabe ez denak ezin bailuke trataera berdina merezi egiaren jabearen aldean. Egia bakarraren defendatzaileek ez dute zertan gezurretan bizi
|
denari
ezer aitortu, logika zibernetiko zapaltzailea erabiltzen baita: 1 aurrera, 0 atzera.
|
|
|
Carl Schmittek politika lagun/ etsai bikotean errenditzen dela uste zuenez, bere teorian ez zegoen zirrikiturik beste edozein kategoriatarako: politikan laguna ez
|
dena
etsaia da. Tolerantziaren bila joz gero, beste apustu kontzeptual bat egin beharra dago.
|
|
|
Alde horretatik, Rawlsek, gai honetan aritu diren guztiek bezala, tolerantziari mugak jartzen dizkio. Ez da
|
dena
onartu behar. Alabaina, tolerantziaren muga horiek ez dira edukiei dagozkienak, besteekiko jarrerei dagozkienak baizik, eta jarrera hauek politikoak dira, ez, inolaz ere, metafisikoak.
|