|
2000
|
|
|
Eskola komunitate bat bezala definitzen da.
|
Denok
hiltzen garenean eta mundua desagertzen denean galaxian disolbatuta milaka milioi urte barru, orduan jakinduria batek esan dezake: euskaldunen musika hau zen.
|
|
2001
|
|
|
Iñaki Suso Espadas historialariak treneko langile baten ahotan jartzen duen esaldiak dioen bezala: "
|
Denon artean
hil genuen eta bera bakarrik hil zen".
|
|
|
Etsaien hiltzeko prest ziren. Isil isilik, haienganaino hurbildu ziren eta ustekabean hartuz,
|
denak
hil zituzten. Plazarantz begiratu eta ke andana ikusi zuten hodeiekin nahasten.
|
|
|
Gauez sartu txabola batean kobra eta lo dauden gurasoei eta haurrei heldu.
|
Denak
hil. Madrasen, adibidez, kobra batek familiako lau lagun hil zituen, lo zeudela.
|
|
|
‘Bizi
|
dena
hiltzeko arriskuan dago bazkaldu orduko, eta bazkaldu ondoren ere bai, ’ ekingo dio Bobbik bere umore beltzari, ‘beraz hobe lasai bazkaltzea... ’
|
|
|
‘Gorputz partikular hau gorpu bihurtuko da, norbere kartzela norbere hilobi bihurtzen da.
|
Denok
hilko gara goiz edo berandu, denborarekin. Eta hala ere heriotza ustekabean bezala ailegatuko da, ailegatzen denean.
|
|
|
‘Hala ere, ez dago
|
dena
hilda. Animalia eta landareak hil dira baina bizitza pixka bat dago oraindik, koretroia.
|
|
|
– Hala ere, oraindik gauza asko ilun zeudek. Adibidez, zer agindu zien tadjikei zuek
|
denak
hiltzearen truke. Egiaz hura al zen bere benetakoa asmoa?
|
|
2002
|
|
|
Bizi
|
dena
hildakoarekin joan litzateke, edo bere ordez hil.
|
|
2003
|
|
|
Aurreko astean ETAko kide batzuek zibilen jeep bati eraso egin zioten metraileta eta granadekin. Den
|
denak
hil zituzten. Mikelek, anaiak?
|
|
|
Bera hilda dago. Zergatik ez dituzte
|
denek
hildakoak lagatzen bakean. Zuk ere bai, Lupe, zuk ere utz nazazu bakean.
|
|
2004
|
|
|
Hau da, beraiek gainetik daude, bentaja onartzen dute, naturala da, baina gero plan bat egiten denean denak berdinak gara, badakizu? Horrelako eztabaida ergelak daude, eta zoritxarrez euskararen munduan sortzen diren gauza askok diru laguntza behar dute, bestela
|
denak
hilko lirateke.
|
|
|
Eta egia erran, Municheko ospitaletik atera eta Ipar Euskal Herrira heldu zelarik, ikusi zuen oraindik ere sasoian zegoela. Euskal iheslarien erakundeetan sartutako satorrekin bildu eta berehala izan zuen Reichetik iritsi berria zen espioiaren berri, ordurako
|
denek
hiltzat jotzen zuten espioi gaztearena. Poz handia antzematen zitzaien euskaldunei, hain handia non beren ohiko zuhurtzia ere ahaztu samarra baitzuten.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, nahiago nuen nire ilobak euren aita bere burua baino hil ez zuen gizon on bat bezala oroitzea, eta ez errurik gabeko mutil atzeratua garbitu zuen putakumea bezala. Azuak abokatu onak zituen eta ez nuen uste kasuarekin lotzen zuen ezer aurkituko zutenik bertan; bere izena zikintzea lortuko zen, baina ez zuen kartzelarik zapalduko, kartzelan sartu zezaketen
|
denak
hilda zeuden eta.
|
|
|
Neska guztiak konkistatzen zituen bere jarrera kaletar eta jatorrekin; nik banekien, halere, barru barruan erdi pijoa zela, aitatxoren esku luze boteretsuak behin baino gehiagotan atera baitzuen arazoren batetik edo bestetik. Ardurarik ez, azken finean
|
denok
hilko gara, hori zen bere leloa, beraz derrigorrezkoa zen ondo bizitzea.
|
|
|
–Kabendios!
|
Denak
hilko zaituztet!
|
|
|
1918ko azaroaren 11n gerla bukatu zen. Maddiren egoera ez zen kanbiatu,
|
denek
hilik uste zuten aitaren itzulera gorputz osoaz espero zuen arren. Maddi batzuetan Harrondo parean altxatzen zen muinora igotzen zen anaia bidean ageri zen ala ez ikusteko.
|
|
|
–
|
Denak
hil behar tziu.
|
|
|
– Bena mutikua ze’ari hata hi?
|
Denak
hil behar tziu: errak denek hil behar diuk alo!
|
|
|
Denak hil behar tziu: errak
|
denek
hil behar diuk alo!
|
|
|
Otalorak ez zituen oraindik kartak jaso, bat banaka behatzen zigula mintzatu zen,"
|
Denok
hil behar dogu, baina ez gara gauza izaten heriotza gure kausaren alde baliatzeko". Hitz egin behar nuenean, Sagarduik ostera Losadak egindakoa suizidatzeko modu bat zela azken finean," Eta hori ezin dau kristau batek egin".
|
|
2006
|
|
|
Eritasunak, gerrak, genozidioak, zapalkuntza politikoa eta hezurrak txiki txiki egiteko moduko zailtasunak:
|
denek
hil dute. Hondamendi naturalek neurri batean hil dute:
|
|
|
Najera, Iruñea eta Baiona bitartean dauden itsasaldeko mendietara heldu ziren hauek ihesean, itsasbazterrera hain zuzen, Bizkaia eta Arabako lurraldeetara. Hemen bizitzen geratu eta gotorleku asko eraiki zituzten, gizonezko
|
denak
hil, hauen emazteak indarrez harrapatu eurentzat eta hauengandik umeak sorrarazi zituzten, zeintzuei nafarrak deitu baitiete gero atzetikoek eta horregatik non uerus, ez benetakoa, bezala ulertzen da nauarrus, nafarra?, esan nahi baita benetako ez den jatorritik edo garbia ez den etorkitik sortua.
|
|
|
Hurrengo hilabeteetan taldeko gainerakoen berri izaten hasi ginen.
|
Denak
hilda agertu ziren, eskuak moztuta. Jainkoaren Mezulariaren bisita jaso zuten denek.
|
|
|
Washingtongo putakume batek ziok ehun urteko epea aski dela, hondakin erradioaktiboak utzitako lekuan jendea ez asaldatzeko. Azken batean, ordurako
|
denak
hilda! Hegazkinetik baino ez ditek ikusi lurra ahozuri horiek.
|
|
|
Autoa, emeki emeki, itsasoan hondoratzen.
|
Denok
hilda. Zio Angeloren begiak jan zituzten arrain berak, Hermannenak jaten.
|
|
|
txoriak?
|
denak
hilko balituzte!
|
|
2007
|
|
|
Poloniako mugatik hurbil eraman gintuzten, soldaduen aurrean dantza egitera, eta itzultzerakoan bonba bat jausi zen gure kamioiaren alboan.
|
Denak
hil ziren, ni eta beste bat izan ezik. Baina niri hanka biak zauritu zizkidan bonbak.
|
|
|
Jarraian, beste urperaldi batzuk egin zituzten han inguruan, eta ur laster beroen arrastoak, zizare fosilak, hildako txirlak eta tximinia gehiago aurkitu zituzten. Baina
|
denak
hilda zeuden.
|
|
|
Emaitza onei eusteko, azterketak eta kontrol zorrotza egiten jarraitzen dute abeltzaintza arduradunek. Besteak beste, animalia gaixorik detektatuz gero, ukuiluko
|
denak
hiltzen dituzte, eta, ondoren, jarraipena egiten dute. Hiltegietan ohiko analisiak egiten dituzte, eta abereen mugimendu eta saleroste guztiak kontrolatzen dituzte.
|
|
|
Espainiarren zamak eramatera etorritako 600 indioak, larrugorrian ia ia, gupidarik gabe zamaturik, beren garraio lana bukatu orduko, bertako patio nagusira eraman eta
|
denak
hil zituzten.
|
|
|
berak egiten du sintesia diskurtsoan, azken finean ideia eta espresioaren artean. «Esaldiko beste hitz
|
denak
hila datzan materia bezala dira, elkarloturaren igurika, aditza bakarrik da bizia duen eta bizia zabaltzen duen erdigunea» (608). «Aditza ongi eraikia badago, hizketako beste atalak ere hala egongo dira, hark agintzen baitu esaldia» (633).
|
|
|
210 saialdietatik zazpi jaio ziren. Nolanahi ere, arratoiak osasun arazoekin jaio ziren eta
|
denak
hil ziren bost hilabeteko epean. Bi ikerketek frogatu dute hezur muineko zelula amak gai direla bai obuluak bai espermatozoideak sortzeko.
|
|
|
Neanderthalen ondorengoetarik nintzen egiazki. Ez zitezkeen
|
denak
hil, alabaina bizirik nintzelako, eta hondarrean nahikoa hilotz bazen istorio honetan, jende mota baten desagertze misteriotsuaz hitz egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Baina, aurrerago ikusiko duzuen bezala, sagar upelak ekarri zuen atarramendu onik, harengatik izan ez balitz ez baikenuen arriskuaren zantzurik izango, eta agian
|
denok
hilko ginen traizioaren atzaparretan.
|
|
|
Piratak etxearen eta hornigaien jabe ziren; hantxe zegoen koñak upeltxoa, hantxe txerrikia eta galleta, lehen bezala; eta, nire izua hamar bider handitzeko, ez zen han atxiloturik ageri.
|
Denak
hilak zirela besterik ezin nezakeen pentsatu, eta bihotza erabat nahigabetu zitzaidan ez nintzelako han egon haiekin batera hiltzeko.
|
|
|
–Eta
|
denak
hilko balira hobe, bota zuen gazteak.
|
|
|
Jendilaje hori hortik irteten ez den bitartean, kontrolatuta daukagu. Eta hor barruan
|
denak
hiltzen badira, ez da ezer gertatzen, hobeto denontzat. Gainera, badirudi aspaldi honetan zoratu eta elkar akabatzen hasi direla.
|
|
|
beraren eta unibertsoaren existentziaren zentzua, izaeraren arrazoia ezagutzeko desioak eragiten du, ez daiteke bestela, baina ez zaio emana haraindiko baten portu salbagarrian lehorreratzea, hau giza gogotik kanpo ez baita existitzen (gizakia berez «bakartia» da? «lonely», idazten du Kenneth White-k, Septentriosigna, 20 or.?, ez da transzendentzia urrikalgarririk); gure kondizioaren «harkaitza» jotzea, ondotik gure hondoratzea, halabeharrezkoak dira:
|
denak
hilen gara ihardespenik erdietsi gabe betiko galderari: zergatik zerbait ote da eta ez ezer ez, eta zergatik hala eta ez bestela?
|
|
|
Damu gehiago: gu
|
denok
hil bagenuen bezala.
|
|
|
Eta bai:
|
denoi
hil zaigu norbait, baina ez zaigu inor bizi.
|
|
|
I.] Famatua dago gure mundutxoan nonbaiteko" atzeratu" haren esaldia: " Azkenengo arbola bota, azkenengo ezkailua harrapatu, erreka guztiak agortu eta piztia
|
denak
hil eta akabatzen dituzuenean ohartuko zarete dirua ez dagoela jaterik". Gure etnia garatu honen ordezkari bati bota zion muturrera, jakina.
|
|
|
Eta oinarriagoan hauxe: inork ez dakiena jakintzat emanez, gauza berbera izango direla
|
denon
hil beharra eta denon hilda egotea.
|
|
|
Eta oinarriagoan hauxe: inork ez dakiena jakintzat emanez, gauza berbera izango direla denon hil beharra eta
|
denon
hilda egotea.
|
|
|
[Azkenengo arbola... II.]" Azkenengo arbola bota, azkenengo ezkailua harrapatu, erreka guztiak agortu, piztia
|
denak
hil eta akabatu eta dirua baliorik gabe geratzen denean ohartuko zarete arrazoia ez dagoela jaterik".
|
|
2009
|
|
|
Hasteko, adin batean. Nire lagun zaharrak
|
denak
hil dira. Baditut argazkiak eta beha egoten naiz, bakarra naiz bizirik argazki horietakoetan.
|
|
|
Eriaren hondamen fisikoa nabarmenegia izaten hasi denean, nahi gabeko jariateak, izara zikinak eta usain txarrak, oso lotsagarria da dena gaixoarentzat, indekorosoa nolabait, desatsegina ezinbestean familia eta hurkoentzat, eta prozesu biologikoon penagarrian Ivan Ilitx burokrata dottorea inolako axanparik gabe artatzen duena, laborari semea da. Nagusiak, hunkiturik, denbora bateko oporra eman gura dio, baina Gerasimek,?
|
denok
hil behar dugu, zergatik ez apur bat saiatu??, erantzuten du. Eta gaur berak bati zerbitzu egitea ez zaio ezer kostatzen, bihar beste batek beragatik gauza bera eginen duela pentsatzen baitu bere kautan.
|
|
|
Gauzak horrelaxe dira munduan, eta alferrik da bestela ikusten edo ezikusten setatzea:
|
denok
hil behar dugu, har dezagun hori den bezalaxe normal. Tolstoik heriotzaren aurrean Errusia laborari zaharra eta modernitate hiritarra kontrajartzen dizkigu:
|
|
|
–
|
Denok
hil egingo gara, hortaz, esan zuen Hemeretzik, izarrartera begira.
|
|
|
Guri erran gabe, hiru baleztari lagunekin hitzordua egin zuen dueluaren tokian. Eskerrak horri ez gauden
|
denak
hilik...
|
|
|
Eusebio, Ramona, Josefa Ignacia, Manuel Guillermo eta Jose Maria.
|
Denak
hilik daude gaur egun. Gumersindoren liburuan agertzen denaz gain, Nicolasaren ilobek gutxi gehiago dakite. Etxean inoiz ez zuten askorik entzun.
|
|
|
Sobietar zientifikoak poz pozik gelditu ziren emaitzarekin: ziminoei aurretik txerto babesle bat jarri zieten arren, turalemia arnastu ondoren ia
|
denak
hil ziren.
|
|
|
Haiek nirekin berdinduta daudela, eta
|
denok
hilda gaudela,
|
|
|
NAIA. Hori ez da egia!
|
Denok
hilko gara!
|
|
|
Inoiz pentsatu duzu den
|
denok
hil behar dugula. Ez dela hemen inor geldituko? Hamaika ikusteko jaioak garela dio esaera zahar batek eta arrazoia dauka. Orain dela gutxi Italiako Eluanaren kasuak eztabaida gogorrak eta luzeak ireki ditu, eta niri eutanasiaren inguruko hausnarketa egiteko aukera eman dit.Eutanasia hitzak zergatik ematen digu dardara txiki hori?
|
|
2010
|
|
|
–Tradizioak dio
|
denak
hil behar direla, Amets Handiaren momentutik neska bat jaio arte ilgora delarik.
|
|
|
Oihenart, Epherre Altzürüküko ere bai?
|
Denak
hilak. Bakarra nüzü.. Leheneko errana baitüzüe:
|
|
|
Eta an gerala
|
denok
iltzen?
|
|
|
" Iruainera joan beharra daukak, David. Bestela
|
denak
hilko ditiztek. Bailara guztia guardiaz josia zegok.
|
|
|
Lemizko hats hilkorra Zabaldu gabotan Ta Xiberutik barna Irati orotan Saraitzun izurritea Aguro sorotan Aberats
|
denak
hilen Sartu ere auzo agotan.
|
|
|
Eta kontraesana borobiltzeko: salbaiek delako laguntza edo zibilizatze hori ametitzen ez bazuten, haien kontra bortxa erabiltzeko eta
|
dena
hiltzeko eskubidea zutela uste zuten Arrazoiaren jabeek.
|
|
|
Denek eta inork ez, Zesar bezala.
|
Denon artean
hil dugu, bakoitzak sastakada bat eman dio. Bakar bat ere ez zen hilgarria, baina denek kendu diote bizitza apur bat.
|
|
|
Aliatuen armadak hurbiltzen ari zirenean, emazteak metatuak izan ziren abere bagoietan, zutik, biluzirik eta tinkaturik. Kasik, gosez edo eritasunez
|
denak
hil ziren, haien kaka mokordoen erdian. Egunero, SS emazte batek bagoiak irekitzen zituen hilotzak botatzeko.
|
|
|
tifusa badu eta SS ek hori jakiten badute, xahu zarete! Segidan bagoiaren ateak hetsiko dituzte eta
|
denak
hilen zarete!" Dakitanez, konbentzituak dira kutsatuak diren guziak hilen direla.
|
|
|
Eta haurra gizon edo emazte egina delarik, haren baitan
|
dena
hila dun.
|
|
|
Berpiztuko ditun zeren guziak hilak baitira...
|
denak
hilak.
|
|
|
Ura hormatzen badun, egarri
|
dena
hiltzen dun. aingeru bukatua 104 25/ 09/ 2010 08:58:39
|
|
|
Bururatua
|
dena
hila da. Guzia desegiten da.
|
|
2011
|
|
|
8\.
|
Denak
hil dira.
|
|
|
–
|
Denok
hil behar dugun bezalaxe esaten dinat. Katuek ez diten bizi nahi gurean.
|
|
|
–1941ean ez zegoen makirik, mespretxu nabarmena zerien Rodríguezen hitzei?.
|
Denak
hilik edo ezkutaturik zeuden, nazien garaipenak jokoz kanpo utzita. Alemanez mintzo zen maki bat?
|
|
|
Beste minutu bat eta
|
denok
hilko gintuzten!
|
|
|
Erabaki dut
|
denok
hiltzeko ordena.
|
|
|
Baina
|
denek
hil nahi badute elkarri laguntzen, nik pozik emango diet nahi dutena.
|
|
|
|
Denok
hilko zaituztet!
|
|
|
|
Denok
hilko zaituztet!
|
|
|
|
Denok
hiltzea nahi duzu. Inozoa!
|
|
|
|
Denek
hil ziren.
|
|
|
Ez da
|
denok
hiltzen hasiko, ezta?
|
|
|
Oker ez banago, historiaren jatorrizko bertsioan guk
|
denok
hil behar genuen androideen kontrako borrokan.
|
|
|
Aita bezala,
|
denok
hilko gara.
|
|
|
Ez ziguten galdetu ezta gure izena ezta deklarazioa hartu, baina espero gabekoak eta kezkagarriak izan ziren zonaldeko Alkateen bisitak bai jaso genituela, gure kezkak eta egonezinak handitzeko; baina hipokritarena parrokoarena izan zen, izutua eta inpresionatutzat egiten, gaizki bageunden askoz gaizkiago utzi gintuen esan zigunean:
|
denok
hiltzeko asmoa zituzten, baina medikuen, alkateen eta ni neureen interbentzioa direla medio, ematen du bakan batzuk bakarrik hilko dituztela. Berari inoiz ez kulpatzako, zeren eta belaunekoz ere jarri da hori ekiditeko eta bera da gehien deitoratzen duenak.Arratsaldea mantsoegi doa, esan arte Gordoa, Galarreta eta Zalduondoko maisuak eta ni Gasteizera eramango gaituztela; ematen zuen baten batek martxan jarri izan zuela makabro selekzio bat; gero eta tentsio, larritasun, izu gehiago...
|
|
|
Infernuan gaude, hildakoen artean, Iluntasunaren erresuman. Gu
|
denok
hilik gaude. Infernua ez da jaio ginenetik deskribatu diguten leize zulo beldurgarri hura; hemen ez dago sugarrik, ez bikez betetako lapikorik, ez deabru gorririk, ez eta hiruhortzeko zorrotzik ere.
|
|
|
" Morir es la costumbre". Eta egia da," morir es la costumbre",
|
denok
hiltzen gara, hilko gara eta bizitzaren ordenamenduaren baitan dago heriotzaren ordenamendua ere. Prozesu biologiko bat da, eta sortzen gara eta bukatu egin behar dugu.
|
|
|
Eta hori gehiagotan ere aipatu nahi izan dut, eta kantuetan oso zaila da aipatzea, baina izugarrizko gorrotoa diot heriotzaren exaltazioari berezko balore bezala. Heriotza ez da exaltatu behar, heriotza da halabeharrezko zerbait, eta, Borgesek esaten zuen bezala,
|
denok
hilko gara, bere garaian etorriko zaigu heriotza, eta mendekurik handiena, eta uste dut ideia hori oso inteligentea dela, mendekurik handiena ez al da ahaztea. Ze guk, mendekuz, kastigatu nahiko genituzkeen horiek heriotzarekin, bizitzak berak hilko ditu, hilko dira, kondenatuak daude hiltzera, egon lasai, andaluzek esaten duten bezala:
|
|
|
Gure euskal kultur eremuaren funtsezko ezaugarria menpekotasuna izan da. Unescok euskararen zerraldoa aurreikusi omen du XXI. menderako, nahiz eta, Koldo Izagirre parafraseatuz, jakin badakigun
|
denok
hilko garela... Baina, hil arte bizi!, arrapostu egiten dugu hilerri ondoan hazitakook.
|
|
2012
|
|
|
" Bolanta famosoak izan genituen urte askoan, gero desagertu egin ziren eta azken urteetan Euskal Herrian min izugarria egiten digu arraste pelagikoak, hondoko arrasteak dena xehe xehe egiten du", dio Eugenio Elduaien Gipuzkoako Kofradien Federazioko presidenteak. Imanol Ugartemendiak kontatu digu arrain pila bat hartzen zutela pelagikoetan aritu zenean," dena nahastuta eta
|
dena
hila, eta ondoren esaten duzu, txikia da, bada botako dugu… Izugarrikeriak ikusi ditut: arrantzatutakoaren %15 gorde eta gainerako guztia uretarat botatzen da.
|
|
|
Berehala ulertu zidan, eta hurbilago egoteko berrogei iarda edo egin zituenean, tiro egin zien.
|
Denak
hil zituela pentsatu nuen, denak batera txalupa barrura erortzen ikusi nituelako, baina berehala bi zutik jarri zirela konturatu nintzen. Hala ere, beste biak hil zituen eta hirugarrena zauritu, baina txalupa barruan etzanda geratu zen, hilik balego bezala.
|
|
|
Baina, ez nuen horrenbeste sutauts alferrik galtzeko asmorik, upel bat besterik ez baitzitzaidan geratzen, eta gainera ez nekien sutautsa noiz lehertuko zen zehazki; eta gainetik pixka bat erre eta izutu besterik ez zituen egingo, baina ez zituen uhartetik behin betiko uxatuko. Beraz, alde batera utzi nuen asmo hori, eta neure burua leku egokiren batean ezkutatzea bururatu zitzaidan, lehergai bikoitza zuten hiru eskopetak hartuta; eta, jai odoltsuaren erdian, haien kontra tiro egin, tiro bakoitzean bizpahiru hil edo zauritu nitzakeela ziur egotean, eta gero haien gainera oldartzea hiru pistolak eta aiztoa hartuta; zalantzarik ez nuen hogei baldin baziren ere
|
denak
hilko nituela. Irudipen hori izan nuen buruan zenbait astetan, eta horren barruraino nuen sartuta, ezen askotan amets egiten bainuen, eta batzuetan ametsean haiei tiro egiteko zorian egoten nintzen.
|
|
|
Bestalde, neure buruarekin eztabaidan ari nintzen hura ez zelako salbatzeko bidea, neure burua erabat suntsitzekoa eta alferrik galtzekoa baizik. Izan ere, ziur ez baldin banengoen
|
denak
hilko nituela, ez bakarrik une jakin batean hondartzara iritsiko zirenak, baizik eta atzetik etor zitezkeenak, eta bakar batek ihes egiten bazuen, bere herriko jendeari zer gertatu zen esatera joanez gero, milaka itzuliko ziren adiskideen heriotza mendekatzera, eta neure hondamen ziurra besterik ez nuke ekarriko, horretarako arrazoirik izan gabe.
|
|
|
Konturatu nintzen baita ere ez zirela lehorreratu Ostiralek ihes egin zuen leku berean, nire ibaitik gertutago baizik, itsasbazterra lauagoa eta ia itsasoraino iristen zen baso sarri bat zegoen lekuan, hain zuzen ere. Horrek eta basati horiek egitera etorri ziren eginkizun errukigabeak sortzen zidan gorrotoak erabat asaldatu ninduten, eta berriro Ostiralengana joan, eta esan nion haiei eraso egitea eta
|
denak
hiltzea erabakia nuela, eta galdegin nion ea bera ere prest zegoen. Izualdia igaro berria zuen, eta nik emandako zurrutadari esker barrua bero samarra zuenez gero, kementsu zegoen, eta erantzun zidan, lehentxeago ere esan zidan bezala, bera nik hiltzeko agintzen nionean hilko zela.
|
|
|
Hori zen, zalantzarik gabe, gizon horien zoria, ez bainuen arrazoririk ikusten salbatu zirela uste izateko. Arrazoizkoena zirudien
|
denak
hil zirela pentsatzea edo uste izatea, baldin eta haiekin batera zihoan beste itsasontziren batek jaso ez bazituen, eta hori aukera txiki bat besterik ez zen, ez bainuen horrelako zerbait gertatu zela uste izateko arrastorik edo ezaugarririk batere ikusi.
|
|
|
Baina horrek zailtasun bat zuen: hori lortzea ezinezkoa zela basati talde osoari eraso egin eta
|
denak
hil gabe. Hori ez zen huts egin zezakeen ahalegin zoro bat soilik; gainera, zalantza eta kezka handiak nituen haren zilegitasunaz, eta bihotzak dar dar egiten zidan horrenbesteko odol isurtzeaz pentsatzean, nire salbazioa lortzeko bazen ere.
|
|
|
Bihotza beldurrez dardarka daukat ez ote gintuzten ikusiko eta hizketan entzungo. Hala gertatu bada,
|
denak
hilko gaituzte.
|
|
|
Egin ditudan elkarrizketetan, batzuek esan didate honelako gogoeta bat eta, oro har, biktimen aldeko ekimenak beranduegi datozela, gerrako kaltetuak zein Francoren errepresioa jasan zuten ia
|
denak
hilda daudelako. Zilegi da hori pentsatzea.
|
|
|
Markinarrek eta xemeindarrek oso gertutik bizi izan zuten gerra, baina agintari frankistekiko beldurrak, galtzaile izatearen lotsak, momentu mingarri guztiak bizkor ahanzteko gogoak, edota seme alabei frustrazioa eta amorrua ekidin nahiak belaunaldien arteko transmisioa oztopatu zuten. Gainera, garai hura bizi izan zuten ia
|
denak
hilda daude, eta bizirik gelditzen direnak gazteegiak ziren 1936an eta 1937an, jazoera guztiak behar bezala gogoratzeko. Horrez gain, Gerra Zibilak Markinan eta Xemeinen izan zuen eraginari buruzko lekukotasunik ia ez da bildu 75 urte hauetan, eta, beraz, gai honen inguruan gutxi dago aztertuta edota idatzita.
|
|
|
Telefono deiak eta gutunak. " Ostatu ETA kideen topaleku bat zela zioten, eta lehenago edo beranduago
|
denak
hilko ginela. Beldur handiko egunak izan ziren", dio Aretxagak.
|
|
|
Eskolako garai hartan beste hizpiderik ez zegoen gure artean. Laster batean munduaren amaiera izango zen,
|
denok
hilko ginen, gizateria osoa desagertuko zen bat batean. Ikasle batzuk ausartzen ziren data zehatza jartzera ere eta, orduan, akabo dena.
|
|
|
Medikuek ez dakite oso ongi zer gaitzi egin behar dioten aurre, harik eta, anaia Lorentzok —ostalarien sarjentua, hogei urtetik gora daramatzana itsasoaz haraindiko zerbitzuan— aditzera eman dien arte ezen, agudo fruta eta barazki freskorik erdietsi ezean, den
|
denak
hilko direla erremediorik gabe. Anaia Lorentzok ederki daki hori, antzeko kasu franko ikusita baitago...
|
|
|
" Dena jakin eta dena konpondu nahi dutenek,
|
dena
hiltzen bukatu behar dute. Egun batetan, erailketa daukate azken arau bezala, eta horien zientzia ez da erailketa justifikatzen duen eskolastika txiroa baizik".
|