|
2000
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible,
|
dena
baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur,
|
dena
errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets,
|
dena
pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio,
|
dena
literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
" Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta
|
denak
barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du bai liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia; baina beste gauza bat ere aitor dezadan:
|
|
|
Agure Sabindarrak, atzera, ilara nahasketarena aipatu du; alegia, gizasemeak eta emakumezkoak
|
denak
nahastuta eseritzeagatik gertatu dela zoritxarra, hots, Jaungoikoaren legeak ez errespetatzeagatik. Bien bitartean, K. L. idazle gazteak berean jarrai  tzen du, sorgor eta itsu, ezer gertatuko ez balitz bezala.
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi
|
denerako
oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da nik dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Auto ilara poliki doa aurrerantz. Niretzat mantsoa
|
dena
, ez ote da beste batentzat lar bizia. Bai, zalantzarik gabe.
|
|
|
Errepidearen erdian? Ez; ez nuke martxan jarria
|
dena
gelditzerik lortuko, ez nioke patuari saihesbiderik aurkituko. Hitz esanak ez du atzerabiderik.
|
|
|
Nork bere mugimenduak egiten ditu, hatzez batik bat, eragozpenak eragozpen. Erregelen gainean ez da inor mintzo, ezin
|
denaz
ezin baita mintzo. Giacomo Leopardi ez zaie arrotz:
|
|
|
Berez, ajerezean ez da denborarik irabazten hau da, ez dago atzerapen kontzienteetan edo azpijokoetan ibiltzerik, bizi atal bat galdu baizik. Debekatuta dago hau, bai, esplizitoki, aldi berean, espiraletan jardutea edo espiralki jokatzea; ajerezaren arauen arabera, espirala, puntu batean sortzen
|
dena
, biziaren iturri baita, itzuliak eginez infinituraino luza daitekeena. Hori horrela izanik, espiralak konotazio zuzenak ditu ekologiarekin, naturarekin eta sorkuntzarekin, eta ajerezak, kontzeptu horiek deuseztu ez, baina ez ditu onartzen, garaietan aurrera egin ahala eta bere praktika asko zabaldu eta herrikoitu delarik, ikuspegia zertxobait malgutu den arren.
|
|
|
Urruntasun apur batez, patxada agerikoz, gainerako bidaiariei erreparatu nien.
|
Denak
beren lekuetan zeuden, eserita, gertaturikoa haien arazoa ez balitz bezala, burukoikeria bete betean. Zigarro bat piztu nuen eta itsu batek esan zuen:
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. ...i nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik,
|
denak
bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Baina zen zerbait gertatu zela; ez zerbait lizuna edo kontaezina, baina bai, itxuraz xumea izan arren, benetan larria eta konponezina ere bazena.
|
Denak
berdin jarraitzen zuela zirudien, baina dena aldatuta zegoen; ibai baten emaria bezalakoa zen: beti bera eta beti desberdina.
|
|
|
Baina zen zerbait gertatu zela; ez zerbait lizuna edo kontaezina, baina bai, itxuraz xumea izan arren, benetan larria eta konponezina ere bazena. Denak berdin jarraitzen zuela zirudien, baina
|
dena
aldatuta zegoen; ibai baten emaria bezalakoa zen: beti bera eta beti desberdina.
|
|
|
Psikiatrak lotura estua ikusten du. Nik,
|
dena
dela, honetaraz gero ez dut interes berezirik argitzeko doktorearen tesia zuzena ala okerra den. Eta interesik ez dut, honezkero ez delako arazo, plazer iturri baino.
|
|
|
Neure buruarekiko konfiantza sendotu ahala, konplexuak ere astinduz. ...hipermerkatuan; noiz crawlez, noiz biz  karrez edo bularrez; beti gizalegez eta inor hartxintxarrez edo lauza txikiz edo belar izpiz zipriztindu gabe; umeen aurrean, buruz behera inoiz jauzirik egin gabe; Udalak (baina ez soilik Udalak) eman zizkidan aginduak (xelebreak gehitzekotan ibili naiz, baina eutsi diot tentaldiari) estu estu betez; alegia, nire garraiomodu ez ezik bizimodu ere bilakatu
|
dena
ahalik eta erarik arruntenean aurrera eramanez, inon enbarazurik edo ezustekorik sortu gabe, eskatzen zaizkidan erakustaldiei gogotsu erantzunez, baina muga jakin ba  tzuk sekula gainditu gabe; beti oharkabean eta isilik.
|
|
|
Uste dut esan dudala; uste dut konforme nagoela.
|
Dena
den, plazer iturri bilakatu zait buruhaustea. Konforme nago.
|
|
|
Zeru hain urdinerantz begira gelditu ginen guztiok, espazioan zuloren bat aurkitu nahian bezala, aterpe aingerutiarren bat. Gero,
|
denok
batera, jauzilariek (e) lur hartzen zuten alderantz jiratu genuen burua, han Arcadius Lippi ikusiko genuelakoan. Baina ez.
|
|
|
Ez zegoen okerrik: senitartekoak, ahaideak, helbideak,
|
denak
ongi zeuden. Adio, Eugenio, entzun uste nion esaten zidala irribarrez albaitariak kalean gora zihoala, ez dakit niri edo argazkian azaltzen zen zenduari.
|
|
|
Hori
|
denek
esaten dute, hori denei esango diezu.
|
|
|
Neu naiz zure irakurlerik sutsuena.
|
Denak
irakurri dizkizut!
|
|
|
Beraz, ahazten
|
dena
soilik da ezereza.
|
|
|
Ahazten
|
dena
ezereza da, eta purifikazioa eta salbazioa.
|
|
|
|
Denak
nahasian, klaro. Txori kaiolatuaren kantua geure barne sentimenduen isla baizik ez da.
|
|
|
" Izatearen arintasun jasanezinak oro berdinduko gaitu, sasoi beteko nahiz elbarri, aberats nahiz pobre, zoriontsu nahiz dohakabe, azken argiaren zantzuan". Eta den
|
denek
baietz bezala egin zuten buruarekin, konforme zeudela guztiz nire ahotik irten zen aforismoarekin.
|
|
|
" Non dira gure Meltxor, gure Gaspar eta gure Baltasar!". Hilabete eta erdiko itxaronaldiaren ondoren, jendea etsita zegoen, nazkatuta, zeren, normala
|
denez
, bertsolarien jardun herrikoi bihozkorrak ere, azkenerako, aspertu egiten baititu gizakiaren bihotz gogo eraman onekoak. Zergatik, ordea, hainbeste luzamendu?
|
|
|
Ez zen ura bere bidetik irten.
|
Dena
ederki kalkulatuta zegoen, nonbait: patioko hainbat toki estrategikotan neurgailu ba  tzuk ipiniak zituzten ikusleen odolaren beroa eta gonbidatuen aitorpen gogoak neur  tzeko, hau da, ikusmina muturreraino noiz, orduantxe saioari ekiteko.
|
|
|
" Itxaroten duenari, oro datorkio ordutsu, eta bere borondatera". Nik itxaron nuen, jakin nuen itxaroten, baina bide okerrak zeuden idatziak neure oinentzat, patar malkartsu eta galmendirakoak;
|
dena
goitik emana datorkigunean, ez dago zeregin handirik. Borroka nahiak ez du arnas handirik, fruituak behar ditu, ahalik eta lasterren, indarrak baz  katuko baditu; gero noraeza dator, etsipena, gorrotoa; eta behin zirkuluaren baitan sartua, itxi egiten dira itzulbideak eta estutu sarezuloak.
|
|
|
Sentsualitatez irakurri zuen: " Hona hemen
|
denetarik
izan den gizona, bene benetako gizasemea, zintzilik duen bekatu baten bizkar mundu ororen irainak eta mespretxuak eta barre algara lizunak eraman behar izan dituena. Hona hemen ba  tzuen ezina eta besteen inbidia, eta emakume guztion gozagune azkena.
|
|
|
Amesgaiztoarena hurrengo egunean pentsatu zuen, bosgarren egunean, hain zuzen galtza guztiak hamar zentimetro luze gelditzen zitzaizkiola konturatu zenean.
|
Denak
jantzi erantzi zituen: denak, luze.
|
|
|
Denak jantzi erantzi zituen:
|
denak
, luze. Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen ari zelarik, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere edo, hain zuzen, halaxe zelako, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak egin behar zituela, eta egoera hura ahalik eta modurik naturalenean eraman.
|
|
|
Eta zein polita, esan zuen bere baitan, eta zein ederra ere bai. Armairua ireki eta arropa berria aurkitu zuen, zintzilik nahiz tolesturik,
|
dena
bere gorpuzkera berrira egokituta: alkandorak, jertseak, galtzak, jakak, luzeak eta gerrirainokoak, nikiak, barne jantziak, gabardina bat.
|
|
|
Gogoz kontra afaldu zuen, eta, afaltzen ari zela, konturatu zen ezin zituela makarroiak irentsi, haiek plateran ikusi hutsarekin sekulako goragalea etortzen zitzaiola. Gogor egin zion bere buruari baina, eta, azkenerako,
|
denak
bota zituen. Ondoez arin bati egotzi zion botaldia, digestio txarren bati.
|
|
|
Baina inork santujaletzat har ez gaitzan edo zer zitalagotzat, eta iradoki besterik egin ez
|
dena
eta bere horretan ere nahikotxo badena, ulertu nahi duenarentzat esplizitatzera joz, eta ez noski halako morbo arrazoigabe batek bultzaturik, beste erremediorik ez dagoelako baizik, bada astelehen goizeko berrikuntza azaltzea dagokigu orain, ordu txikietako filmarekin zerikusi estua gordetzen duena, eta bere gordintasun guztian jakinaraziko zaiona irakurleari. Hara:
|
|
|
Eta gauzak zuzen esatearren, adieraz dezagun behingoz ez zirela oharkabean pasatu, eta lehen aipatu bezala, aitzakiak eta estrategiak zirela medio, egin zuela aurrera nola edo hala, ahal izan zuen punturaino: belarriak belarriorde ziren; begietan lentilla ilunak ipini zituen; orbaina etxeko istripu baten ondorio zen; aho  tsarena, katarro gogaikarri baten errua;
|
denetarako
bazuen erantzuna Brown jaunak, arrazoibide erraza, naturala, sofistikaziorik gabea; eta horrexegatik sinesten zion jendeak, ez zuelako atziperako gogo gaiztorik, erantzuna sano sano botatzen zuelako, zer ezkutaturik ez balu bezala. Baina, benetan, sinesten ote zioten lankideek?
|
|
|
Berdin dio gainera, edo berdin behar du izan, honezkero; ezen, lankideen iritziak ez baitu axaleko garrantzirik ere Brown jaunaren itxuraldaketaren garapenean, eta ez dugu horretaz puntu honetan gehiago sakonduko. Hala ere, eta iritzi pertsonal bat zilegi bazaigu, adierazi nahi genuke Brown jauna errugabea zela, ez zela inpostore bat, eta, beraz, bere burua defendatzeko gezur errukitsu batzuk asmatu behar izan zituela ezinbestean, ez maltzurkeriaz, eta alde horretatik uste osoa daukagu lankideek gogo onez hartuak izango zituztela gizagaixo haren hitz sinpatikoak, jakina baita gizakiak ez duela egia
|
dena
sinesten, sinetsi nahi duena baizik.
|
|
|
Arreben maitasun gardena? Horiek
|
denek
bihotz arimaz hunkitzen zuten, ondo sentiarazten, baina Brown jaunaren eskakizunak harago zihoazen, eraginkortasuna zuten helburu. Nork salba zezakeen egoera hartatik?
|
|
|
Funtzioari hainbatgarrenez ekin genionean, ez zen bertsolaririk ez suziri ekologikorik izan. Lehen itxura batean,
|
denak
bere hartan zirauen. Baina, zorrotzago begiratuz gero eta ez hain zorrotz ere, egia esatera, gauzak oso aldaturik zeuden, erro errotik esango nuke.
|
|
|
Eta beste dohain bat ere bazuelako, apartekoa eta bitxia: bere adar bakarrez gurutzearen seinalea eginez, den
|
dena
purifika zezakeelako, hala airea nola sua edota ura. Hortaz, zergatik hil zuten?
|
|
|
Hura ez zen behialako nire paranoietako bat. Hain zen
|
dena
argia, hain zen jokabide haren sinbologia garbia, non ateratzen nituen ondorioek ez baitzuten ezbai minimoenarentzat zirrikiturik uzten. Eta, hortaz, apurka apurka ene baitan sortzen joan ziren errezeloak, egunek aurrera egin bezala, gorpuzten joan ziren, indartzen, errealitate bihurtzen.
|
|
|
Ala, ez zegoen han halako itsumenik? Ez al zen den
|
dena
planta huts izango. Nortzuk ziren aldean nituen gonbidatuak?
|
|
|
Eta, hala ez izanik ere, nor ginen gu arinkeria edo hura juzgatzeko? Erakutsi egin zituen, bai, erakutsi, titi mardulak nahiz erorixeak(
|
denetarik
zeukan), eta Deereren beste zenbait galdera ezinago bihurri ere erantzun zituen keinu bidez, zuzen erantzun ere; hain zuzen eta hain azkar, non une batez harekiko usteak berriz ere zalan  tzan jartzea lortu baitzuen nire baitan. Esperantzaren ateak beti du, nola ahanzturak zorion apurra, zirrikurik, bere txikian hain ezdeusa bada ere.
|
|
|
Non orain, lehengo arrandiak eta begiratu gaiztoak? Non orain,
|
dena
pozoitzen zuen hats nazkagarriaren lurrina. Banituen, beraz, lasaitasunera gonbidatzen zuten zantzu nabarmenak, baina lasaitasun behin behinekora soilik.
|
|
|
Esan al dezaket, beraz, zuhurtasun osoz, huraxe klaustro gotiko bat zenik? Ez al zen hura
|
dena
kartoi harri huts hutsa izango. Garaiari dagokionez ere, bat edo batek esan dezake zehazgabe bezala nabilela, ez dagoela argi kontagai dudana noiz gertatu zen.
|
|
|
Eta zer hausnarketa egin nuen Otsotzarmendi jaunaz? Bada, auskalo eta batek daki zalantzati horien azpian, gizaseme kalkulatzaile bat ezkutatzen zela, otsoak bezalaxe, gaizki egiten badu, bere burua zigortzen duena, eta, era berean, hipopotamoek bezalaxe, zelaietan atzera eginez sartzen
|
dena
, kontrako norabidean joan dela irudi dezan. Hau da, nolakoa zen, egiaz, Otsotzarmendi jauna?
|
|
|
Asesina dezatela!". Hainbeste behementziaz esan nituen esloganok, hain gartsu, hain iraultzaile plantan, ezen
|
denek
txaloka erantzun baitzuten, eta txistuka, eta begiak gorrotoz blai. Baita Otso  tzarmendi jaunak ere.
|
|
|
Nire aholkuei jarraituz, bada, akabatu zuten behingoz basilisko beldurgarria, eta hantxe jarri zuten zintzilik, urkamendian, den
|
denek
ongi ikusteko moduan. Etenaldia amaitu eta programak bere martxa jarraitu zuen gero.
|
|
|
Posible ote zen horrenbeste basakeria? Ez ote zen den
|
dena
planta huts izango. Egia edo gezur, gauza da gizonkilo dohakabe haren malkoek eragina izan zutela guregan, eta nolabait ahanzturaren lanbroan galdu nahi izan genuela haren iragana, eta ulertu ez ulertu noski, baina gure barkazioa, ordea, lortu zuela giza-munstro hark, eta gure errukia, egin zituen bidegabekeria haiengatik guztiengatik.
|
|
|
Hobeto gidatu nituela hariak?
|
Dena
aurrez idatzita zegoela. Basiliskoa hiltzen lagundu izanagatik lortu nuela barkazioa?
|
|
|
Ondoezak jota bezala eseri nintzen urkamendi aulkian, automata baten itxura betean, odolgabetua, eroria, ordurako ni neu ez banintz bezala. Baina ez nengoen urduri, eta aulki hartan esertzearekin batera halako koraje ezkutu batek hartu zituen nire barrenak,
|
dena
galdua ikusten duenaren koraje gartsu hil edo bizikoak. Halaxe pentsatu nuen ataka larri hartan:
|
|
|
Argiak piztu ziren orduan, argi guztiak, eta oinaztarri batek oinaztarri artifizial baina ekologiko batek, dudarik gabe zerua bitan ebaki zuen; gero eztanda egin zuen trumoiak ala lehenago izan zen?, eta danbatekoarekin kili kolo zegoen gargola bat lurrera jausi zen abaila beldurgarrian; baina ez zen mila zatitan txiki txiki egin, gargola mitologiko hura ez zelako harrizkoa, nik errezeloa egin bezala, kartoi harrizkoa baizik. Beraz, ez zen huraxe eliza gotiko bateko patioa,
|
dena
kartoi harri huts hutsa baizik. Dena simulakroa.
|
|
|
Beraz, ez zen huraxe eliza gotiko bateko patioa, dena kartoi harri huts hutsa baizik.
|
Dena
simulakroa. Dena iruzur zikina.
|
|
|
Dena simulakroa.
|
Dena
iruzur zikina. Zertarako?
|
|
|
goxokiekin, azeitunekin, zizka mizkekin.
|
Denak
drogatuta zeuden. Zertan antzematen zitzaien?
|
|
|
Eta orduantxe konturatu nintzen:
|
dena
. Baina aurre egin behar nion egoerari, duintasunez, gogor, etsi gabe, eta neurri horretan nire bizitzaz dena zekitela jabetu izanak eta zekiten hura nola erabilia izango zen ulertzeak, bada, asko lagundu zidan arerioei benetako neurria hartzen jakiteko.
|
|
|
Faltsukeriaren gainean faltsukeria, irakurle.
|
Dena
trikimailua eta zikinkeria. Ongi josia, ordea.
|
|
|
Banitatearen izana arintzearren, bat edo bat aipatzeari egoki deritzot: Udazkenetik badator karabana erraturik, Apunte eta azkurak eta Urliaren eskuak, olerki liburuak; Eldarniotan, ipuin sorta eta Zer gerta ere, nire nobela oso amaitu gabea, azken hau, erabaki berri dudanez, sekula argitaratuko ez
|
dena
. Ikus dezakezun bezala, irakurle, letren erresuman sartu izana nire lotsagabekeriaren eskutik zuri dezaket soil soilik, eta egun zabaltze urdin bat bezain argia da ez naizela ni deitua izango Parnasoko ezti gozoak dastatzera.
|
|
|
Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa". Hori esanik, beste irudi bat egin zuen habanoaren keaz, irudi triste bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra modura hartzen den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan beharrik ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den
|
denak
patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik, ezin konta ahala minutuz. Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita?
|
|
|
Ebakuntza arrunta omen zen, arrisku apartekorik gabea. Jarri zen, bada, mediku ospetsuaren eskuetan, eta, hara non, labur esanda,
|
dena
alderantziz irteten den: jatorriz  koak bere leku jatorrizkora ekarri bai, baina, handik hilabete batzuen burura, beste bi atera omen zitzaizkion, bere kasa, bizkar aldean, hauek bai dotore txuri mardulak.
|
|
|
Eta ez zegoen artean sendabiderik, eta hantura horiei biz  karroi izendatzea erabaki zuten, beste irtenbiderik ez eta, medikurik jakintsuenek. Paperak erakutsi zituen gero Maria Morenak nahi adina, paper zigilatuak, eta
|
denek
sinetsi genizkion orduan arbelean idatzitako azalpen doi umezurtzak. Deerek izan ezik.
|
|
|
Ez genuen Deere jaunaren aprobaziorik behar izan. Txundi txundi eginda utzi gintuen
|
denak
gure jakintsuaren erakustaldi hotzak. Edurne Caterpilar bere jesarlekutik altxatu, eta biziro estutu zuen bere kontra, atzealdeko titiak nahigabe zanpatuz.
|
|
|
Hori denek esaten dute, hori
|
denei
esango diezu.
|
|
|
Atzo bertan ere, Anjel komunean pixa beharrean zela, atea itxi zion Kandidok kanpotik. Gelan ziren
|
denak
, eta atea itxita egon zen Anjel ordu betean.
|
|
|
Eztula egin nuen halako batean: beldurtu, eta
|
denek
zekiten nire dardararen berri. Ziur nintzen.
|
|
|
Astebete barru azaldu zitzaigunean, aurpegian zituen oraindik zigorraren arrastoak.
|
Denek
zekiten zigorraren berri, baina ez zion inortxok ere ezer galdetu. Beldur handiegia zioten Migeli.
|
|
|
Une hartanxe iritsi zen apaiza.
|
Denak
agurtu zituen, eta hura iritsi zelako edo, esan zigun amak jolastera joateko.
|
|
|
Inguratzen hasi zitzaizkidan zeruen horma beltzak; gero eta estuago aurki  tzen nintzen. Ez naiz iluntasunean kabitzen
|
denetakoa
. Fantasmak iruditzen zitzaizkidan plastikozko poltsak zeramatzaten itzal luze haiek.
|
|
|
Fantasmak iruditzen zitzaizkidan plastikozko poltsak zeramatzaten itzal luze haiek.
|
Denak
ari ziren etxeratzen nonbait, eta gero eta uharteago sumatzen nuen neure burua. Edozein unetan, komuneko aldetik, gizon ilunen bat irten, eta berarekin eramango ninduen.
|
|
|
Etxeko
|
denak
joango zarete eztaietara.
|
|
|
Goazen
|
denok
lotara!
|
|
|
Migelen gutiziak menderatzen zuen nire borondate on guztia. Dena dakien eta
|
dena
ezagutzen duen Jainko maitagarriak ezin litza  ke barka ez horrelako bekatuak ez maiatzeko goiz hartako eguzkiaren antzeko nagikeriak. Eta are gutxiago, jasan.
|
|
|
Erretoreak galdera egin, eta lehengusu Jose, edo Frantzisko elbarria, edo nire anaia Migel" Ba... ongi..." hasten zirenean, beste galdera batera pasatzen zen erretorea, eran  tzunaren zain egon gabe; hartara,
|
denok
ginen erretorearen arretaren dina.
|
|
|
|
Dena
dela, erraina eta gu ginen agureari arreta pixka bat eskaintzen genion bakarrak.
|
|
|
Guk hazten genituen behiak... Uste okerretan dabiltza hogeita hamaseian
|
dena
galdu genuela pentsatzen dutenak. Gauza bera, guztia irabazi zutela pentsa  tzen dutenak ere.
|
|
|
Gauza bera, guztia irabazi zutela pentsa  tzen dutenak ere. Kuban hasi zen
|
dena
.
|
|
|
Kontraesan hauetan justifikatzen zuen bere bizitzaren kontraesana.
|
Denek
egiten duten bezalatsu.
|
|
|
Lehena ez da sekulan ahanzten eta...
|
Dena
dela, beti hemen izango nauzuela adierazi nahi nizuen.
|
|
|
Agurrik ere ez.
|
Denak
etxean izango ziren, eta Migelek bazekien norekin alde egina nintzen. Gaua etzaten ari zen Talai Mendiko gailurrean, eta urrutiratzen joan zitzaidan pixkanaka pixkanaka pinudia.
|
|
|
Hamaikak ziren etxera iritsi nintzenerako.
|
Denak
afalduta zeuden, eta ezertxo ere jan gabe joan behar izan nuen ohera. Etxeko habeak ez zeuden txantxetarako.
|
|
|
Tartean hitz galdu batzuk," sukarra"," gripea"," zaude lasai".
|
Dena
elur urtuan gelditzen zait.
|
|
|
Arratoien begi distiratsuak ikusten nituen ganbarako hormazuloetan, eta haiek egur gainean ateratzen zuten hotsa nabaritzen nuen gu guztion ha  tzen mugimendu bakoitzean. Ez zuen hotz handirik egiten, baina haizeak
|
dena
inguratu nahi zuen, eta atariko zuhaitzaren adar sendoen hostoak ganbarako leihatila zigortzen ari ziren. Itsasaldeko txistuak ere oso garbi entzuten ziren baserritik.
|
|
|
Heriotzaren sakontasuneko margo horiak piztu zituzten aldarean. Lehenago aurretik izandako atsoak eta andreak, elizaren alderdi ilunenean zeuden orain, aitortza eta otoitza eta nahigabeak
|
denak
bat egiten.
|
|
|
Harrigarri bezain kilikagarria zen niretzat emakume harekin oheratzen zela ikustea. Hala ere,
|
denek
onartzen zuten osaba Andoniren jokabidea. Amonak ere, gabon esaten zien, atea danbatekoz ixten zutenean, gabon besterik ez, eta ez zen egokia ni egoera hura zalantzan jartzen hastea.
|
|
|
Gero, jatetxe mexikarrean mahaira eseri garenean, guk irri egin dugu denak irrika hastean, eta txalo ere egin dugu
|
denak
esku zartaka hastean (esanak esan eta gertatuak gertatu, Dani eskerrak eman, eta denon izenean opari batzuk eskaini dizkiote), baina zorigaitzez Ruben eta bion gogoa ez zegoen ez afarian ez lagunarte hartan eta, hain zuzen ere, han ez egon arren, oso present genituen Dabid eta Patxiri buruz mintzatu gara.
|
|
|
Gero, jatetxe mexikarrean mahaira eseri garenean, guk irri egin dugu denak irrika hastean, eta txalo ere egin dugu denak esku zartaka hastean (esanak esan eta gertatuak gertatu, Dani eskerrak eman, eta
|
denon
izenean opari batzuk eskaini dizkiote), baina zorigaitzez Ruben eta bion gogoa ez zegoen ez afarian ez lagunarte hartan eta, hain zuzen ere, han ez egon arren, oso present genituen Dabid eta Patxiri buruz mintzatu gara.
|
|
|
Baina hona etorri bezain laster, komunera sartu, bertan aldatu, eta zelatariak kanpoan geratuko ziren sekula agertuko ez den Tomen zain, ze Tomek, benetako Tomek, guk hoteletik irten bezain laster lagun batengana jo du, eta hark hilkutxa baten barnean eramango du, ezin lasaiago, Mexikoraino. Poztuko nintzateke
|
dena
ondo aterako bali  tzaio. Benetan, dirua emango nuke haren barre zantzoak entzutearren.
|
|
|
Ziur nago kristauek
|
denei
esaten diezuela hori nik, berari; eta orduan gogotsu erantzun diot berak eskaini didan musu heze luzeari.
|
|
|
Gero etxera eraman, doi doia dutxa bat hartzeko denbora eskaini, eta El Portalón era joango gaitun afaltzera.
|
Dena
kontatu behar didan, den dena. Ah, eta ez ahantzi Rubenen argazkia ekartzea, badinat ezagutzeko gogoa eta.
|
|
|
Gero etxera eraman, doi doia dutxa bat hartzeko denbora eskaini, eta El Portalón era joango gaitun afaltzera. Dena kontatu behar didan, den
|
dena
. Ah, eta ez ahantzi Rubenen argazkia ekartzea, badinat ezagutzeko gogoa eta.
|
|
|
Hala ere, afaria ederra bezain laburra izan da. Danek Niagarara gauez itzultzea proposatu digu eta
|
denok
, Adelak barne, joan nahi izan dugu (gogoa izanik ere, ni ez nintzen kanpinean bakarrik geratuko). " Kanadako aldera joan gaitezke; gauez ura kolore desberdinez argitzen dute eta mirakulosoa izaten da".
|
|
|
Hasiera batean,
|
denok
taldean abiatu gara, baina ibilbidea aski luzea baitzen, konturatu gabe elkarrengandik urrunduz joan gara. Ni batez ere Karmelo eta Rubenekin ibili naiz; badirudi bidaia honetara bakarrik etorri izanak gure artean sintonia berezia sortzen duela.
|
|
|
Gero,
|
denok
berriro elkartu eta pizzeria batera afaltzera joan garenean, jendeak zein atrakziotan ibili garen jakin nahi izan du, eta gure sentsazioei light egi iritzi diete. Baina nik esan dezaket ez direla hain txepelak izan; are gehiago:
|
|
|
Baina gero jakin zuenean parkinean ezin genituela fardelak utzi, eta dendak, eta hoz  kailuak, eta suak, eta... nonbait, segurtasun arrazoiengatik ez dute onartzen furgonetan ezertxo ere uztea,
|
dena
gure geletan sartu behar genuela, amorratzen jarri zen. Baina, esan bezala, taldekideok pozaren pozez geunden eta ez zitzaigun gehiegi axola izan trasteak garraiatzea eta gure geletan partitzea.
|
|
|
Eta kezkak lehertu egin dira, hiru ordu laurden geroago gero jakin dugunez, 45 kilometro urrunago Danek furgoneta errepide ondoko hotel baten atarian aparkatu duenean. Orduan aurrekoak matxinatu eta,
|
denok
ados egongo ginelakoan, gidariari esan diote:
|
|
|
Aurpegia leihoko kristalari atxikia, etxeko loreez oroitu naiz gero, batez ere salako begonia ederraz, eta Dabidek ureztatuko ote dituen zalantza egiten ari nintzela, halako batean Danek maniobra zakar bat egin, eta
|
denok
esnatu edo errealitatera ekarri gaitu:
|
|
|
Lehen saio horren ondoren,
|
denak
erretiratu dira Karmelo, Ruben, Tom eta ni salbu. Sutondoan, amodiorik gabe zoriontsu bizi ote daitekeen eztabaidatzen jardun dugu eta Tom izan da guztietan erradikalena.
|
|
|
Bai, ongitxo dakit batzuetan bakardadearen beharrizan handia dudala, baina beste era batekoa da ni beldurtzen nauena: asperduriaren betea ezagutaraziko didana, igandeetako hutsune beldurgarria biderkatuko didana, etxezuloan egotera tentatuko nauena, seguruenik kilo eta zimur gehiagotan gauzatuko
|
dena
(bakardade horrexek eraman zuen amona nik oso bitxi irizten nion gauza bat egitera: alargundu ondoren, aitonaren izena postontzitik ez kentzea erabaki zuen:
|
|
|
Adelak, afalondoan konpota zerbitzatu, eta,
|
denen aurrean
, ahots handian esan didanean: " Ez nintzen gogoratzen.
|
|
|
Gaur
|
denen
ahotan ibili da hartzaren barteko erasoa. Nonbait, nire kemena eta ausardia nabarmen geratu dira, batez ere inorekin oso kalakariak izaten ez diren Idoia eta Lolaren hitzetan (gaur jakin dut, bestalde, hain isilak izan arren, hizkuntza irakasleak direla Iruñean).
|