|
2000
|
|
|
Osasun zentroei dagokienez, askok Cruces edo Basurtora jotzen du ohitura eta hurbiltasunagatik. Baina garrantzi gabeko kontsultak egitera Castroko anbulategira hurbiltzen dira
|
bertan
bizi diren bizkaitarrak. Baina Castrokoa ez da 40.000 biztanleentzako prestatutako anbulategia.
|
|
|
Limo irletako bizitzari dagokionez, limoak elikagaietan oso aberatsak izan arren, mareen ondoriozko ur eta gazitasunaren aldakortasunak eta limoen oxigeno urritasunak bizi baldintza gogorrak ezartzen dizkie
|
bertan
bizi nahi duten animalia eta landareei. Muturreko baldintza hauei aurre egin ahal izateko, bertako bizidunek moldaera bereziak garatu behar izan dituzte eta horregatik balio ekologiko handiko espezieak direla onartzen da.
|
|
|
Ameztoyk, bere barne ateismoarekin solasean, Erremelluriko Andre Mariaren ermitan sortutako sainduen irudi sorta eta paradisua. Baina bide batez, artistaren bizitzako xehetasun batzuez gainera, kristau, judutar eta mozarabiarren kultur aztarnak biltzen dituen toki horrek pintorearengan eragindako liluraz eta azken zazpi urtetan, bere pintore lana egin bitartean,
|
bertan
bizi izan duen esperientziaz Vicente Ameztoyk Bernardo Atxaga, Jaime Rodriguez Salis, Santi Eraso, Amaia Hernandorena eta Fernardo Golvanorekin izandako elkarrizketa sakona ematen du ezagutzera ere.
|
|
|
Hain zuzen, argi asko bereizten da nor direnfrantsak edo frantximentak, batik bat Iparraldean: oro har, Ipar Euskal Herritik iparreragoko jendeak, edota
|
bertan
bizi arren, izaeraz frantsestzat dutenak beren burua.Hegoaldean, aldiz, desberdintasun hau mantentzen bada ere, sarritan Iparraldekoeuskal herritarrak izendatzeko erabili ohi da.
|
|
|
Denboraz eta eternitateaz mintzo gara, baina zer, biak bat eta bera balira? Baina eternitatea denbora balitz eta denbora eternitate, mundua Jainkoa bezain betidanikoa izanen litzateke; eta materia eta spiritua bat balira, Jainkoa eta mundua bat lirateke, eta, halatan, sainduen komunionea kreazio osoaren eta
|
bertan
bizi garen izaki guztien komunione jainkozko bihurtuko genuke. Zeren, Jainkoaren baitarik Jainkoaren baitarako bidean, Jainkoaren baitan baikeundeke jadaneko...
|
|
|
Nik esango dizut, neure buruari esan nion era beretsuan: adarbakarra Gure Salba  tzailearen irudi berbera zelako, aita Dabiden etxean guretzako jasoa izan zen adar salba  tzailea; hura Maria Ama dohatsuaren baitan egin zelako haragi, eta
|
bertan
bizi izan zelako gu salbatzearren. Eta beste dohain bat ere bazuelako, apartekoa eta bitxia:
|
|
|
gatazkak leuntzeko eta elkarrengana hurbiltzeko saio txikia ezagutu genuen. Baina
|
bertan
bizi dugun egoera politikoak agerian utzi ditu kulturgileen arteko ezberdintasunak. Bakealdian azaltzen ez den hori, gordin gordin azaltzen da gatazkaldian.
|
|
|
Kemena eta indarra sumatzen zen nonahi. Hori banekien Venezuelan nengoen bitartean ere, baina gauza bat zen han egonik jakitea, eta bestea, arras ezberdina, Euskal Herrian
|
bertan
bizi izanik dastatzea. Franco hilik, hauteskunde eta gisakoen leihoa irekitzen ari zen.
|
|
2001
|
|
|
\ Hala ere, inguru horiek elikagaietan aberatsak badira ere, itsas mareen ondoriozko ur eta gazitasunaren etengabeko gorabeherek baldintza gogorrak ezartzen dizkiote biziari. Muturreko baldintza horiei aurre egiteko,
|
bertan
bizi diren espezieak, eboluzioan zehar, moldaera fisiologiko eta morfologiko berezi eta harrigarrien jabe egin dira eta horregatik balio handiko espezieak direla onartzen da. Baina, moldatze prozesu horrek, espezializazio handia ekarri du, hau da, paduretan bizi diren animalia eta landareak ezin dira beste inon bizi eta beraz, habitataren suntsipenarekiko oso sentikorrak dira.
|
|
|
Arabiarrak etorri zirenean, herri osoak ihes egin eta hustu egin zen; baina X. mendean arabiarrak Ebro utzi eta Duerora jo zuten, eta jendea (uste dugu iparraldetik) birpopulatzera etorri zen. Esaten denez Erramel izeneko arabar konte bat jarri zen
|
bertan
bizitzen, eta horregatik du izena" Remelluri": Erramelen hiria.
|
|
|
Hernanin (Gipuzkoa) jaio zen 1963ko azaroaren 26an. Gaur ere
|
bertan
bizi da eta Astigarragako AEKn irakasle lanetan dihardu. AEkz gain, Egin Irratian eta Herri Irratian egin izan du lan, lehenengoan askotariko saioak eta bigarrenean musika saio bat egiten.
|
|
|
Lekunberrin (Nafarroa) jaio zen duela 23 urte eta gaur ere
|
bertan
bizi da. Magisteritza musikala ikasi eta urte bete jardun zuen irakasle lanetan.
|
|
|
Agian
|
bertan
bizi dela esatea baino, zuzenagoa litzateke bertan nekez bizirautea lortzen duela. Euskaldunak haren arrantzan hasi zirenetik, beste askok hauen bidea jarraitu eta egun desagertzeko arriskuan daude.
|
|
|
Gainera oso ezberdina da basamortua lehen aldiz neguan edo udan ikusi, egunez edo gauez...
|
Bertan
bizi izaten bazara baditu momentu nazkagarriak (hilekoa etorritakoan Valium bat hartu eta pare bat egun ohean egotea onena); orain, baditu isiltasuna, argitasuna, egunsentiak, ilunabarrak... Gauetan zerura begiratuta badirudi izar den denak hor daudela, eta han etzanda te bat hartzea lagunarteko hizketan, paradisua da.
|
|
|
Jarrera kontua da:
|
bertan
bizi nahi baduzu bertakotu egin behar duzu, eta haien hizkuntza ikasi, ez zeurea inposatu.
|
|
|
Donostian 1944an jaio zen eta
|
bertan
bizi da egun. Elbira Zipitriaren ikasle izana, denetik egin du. Antzerkian Jarrai taldean aritu ondoren, Orain taldearen sortzaileetako bat izan zen 69an.
|
|
|
Arestian esandakoaren haritik tira egiten badugu, berehalaxe ohartuko garaikasgelaren mugak hautsi egin behar direla, eta ikastaldea txertaturik dagoeningurunearekin harreman estuetan lan egin behar dela. Etorkizuneko euskaldunaden gure ikaslea bertan biziko delako, ingurune horretan
|
bertan
bizi direnekin komunikatuko delako eta euskara bera komunitate horretan dagoelako. Ikastaldeareningurune hurbiletik taldera eta taldetik ingurune hurbilera, zubiak luzatu behardira, ikas prozesuaren hastapenetatik ohitura komunikatiboak sortzen hasteko.Jarduera honek ikaslea eta euskal hiztuna harremanetan jartzea du helburu, batetikikasleak hiztunak ezagut ditzan eta haiekin ohitura komunikatiboak sortzenhasteko, eta bestetik euskal hiztuna ikaslearen ikas prozesuaz jabe dadin eta lagundiezaion.
|
|
|
Gurutzadetan (XI XIII. mendeetan) Ekialdearekiko topaketa gertatu zen; bertako espeziak eta perfumeak agerian jarri ziren, eta Veneziako portuaren bidez Italiaren eta Ekialdeko herrialdeen arteko harremanak hasi ziren. Gaztelak Granada eskuratu ondoren,
|
bertan
bizitzen geratu ziren mairuek perfumearen teknika garatu zuten, eta Amerikatik ekarritako lehengai berriekin, usain berriak asmatu zituzten. Oso perfume gogorrak erabili omen ziren Gaztelako kortean, hala nola anbar grisa eta algalia eskularruetan, etab.
|
|
|
Esturioiak baliabide bakar eta baliotsuak dira, ikuspuntu biologiko zein ekonomikotik. Funtsezko osagai ekologikoa dira
|
bertan
bizi diren ibai eta lakuentzat, eta oso baliotsuak dira espezie askok sortzen duten kabiarraren ondorioz, eta haragiaren eskaera handia ere badago. Mendebaldeko Europan, urioiak ia desagertu egin dira, baina modu mugatuan sartzen ari dira, akuikulturako teknika berriak aplikatuta.
|
|
|
Egun bateko oihan eta zuhaitzak desagertzen zihoazen eta gero eta zabalagoak ziren estepa guneak, eta are urriagoa zuhaitz haietatik animalia ezberdinek jan zezaketen elikagaia. Zenbait animalia mota gosez hil zen, egoerak txarrera egiten zuen neurrian eta betidanik
|
bertan
bizi izandako tximu (pithecus) talde batek ere, elikagai gabezia zela medio, desagertzeko arriskua zuen. Heriotzaren hurbiltasun honek, iraunarazteko sena deituko dena, ordurarteko bizitzarekin apurtzea ekarriko zuen eta azkeneko hau ebazteko, beharrezkoa izango zuten, nahitaezkoa, zalantza.
|
|
2002
|
|
|
Nrork ez du gurean senitartekoren bat, urruna bada ere, Argentinan?
|
Bertan
bizi diren euskal jatorriko argentinarrek, Euskal Herriko biztanleak bikoizten dituzte. Horregatik, azken asteetan Argentinatik datozkigun berri ilunak interes bereziz jarraitu ditugu hemen.
|
|
|
Elkartea Sara herrian sortu zen 1983an eta Donibane Lohizune, Ziburu, Azkaine, Urruña eta Hendaia herrietan zabaldu da gehienbat gaur egun arte.
|
Bertan
bizi da ikasle kopuru handiena, baita herri handiak izan arren euskaldunena ere. Bigarren eskualdea, Iparraldeko «barnealdea» deitua da:
|
|
|
Baiona, esaterako, gaskoia izan da historian, eta honek erakusten du bi kulturen arteko harreman historikoa. Baina horrek ez du ukatzen Baionak euskal identitaterik izatea, ez naiz identitate etniko batez ari,
|
bertan
bizi diren hiritarren identitateaz baizik. Nire ustez, bertako bizilagun gehienak euskaldunak sentitzen dira, baina ez zentzu etniko batez, hiritar zentzuan baizik.
|
|
|
Beneditarren monastegiak garrantzitsuak izan dira. Izan ere,
|
bertan
bizi behar horrek bultzatuta, lurrak, errotak, baratzeak eta morroiak ere izaten zituzten. Joseba Intxausti Arantzazun egingo den Kongresuaren koordinatzaileak aitortu digunez, «batzuetan kolonizazio eragileak ere izan ziren beneditarrak».
|
|
|
Bilbon jaio zen 1956an eta
|
bertan
bizi da. Arte Ederretan lizentziatua da, ikus entzunezkoetan.
|
|
|
Fermin Muñoz Echabegurenek aztertuak zituen jadanik lehen Gerra Karlistan Donostiak eta
|
bertan
bizi zirenek igaro behar izan zituztenak. «Anales de la Segunda Guerra Carlista en San Sebastian.
|
|
|
Narrazioan borreroak agertzen dira barra barra, bereziki Scardanelli, izaki odolzale eta ankerra; boxeolari azpiratuak, ikuskizun tetrikoetan erabilitako soldaduak, torturatzaile frustratuak... desparadisuaren sinboloa da hiria.
|
Bertan
bizi direnek, hala nola Hölderlin poeta gogora ekartzen digun Scardanelli, Theo (Van Goghen anaiaren erreferente birtuala), Bilintx (euskal poeta erromantiko zapuztua)... denek ageri dute eromenaren kutsua, edo izaki baztertuak dira. J. M. Iturralde idazleak eleberriaren bigarren ediziorako sarreran iradokitzen zuen bezala, testuak data batera eramaten gaitu, 1975era, zeinean, Iturraldek dioen legez," borrero nagusia" artean bizirik baitzegoen.
|
|
|
Babilonian izen bereko baserriaren eta
|
bertan
bizi den familiaren historia kontatzen da. Trinido eta Feliziano Garayalde anaiak dira pertsonaia nagusiak, elkarren arerio eta jaio aurretik ere anai arteko borroka batean sartuak.
|
|
|
Badena dena da (1995) hurrengo eleberrian ere ekarri etnografiko garrantzitsua egiten da, Nafarroako Erriberako leizeetan bizi izandako pertsonen lekukotasuna ematen baitu. Leize gehienak 1940ko eta 1950eko hamarkadetan dinamitatu zituzten, baina
|
bertan
bizi zen jendeak lurrarekiko atxikimendu berezia zuen. Eleberriko istorioa 1936ko gerraren hasieran kokatua da, eta kontakizunak, aurrekoan bezala, akzio asko eta zenbait gogoeta filosofiko biltzen ditu bere baitan.
|
|
|
Gizon totonuaren basetxea hantxe, hur hurrean, aldapan goratxuago egonik, eta lehengusu lehengusinakaz beti auzoan
|
bertan
bizi izanik, zelanik ez eben sekula be ez txoririk, ez erbirik... ikusi edo susmau?
|
|
|
Kalamun mendietan gora, 1.600 metrotaraino iristen den errepide estuaren amaieran, bat batean, urdin, more eta arrosa koloreko etxe samalda ageri da, mendian zintzilik. Maalula herria da, eta
|
bertan
bizi direnak kristauak dira. Arameraz mintzatzen dira, Jesukristoren garaian Ekialde Hurbilean nagusi zen hizkuntzan.
|
|
|
alegia urdaileko giro azidoa jasan, hesteetara bideragarri iritsi eta
|
bertan
bizirik irauten duten ala ez erabakitzean, zientzialari guztiak ez datoz bat.
|
|
|
Dena dela, gorabehera ugari izan arren, bizirautea lortu zuen, eta, adibidez, kazetariak hezteko tailer bat antolatu zuten. Irratigintzarekin izandako lehenengo harremana
|
bertan
bizi izan zuten gazte askok. Bere burua finantzatzeko orduan, hiru diru iturri izan ditu emisorak:
|
|
|
FMko 90,5 MHz-etan kokatuta, «Hendaia, Irun, Hondarribia eta Biriatu herriek eta Urruñako Pausua auzoak osatzen duten, eskualde naturalera? »11 iristen da bere seinalea,
|
bertan
bizi diren euskaldunei zuzendua. Hain zuzen ere, emisora berri horren helburu nagusia, Txingudi inguruan bizi direnek eskualde bat osatzen duten kontzientzia hartzen laguntzeaz gain, bertako informazioa eta errealitatearen isla eskaintzea da, eta, bide batez, euskararen normalizazioaren alde lan egitea.
|
|
|
Alokatzeko etxebizitza bat aurkitzea gero eta zailagoa den arren, merkatu hori osatzen duten etxebizitzen ehuneko txikia dela eta,
|
bertan
bizi diren etxebizitzen %14 baino ez da alokatzen, Hiri Errentamenduei buruzko 29/ 1994 Legea (LAU) ezagutu behar da, alokairuko etxebizitzarekin zerikusia duten alderdiak biltzen dituena. Gainera, 1998an eta 1999an HELi zerga, administrazio eta gizarte arloko neurriei dagokienez egindako aldaketak berrikuntza batzuk ekarri ditu, eta horiek kontuan hartu behar dira etxebizitza hautatu eta gatazkak saihesteko izapideak egin aurretik.
|
|
|
Haurtzaroa eta ura funtsezko elementuak dira Lurraren etorkizunerako eta
|
bertan
bizi diren sei mila milioi gizakien ongizaterako. Hori dela eta, Haurrentzako NBEren Funtsaren (Unicef) zuzendari exekutiboak, Carol Bellamyk, Johannesburg eko Garapen Jasangarriaren Goi bileran bildutako munduko liderrei eskatu die hamar urteko epean “munduko txoko guztietako” ikastetxe guztiek edateko ura eta osasun instalazioak dituztela bermatzeko.
|
|
|
Ekoturismoak ekosistema naturaletan izan ditzakeen arriskuak argitzeko, NBEren txostenak Galapago uharteak hartzen ditu adibidetzat, paradisu natural bat eta dibertsitate biologikoaren puntu neuralgikoa. Izan ere, hegaztien erdiak, landareen %32 eta
|
bertan
bizi diren narrastien %90 ez daude munduko beste inon. Lehen begiratuan, txostenak dio Galapago uharteek ekoturismoaren promesaren adibide direla.
|
|
|
" Normala aititak txakurrak tratatzen jakitea; baserrian jaio eta hazia zela kontuan hartuz gero, behintzat", egin nuen gogoeta. Haren itzala, ordea, txakurren pasadizoak erakusten zuena baino handiagoa zela hausnartu nuen jarraian; hots, ez zela anekdota hutsal batzuetara mugatzen, baizik Don Beldurren erresuma guztira luzatzen zela,
|
bertan
bizi ginenok samurtasunez gerizatu eta babestuz. Une hartan, ohean etzanda ilunpetan, sabaira begira geldi geldi, eta bizia baino hila nirudiela, aititari buruz zerbait jakitera iritsi nintzela errezelatu nuen, alegia bera ere seguruenik erresuma hartan bizi izan zela denbora guztian.
|
|
|
Bitxiena zera da: hiri honetako kasino, taberna eta putetxeak betetzen dituztenak, turistez eta
|
bertan
bizi direnez gain, inguruko estatuetako lagunak direla, biztanleriaren% 90 mormoi erlijiokoa duen eta beraz gaizkilerik ez duen Utah ko herritarrak barne. Ohikoa izaten baita inguruko estatuetan, bai eta urrutiagokoetan ere, noiz edo noiz Las Vegaserako ihesalditxo bat egitea, larrua jo, sano mozkortu eta dirua kasinoetan parrastatzeko helburuz.
|
|
|
Bernakoan, dena dela, Berna Suitzako hiriburua delako, eta
|
bertan
bizi diren frankofonoen zerbitzutan, gaien %3 azaltzen dira frantsesez.
|
|
|
Beste kazetari guztiak afaltzen ari ziren. Torrontegi hotela kanpoko erreportarien bilgunea zen eta asko, gainera,
|
bertan
bizi ziren. Ondoko mahaietan betiko bezeroak zeuden, aspaldian han aterpetutako faxista bizkaitar gipuzkoar asturiar santandertarrak.
|
|
2003
|
|
|
Jabeak beste txosten bat eskatu eta afera epaitegietan dago egun; bi txostenen artean ia 250.000 euroko aldea dago. «Eta hori jabegoa izanda,
|
bertan
bizi ginenei ez digute alde egiteko taxia ere ordaindu» dio Danik. Gainera batzuek lanpostua ere galdu dute.
|
|
|
Unai, txikitan, Agoitzera urtegiaren aurkako manifestaziotara joaten zen gurasoekin. Bailara sarritan bisitatzen zuten eta egun ere
|
bertan
bizi da. Itoizko Koordinakundeak antolatutako akanpadatara joaten eta bestelako laguntza lanetan oso gazterik hasi zen.
|
|
|
Horrela bada, gizarte garatuak duen erronketako bat, berriztagarri ez den energiatik geroz eta gutxiago kontsumituko duten, geroz eta kutsadura eta hondakin gutxiago sortaraziko duten eta, nola ez,
|
bertan
bizi edo lanean dabiltzan pertsonentzat geroz eta eroso, merke, osasuntsu eta seguruago gertatuko diren eraikinak egitea da.
|
|
|
Esate baterako, etxebizitza barnean argi naturalari toki zabalagoa emateak, dirua aurreztean eta ingurugiro alorreko inpaktua apaltzean ez ezik (energia elektriko gutxiago gastatzen delako horrela),
|
bertan
bizi direnen balizko estresa arintzean ere izan lezake eragina.
|
|
|
|
Bertan
bizi diren organismoen komunitateak (bakterioak, onddoak, algak, zizareak, etc.) berebiziko eginkizuna betetzen du, egoera onean dagoela.
|
|
|
Arratsaldean bertan hasi ziren klaseak, eta normaltasun osoz gauzatu ziren Larraonako geletan. Zenbaki hotzek ezin dute ondo azaldu
|
bertan
bizitako giro alai eta baikorra, nahiz eta gero ikusiko dugunez, kritika gogorrek ere beren tokia izan. 522 lagunek eman zuten izena UEUn, gehienak ikasle aritu ziren, baina irakasle asko ere bertan geratu zen ikastaroek iraun zuten bitartean.
|
|
|
Japonian egiten den Uraren Mundu Foroan bildutako adituek adierazi dutenez, azken mendeetan mugaz gaindiko ia 3.000 itun eta akordio sinatu dira 100 ibai arro batera garatzeko. Munduan zehar hedatzen diren 263 arroek planetaren azaleraren erdia eta edateko uraren %60 hartzen dute, eta
|
bertan
bizi da munduko populazioaren %40 Ura gero eta gehiago ustiatzen den baliabidea den arren, adituek adierazi dute nazioarteko gatazken arrazoia ez dela ez haien urritasuna ez munduko superpopulazioa, baizik eta herrialde batek ibai bat ustiatzeko alde bakarreko ahalegina egitea, urak partekatzen dituzten beste nazio batzuen interesak babesten dituzten trataturik ez dagoelako. Arroetako herrialdeek, oro har, gauza komun bat dute:
|
|
|
Hori dela eta, planetako bioaniztasunean aberatsenak diren baso epel aberatsenetako bat da, animalia eta landare ugarirekin.
|
Bertan
bizi den banbu barietate ugarien artean, planetako espezie mehatxatuenetako bat bizi da, panda erraldoia. Mendi horietan bizi dira, gutxi gorabehera, ustez aske bizi diren mila panda erraldoien %20 Egun, mendikate horrek animalia horientzako eremu babestuak ditu, 184.000 hektarea guztira.
|
|
|
“Balioespen hori, jarraian, prezioen doitze oso azkarrik gabe, hipoteka kredituaren eta zorpetzearen handitze apalagoekin eta lurzoruaren murrizketak kentzeko edo alokairuko etxebizitza sustatzeko neurriekin bideratu liteke”. Oraintxe bertan, gogorarazi zuen
|
bertan
bizi den sektore pribaturako kreditua urteko %14ko tasan mantentzen dela —apirila barne, %16, 41 kutxetan, eta %8, 32 bankuetan—; ehuneko hori %20raino igotzen da etxebizitza erosteko maileguetan. Hipoteka erakundeen aurrerapen erritmo horrek, Caruanak ohartarazi zuenez, ez du epe luzeko erakundeen oreka bermatzen.
|
|
|
Bizimodu intimoaren izpirik geratzen zen, noski, kaxoi eta armairuetan barreiaturik, baina inola ere ez bikote baten harremana nolakoa zen edo
|
bertan
bizi zirenen kezka eta ametsak irudikatzeko adinako argibiderik. Gela banatan egiten zuten lo.
|
|
|
Joxepe Lepamotz Tarantene baserrian jaio eta
|
bertan
bizi izan zen. Txikitan, Justoetxeko don Justo Gramatikaria egin zuen lagun, eta honek beti babestu zuen.
|
|
|
" Nortasuna edukitzea da, batez ere, herri bat izatea, hiri bat izatea, auzo bat izatea non
|
bertan
bizi direnek konpartitzen duten guztia identikoa baita, elkarri aldatzeko modukoa46". Euskaldunak auzo hori eraiki behar du, hiria edo herria; baina berea:
|
|
2004
|
|
|
Goizeko 08:00etan hasten ziren hegazkin eta helikopteroak «lanean» eta arratsaldeko 16:00ak arte segitzen zuten.
|
Bertan
bizi diren Cofan, Inga, Embera, Paez eta Awa indiarrak laster hasi ziren ondorioak nozitzen: botagura, dermatitiak, urdaileko minak...
|
|
|
Paul Newman en etxean labezomorroak akabatzen ibilitakoa da gure anaia. Poliki poliki, agiriak lortu zituen eta
|
bertan
bizi da. Urtean bi buelta egiten ditu Euskal Herrira.
|
|
|
Urriaren 31 arte hainbat euskal kantarik eskainiko du emanaldia Parisko euskal etxean. Besteren artean Anari, Maddi Oihenart, Basque Dub Fundation, eta Gernikako koroa ikusteko aukera izango dute paristarrek, baita
|
bertan
bizi diren 30.000 euskal herritarrek ere. Euskal etxeko musikaren osagarri, Kantuketan erakusketa paratu dute Saint Merry elizan, euskal kantagintzaren iragana, oraina eta ezaugarriak aurkezteko.
|
|
|
Mozarten garaian Artzapezpikua zen printze eta buru";" hango etxe bakarti hura Villa Europa da. Stefan Zweig
|
bertan
bizi izan zen inguruko beste villa batean oporrak pasatzen zituenak ihesean jarri zuen arte". Tomas Friedmannek barre egin zuen.
|
|
|
Horretarako, 4.000 metro koadroko herrixka eraikitzen ari dira Alemaniako Kolonia hiriaren inguruan, eta hainbat iturriren arabera martxoan hastekoa litzateke programa. , Peter Weirren pelikulan bezala,
|
bertan
bizi dute, baina Jim Carreyk antzeztutako Truman Burbank gizajoak ez bezala, zertan ari diren jakinda.
|
|
|
Oinezkoentzako alderdiek,
|
bertan
bizi diren lagunen bizimodua hobetzeko balio duten heinean, harrera ona izan ohi dute, baina horrek ez du adierazten, inondik ere, aho bateko abegi soziala, beren burua ekimen honek kalteturik ikusten baitute pertsona eta sektore ekonomiko zenbaitek.
|
|
|
zergatik da mundua den bezalakoa, hizkuntzaz eta kulturaz josia, bere luze zabalean?
|
Bertan
bizi diren pertsonei ala bertan bizi diren herri komunitateei zor zaie ugaritasuna. Erantzunaren zer nolakoak erabakiko du guztiok ahotan darabilgun pluraltasunaren aldarriak zer duen helburu eta zer ukapen.
|
|
|
zergatik da mundua den bezalakoa, hizkuntzaz eta kulturaz josia, bere luze zabalean? Bertan bizi diren pertsonei ala
|
bertan
bizi diren herri komunitateei zor zaie ugaritasuna. Erantzunaren zer nolakoak erabakiko du guztiok ahotan darabilgun pluraltasunaren aldarriak zer duen helburu eta zer ukapen.
|
|
|
Hori bai, gertatuak gertatu, ez dio axola jatorrizko herritarren gainetik ezarriak dauden hizkuntza eta kultura gailentzea, hori aurrerapenaren eta jakintzaren izenean egina izango delako. Azkenik, larrutua izan den herri identitatearen gainean, denak
|
bertan
bizi direnez eta denak bertako garapen eta ondasunaren egile izan direnez, nongotasunaren itzalean etnozidioaren ondorioak legitimatu egiten dira gehienen oniritziarekin.
|
|
|
Nicasiok 17 urte zituen hil zutenean.Lan batailoiak lau urtez egon ziren Baztanen, 1942an, gehienak deuseztatu zituzten arte, nahiz eta batzuk 1945 arte iraun. Preso batzuk aldiz,
|
bertan
bizitzen geratu ziren, bertako neskekin ezkonduz, eta bizi berria bertan hasiz.II. 2 Perez lerroaEuropan, 1939an, II. Mundu Gerra hasi zen. Hasiera batean, Francok bere aliatu alemaniar eta italiarrei lehengaiekin laguntzen zien (burdina, janaria, ikatza...).
|
|
|
Egun batetik bestera lurralde bat banatzea zeinen traumatikoa izan behar duen kontuan harturik (hainbat mendez
|
bertan
bizi izan diren herritarrei begira, batik bat), azalekoegia iruditzen zaigu Stern ek egiten duen gogoeta. Juduek euren nahia betetzea lortu zuten, baina arabiarren iritzia ez zuen inork eskatu.
|
|
|
denboraren azkonahanditzen badugu, dena bukatzen da goiz edo berandu, ezer ez da iraunkorra. Unerik txikienahartzen badugu irizpide, edozer gauza existitu da iraganean, edo etorkizunean existituko da, baina ez da une honetan
|
bertan
bizi. Zentzu horretan, errealitate objektiboak fantasia dira, amets gisakoak.
|
|
|
Era berean, mezu elektronikoen bidez eta Argentinako enbaxada eta kontsulatu guztiei telefonoz deituz “munduko ziberekintza” egiteko eskatu du, Pizarro erreserbako deforestazio lanak “berehala geldiarazteko”. Indigenen laguntza Greenpeacek ohartarazi duenez, soja transgenikoko multinazionalak “Alemaniako lurralde osoaren pareko baso azalera suntsitzen ari dira, eta kalte itzulezina eragiten diete jendeari eta
|
bertan
bizi diren animaliei”. Erakundeak bertako komunitate indigenaren, wikhipeen, babesa izatea bermatzen du.
|
|
|
“Desagertzeari buruzko gaur egungo balioespenak birkalibratu egin behar dira, espezieen “koitzaltzea” kontuan hartuta”, ziurtatu dute Lian Pin Koh ek eta haren lagunek “Science” aldizkariaren azken zenbakian. ...ezie nagusien arteko erlazioa aztertzeko; adibidez, Ficus generoko zuhaitzen, zuhaixken eta landare igokari tropikalen mende dauden liztorrak, haien loreak polinizatzeko; parasitoak eta haiei ostatu ematen dieten animaliak; tximeletak eta laranakako landareak, etab. Espezieen arteko lotura “Koitzaltzea” terminoa, hasieran, intsektu parasitoen galeraren prozesua deskribatzeko erabili zen,
|
bertan
bizi ziren espezieak galduz. Kontzeptua zabaldu egin da elkarri eragiten dioten espezieen zerrenda deskribatzeko, besteak beste, harrapariak eta harrapakinak eta zenbait belarjale landareekin duten lotura.
|
|
|
Ulertzekoa da, bertan eman baitzuen bizi guztia.
|
Bertan
bizi zen haren familia, bertan zituen etxea eta adiskide guztiak. Zeuk ere bertan zenituen eskola eta lagunak.
|
|
|
—Hortzaundiak
|
bertan
bizi dira. Baina benetako nagusia, orain, zahar hori da.
|
|
2005
|
|
|
Bere garaian hustutako baserria da Itzumitz, egun eroria. Azken urteetan kaleko jendeak erosi eta kontu eginda mantentzen da, nahiz eta
|
bertan
bizi ez. Ataka parea gainditu behar izan dugu baserri aurrera iritsi ahal izateko eta beste bat eraikuntza berriaren eskuinetik beherantz abiatzen den bidetik jarraitzeko.
|
|
|
" Taberna eduki genuen etxean, Mungian, orain hotela dagoen etxe horretan.
|
Bertan
bizi ginen, goian genituen gure gelak, eta hantxe egoten zen gure neba, eskribitzen. Lehenengo, bederatzietako mezara joaten zen, gero, almortzua egiten zuen, eta gora igotzen zen, eskribitzen.
|
|
|
Behin hori eginda ez dugu indar askorik hasierako tokira heltzeko. Bastida herritik aurrera goaz,
|
bertan
bizi izan zen denbora luzez Joanes Leizarraga elizgizon kalbinista, eta bertan hil zen 1601ean. 1567an testamentu berria euskaratzea agindu zitzaion.
|
|
|
Ez dira erudizioa eta pasarte bitxiak falta. Ezta
|
bertan
bizi diren hainbat pertsonaia auto baztertu eta robinsonen erretratu zorrotzak ere. Eta, aldian aldian, bidaiari begi fin batek aurkitutako perlatxoak.
|
|
|
Seinale du ahotsean berri ona duela hori. Ez da usu gertatzen inguruko herrietako gazteak
|
bertan
bizitzen gelditzea. Gehienak barnealdetik kostaldera buruz joaten dira.
|
|
|
«Zenbat eta handiagoa izan espazio edo eremu bat, gero eta handiagoa da
|
bertan
bizi den espezie kopurua" biologiaren legerik zaharrenetakoa da. Lege hau landare eta animaliekin frogatu izan da orain arte, baina ez mikroorganismoekin.
|
|
|
Stephen Mojzsisek 2001 urtean argitaratu zuenez, frogatutzat eman zuen ura Lurrean orain 4.300 milioi urte bazegoela eta biziaren lehen aztarnak, gutxienez orain 3.400 urte bazirela. Hala ere, laster Groenlandiako lurrak ikertzen hasiko da
|
bertan
bizi arrasto zaharragorik aurkitzen duen.
|
|
|
Etxe bateko altzariak zaharkitu edo aldrebesa iruditzen bazaizkigu ere, traste edo apaingarriren bat karga sentimental handikoa izan daiteke
|
bertan
bizi den pertsona horrentzat, oroimen eta bizipenak horiekin identifikatzen dituelako.
|
|
|
Jendeak atsegin izaten ikasi du, azkenean, haren edertasun soila, aurpegi misteriotsua. Eta, ulertuaz batera, begirunea sortu zaigu naturarengana eta
|
bertan
bizi direnenengana. Altxor bizi dira orain guretzat, Australiako benetako izaeraren gordailu.
|
|
|
33.06 Hezegunearen ertzeko ur geldietan badira urte guztian
|
bertan
bizi diren animaliak.
|
|
|
Azkenik, bizkarroi batzuek ostalari bat baino gehiago behar izaten dituzte bizi zikloa osotzeko. Kasu honetan, ostalari definitiboaz(
|
bertan
bizi dira ugalduko diren bizkarroiak) mintzatzen da, eta bai ostalari bitartekariez ere (bizizikloa bete ahal izateko beharrezko gainerakoak).
|
|
|
Elkartearen ustez, Gobernuaren neurriek ez dute bermatzen
|
bertan
bizi diren zetazeoek kalterik jasango ez dutenik.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, eta eraikuntzak ingurumenean duen eragina arintzeko, arkitekturaren esparrutik etxebizitza bioklimatikoaren kontzeptua sortu da. Oro har, etxebizitza jasangarria edo bioklimatikoa eraikuntza arduratsuko modu gisa defini daiteke, ingurumenerako kaltegarriak ez diren materialak erabiltzen dituena, baliabide naturalak aprobetxatzeko moduko konfigurazio arkitektonikoa duena
|
bertan
bizi diren pertsonen klimatologia beharrak asetzeko, eta, hala, alferrikako gastuak saihesteko. Horrelako eraikinak ingurune natural batean bizi nahi duten pertsonentzat sortzen dira, eta etxebizitzak ingurumenean ahalik eta eragin txikiena izan dezan.
|
|
|
Arrastotik Louvrera Sound seeing arloan, ez dago leku urrunegi internauta ausart eta mikrofono batekin eta grabagailu digital batekin armatua dagoenarentzat, edozein soinu dendatan daudenak. Sarean,
|
bertan
bizi diren gero eta sound seeing podcast gehiagoren artean, orria bezalako bitxiak aurki daitezke. unsmothered.com, Europarako bidaian AEBetako ikasle talde batek egindako podcast bilduma.
|
|
|
Gainera, lurraldearen zati gero eta handiagoa okupatzen duten egungo eraikinen eraginak giro fisiko gogorra sortzen du herritarren eguneroko jardueren garapenerako. Eraikin moderno askok barneko atmosfera osasungaitzak eta arriskutsuak sortzen dituzte
|
bertan
bizi direnentzat, eta “eraikin gaixoaren sindromea” bezalako arazoak sor ditzakete. Klimatizazio kontrolatuko eraikin hermetiko berriek KOLak atxikitzen dituzte, eta horiek toxikoak izan daitezke erabiltzaileentzat.
|
|
|
Lurra baliabide iturri izugarria da, baina ez da agortezina. Horregatik, Lurra gehiegi ustiatzeak arriskuan jartzen du
|
bertan
bizi diren izaki bizidunen biziraupena. Baliabide horien kontsumo iraunkorra noraino egin daitekeen zehazteko, William Rees eta Mathis Wackernager ikertzaileek “aztarna ekologikoa” izeneko adierazlea sortu zuten.
|
|
|
Txaleta herritik hamar minutura zegoen, muino artean eta Bilbora doan errepidetik nahiko hurbil. Gu ginen
|
bertan
bizitzen jarritako lehenengoak, haren ugazabek asteburuetarako baino ez zuten erabiltzen diru iturri bihurtzea erabaki zuten arte.
|
|
|
Nebek, amak ez zuela dirurik adierazi zieten, eta etxea hiru mutilen izenean utzi zuela,
|
bertan
bizitzen jarrai zezaten.
|
|
|
Lehorteak eta azken hilabeteotako euri faltak agerian utzi zituen behiala urperatutako herriaren horma puskatuak, harrizko eskaileren zirriborro bihurtutako etxeak, elizako kanpandorrea bera. Egunkarietan irakurri nuenez,
|
bertan
bizi izandako jendea hara hurbildu zen azken asteetan, izpiritual edo nostalgiazko jo zitekeen jarrera harekin bere bizitza puska ahaztu eta erreskataezin hura, urtegia egin zenean galdutzat emandako bizitza puska hura berreskuratzera. Eskonbro haiek ikustearekin batera galdutako beste zenbait gauza berreskuratzeko itxaropen konfesaezinarekin, agian.
|
|
|
Orduan egin zuten elkarren ezagutza, eta esaterik ez dago handik hona harreman horrek eman izan duen fruitua. Ikustekoa da Arrutik zenbat dakien, ikustekoa nola aztertzen dituen gorpuetako geruzak, barnekiak, muin, birika eta hezurrak, eta, batez ere,
|
bertan
bizi diren biztanleak. Euli, eltxo, akaro eta gainerakoak.
|
|
2006
|
|
|
Esaterako, dorrean, gauez, negar antzekoak entzuten ziren. Baina orain badakigu
|
bertan
bizi den hontzaren uluak direla». Hango eta hemengo agiritegiak astindu ditu Corralek Otxateren iragana hobeto ezagutzeko.
|
|
|
Zergatik irten zen Katalunia hain bigun diktaduratik? Batetik, zerikusi handia izan zuen Gerra Zibila
|
bertan
bizi izan zen moduak. Bestetik, Katalunia ez zen gai izan mundu mitiko bat sortzeko eta bere kolektibo imaginarioa beste kolektibo estatalizatu, espainolizatu batengatik ordezkatu zen, eta hori niretzat galera da.
|
|
|
44 urte ditu, Bilbon jaioa da eta
|
bertan
bizi da. Deustuko Unibertsitatean egin zituen Zuzenbide ikasketak.
|
|
|
Gaztelaniaz eta euskaraz idatzitako prosa poetikoz eta bertsoz osaturik dago Amaia Linares gaztearen aurreneko liburuxka. Munduari eta
|
bertan
bizi garenoi zuzendutako begirada zorrotza gudak gudaosteak/ eta gu/ nazioak/ zenbat hizki dituen eztabaidatzen\ hizkuntza bitan azaldu izanaren arrazoia, hitzaurrean ematen du: Elebiduna izatea/ mingaina/ mihia/ bitan ebakita izatea da/ burua bera/ bi garunalditan/ banatua egotea da.Gizateria zertan dabilen ikusteak ematen dio amorrazioa eta mina:
|
|
|
Nazioartekotasunak ikuspegi anitza sustatzen du, bai ikasle bai irakaslearentzat; ikuspegi oso ezberdinak konparatzeko aukera ematen du. Euskal Herrikoa den eta
|
bertan
bizi den irakasleari, guretzat normala dena auzitan ipini beharrak hausnartzeko eta norberaren argumentazioa hobetzeko aukera ematen dio.
|
|
|
Errege erreginen jauregiak, sarrera edo miaketa unean Maiestate hori
|
bertan
bizi den ala ez aintzat hartu gabe.
|
|
|
Prozesuaren instrukzioa zein epai barrutitan egin eta epai barruti horretan ez badago lehenengo lerrokadak aipatutako adituetatik inor, edo,
|
bertan
bizi direnek lege aginduz edo fisikoki ezin badute analisia egin, instrukzio epaileak horren berri emango dio arlo kriminaleko sala edo audientziako presidenteari, eta horrek aditua edo adituak izendatuko ditu lurraldean egoitza dutenen artean, lehenengo lerrokadak aipatzen dituenak izanik, aipatu zerbitzua egin dezaten. Aldi berean, adituen izendapena komunikatuko dio instrukzio epaileari, aztertu beharreko gaiak bere esku utz ditzan, beharrezkoak diren arreta eta formalitateekin.
|
|
|
Lur jabeak ziren eta ez zituzten zergak ordaindu behar.
|
Bertan
bizi zirenek feriak kontrolatzen zituzten. Leku sakratu batzuk askoz independenteagoak ziren.
|
|
|
Beste testuinguru amerikar batean, baina orain Brasileko ipar ekialdekozonalde ezin pobreagoetan, burutu du ikerlana Nancy Scheper Hughes antropologoentzutetsuak (1992), amatasunaren inguruan nik ezagutzen dudan lan interesgarrienetarikoa. Death without Weeping (Dolurik gabeko heriotza) izeneko bereliburuan, beste gauza askoren artean, ama maitasuna eta amen eta umeen artekolotura emozionalak ikuspegi erlatibista batetik aztertzen ditu,
|
bertan
bizi direnemakumeen muturreko bizi baldintzak kontuan hartuz. Bere analisia, emozioen etasentimenduen ikerkuntza barruan koka daiteke, maitasun naturalaren eta sozializatuaren arteko banaketa eta aldi berean sentimendu pribatu edo publikoen artekobereizketa gainditu nahian.
|
|
|
Feudalismoaren krisiaren312isla izateaz gain, artikulu horretan kofradiaren eta hiribilduen arteko lehia antzeman dezakegu. Gasteizko foruak dioenez,
|
bertan
bizi nahi duten kapareek eta elizgizonek gastu komunetan parte hartu behar dute beste auzokideek bezala. Beraz, kapareen fiskalean, hots, zergarik ez ordaintzea?
|
|
|
Hala ere, 1109an bukatu zen benetan elizbarrutia, Paskoal II.a Aita Santuak emandako bulda batekin. Ondoren, Kalagorriko elizbarrutian barneratu zen lurraldea (Alfontso I.a Borrokalariak lurraldea iruñear koroarako berreskuratzean ezkontza bidez), kanonigoen kabildoa Armentian87geratu zen eta Arabako artzedianoa ere
|
bertan
bizi zen, probintziako kontzilioen kokaleku gisa. Kexa ugariren ostean, Kalagorriko apezpiku egin zen On Errodrigo Cascantekoa(). Araba berriro Iruñeko/ Nafarroako erresuman zegoen bitartean?.
|