|
2002
|
|
|
Narrazioan borreroak agertzen dira barra barra, bereziki Scardanelli, izaki odolzale eta ankerra; boxeolari azpiratuak, ikuskizun tetrikoetan erabilitako soldaduak, torturatzaile frustratuak... desparadisuaren sinboloa da hiria.
|
Bertan
bizi direnek, hala nola Hölderlin poeta gogora ekartzen digun Scardanelli, Theo (Van Goghen anaiaren erreferente birtuala), Bilintx (euskal poeta erromantiko zapuztua)... denek ageri dute eromenaren kutsua, edo izaki baztertuak dira. J. M. Iturralde idazleak eleberriaren bigarren ediziorako sarreran iradokitzen zuen bezala, testuak data batera eramaten gaitu, 1975era, zeinean, Iturraldek dioen legez," borrero nagusia" artean bizirik baitzegoen.
|
|
|
Babilonian izen bereko baserriaren eta
|
bertan
bizi den familiaren historia kontatzen da. Trinido eta Feliziano Garayalde anaiak dira pertsonaia nagusiak, elkarren arerio eta jaio aurretik ere anai arteko borroka batean sartuak.
|
|
|
Badena dena da (1995) hurrengo eleberrian ere ekarri etnografiko garrantzitsua egiten da, Nafarroako Erriberako leizeetan bizi izandako pertsonen lekukotasuna ematen baitu. Leize gehienak 1940ko eta 1950eko hamarkadetan dinamitatu zituzten, baina
|
bertan
bizi zen jendeak lurrarekiko atxikimendu berezia zuen. Eleberriko istorioa 1936ko gerraren hasieran kokatua da, eta kontakizunak, aurrekoan bezala, akzio asko eta zenbait gogoeta filosofiko biltzen ditu bere baitan.
|
|
|
Gizon totonuaren basetxea hantxe, hur hurrean, aldapan goratxuago egonik, eta lehengusu lehengusinakaz beti auzoan
|
bertan
bizi izanik, zelanik ez eben sekula be ez txoririk, ez erbirik... ikusi edo susmau?
|
|
2007
|
|
|
1 Errazkiñen jaio eta
|
bertan
bizi. Aitak eta amak ein nindun azi.
|
|
|
Esaten dabe hemendik igaroten ziran barkuko marinelek su txikiak ikusten ebezala.
|
Bertan
bizi ziranen suak ziran hareek. Eta esaten dabe hortik datorrela izena.
|
|
|
Budapestera oporretan baino ez ei da joaten. eban
|
bertan
bizi, baina Londreseko bizimodua asko gustetan jako, eta Budapest txiki eta urrin sentiduten dau, aukera gitxiagogaz.
|
|
2008
|
|
|
Kontuak zelan diran! Italiar soldadu hareek gurean egozanean jaio barri egoan arrebak, gero Italian egin ditu hainbeste urte eta orain
|
bertan
bizi da, Novaratik hur ezkonduta.
|
|
2009
|
|
|
Berriemaile bakarrak izendatu ditu artegi moduan. Palentziako artzaina
|
bertan
bizi izanaren gomutak, ostera, indartu egiten du horren akordu isolatua. Bestalde, Mungigorta etxearen prozesua sano antzekoa izan zela jakin ahal izan dugu.
|
|
|
Ahalik eta autonomia sozialik handiena lortzea zen helburua, ingurura egokitzeko autarkian oinarritutako planifikazio ekonomikoarekin. Filosofia horrek etxeari nortasun berezia emango zion, beti ere etxea ulertuta ez eraikin materialtzat bakarrik,
|
bertan
bizi direnen bizimoduarekin bat eginda baino.
|
|
|
Etxean familia komunitate bat batzen da, tradizionalki bizileku berean bizi eta lan egiten zuena. Baina, horrez gainera, jatorrizko ondasunei eusten ahalegindu izan da historikoMardaratz baserria, 1970eko hamarkadan. ki momentu guztietan; izan ere,
|
bertan
bizi zenak iraun egiten zuen ondasun baten transmisorea baino ez zen nekazaritzako gizartean, arbasoen eta bere ostekoen arteko lotura eginez. Azken urteetan, ordea, abeltzaintzak eta nekazaritzak behera egin dute eta etxegintzak eta azpiegitura lanek, ostera, gora.
|
|
|
Etxearen izen zaharra Urigoiti da. Lehen lehen,
|
bertan
bizi den berriemailearen aititak lurrak erosi zituen sasoian, zerrategia zegoen gero taberna egin zuten tokian. Hortik datorkio hain zabal dabilen Zerreñe izena.
|
|
|
Mungierrota edo Mungigorta etxearen eta Ataune auzunearen artean, Lamitzeta erreka dago, sekula urik falta ez duena txikia izan arren. Bertako putzurik handienetan ez bainatzeko esaten zieten umeei,
|
bertan
bizi ziren laminek itoko zituztela eta. Izan ere, Lamitzeta errekan berez eginekoak ez diren putzu itzelak ei daude.
|
|
2011
|
|
|
Datu historikoek dinoskuenetik6, antxina monastegi izan ziran bai Madariaga torrea eta bai Etxebarriatze etxea be;
|
bertan
bizi diranen ustez, torre moztua izan leiteke etxe hori. Madariagan bizi izandakoek dinoenez, bigarren pisuan ei egoan bizilekua, eta horrek guztiz deseroso egiten ei ebazan hornikuntza beharrak.
|
|
|
Hainbat lekukoren esanetan, Arrotegi jaunak, Kanalako semeak, ipini ei eban dirua eskolak eregiteko7 Zaharren egoitza be Arrotegi jaunorren diruaz eregia ei da. Bizkaiko Aldundiak bere gain hartu eban arte, Busturian jaiotakoak edo hamar urtez
|
bertan
bizi izandako edozein herritarrek eukan han egoteko eskubidea.
|
|
|
Ez zan halako ezbeharrik jazo, baina hainbat estutasun igaro behar izan eban herriko jenteak. Anekdota modura, behin moru bat etxe baten eskaileretan gora igoten hasi ei zan eta
|
bertan
bizi ziran neskato gazteak ohepean ostendu ei ziran ikaratuta. Ugazabandrearen aurrera heldu zan halako baten, baso bete ur eskatu eta edandakoan etorri zan bidetik bueltau ei zan.
|
|
|
Etxean, tradizinoz,
|
bertan
bizi eta bertan lan egiten izan dauen komunidadea alkartu izan da. Gizatalde hori, odol lokarriz sortutakoa baino zabalagoa izan da, eta jatorrizko ondasunei eusten ahalegindu izan da historian zehar.
|
|
|
Ni neu ez naz ausartzen ikusi eta" zapaldu" ditudan herrialdeak ezagutzen ditudala esaten, ez ditut ezagutzen eta, azal azaletik izan ezik. Zenbat diran Euskal Herrian, ez egun batzuetan bakarrik egon diranak,
|
bertan
bizi diranak baino, eta Euskal Herria zer dan azaletik be ez dakienak, eta ez dinot nik gura neuken Euskal Herria, bene benetako Euskal Herri anitza (askotarikoa) baino!
|
|
|
Eta eurek emoten eutsen ikasleei be bateko eta besteko eskolea. Ez genduan
|
bertan
bizi ginanok bakarrik egiten hori.
|
|
2013
|
|
|
Etxe honetan lehenengo batzokia egon zan; gero udaletxea, barria egin bitartean; Don Jose medikua be
|
bertan
bizi zan. be. Etxeau lehen zarratuta egoan, horma batek inguratuta; jardina eta guzti.
|
|
|
Gaur egun Mari Cruzen dendea dagoan etxean batzokia egon zan gerra aurrean. Baina gero, udaletxe barria egin bitartean, hor udaletxea ipini eben, eta
|
bertan
bizi izan zan Don Jose medikua errentan. Horren alboan baserri bat egon zan, Jandones, eta bertakoek estankoa euki eben.
|
|
2015
|
|
|
Zamudion jarduerarik garrantzitsuena nekazaritza izanda, aldea etxeak izan dira nagusi; bizimodu biko etxeak gehienak, eta, sarri, beharrerako erabilten dituan lurren erdian kokatuta. Etxe bakotxak bere izena dauka eta
|
bertan
bizi diranak, maiz, apellidutik barik etxearen izenetik ezagutzen dira.
|
|
2021
|
|
|
Apurka apurka, auzunea hutsitzen hasi zan eta geroago eta jente gitxiago bizi ginan Beobiden. Batzuk, adinekoenak, zendu egin ziran,
|
bertan
bizi zirala. Hurrengo belaunaldikoak be, Sebastian eta gure ama, bertan bizi zirala zendu ziran.
|
|
|
Batzuk, adinekoenak, zendu egin ziran, bertan bizi zirala. Hurrengo belaunaldikoak be, Sebastian eta gure ama,
|
bertan
bizi zirala zendu ziran. Eta besteak alde egiten hasi ziran.
|
|
|
Jesusa, Margarita, Puri, Dionisio, Esteban abadea, Eusebio eta Gregorio. Jesusa Dabidegaz ezkonduta egoan, eta
|
bertan
bizi ziran. Lau seme izan ebezan:
|
|
|
Eta azkenik Barroeta auzoa, etxe multzoak osotuta. Barroeta toponimoa familia izena da jatorrian, etxeak izentetako
|
bertan
bizi ziranen abizena erabilten zalako. Hau 1514tik dago dokumentauta, eta bertan etxe bik daukie Barroeta izena.
|
|
2023
|
|
|
Azkenengo izendapen horrek beste joera bat erakusten dau; izan be, gero eta gehiago erabilten dira
|
bertan
bizi diranen izenak etxeari esateko, aurreko deituraren kaltean. Adibidez, Uribarribeaskoari Psturona esaten jako, bertan esturotarrak bizi diralako; Arratzuri Piona', Mintegibekoari Porentene, Gametxori Zallona, Barroetaerdikoari Mnndnena, Forma idatzietatik ahozkoetara be alde handia egoten da sarritan.
|
|
|
Etxean bizi diranak etxekoak dira. Halanda be,
|
bertan
bizi ez arren, familiakoak, senideak be etxekoak dira. Eta sarritan hurreko lagunak edo auzoak be, hurrekotasun handiagaz tratetan diranak, etxekotzat hartzen dira, odolekoak izan ezta be.
|
|
|
Egoera horrek luzaro iraun eban, XX. mendearen bigarren erditik gora hasi ziran jaubeak ondasunak saltzen, askotan
|
bertan
bizi ziran familiei. Gehienetan barrikuntzarik egin barik egoten ziran etxeok, jaubeek inbersinorik egin ez ebelako.
|