|
2006
|
|
|
Nazioartekotasunak ikuspegi anitza sustatzen du, bai ikasle bai irakaslearentzat; ikuspegi oso ezberdinak konparatzeko aukera ematen du. Euskal Herrikoa den eta
|
bertan
bizi den irakasleari, guretzat normala dena auzitan ipini beharrak hausnartzeko eta norberaren argumentazioa hobetzeko aukera ematen dio.
|
|
2008
|
|
|
Horrez gain, euskal hedabideek herrialde bakoitzean duten irismenaren arrakasta irregularra ere oso adierazgarria da. CIESen arabera (ikus 4 Taula), arrakasta handiena Gipuzkoan dute,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %70, 5engana iristen baitira. Bizkaian, berriz, bertan bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira.
|
|
|
CIESen arabera (ikus 4 Taula), arrakasta handiena Gipuzkoan dute, bertan bizi diren euskaldunen %70, 5engana iristen baitira. Bizkaian, berriz,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira. Araban, aldiz, bertan bizi diren euskaldunen %37, 9rengana iristen dira.
|
|
|
Bizkaian, berriz, bertan bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira. Araban, aldiz,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %37, 9rengana iristen dira. Suposa genezake ezberdintasun honen oinarrian euskararen ezagutza erlatiboari dagozkion ezberdintasunak daudela:
|
|
|
Arrakasta handiena Gipuzkoan dute,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %70, 5engana iristen baitira. Bizkaian, berriz, bertan bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira.
|
|
|
Arrakasta handiena Gipuzkoan dute, bertan bizi diren euskaldunen %70, 5engana iristen baitira. Bizkaian, berriz,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira. Araban, aldiz, bertan bizi diren euskaldunen %37, 9rengana iristen dira.
|
|
|
Bizkaian, berriz, bertan bizi diren euskaldunen %47, 4engana iristen dira. Araban, aldiz,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %37, 9rengana iristen dira.
|
|
|
udalerriko biztanleen kopurua handitu ahala txikitu egiten da euskal hedabideen irismena. Irismen handiena, beraz, 5.000 biztanletik beherako udalerrietan dute,
|
bertan
bizi diren euskaldunen %68, 6rengana iristen baitira. Aitzitik, beste muturrean, hiriburuetan bizi diren euskaldunen %41, 5engana besterik ez dira iristen.
|
|
2009
|
|
|
Horrenbestez, gaur egun oraindik, ikuspuntu material batetik, bi eztabaida juridikok bizirik diraute: lehena, hizkuntza eskubideen hedaduraren inguruan dagoena, batik bat, eremu mistoan(
|
bertan
bizi delarik euskal hiztun gehien); eta aurrekoari lotuta, bigarrena, eremu mistoan euskara ofiziala ote denari buruzkoa (izan ere, badirudi, eremu euskaldunean euskararen ofizialtasunaren inguruan zalantzarik ez dagoela). Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio prozesuan parlamentarioek eginiko ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza ereduak, eremu euskaldunean eta ez euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan.
|
|
2010
|
|
|
[Elizondo] Beti
|
bertan
bizi izan naiz eta ama ere bertakoa bada ere, etxean ez dugu euskaraz hitz egiten (amak ahaztua duelako). Hiru urtekin ereduan matrikulatu zidaten(...) Herrian jende askorekin erabili dezaket euskara, hala ere, gaztelera ere asko erabiltzen dut (etxean, familiarekin...).
|
|
2011
|
|
|
Beste aukera askoren artean, Leioako Kanpuseko hainbat fakultate bertan kokatu balituzte euskararentzako eragina (bai praktikoa bai sinbolikoa) itzela litzateke. Potentzialitate horren lekuko litzateke nola elkarrizketatutako Eileen gazteak (18 urte, boliviarra, hiru urte Bilbon) euskara Bilborekin Arangoiti auzoan lotzen duen (betiko bilbotarren loturak desafiatuz,
|
bertan
bizi izan du hiriko esperientziarik euskaldunena Irakasle eskola fakultatean bisitaldi bat egin ondoren).
|
|
2012
|
|
|
Ehunekoei begiratuz gero, beherakada hain handia ez dela pentsa genezake, 2,1 puntu haurren artean (2,3 puntu duela 10 urteko datuekin konparatuz) eta 0,3 puntuko igoera gazteen artean (alabaina 1,6 puntuko jaitsiera duela 10 urteko datuekin alderatuz). Ez dugu ahaztu behar, ordea, Bizkaia dela populazio handiena duen lurraldea, biztanleriaren ia %40a
|
bertan
bizi dela, beraz, ehunekoen jaitsiera gainontzeko lurraldeen antzekoa bada ere, hiztun kopuruaren beherakada bortitzagoa da Bizkaian.
|
|
|
Zenbat eta non erabiltzen duten euskara. Belaunaldi berriak dira, arnasgune horietan sortuak,
|
bertan
bizi direnak, euskarazko ereduetan hezten ari direnak. Arnasgune horien etorkizuneko zutabeak.
|
|
2015
|
|
|
Bederatzi laguni eginiko sakoneko elkarrizketetan oinarrituriko ikerketa kualitatiboaren emaitza dakar egileak. Izenburuak dioen modura XX. mendearen erdialdetik aurrera Gasteizek izan dituen aldaketa demografiko, ekonomiko eta sozialek zer nolako eragina izan duten
|
bertan
bizi diren euskaldunengan eta bertara etorritako euskaldunengan aztertzen du, garaiko Gasteizeko bilakaeraren deskripzio interesgarria egin ondoren. Izan ere, garai horretan iritsi ziren pertsonak" erdaldunak izan ziren gehienbat, eta euskaldunak, jakina, gutxiengoa izan ziren".
|
|
|
Gaindegiak UEMAren enkarguz udalerri euskaldunetako azken urteotako bilakaera sozio ekonomikoa aztertu du hainbat arlotan. Emaitzak argiak dira, etxebizitza berri kopuru handiak eraiki dira, bertako biztanleek lehen baino proportzio txikiagoan lan egiten dute herrian bertan, gazteen artean gero eta proportzio txikiagoa da herrian
|
bertan
bizitzen jarraitzen duena. Aldi berean, etxeak egin izanak inguruko herrietatik jende ugari erakarri du, haurrak izateko adinean dagoena edo helduagoa.
|
|
|
Eman zidan" txiskeroa", eta zer zen haren poza! Tolosarra zen, urte batzuk bazeramatzan
|
bertan
bizi izaten, eta ikaragarri eskertu zidan euskaraz egin izana. Niri, berriz, modu ezin naturalagoan atera zitzaidan euskaraz egite hori, eta nire auto-estimak eskertu zuen, zinez.
|
|
2016
|
|
|
Diskurtsorako aipatu den osagaietako bat, identitatea, bete betean sartzen da merkatuko balio bezala herritar askorentzat, baina oso ahula da beste batzuentzat. Beste herrialde bateko kide sentitu eta
|
bertan
bizi den batentzat, euskarak ez du balio identitario sakonik izango. Uler dezake ondare kultural gisa eta onar dezake aniztasunaren izenean, baina horiek ez dira nahikoa izango euskara bere egin dezan.
|
|
|
Eraiki ahala hazi egin da biztanleria, bai
|
bertan
bizitzen gazte gehiago geratu delako, bai, kanpotik jende gehiago etorri delako.
|
|
|
aparte kilometroz, eta aparteago lan-leku hori kokaturik dagoen ingurumenean euskara erdarek ageri duten nagusitasun moldaeraz177..; d) saldu erosia ere, aisialdiko hainbat ekimen bezala, herritik gero eta urrunago egiten da: herriburuko edo hiriburu inguruko supermerkatu handietan bereziki, eta e) arnasguneko gazteak kanpora doaz bizi izatera sarri, eta kanpoko (herriburuko edo hiriburu inguruko) bikoteak datoz
|
bertan
bizi izatera, askotan herri giroan txertatzera iritsi gabe.
|
|
|
Herritar gehienak" euskaldun zahar" dira hortaz, normalean," euskaldun zahar" 182 eta" euskaldun garbi" 183 f) Trasbase demografiko (konparatiboki) murritzeko lekuak dira arnasguneak: bertan jaiotako gehienak184 bertan edo inguruan (maiz asko bera bezalako arnasgunean) bizi izaten dira;
|
bertan
bizi diren heldu gehienak bertan (edo inguruko arnasguneren batean) jaioak dira. g) Ezkontidea edo bizilaguna ere euskalduna da normalean, eta euskal familia eratzen dute (normalean udalerri berean, ezkontidearenean edo inguruan).
|
|
|
Arnasguneetan egin liteke berritze lan hori errazenik, hemen eta orain. Ez hiztun gehienak
|
bertan
bizi direlako, euskararen nagusitasun moldaera sendoenik hor dagoelako baizik. Nagusitasun moldaera horrek eutsi dio euskal hiztun elkarteari bizirik, milaka urtean.
|
|
|
joskera ahalmenez lehen baino motzagoak dira; doinuera ebakeraz gurasoak baino erdal airekoago; ohiko hitz altxor arruntean murriztapen tasa handia ageri dute batetik, eta interferentziazko edo mailegu berrizko inpaktu sakonagoa bestetik. f) Trasbase demografiko (konparatiboki) handiko leku bihurtzen ari dira arnasguneak:
|
bertan
bizi diren helduetan gero eta gutxiago dira bertan (edo inguruko arnasguneren batean) jaioak; bertan jaiotako gazte asko arnasgunetik kanpora doa (hasieran ikastera, gero lanlekua eta bizigune ezartzera) g) Ezkontidea edo bizilaguna erdal elebiduna da gero eta maizago (zenbaitetan erdaldun elebakarra). Euskararen belaunez belauneko jarraipena ez dago etxe giroan, hori dela medio, lehen bezain bermaturik. h) Herritik kanpora (gero era herritik urrunago, normalean arnasgune esparrutik kanpora) egiten dute guraso berriek lan.
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migrazio balantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskal erdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator
|
bertan
bizi izatera joaten bertakoak erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira; hots, orain ere aurrera darrai dislokazio demografikoak; zerrendako c) elementu horrekin batera d) eta e) faktoreak dira, egungo egunean, bortizkien eragiten ari direnak215.
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migraziobalantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskalerdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator
|
bertan
bizi izatera joaten bertakoak erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira.
|
|
2017
|
|
|
Arbanasi herriko biztanleak modu naturalean joan ziren hiri inguruetako auzoetara. Egun, oraindik ere
|
bertan
bizi dira kukljica komunitateko biztanleak, eta neurri batean bada ere, txakaviera mintzaira mantentzen dute estanovieraren gainetik. Kukljica herriko biztanleak arbanasi herrikoengandik gertuen zeuden auzokoak ziren, Punta Bajlon zeudenak, eta hein batean albaniartu ziren.
|
|
2019
|
|
|
Berriro esango dugu, funtsezko kontua baita hau: demolinguistika aldetik jaun eta jabe da euskara arnasgunean. euskaraz jakiteaz gainera euskaraz ari izaten dira, eguneroko mintzajardun arruntari dagokionez, jaiotzaz edo geroko etorreraz (ezkontzaz, lanbidez,..)
|
bertan
bizi diren herritar guztiak edo gehienak. hiztun horiek" bere kabian" sentitzen dira arnasgunean: euskarazko jardun arruntari dagokionez esparru geoterritorial" segurua" dute arnasgunea. euskaldunak euskaldunekin herri giroan euskaraz bizi diren lekua, euskara" etxeko jaun" sentitzen den eremua.
|
|
|
a) eguneroko mintzajardun arruntaren euskal nagusitasunean, eta b) hiztun multzo trinkoen belaunez belauneko transmisio betean. kontzentrazio demografiko handiaren eta" betidaniko gizarte ohitura" ren eraginez eguneroko mintzajardun arruntean euskara hain bizi egoteak eta mintzajardun horren belaunez belauneko jarraipen bermeak, ez euskaraz" dakiten" hiztunen kopuru portzentaje hutsak, ematen die arnasguneei aparteko garrantzia. euskaraz dakien jende gehiena ez da, urrundik ere, arnasguneetan bizi.
|
Bertan
bizi direnek dute ordea, askogatik, euskarazko jarduna bizien, osasuntsuen eta, horrenbestez, gerora transmitigarrien. Ikus, aurreraxeago, S. altubek eta J. a. Fishman-ek horretaz esandakoa.
|
|
|
Euskaraz dakien jende gehiena ez da, urrundik ere, arnasguneetan bizi.
|
Bertan
bizi direnek dute ordea, askogatik, euskarazko jarduna bizien, osasuntsuen eta, horrenbestez, gerora transmitigarrien.
|
|
|
Bertako gazteak samaldan kanpora badoaz bizi izatera, kopuruz eta belaunez belauneko jarraipen aukeraz gogor ahulduko da herria. hori da arnasguneen hirugarren erronka demolinguistikoa: bertan jaiotako (edo umetan bertara etorritako) gehienek bikote euskalduna egin,
|
bertan
bizi izaten gelditu eta familia bertan sortzea, bertako herri giroan errotuz eta belaunez belauneko jarraipen katea osatuz.
|
|
|
Badakigu espainia gehienean (gaztela aldean, urrutirago gabe) 1955etik 1975era bitartean ehunka herri nola hustu zen. zergatik ere bai: bertako biztanle (batez ere lan adineko gazte) askorentzat bideraezin bihurtu zen herrian edo inguruan lan eginez
|
bertan
bizi ahal izatea. gertakari sozioekonomiko hori ondo ezagutu izan da hemen ere: baserriko gazte asko jaitsi izan da XX. mendean kalera; lehenik lanera eta gero, sarri asko, han bizi izatera. gero ere horrela izango dira kontuak:
|
|
|
Itxurazko diru sarreraz gainera oinarrizko zerbitzu publikoak, erosotasun aukerak eta babes laguntza sozialak behar dituzte arnasguneetako biztanleek,
|
bertan
bizi izaten segitu ahal izateko: zerbitzu publikoei dagokienez funtsezkoak dira lehen mailako eskola (haurtzaindegia barne) eta osasun atentzio basikoa (astean behingo kontsulta gutxienez; biztanle kopuruz ahal bada, egunerokoa). horrekin batera oinarrizko erosotasunak behar dituzte arnasguneetako biztanleek, bertan bizi izateko:
|
|
|
Itxurazko diru sarreraz gainera oinarrizko zerbitzu publikoak, erosotasun aukerak eta babes laguntza sozialak behar dituzte arnasguneetako biztanleek, bertan bizi izaten segitu ahal izateko: zerbitzu publikoei dagokienez funtsezkoak dira lehen mailako eskola (haurtzaindegia barne) eta osasun atentzio basikoa (astean behingo kontsulta gutxienez; biztanle kopuruz ahal bada, egunerokoa). horrekin batera oinarrizko erosotasunak behar dituzte arnasguneetako biztanleek,
|
bertan
bizi izateko: bide eta kale, ezpaloi eta aparkaleku, haur parke eta kiroldegi, bilgune eta taberna, ahal bada denda eta kutxazain automatiko,..
|
|
|
4 transbase demografikoa handituz doa. kanpokoak herrira datoz eta herrikoak kanpora doaz: herritar batzuek aldi baterako, beste hainbat (batez ere
|
bertan
bizi izatera datozenak) bizialdi zabalerako.
|
|
2021
|
|
|
Ikerketa honen helburu orokorra jatorri atzerritarreko biztanleriaren jatorrizko hizkuntzekiko zer jarrera eta praktika dituzten ezagutzea izan da, eta, era berean, EAEko hizkuntza ofizialekiko zer jarrera eta ezagutza duten jakitea, zehazki, Gipuzkoan,
|
bertan
bizi direlarik.
|
|
|
Adigea, Baxkortostan, Dagestan, Inguxetia, Ipar Osetia – Alania, Kabardino Balkaria, Kalmukia, Karatxai Txerkesia, Karelia, Komi, Mari El, Mordovia, Tatarstan, Txetxenia, Txuvaxia, Udmurtia eta 2014tik Errusiako kontrolpera pasatu zen Krimeako errepublika. Aipatutako errepublika guztiek (Karelia kenduta) gutxienez bi estatuko hizkuntza dituzte, errusiera eta
|
bertan
bizi diren natsionalnost handienena (k); hala ere, indarrean dauden legeek ez dituzte hizkuntza horien funtzionamenduari buruzko arauak ezartzen, baizik eta herritarren hizkuntzak erabiltzeko eskubidea onartzen (Zamjatin, 2012). Dena den, hizkuntza hauek ikastetxeetan presente daude, bai irakaskuntza tresna gisa, bai ikasgai gisa; eskualde batzuetan derrigorrezko klaseak izan ziren 2018tik ume bakoitzak errusiera ez den beste hizkuntzak ikastea bere gurasoek erabakitzen dute; horrek eta, orokorrean, gaur egungo egoerak eta gobernuaren politika linguistiko eta etnikoek kezkak sortzen ditu Errusiako hizkuntzen etorkizunaren inguruan (Arutyunova eta Zamyatin, 2021).
|
|
2022
|
|
|
Zeren, gainera, kontuan izan behar da lantokira edo merkataritza gunera bidean gure auzoko kalean autoz igarotzen diren auzotar horiek ez dutela ekarpenik egingo auzoko kale bizitza elikatzen. Aipagarria da, auzo berri batzuetan establezimendu berriak sortzea izugarri kostatzen dela,
|
bertan
bizi den jende gazte askoren artean errotua dagoelako aisia, erosketa edo lan jardunetarako igogailuz garajera jaitsi, autoa hartu eta zuzenean helmugara joatea eta itzultzean ere auzoko kalea zapaldu gabe autotik igogailura eta igogailutik etxera sartzea.
|
|
|
Artikuluan zehar azaldu den bezala, fenomeno asko dira gaur egun hiriaren bilakaeran eragiten dutenak, eta aldaketa horiek guztiak
|
bertan
bizi den jendearengan eragin zuzena dute.
|
|
|
kaleko neurketak ez duela jasotzen herriko biztanle guztien jarduna: ezagutzaren datuetan, bai, erroldako bizilagun guztiak daude aintzat hartuta, baina neurketan, soilik kalean dabiltzanen jarduna jasotzen da —eta bizilagun batzuek ez dute bizimodurik egiten kalean, batez ere udalerri txikietan—; alde horretatik, beraz, ezin dira zuzenean alderatu ezagutzaren datuak eta kaleko neurketa —areago,
|
bertan
bizi ez direnen jarduna ere jasotzen da udalerriko neurketan, udalerriko kaleetan baldin badabiltza— Bi: baldintza soziolinguistikoek eta kaleko arau sozialek euskarara eramaten dutela herritarren jarduna, eta erabilera tasa handia izatea ekartzen duela horrek.
|
|
|
• Auzo berriek pisu espezifiko handia dute hiriko argazki demografikoan. Salburua, Zabalgana eta Lakua auzoek osatzen duten zonaldea kontuan hartuz gero, esate baterako,
|
bertan
bizi da Gasteizko populazioaren% 39.
|
|
|
Atzerritar horiek bi motatakoak izan daitezke nagusiki. Batetik, jatorri etorkinekoak; hau da, beraiek edo beren familiakoak atzerrian jaioak, eta honezkero
|
bertan
bizi eta euskal herritarrak izan daitezkeenak. Bestetik, kanpoko bisitariak ditugu, turistak bereziki, denbora tarte mugatua gure artean ematen dutenak.
|
|
2023
|
|
|
Interakzio horietan landareak egon edo landatu ohi ziren lekuak markatzen ziren, eta aldi berean eraiki edo berreraiki hiztunen, komunitateko, familiako pasarteak. Komunikazioa eta etengabeko ikaskuntza izan ziren nagusi garai hartan, eta ikasi genuen espazio haiek eta
|
bertan
bizi zen jendea onartzen. Familiako kide hurbilek zekizkiten jakintzak ezagutzeko balio izan zuten hainbatetan interakzio haiek.
|