|
2023
|
|
|
Zergatik eginen dute hautu kontziente hori? Hori egiteko motibazioa, nahia dutelako eta hori egitean ongi sentitu direlako; izan ere,
|
behar
dutena behar dutena topatu baitute.
|
|
|
Zergatik eginen dute hautu kontziente hori? Hori egiteko motibazioa, nahia dutelako eta hori egitean ongi sentitu direlako; izan ere, behar dutena
|
behar
dutena topatu baitute.
|
|
|
Ahalegin hori elikatu
|
behar
dugu, gozagarri bilakatu behar dugu.
|
|
|
Ahalegin hori elikatu behar dugu, gozagarri bilakatu
|
behar
dugu.
|
|
|
• Motibazio pragmatikoa: euskarak balio
|
behar
du bizitzako funtzioak betetzeko, gozokiak erosteko, kalean ligatzeko eta lanpostu bat eskuratzeko, eta horretarako, hiztunak erregistro horiek eskuratu behar ditu. Larunblairen kasuan indarra jarriko dugu gaztetxoak erregistro informal horietan trebatzeko eta hezitzaileak formazioaren bidez bide profesionalean prestatzeko.
|
|
|
• Motibazio pragmatikoa: euskarak balio behar du bizitzako funtzioak betetzeko, gozokiak erosteko, kalean ligatzeko eta lanpostu bat eskuratzeko, eta horretarako, hiztunak erregistro horiek eskuratu
|
behar
ditu. Larunblairen kasuan indarra jarriko dugu gaztetxoak erregistro informal horietan trebatzeko eta hezitzaileak formazioaren bidez bide profesionalean prestatzeko.
|
|
|
ikasleek erdaraz egiten dute beren artean. Egia aitortu
|
behar
badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena.
|
|
|
Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... dugunaren esku, goiko instantzietan eta politika gorenean egiten eta gertatzen denarenean baizik. Hori ere jakin
|
behar
dugu, ez diezaiogun geure buruari gehiegizko espektatiba baten erronkarik sor.
|
|
|
Nola burutu? Baina, jarrera matxistak mugatzen ditugu, aurre egiten diegu, saiatzen gara lantzen,
|
behar
duen arreta jartzen, onargarria ez dela argi dugulako. Eta berriro itzultzen naiz artikulu honetan hari bilakatu den gogoeta nagusira, zergatik ez zaio ikastetxeetan arazo honi behar bezalako garrantzia ematen?...
|
|
|
Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari? Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu
|
behar
dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan behar duela ikastetxe guztietan.
|
|
|
Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik. Ez dugula onartuko hori abstraktuan uzten dut, tokian tokiko erabakiak, proposamenak eta abar hartu direlako, bistan dena, baina hemen argi utzi nahiko nuke euskararen erabilerak (edo erabileraren auziak) helburu estrategikoa izan
|
behar
duela ikastetxe guztietan. Motibazio alderdiak landuz, noski, soziopolitikoak ere bai, jada aipatu dudan bezala, baina ez hori bakarrik.
|
|
|
Denak gara erantzule, arduradun, eredu. Denek jarri
|
behar
dugu arreta ikasleen euskararen erabileran, eta nagusiki, ikasleen euskararen kalitatean. Euskara ongi ikastea ezin da bakarrik euskara irakaslearen esku egon, euskara ezin delako izan ikasgai hutsa.
|
|
|
beharbada utzi behar diogu hainbeste zuzentzeari, dosi egokiak bilatuz, eta adierazkortasunari garrantzia eman. Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko
|
behar
duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat handiagoz egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan. Ez dezagun ahaztu hizkuntza eta afektua oso estuki eta hertsiki lotutako gauzak direla, eta jar dezagun hor arreta, ardatza, helburua.
|
|
|
Koaderno txukunak, lerro zuzenak, letra zainduak, mantxarik gabeko orriak: letra jakin bat trazatzerakoan eskuak egin
|
behar
zuen mugimendua menderatu, lumaren puntak egin beharreko indarra neurtu, hurrengo letrarekin lotu...
|
|
|
Hitzaren presentziari dagokionez, hitza irakaslearena da, nagusiki, gela barruan. Ikasleek gero eta gutxiago izaten dute ahozkotasuna sendotzeko aukera, ez dute beren artean debate formalik izaten demagun klimaren aldaketaz, ez dute poema bat buruz ikasi eta hura errezitatzen (Oi, lur, oi ene lur...), apenas antzezten duten antzerki pieza laburren bat, ez dute lagunen aurrean honetaz edo hartaz mintzatzeko ohiturarik, eta inoiz egin
|
behar
dutenean lotsatu egiten dira...
|
|
|
Nagusitzen ari zaie, ari zaigu gaztelaniaren musika, eta badator badator ingelesarena: berez letraren bidelagun leiala izan
|
behar
luke, letren arteko harremana sintonizatzen duen intonazio propioa, baina jardun euskarazkoari gero eta gutxiago entzuten zaio hizkuntzak berezkoa duen aire propioa. Euskararena ez den musika entzuten zaio, gero eta sarriago, hainbat esatari eta aktoreri, hainbat irakasle xumeri bezala hainbat katedratikori.
|
|
|
Hizkuntza hegemonikoen bainuontzian pentsatu ordez, agian dutxaren aldeko apustu ekologikoa egin
|
behar
genuke, ura eta energia kalkulatu. Ezin dugu euskara irakatsi gizartea elebakarra balitz bezala, Salamancan gaztelania irakasten duten modu berean.
|
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta nola landu
|
behar
dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
|
Pertsuasioa norberaren ikuspuntua gailentzea bada, arrakasta izateko tresna onak eta zorrotzak
|
behar
ditugu, lortu nahi ditugun ondorioak lortuko baditugu. Beraz, komunikazio baliabideak garrantzitsuak dira hiztunarentzat, esan bezala, jokoan ez baitago eduki baten igorpena soilik, jokoan eraiki nahi ditugun gizarte harremanak baitaude.
|
|
|
|
Behar
dugun tresna zorrotza hizkuntza da, jakina, ahozko hizkuntza baliabideak, zehazki, gizarte harremanak eraikitzeko hartu eman gehien gehienak ahozkotasunean oinarritzen direlako1 Beraz, adierazkortasuna, umorea, ironia, esaerak, metaforak, hitz jolasak eta abar komunikazioren arrakastarako, hau da, gure sare pertsonaletan nor izateko lanabesak dira. Joxerra Garziak honela dio diskurtsoaren formulazio egokia lantzeko azalpen mamitsuan:
|
|
|
2 Baliabide poetikoak zer diren hobeki ulertzeko, Garziak Koldo Izagirreren definizioa erabili zuen: " Hizkuntzaren funtzionaltasun osoa
|
behar
dugu. Hizkera pedagogikoari hizkera poetikoa kontrajartzen diogu, hau da, hizkuntzaren posibilitate guztien hitz egitea." (Garzia, 2008:
|
|
|
189). Mezua igorlearen eta entzulearen artean sortzen dute eta kanala, erregistroa eta gainerakoak negoziatu eta adostu
|
behar
dituzte, komunikazioa arrakastatsua izan dadin. Horregatik mezua eraikitzen duten eragileen arteko gaitasun erlatiboa ere
|
|
|
Beraz, erabilera areagotu nahi badugu, lortu
|
behar
dugu hiztun elebidunen gaitasun erlatiboek (pertsonala eta pertsonen artekoa) euskararen alde egin dezaten eta, hori posible ez den bitartean, hiztunek prozesu hauen kontzientzia izan dezaten, joeren kontra joateko indarra (motibazioa) bildu eta eraldaketan eragile izan daitezen.
|
|
|
37). egoera mota bakoitzak komunikatzeko erregistro8 ezberdina eskatzen duela. Beraz, esan daiteke hizkuntza batean gaitasun nahikoa izatea badela hiztunak komunikazio egoera guztietan egoki eta erraz komunikatzeko gaitasuna izatea; hau da,
|
behar
dituen erregistro guztiak dituen errepertorioaren jabe izatea (karta guztiak dituen karta sorta edukitzea) eta, behar izanez gero, erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea, inguruko hiztunekin adostua9.
|
|
|
Bien arteko oreka ez dagoenean oreka berreskuratuko da jarrerak aldatuz: " jendeak bere burua zuritzeko
|
behar
duena sinesten du". (Apodaka, 2004:
|
|
|
Beraz, euskaraz komunikatzeko baliabide nahikorik ez duen hiztunak bi bide hauetako bat aukeratu
|
behar
du: euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza erabiliz eta euskara bazterrean utziz.
|
|
|
(hau da, gu ez bezalako hiztunekin enpatia sortzea). Hortaz, betiko desagerrarazi
|
behar
ditugu euskara ez erabiltzeagatik botatako mespretxuzko iruzkinak, askotan gazteen identitatearen kontra jotzen dutenak. Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio egoeran ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik.
|
|
|
Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio egoeran ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik. Jarreretan aldaketa gertatzeko, subjektuak kontrola eta erabakimena nabaritu
|
behar
ditu; izan ere, kanpoko presioa handitzen denean, jarrera aldaketa murrizten da (Apodaka, 2004: 165).
|
|
|
— Gazteekin egin
|
behar
dugun lanari koherentzia emateko ezinbestekoa da hizkuntza komunitate osoak behar bezala erantzutea. Nahiz eta gazteek euskararen egoera gutxitua ulertu, haien erabilera ezin da simulakro hutsa izan eta euskara erabiltzeak gero eta zentzu handiagoa izan behar du gertuko komunitatean eta gizartean, orokorrean.
|
|
|
— Gazteekin egin behar dugun lanari koherentzia emateko ezinbestekoa da hizkuntza komunitate osoak behar bezala erantzutea. Nahiz eta gazteek euskararen egoera gutxitua ulertu, haien erabilera ezin da simulakro hutsa izan eta euskara erabiltzeak gero eta zentzu handiagoa izan
|
behar
du gertuko komunitatean eta gizartean, orokorrean. Horretan aurrera egiteko:
|
|
|
• Kulturak munduan kokatzeko ematen dituen koordenatuak
|
behar
ditu gazteak (hiztunak), izan ere, gizakiak kulturak (zentzu zabalean ulertuta: tradizioa, kultur garaikidea eta gizartea interpretatzeko arauak) emandako sinboloen bidez eraikitzen du bere ingurunea," zentzua" edo esanahia eman nahian19 Euskaraz sortutako kulturak gazteei ez badie ezer gehigarria eskaintzen bertan gelditzeko, (gauza bera dutelako hobeki menperatzen duten beste hizkuntza batean), alferrikakoa izan daiteke gainerako lan guztia.
|
|
|
tradizioa, kultur garaikidea eta gizartea interpretatzeko arauak) emandako sinboloen bidez eraikitzen du bere ingurunea," zentzua" edo esanahia eman nahian19 Euskaraz sortutako kulturak gazteei ez badie ezer gehigarria eskaintzen bertan gelditzeko, (gauza bera dutelako hobeki menperatzen duten beste hizkuntza batean), alferrikakoa izan daiteke gainerako lan guztia. Beraz, ziurtatu
|
behar
dugu euskaraz (eta euskaratik, jakina) gero eta erreferente eta eduki gehiago aurkituko dituztela.
|
|
|
DENOK IZAN
|
BEHAR
DUGU HIZKUNTZA IRAKASLE
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle hauen artean, ahozko gaitasunak egin du behera nabarmen. Familia tipologia ere aldatu zaigu azken urteotan.
|
|
|
Oraintsu arte, munduan zehar sortutako kultur ekoizpenak eskuratzeko bideak urriagoak ziren, eta, egun, jendarteak esku eskura du mundu osoan entzuterik gehin daukaten kultur adierazpenetarako sarbidea. Euskal kulturak ur handi horietan ere eutsi egin behar dio, kultura eta hizkuntza nagusien artean bere lekua egin
|
behar
du, eta horrek euskal kulturarekiko atxikimendua eta kontzientzia bizi bizi izatea eskatzen du.
|
|
|
Gure irakas hizkuntza minorizatutako edo gutxitutako hizkuntza dela kontuan hartzen badugu, egunerokoan dugun jarduteko moduaren gaineko hausnarketa egin beharrean gaude. Hizkuntzaren dimentsioak irakaskuntzan duen garrantziaz hausnarketa sakona egin
|
behar
dugu, bistaratu egin behar dira hizkuntzaren erabilerarekin nolabaiteko lotura duten alderdiak, eta, elkarlanean arituz, irakasle taldean orpoz orpo lan egiteari ekin beharrean gaude.
|
|
|
Hortaz, gela barruan ari garela, sarri askotan jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan
|
behar
du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu behar ditugu testu konplexuak modu sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak modu sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Hortaz, gela barruan ari garela, sarri askotan jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan behar du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu
|
behar
ditugu testu konplexuak modu sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak modu sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle 50 kognizioa eskuratzeko beharrezkoa duen hizkera akademikoa gara dezan. Azken finean, hizkuntza esperientzia berri bakoitzak aberastu egiten du hiztunaren hizkuntza gaitasun orokorra, eta esperientzia horien bitartez hiztunen hizkuntza errepertorioei forma ematen zaie.
|
|
|
ekintzan eta erabileran oinarritutako ikuspegia da lehenesten duguna. Zeharka bada ere, EEEBn aipatzen den ikuspegi honen arabera, ikasleak, jada, gizarte eragileak dira; hau da, egoera jakin batzuetan ingurune espezifiko eta jarduera arlo zehatz batean, zeregin jakin batzuk —ez soilik hizkuntzarekin lotuak— bete
|
behar
dituzten gizarteko kideak9 Testuinguru sozialetan eragiten duten gizarteko kideak dira, beraz, eta ikasgela bera ere testuinguru sozial bat den heinean, egungo ikasgaiak praktika komunitateen edota ezagutza komunitateen pareko izango lirateke (matematikarien, fisikarien, hizkuntzalarien edota historialarien praktika komunitateak, esaterako). Horren ildotik, jada ez ginateke etorkizuneko herritarrak soilik hezten arituko, baizik eta dagoeneko beste ikaskide/ gizarte eragile batzuekin elkarreraginean, helburu partekatu bat lortu nahian, elkarri eragiten diharduten pertsonak hezten arituko ginateke.
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle 52 jomuga. Era berean, eskura izango ditu zenbait euskarri edo material, eta baita egoerari erantzuteko baldintza jakin batzuk ere.
|
|
|
Testuinguruan jarritako egoerak ebazteko bidean, informazioa ikuspegi kritikoz aztertzen erakutsi behar zaie ikasleei: informazioaren benetakotasuna eta fidagarritasuna aztertzen eta ebaluatzen trebatu
|
behar
ditugu (berariaz landu beharreko alderdia dugu azken hori, egun eskura dugun gehiegizko informazioa kontuan hartuz gero), horretarako, ulermen sakonagora iristeko bitartekoak landuz (informazioa eta iritzia bereizten, helburu jakin baten arabera informazioa eskuratzen, testuak edota irudikapen grafikoak edo sinbolikoak interpretatzen trebatzea, esaterako). Betiere ekoizpen jakin bati begira jorratu beharreko alderdiak lirateke, ulermena eta ekoizpena txanpon beraren aurkia eta ifrentzua direla aintzat hartuta.
|
|
|
Hizketa molde hori lortzeko, baina, elkarrekintza bera diseinatu beharra aldarrikatu dute biek ala biek. Gurean berebiziko garrantzia duen alderdia da elkarreraginarena, une horiek baliatu
|
behar
baititugu ikasleak euskaraz ezagutzak eraikitzen eta partekatzen trebatzeko. Gelan sortzen zaizkigun berdinen arteko elkarreraginezko egoerak euskaratik sortuak izatea ezinbestekoa da; une horiek baliatu genituzke
|
|
|
Ildo horretatik, ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko ezinbestean testuak ekoiztu
|
behar
ditugula aintzat hartuta, bizitzako eremu eta egoera desberdinetan erabili ohi diren testuak ekoizten trebatu behar ditugu ikasleak.
|
|
|
Ildo horretatik, ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko ezinbestean testuak ekoiztu behar ditugula aintzat hartuta, bizitzako eremu eta egoera desberdinetan erabili ohi diren testuak ekoizten trebatu
|
behar
ditugu ikasleak.
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle 56
|
|
|
Era berean, Hizkuntzen Trataera Bateratuari ere berebiziko ekarpena egin dio Bronckarten ikuspegiak; izan ere, ikasleak hizkuntza batean landutakoa beste hizkuntza batean erabiltzeko bidean ezinbestekoa den kontzientzia metalinguistikoa garatzeko aukera ematen baitu. Aipatu berri ditugun geruza bakoitzean erabili beharreko hizkuntza baliabideak hizkuntza desberdinetan nola baliatzen diren hausnartu
|
behar
du ikasleak. Ildo horretatik, ikasleak akatsak egingo dituela aurreikusi behar dugu; ikasketarako abiapuntu izango dituen akatsak, hain justu.
|
|
|
Aipatu berri ditugun geruza bakoitzean erabili beharreko hizkuntza baliabideak hizkuntza desberdinetan nola baliatzen diren hausnartu behar du ikasleak. Ildo horretatik, ikasleak akatsak egingo dituela aurreikusi
|
behar
dugu; ikasketarako abiapuntu izango dituen akatsak, hain justu. Ikasleak bere hizkuntza errepertorioa arakatuz eta egindako akatsaren gaineko hausnarketa eginez garatuko du hizkuntzen arteko elkarreraginari etekina ateratzeko beharrezko kontzientzia metalinguistikoa, baina lan horretan gidari aritu behar dugu irakasleok.
|
|
|
Ildo horretatik, ikasleak akatsak egingo dituela aurreikusi behar dugu; ikasketarako abiapuntu izango dituen akatsak, hain justu. Ikasleak bere hizkuntza errepertorioa arakatuz eta egindako akatsaren gaineko hausnarketa eginez garatuko du hizkuntzen arteko elkarreraginari etekina ateratzeko beharrezko kontzientzia metalinguistikoa, baina lan horretan gidari aritu
|
behar
dugu irakasleok. Irakasleok hausnarketaren eta kontrastearen bidez hizkuntzen arteko azaleko zein sakoneko loturak egiten trebatu behar ditugu ikasleak, lanketa horren bitartez aberastuko baitute euren hizkuntza errepertorioa, eta, ondorioz, modu horretan lan eginda garatuko baitute ikaskuntzan aurrera egiteko hizkera akademikoa.
|
|
|
Ikasleak bere hizkuntza errepertorioa arakatuz eta egindako akatsaren gaineko hausnarketa eginez garatuko du hizkuntzen arteko elkarreraginari etekina ateratzeko beharrezko kontzientzia metalinguistikoa, baina lan horretan gidari aritu behar dugu irakasleok. Irakasleok hausnarketaren eta kontrastearen bidez hizkuntzen arteko azaleko zein sakoneko loturak egiten trebatu
|
behar
ditugu ikasleak, lanketa horren bitartez aberastuko baitute euren hizkuntza errepertorioa, eta, ondorioz, modu horretan lan eginda garatuko baitute ikaskuntzan aurrera egiteko hizkera akademikoa.
|
|
|
Ikaskuntza ibilbidean, tarteka, landutako helburuei buruzko hausnarketa egitea komeni da; ikasleak edozein momentutan jakin
|
behar
du zer egin duen eta zertarako egin duen, hots, ikaskuntza sakonagoa deritzona eskuratzea, ezinezkoa izango baita, baldin eta ikasleak zentzurik ikusten ez badio lantzen ari den horri. Hausnarketa edota autorregulaziorako une horietan hizkuntza alderdiei erreparatzea ere ezinbesteko lanketa izango dugu, une horietan garatuko baitu ikasleak bere hizkuntza errepertorioa aberasten lagunduko dion hausnarketa metalinguistikoa.
|
|
|
5 Ondorioa: denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle
|
|
|
Artikulu honetan jorratutako ikuspegiak irakaslearen egiteko moduetan aldaketak dakartzala adierazi dugu. Hizkuntzetako irakasleek eta gainerako diziplinetako irakasleek gizartean ohikoak diren praktika komunitateetako egiteko moduak kontuan hartuta eta elkarlanean arituz jokatu
|
behar
dugu gure eguneroko jarduna planifikatzeko garaian. Jakintza arlo guztietan Euskal Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke.
|
|
|
Hortaz, ahalegin handiagoa eskatzen dio egoera horrek eskolari: gizarte esparru guztietan euskaraz aritzeko pertsonak hezi
|
behar
ditugu, esparru horietan eraginkortasunez aritzeko hizkuntza gaitasuna duten gizarte eragileak, hain justu. Horrek guztiak, halabeharrez, hezkuntza soziolinguistikoaren
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle 58 beharra azpimarratzera garamatza. Ikasleek, irakasleek eta familiek jakin behar dute hezkuntza ibilbidea euskaraz egiteak zein helburu dituen jomuga, eta zer nolako onurak dakarzkion egoera gutxituan dugun hizkuntzari eta gizarte kohesioari, oro har.
|
|
|
Denok izan behar dugu hizkuntza irakasle 58 beharra azpimarratzera garamatza. Ikasleek, irakasleek eta familiek jakin
|
behar
dute hezkuntza ibilbidea euskaraz egiteak zein helburu dituen jomuga, eta zer nolako onurak dakarzkion egoera gutxituan dugun hizkuntzari eta gizarte kohesioari, oro har.
|
|
|
Horrela jokatuta baizik ez dugu lortuko ikasleek gizartean eraginkortasunez eta behar besteko bizitasunez euskaraz aritzeko gaitasuna izatea. Denok izan
|
behar
dugu, beraz, hizkuntza irakasle.
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzean ikasleen irteera profilak zein izan
|
behar
duen zehazte aldera, zenbait kontu argitu genituzke, bereziki, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunean ikasleek erdietsi behar duten gaitasun mailari dagokionez. Gehienon buruetan bueltaka dabilen Europako Markoa kontuan hartuta, B2 maila3 erdietsi lukete ereduko ikasleek euskara hizkuntzan.
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzean ikasleen irteera profilak zein izan behar duen zehazte aldera, zenbait kontu argitu genituzke, bereziki, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunean ikasleek erdietsi
|
behar
duten gaitasun mailari dagokionez. Gehienon buruetan bueltaka dabilen Europako Markoa kontuan hartuta, B2 maila3 erdietsi lukete ereduko ikasleek euskara hizkuntzan.
|
|
|
— A ikasleak: ahozkoan (hitz egitean) maila ona du, C1, elkarreraginean, batez ere (erregistro ez formala ere baduela, edo erregistro mota horretan arin moldatzen dela, estutasunik gabe, apika); hizkuntza akademikoan badu oraindik formaltasuna lortzeko tartea; ahozko komunikazio gaitasunari begira, ikasle honek erregistro formala/ eskolakoa landu
|
behar
du, B2tik C1era, elkarreraginezkoan atzera egin gabe (C1). Idatzian, irakurriaren eta ahozko formalaren ulermenean ere badu tartea hobetzeko, eta ikasketekin/ maila akademikoarekin batera hobetuko duela bermatuko zaio, B2tik C1era (adibidez:
|
|
|
Hortaz, aipatutako konstruktoaren arabera esaten denean ikasle batek hizkuntzan B2 maila duela, gehienok ulertzen dugu maila hori duela trebezia guztietan. Baina argi eta garbi esan genuke ez duela zergatik horrela izan behar, eta, horregatik, zehaztasun handiagoa
|
behar
dugu ikasleen euskara mailari buruzko emaitzak ebaluatzeko eta hobetzeko garaian.
|
|
|
Bidenabar, zehaztasun handiagoa izatea irteera profilari eragiten dioten hutsuneak neurriz eta garaiz konpentsatzeko lagungarri izango zaigu. Adibidez, euskaraz eroso aritzeko, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunetan (PAOKT) ikasleen irteera profilak B2 edo hortik gorakoa izan lukeela esatea ez da astakeria, trebetasun horretan B2 C1 mailak adin horretako ikasleen arteko komunikazio beharrak ase
|
behar
dituelako: hizkuntzaren adierazkortasuna, ñabardurak egiteko gaitasuna, jarioa, ironia adierazteko gaitasuna, barre eragiteko gaitasuna, modalizazioa egitekoa, hitz jokoak sortzeko gaitasuna, arintasuna7.
|
|
|
Helburuari dagokionez, ikasleen irteera profilaren zehaztapena behar da. Metodologiari erreparatzen badiogu, ikasleak hizketan paratzen dituen metodoak
|
behar
ditugu eta hizketan irakasteko baliabide didaktikoak, eta, ebaluazioari dagokionez, ikasleen eskola ibilbidean ahozko komunikazio gaitasunaren zein mugarri paratuko ditugun adieraztea.
|
|
|
Bertan definitzen da zer den IHP: " 2 Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua hezkuntza proiektuaren garapena da hizkuntzaren alorrean, eta ikastetxeko planifikazio dokumentuekin eta curriculum zehaztapenekin bat etorri
|
behar
du". konpetentziak11 lantzen dituzte, hizkuntzak modu integratuan eta koordinatuan irakasten dituzte, ahozkoa lantzeko irakasleek erabiliko dituzten keinu didaktikoak zehazten dituzte, eta baita ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna noiz eta nola ebaluatuko den ere.
|
|
|
• Ikasleen ahozko ekoizpenen denbora. Esan dugu ikasle bakoitzak gutxienez bere aurreko testua eta ondoko testua izan dezan lortu
|
behar
dugula. Baina ekoizpenaren denbora erabakitzea ere garrantzitsua da.
|
|
|
Testu generoak ere baldintzatuko du hizketaldiaren luzera, ez baita gauza bera hainbat parte hartze dituen elkarreragin bat, edo azalpen bat, edo ipuin baten kontaketa. Edozein kasutan kontuan hartu
|
behar
duguna da ikasle guztiek hitz eginen dutela eta denbora orekatua izanen dela sekuentzietan (berdin berdina ez bada ere).
|
|
|
• SDaren iraupena desberdina izan daiteke mailaren arabera eta helburu komunikatiboaren arabera, baina orientabide eta muga batzuk paratzea komeni da; halaxe planteatu dute Genevako Eskolan12 eta halaxe ikusi dugu guk ere jasotako balorazioetan. Batetik, zailagoa da ikasleen motibazioa mantentzea SD luzeegietan; bestetik, gutxieneko iraupena
|
behar
dugu ikasleen ondoko testuetan hobekuntzak antzemateko. Irakasleek sarritan aipatzen dute, SDaren iraupena luzatzeko arrazoi gisa, ahozkoaren baliabideak eta edukiak behar den bezala lantzeko denbora gutxi izan dutela, eta arrazoi dute neurri batean, baina horren aurrean zenbait irizpide didaktiko gogoratu behar dira:
|
|
|
Irakasleek sarritan aipatzen dute, SDaren iraupena luzatzeko arrazoi gisa, ahozkoaren baliabideak eta edukiak behar den bezala lantzeko denbora gutxi izan dutela, eta arrazoi dute neurri batean, baina horren aurrean zenbait irizpide didaktiko gogoratu behar dira: sekuentzia batean baliabide gehiegi lantzea ez da gomendagarria, SDen lanketak ziklikoa izan
|
behar
du, eta landutakoa soilik ebaluatu behar da.
|
|
|
Aurpegiaren atalak ezagutu eta izendatu. Erabili
|
behar
dituzten hitzak: begiak, ahoa, ilea, sudurra, azala, bekainak, betaurrekoak.
|
|
|
Sarrera: pertsonaiak, lekua,
|
behar
dutena (mendia, Istorioa hartzaileen deskribapenak... pozik...) erabiltzea. ezagutzei egokitzea.
|
|
|
Elkarreraginerako eta talde lanerako
|
behar
dituzten hizkuntza baliabideak: • Iritzia adierazteko eta argudiatzeko hizkuntza baliabideak (arrazoiak emateko):
|
|
|
Elkarreraginerako eta talde lanerako
|
behar
dituzten hizkuntza baliabideak:
|
|
|
EGOERA: DBH 3ko ikasleek etorkizunerako erabaki akademikoak hartzen hasi
|
behar
dute (ibilbideak...); bide hori dagoeneko 4 mailako ikasleek hasia dutenez, 3 mailakoei laguntzea da asmoa, horretarako gaur egun dauden aukerak azalduko dizkiete, norberaren profilaren arabera aholkuak emanez.
|
|
|
Ikaslearen ekoizpena baloratzeko garaian prozesuan parte hartzen duten eragile guztiek hitza baldin badute, eragile horiek ahozko ebaluazioa idatzizko parametroetatik urrundu eta ahozkoaren ezaugarriak kontuan hartzeko trebezia izan
|
behar
dute, Larringan eta Idiazabalek (2008) diotena jarraituz. Hortaz, ahozkoaren ebaluazioan propio trebatu behar dira.
|
|
|
Hortaz, ikasleen ekoizpenean ez da dena ebaluatuko (neurriko ebaluazioa eta progresioa), landu dena baizik. Horrek esan nahi du ebaluazioak neurrikoa izan
|
behar
duela eta, ahal dela, progresio bat erakutsi behar duela. Ikaslearen ebaluazioan, lehenengo ongi egindakoak adieraziko dira eta hobetu beharrekoak ondoren, ongi egindakotik abiatzeak ikasleen motibazioan eragiten baitu.
|
|
|
Hortaz, ikasleen ekoizpenean ez da dena ebaluatuko (neurriko ebaluazioa eta progresioa), landu dena baizik. Horrek esan nahi du ebaluazioak neurrikoa izan behar duela eta, ahal dela, progresio bat erakutsi
|
behar
duela. Ikaslearen ebaluazioan, lehenengo ongi egindakoak adieraziko dira eta hobetu beharrekoak ondoren, ongi egindakotik abiatzeak ikasleen motibazioan eragiten baitu.
|
|
|
Oinarri teorikoek zein curriculum eskakizunek garbi jasotzen dute ahozkoak ikaseta irakas objektua izan
|
behar
duela, beraz, propio irakatsi behar dela, horrek dituen ondorio guztiekin: programazioan, ahozkoaren progresioan, ikasleen irteera profilean, irakasleen prestakuntzan, irakasleen rolean.
|
|
|
Bidenabar, komunikazio gaitasunean, ikasleen ahozko gaitasunari dagokion irteera profila ahalik eta gehien zehazteari lehentasuna eman litzaioke, horretarako adibide eta ereduak sortuz. Pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunen bereizketa kontuan hartu denean, argi samar geratu da eskolak ahozkoaren mota desberdinak landu
|
behar
dituela. Ahozkoa lantzeko baliabideak egon badaudela ere ezin ukatu, baina betiere, sistematizazioa, planifikazioa eta progresioa hobetsi behar dira, eta, hortaz, beharrezkoa da sekuentzia didaktikoak gelaratzea ikasturtero eta baita ahozkoa lantzeko jarduera solteak maiz maiz burutzea ere.
|
|
|
Denok izan
|
behar
dugu hizkuntza irakasle 48 baizik eta curriculumeko ikasgai guztietan duen eragina kontuan hartuta. Gomendio horrek jasota dakarrenaren arabera, hizkuntzaren dimentsioa aintzat hartu litzateke honako alor hauetan:
|
|
|
Gomendio horrek jasota dakarrenaren arabera, hizkuntzaren dimentsioa aintzat hartu litzateke honako alor hauetan: ikasmaterialetan, irakasleen prestakuntzan, irakaskuntzan hizkuntzaren dimentsioak duen garrantzia azpimarratzen duten dokumentuen sorkuntzan eta alderdi hauek guztiek ebaluazioan izan
|
behar
duten trataeran.
|