|
2005
|
|
|
Lehentaldeadela ta, hitzmarkatuenarteanmaileguaskobadituguere (zaharrakzeinberriak), maileguguztiakezdiramarkatuak.Hitz mailegatu askoazentueraorokorrari egokituzaizkio.Hainzuzen, maileguakazentuatzekoosoegokitzapen arauzehatzakaurkituohiditugutokiantokikohizkeretan.Kasu aipagarribezala, Bizkaikoiparraldekohizkeretan eroatzizkidun maileguakbimodudesberdinetanegokitzendira, esannahia' egileaedoontzia, lekuaden.Beraz, frutérue fruta ontziamarkatuaetafruterué' markatugabea (etaazentugabea, cf.fruteruedá) 2 desberditzendira azentuerarenbidez, nahizetaerdarazbihitzhauekguztizhomonimoakizan (hurrengohizkerahauetanbehintzategitendaazentuzko bereizkuntzahau: Gatika, Gernika, Lekeitio, Ondarroa, Markina, Mallabia). Edozeinkasutan, azentuera markatua daukaten hitz
|
batzuk
oso mailegu zaharrak dira. Adibidez, markatuenarteanhurrengoakaurkituohidiramendebaldekohizkeretan: denpora (< lat.tempora), domeka (< lat.dominica), kipula (< lat. caepulla), puxikauessic (< lat.a), alkondaraal qandura (< gazt.zah.
|
|
|
frogatzensaiatunaizenez. Azentusistemahonetanatzizkibatzuekazentuera markatuaeragitendute.Deklinabidean, hurrengo formekdaukateazentu markatua: pluralarenformaguztiak (adib.gizónari' gizoneiazentuduna vs. gizonarí gizonari', azentugabea), soziatiboa (gizonágaz), etaablatiboa (basótik, cf.basorá). Hizkera
|
batzuetan
benefaktiboa eremarkatuada.
|
|
|
Izkribaño
|
batzuen
omen da ustea, Eskuarak erdaratik duela bastea, Gaizoak! iduri du borrek erraitea:
|
|
|
Bainan, dirudienez, Sarara igorrikako kantua jadanik idatzia izan zen; aldaketa
|
batzuk
eginik, agertu zen osoki eztitua, kenduz bertso garratz batzuk hala nola
|
|
|
Bainan, dirudienez, Sarara igorrikako kantua jadanik idatzia izan zen; aldaketa batzuk eginik, agertu zen osoki eztitua, kenduz bertso garratz
|
batzuk
hala nola
|
|
|
Ez da euskaldun fededuna aldatuko, jende zuhurra egonen da fermu bere sinestean. Ironiaz beterik azken neurtitzak gutiesten du gaitz berria bai jendeetan ergel
|
batzuk
bakarrik dira joak eta bai herrian, han hemenka diolarik.
|
|
|
Bada aitzinagoko kantu bat, titulu berekoa, Eskualduna astekarian ager tu dena berant, 1893ko urriaren 6an, Azpeitian aurkeztutakoa baino zaharragoa dudarik gabe. Beti bezala badira bien arteko aldaketak, bainan arrakasta handia ukanen duen bertsoa jadanik hor dago bere osotasunean bertze
|
batzuk
bezala. Falta dena da errepika, Azpeitian agertuko dena:
|
|
|
Horregatik, demografiaz, migrazioez eta egu neroko bizitzan garatu ziren zibilizazio material guztiak ondo deskribatu zituen eta bere bilakaera azaldu. Euskal Herri ia osoa (Enkarterria eta Tutera izan ezik) eta kasu
|
batzuetan
inguruko lurrraldeak (Biarnoa) hartzen zituen aztergai. Garaiko lan historiko garrantzitsuena izan zen ezbairik gabe, gure artean gutxi ezagutu eta landu dena, tamalez.
|
|
|
Aipatzeko da I. Gurrutxagaren lana eta saia kera interpretatibo gisa R. Aldasororena.2222 Gurrutxagak hainbat artikulu zorrotz idatzi zituen, eta beste
|
batzuen artean
aipatuko nuke Las guerras carlistas en el siglo XIX y su significación en la Historia Vasca, 150 añosdel Convenio de Bergara y de la ley del 25 X J. Agirreazkuenaga eta J.R. Urquijo (ed.), Gasteiz, 1990, 105 136.ALDASORO, R., Las guerras civiles y el concepto de libertad en la Historia Contemporánea del País Vasco, 1946.46EUSKAL HISTORIAN BARRENA, ETORKIZUNARI BEGIRAAzkenik, hegoaldean, lruñ... Historia ikertzeko profesionalizazio bidea irekitzen zen unibertsitateetan.
|
|
|
Saiakeraren maisutzat! aster nabarmenduko dute, agian.Dena dela, haren ikerlanak ezagutu ondoren nabari daiteke halako iker keta egiteko ibilbidea edo metodologia jakina. Baten
|
batzuen
ustez, J.C.B. k ez zuen metodorik. Eta beharbada egia da, metodo desberdinak erabili zitue lako eta bere bizitzan zehar bere ikuspegiak aldatu egin baitzituen.
|
|
|
Ezkutatu ere ez, ez balego bezala. Euskal Herriaren historian zehar, XVI. mendeaz geroztik berezitasun nagusienetakoa dugu, Batzar Nagusien inguruan, herrialde
|
batzuk
, nortasun politiko kolekti boa landu zutela eta 1877 arte iraun zuten mendebaleko hiru herrialdeetan eta XX. mendean berriz eratu dira. Foruen inguruko kultura politikoa aberatsa eta indartsua da.
|
|
|
Foruen inguruko kultura politikoa aberatsa eta indartsua da. Baina euskal historia ezin da horretara mugatu, historia nazionala denboraren igarobidean aldi bat baino ez delako.Tokian tokiko historia zehatzak, komunitate jakin
|
batzuena
indarberritu da. Enpresaren historiak, historia ekonomikoaren arloan, hutsune nagusia da.
|
|
|
Omenaldi liburu honetarako merezimendu osoa duen Txillardegik euskararen etorkizunerako oinarri oinarrizko lana egin du beti. Guk ere oinarrizko ideia
|
batzuk
ekarri nahi ditugu horren heldugabe dagoen Euskal Soziolinguistikaren eremura, Antiguako hizkuntzalari donostiarrak esanen lukeenez, euskararen endoglosiaren alorrera. Han hemenka bildu ditugun ezpalak dira, beste hizkuntza batzuetan gauzak egun zer nola gertatzen diren erakusten digutenak; nola edo hala, euskararen baitan gertatuko diratekeen aldaketa eta berrikuntzek ez lukete aurkeztuko ditugunetarik guztiz urrun ibili; gune arras euskaldun batzuetako salbuespenak salbuespen direla eta egun nagusi dabilen eredutik guztiz urrun gelditu diren hizkeren errealitatetik landa, hori da euskara berriari buruz dakigun apurrak oraingoz adierazten diguna.
|
|
|
Guk ere oinarrizko ideia batzuk ekarri nahi ditugu horren heldugabe dagoen Euskal Soziolinguistikaren eremura, Antiguako hizkuntzalari donostiarrak esanen lukeenez, euskararen endoglosiaren alorrera. Han hemenka bildu ditugun ezpalak dira, beste hizkuntza
|
batzuetan
gauzak egun zer nola gertatzen diren erakusten digutenak; nola edo hala, euskararen baitan gertatuko diratekeen aldaketa eta berrikuntzek ez lukete aurkeztuko ditugunetarik guztiz urrun ibili; gune arras euskaldun batzuetako salbuespenak salbuespen direla eta egun nagusi dabilen eredutik guztiz urrun gelditu diren hizkeren errealitatetik landa, hori da euskara berriari buruz dakigun apurrak orain...
|
|
|
Guk ere oinarrizko ideia batzuk ekarri nahi ditugu horren heldugabe dagoen Euskal Soziolinguistikaren eremura, Antiguako hizkuntzalari donostiarrak esanen lukeenez, euskararen endoglosiaren alorrera. Han hemenka bildu ditugun ezpalak dira, beste hizkuntza batzuetan gauzak egun zer nola gertatzen diren erakusten digutenak; nola edo hala, euskararen baitan gertatuko diratekeen aldaketa eta berrikuntzek ez lukete aurkeztuko ditugunetarik guztiz urrun ibili; gune arras euskaldun
|
batzuetako
salbuespenak salbuespen direla eta egun nagusi dabilen eredutik guztiz urrun gelditu diren hizkeren errealitatetik landa, hori da euskara berriari buruz dakigun apurrak oraingoz adierazten diguna.
|
|
|
oraintsuko lan
|
batzuen
berri ekarri da orain anikulura, baina 1999an idatzitakoa bera da funtsean dakarguna.
|
|
|
euskalkien arteko eragin diglosikoak: eredu estandarra eta folk hizkeren arteko adbergentzia edo goitik beherako eragin diglosikoa, hizkera baten barreneko berregituraketa, hizkuntza arau monozentrikoen eta plurizentrikoen konstelazioak, euskalkien erabilera eta prestijioa eta herriko hizkeraren alde azken urteotan Euskal Herriko hainbat eta hainbat bazterretan sumatzen den kemena, iritzi
|
batzuen
kasuan ikuspegi idilikoa izatera ere iristen dena. Dena den, garrantzi handiko gauza da auzi hau estetika hutsa ez dela jabetzea; azken batean, hizkuntzaren kalitaterik ezak eta haur anitzen euskaran sumatzen den gaitasun murritzak etxeko eta lagunarteko hizkerak jasan duen ahultzean bai tute jatorria eta guztiz loturik dago honekin guraso eta seme alaben arteko euskararen eten edota jauzia (cf.
|
|
|
besteetara egitenden jauzianoiztsu gertatzen den.Hein batezeuskararen berreskuratzearekinlotubehardaprozesuarenhasiera, bainanagusiki«literatura euskara» izenarekin jaiozeneuskarabatuarensorrera jotzendainflexio puntu nagusitzat.1968abainoleheneuskaraetxeanikasizutenek etaidatziz landuezzutenek, horiek,, herrieuskaraegitendute,
|
batzuek
hobeki, besteek makurrago, erdararatuago, mugatuago. 1968.arenondoren ikasiedo idatzizlandudutenek, horiek zakukonplexuagoa eratzen dute, etaportzentaianetaprestijioan berebiziko garrantziadute.
|
|
|
Euskarabatuaren aldeegoteaetaeuskalkienaldeereegoteagauzabatda etahorretan ezdago zalantzarik 68anhaur
|
batzuk
besterik ezginenontzat bederen.Garbiikustenezduguna, batuaezdirenhizkerak idazteko erearau bereziakfinkatzen hasibeharhorida.Estandarra ezdenalorhonetan, norberaknahiduen bezalaetasenakedointuizioak agintzen dion legezjarduteko aukeraedukitzeaikustendugubiderikegokiena. Zenbatidatzizkoereduikasi behar ote ditugu, bada, euskaldunok. Hiztunetaaldi berean filologo izan beharotedugueuskaldunguztiok, euskalkianidazteanzererabilieta zerez jakiteko. Dialektoak, erajasoan nahizlagunartekoan, berdinbaliodezake elkarrengana biltzekonolabesteetarikbereizteko, nonnola, noiznola: aurkakoapentsatzea hiztuna etataldeaetaberenezaugarriak aintzat hartu nahiez izateada.
|
|
|
...goarenosasunonalagunetaherrian«heti! > > egindenmintzoak polarizaziorako etabereizteko duen gaitasuna baliatuz, hainbat hizkerak gogor eusten ahaldiote beren berezko kolore lokalari oraingoz; eskualdeko nortasunari edotaherrikoari garrantziaemanohizaienalderdietan gertatzendirahorrelakoak.Norberarenherriko hizkeratik ereduberrietaestandarre (ta) raino, gainera, alde ederra dago leku
|
batzuetan
, bateko eta besteko hiztunek beren gizartekohartu emanenetaerreferentzienaraberaibilikodutenaedoezdutena.Honela, betikoherriko euskaraedo«mildlocaldialect> > izendatzendene tik«locallycolouredstandard> > delakoraino tartezabaleanhainbatetahainbat errealitatek etahizkerenartekokonstelazio bitxieklekuaizandezakete'. Hori da, guohartu orduko, egungoeuskararigertatzenarizaiona.
|
|
|
elkarrengandikgauregundaudenbainobakartuagoetaurrunago zeuden, hiri buruek etaindarhomogeneizatzaile handiekegunduten bainoindaretakultura hedadura murritzagoa zuten eta herrixkek aiseago garatzen zituzten berenezaugarri bereizgarriak etaerrazago eustenzieten hauexeialdameneko besteerkidego
|
batzuen
aitzinean; admnistrazioaberaezzegoenegunbezain garaturik.EuskalHerriaz kanpokoak zirenkultura hedadura motabatzuek Euskal Herriarenbarrenean egonzitekeen kultura batasunaetengabe arraitzenzuten.Ematendubanaketa, besteetariksaihestea, zatiketa, dibertsitatea, mikronortasuna... garaibateanaiseagogertazitezkeelaorainbaino.
|
|
|
Berendialektoa dagokion jatorrizkoeremuan aktiboki egitenduten hiztun
|
batzuek
, berena ezden beste batezagutzen edoulertzen duten unetik beretikhastenahaldirahizkuntza aldaketaren hazitzatetahizkerenarteko berdintzearenabiaburutzatjodaitezkeenmailazmailakobilakabideak; azken batean, berenaezdendialekto bateko partaide pasiboakdira.Ezduteerabilikoberenherrianauzoanikasitakoaldaeranabarmenetamarkaturik, beren hizkerakoerrepertorioanezdagoen fonemarik, bainagaiakedo testuingur...
|
|
|
Herrikoeuskarari dagozkion aldaera
|
batzuen
erabileraren iraupenaren edogaleraren eta bestealdaera batzuen interferentzienzurrunbilohorretan kokatu beharkodugubilakabidea.Ingurunebatzuetan herri euskarakoaldaerok txandakatzeradatozen aldaera berri horiek ezdute zertan beti euskara estandarrekoakizan, berdin berdinizandaitezke aldameneko hizkera hedatuagoedotaerabiliagobatzuetakoak; horregatik, sortzen direnhizkuntza errealitateberriak, d...
|
|
|
Herrikoeuskarari dagozkion aldaera batzuen erabileraren iraupenaren edogaleraren eta bestealdaera
|
batzuen
interferentzienzurrunbilohorretan kokatu beharkodugubilakabidea.Ingurunebatzuetan herri euskarakoaldaerok txandakatzeradatozen aldaera berri horiek ezdute zertan beti euskara estandarrekoakizan, berdin berdinizandaitezke aldameneko hizkera hedatuagoedotaerabiliagobatzuetakoak; horregatik, sortzen direnhizkuntza errealitateberriak, diruditenbainokonplexuagoakdira.
|
|
|
12 Aldeak alde, ezdugu usteesatarigiputz biziki bikainetaezagun
|
batzuen
ahotik irrati horretanbereanegunoroz behinbederenentzun beharizatenditugun bistaizo, arratsalde parteedopeskizabezalakoeleakaiseonestekoak direnik: lanbidehorrek horrenbestealda rrikatzen duen hizkeraren naturaltasunaren eta hurbiltasunarenizenean eta kazetarien ohikosetakeriazadnauseamerrepikatzendiraelehorieketainorkezdakielanola, kontsig napeko bailiren, langaguztien gainetik eta petik azk... Anitzdiralehenere gaihonetaz etairitzi hauhedatuaz idatziduten euskalariak; adibide on batK.Zuazorena dugu (1993: 59). Ezbaitalekurikegokiena, hemenezduguazkenhonetan horrenbesteen tzuten den< < soberaníalinguístikoa»delakoazdeusesanen.
|
|
|
...EuskalHerrikohainbat bazterretan zergertatuko den.Lehen lehenik aitortu behardagaureguneuskalkiabaizik erabiltzen ezduten gehienekereduestandarra ezdutelaezagutzen etaetorkizuneaneuskaldun iaguztiek, denekezesateagatik, neurri handianestandarra ezagutuko dutela.Gizartemodernoetan, hainbateskubideetapribilegioeskuratzekoedotahalakoogibideaedohonelakobizilekuaizateko, bestela esan, gizarteko egitura
|
batzuetara
sarbidea izateko, hizkera estandarra ezagutzea askibaldintzaarrunta izatenda.Ezduguusteeuskalkiekberenlekuagalduko dutenik, ezosoki bederen, bainagerora gauzakezdiraorain bezalaizanen, zerbaitaldatuko da, nahizoraingoz soberagoizdenhemengoedohangojendearenohitura lektalezdeusgarbiriketaziurrik aurreikusteko.
|
|
|
Hona hemen Etxebarriak (1992) zientziaren arloko euskararen batasunaz mintzatu zaigunean gogorarazi digun pasadizo bat: Mitxelenak UZEiren inguruko kritika
|
batzuk
plazara tu zituen 1981eko Muga aldizkarian eta horrek alde eta kontrako iritzien uholdea ekarri zuen. Honelaxe ikusten du arazoa Etxebarriak hamar urte iragan ondoren:
|
|
|
Bestetik, badira hizkuntzen arteko uki penaren ondorio zuzenak diren aldaketak, transmisioa ziurtaturik duten eta irauteko inolako arazorik ez duten hizkuntzetan ere. Azkenik, badira heriotza prozesu baten urratsak diren aldaketa (ahulgarria) k,
|
batzuk
hizkuntzaren barnekoak eta beste batzuk interferentziak eragindakoak. Edonola, Elorduik (1995) azpimarratu duenez, ikertzaile zenbaitek ohartarazi gaituzte zail samarra gertatzen dela askotan aipaturiko hiru mota horietako aldaketak bereiztea.
|
|
|
Bestetik, badira hizkuntzen arteko uki penaren ondorio zuzenak diren aldaketak, transmisioa ziurtaturik duten eta irauteko inolako arazorik ez duten hizkuntzetan ere. Azkenik, badira heriotza prozesu baten urratsak diren aldaketa (ahulgarria) k, batzuk hizkuntzaren barnekoak eta beste
|
batzuk
interferentziak eragindakoak. Edonola, Elorduik (1995) azpimarratu duenez, ikertzaile zenbaitek ohartarazi gaituzte zail samarra gertatzen dela askotan aipaturiko hiru mota horietako aldaketak bereiztea.
|
|
|
Edonola, Elorduik (1995) azpimarratu duenez, ikertzaile zenbaitek ohartarazi gaituzte zail samarra gertatzen dela askotan aipaturiko hiru mota horietako aldaketak bereiztea. Edozein aldaketa ez dugu a priori ahulgarritzat hartu behar; izan ere, aldaketa
|
batzuek
funtzio jakin bat dukete euskara garai berrietara egokitzeko saioetan eta ahulgarriak baino indargarriak dirateke orduan. Ezaugarri soziolin
|
|
|
Zehazkiago euskara tekniko zientifikoari dagokionez, are zailagoa da kontua: era honetako testu bakan
|
batzuk
baino ez daudelarik, zaila gerta dakiguke batzuetan mota bateko hitz, esapide edo egiturarik ez egotea hiztunentzat onartezina izatearen edota esku artean ditugun testuen tipologiaren ondorio ote den. Filologiak aldaketez ohartzen laguntzen digu, baina aldaketa horien artean bereizi beharrekoak dira hizkuntzaren esparru berrietara egokitzeko beharrak azaltzen dituenak eta egokitze horretan lagundu beharrean oztopo gertatzen direnak.
|
|
|
12 Euskara Teknikoa izeneko gaien irakasleak dira, beste
|
batzuen artean
, profesional egokiak mota honetako eginkizunak aurrera eramateko, hizkuntzalaritzarekin eta euskara tekniko zientifikoarekin lan egiten baitute. Hizkuntzalaritza aplikatuak hizkuntzalaritza teorikoa ren ekarpenak ere kontuan hartu behar ditu eta haren eginkizuna neurri handian erabiltzai leei zuzenduta badago ere, ateratzen dituen ondorioek erkagarriak izan behar dute, hiz kuntzalarien bermea edota kritika jaso ahal izateko.
|
|
|
Aldaera komuna, hizkuntza baten hiztun gehienen hizkuntz ezagutza osatzen duten arau, unitate eta murriztapenen multzoa da, hizkuntza osoaren azpimultzo bat baino ez dena. Zientzia eta teknikarako erabiltzen diren alda era berezituak, aldiz, erabilera komunaren kodearekin hainbat alderditan bat datozen, baina beste alderdi
|
batzuetan
erabilera komun horretatik urruntzen diren azpikodeak dira. Urruntze hori jakintza esparru bakoitzaren berezitasunei zor zaie.
|
|
|
Egoera honen argigarri mailakako hizkuntz heriotzaren eragileetako bat den mendekotasun kulturalaren ondorioak ditugu (Elordui, 1995): hizkuntza menderatua eskolan ez erabiltze ak ekartzen du hiztunak haien jarduera profesionalerako ama hizkuntza erabiltzeko gai ez izatea, hizkuntza hori esparru
|
batzuetara
zokoratua izatea eta azkenik erabilera berezitue tarako garatua ez izatea. Euskararen erabilera berezituak eskolan berreskuratzea ezinbeste ko baldintza da etorkizuneko hiztunek beren burua gai ikus dezaten euskara beren lan espa rruetan erabiltzeko eta beraz, esparru horretako euskara gara dezaten.
|
|
|
Hizkuntza komunak dituen aditz paradigmetatik pertsona jakin
|
batzuen
adizkiak baino ez dira erabiltzen, batez ere testu idatziak eta inpertsonalak direlako. Aldiz, modalitateari dagokionean, neutroa izateko helburuak hizkuntza komunean neutralizazio bidean daudekeen zenbait bereizketa aintzat hartzera' edo nekez erabiltzen diren adizkiak ustiatzera garamatza.
|
|
|
b) Erabilera tekniko zientifikoek duten berezko eremuaren zati garrantzitsuena terminologia berezituarena da zalantzarik gabe; areago, hizkuntzalari
|
batzuen arabera
horixe da testu tekniko zientifikoen berezitasun bakarra. Multzo honetan sartzen diren hitzak ez dira hiztegi komunaren parte eta, beraz, esparru bateko zientzialariek baizik ez dituzte erabiltzen.
|
|
|
Edonola, jos kerari dagokionez, hizkuntza komunean posible diren zenbait baliabide ez ditu erabiltzen hizkuntza tekniko zientifikoak zehaztasun, argitasun, neutrotasun eta inpertsonaltasunaren mesedetan, esate baterako zenbait pertsonari dagozkien adizkiak baino ez ditu erabiltzen. Beste baliabide
|
batzuk
, aldiz, hizkuntza komunak baino gehiago ustiatzen ditu zientzia eta teknikaren hizkuntzak: izen sintagma konplexuagoak, modalitate bereziko zenbait adizki. Hizkuntzaren zientzia eta teknikarako erabilerek duten berezko eremuak, terminologia berezituarena eta hizkuntza naturaletik kanpokoak diren ikur bidezko adierazpideak dira.
|
|
|
Esate baterako, mota desberdinetako testuak behar dira lehen hezkuntzan, bigarren hez kuntzan eta unibertsitatean; era berean, desberdinak izan lukete adi tuek beren artean trukatzen dituzten testuek eta adituak ez diren hiztunei zuzendutakoek, eta jakina, desberdinak izan behar dute sendagile batek gaixoekin mintzatzen denean erabiltzen duen hizkerak, medikuntza biltzar batean bere lankideen aurrean aurkezten duen komunikazioak eta kazetari batek telebistan ikusleei medikuntzaren aurrerapen baten berri emateko irakurtzen duen albisteak. Euskaraz erregistro hauek guztiak landu beharrekoak dira, hizkuntza osasuntsua izanen badugu eta zenbait alderditan horiek guztiak elkarrekin aldatu badute ere, beste alderdi
|
batzuetan
aldendu egingo dira estilo aniztasunaren mesedetan29. Hizkuntza bat beste baten eraginaren pean bizi denean, ahultzearen diagnosia egin ahal izateko ezinbestekoa da ondo bereiztea hizkuntza menderatzailearen sistemak eragindako aldaketak eta sistema horrek eragindakoak ez diren aldaketak. Hizkuntza menderatzaileak eragindako aldaketek bi motatako ondorioak eman ditzakete:
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu litzateke, ordea: alderdi
|
batzuetan
eredu berdintsuak behar dituzte euskararen erabilera horiek, baina beste alderdi batzuetan estilo desberdinak izan dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu litzateke, ordea: alderdi batzuetan eredu berdintsuak behar dituzte euskararen erabilera horiek, baina beste alderdi
|
batzuetan
estilo desberdinak izan dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
|
kasutan erreferentziazko adjektiboak, edota erreferentziazkoen morfologia hera duten tasunezko adjektiboak34 ezinbestean mailegatu behar ditugu35 eta arrazoi hori erabiltzen dute hainbat hiztunek erreferentziazko erdal adjektiboak erruz mailegatzeko; heste hiztun
|
batzuek
aldiz, itsuki erabiltzen dute Euskaltzaindiaren gomendioa, adjektiboa mailegatzea egokiagoa denean ere horren euskal ordain bat bilatu nahirik. Lehen kasuan ondorioa erdal sistemarekiko hurbiltze ahulgarria da eta bigarrenean aldiz, justifikatu gaheko urruntzea, euskararen erabilgarritasuna mugatzen duena.
|
|
|
encarcelar 1 espetxera tu; desnatar 1 gaingabetu. Areago, askotan horrelako parasintetiko
|
batzuen
euskal ordainek tu atzizkia baino ez dute behar: largo > alargar 1 luze > luzatu; viejo > envejecer 1 zahar > zahartu; pluma > desplumar 1 luma > lumatu.
|
|
|
arroka ama, elementu aztama, lurzoru, larruazal... Termino berrien premiari edota erregistroak bereizteko beharrari erantzuten diote hauek, agian hitz elkartu mota
|
batzuen
emankortasuna aurreko ereduekiko aldatu badute ere. Era berean, tar atzizkiaren era
|
|
|
Ilunpeko argi izpi hari ia bakardade osoan eutsi behar izan dio Txillardegik urte luzeetan barrena. Ordutik hona beste ikertzaile
|
batzuk
ager tu dira plaza honetara eta euskal azentuaren arazoa argitzen hasi da; euskara, honetan ere, hizkuntza arrunta dela erakutsi da.
|
|
|
|
Batzuen artean
(+ 2,) ospetsu bilakatu da eta xehetasunak xehetasun onarpen osoa bildu duela esan dezakegu. Jakina, onarpen hori ez da gertatu autoritatea daukatenen artean eta arlo honetan zain segitzen dugu.
|
|
|
Gure lana egin ahal izateko test
|
batzuk
prestatu genituen Bilboko Magisteritza Eskolako lehen mailako ikasleei egiteko. Idatziz agertzen diren hitzak eta sintagmen azentua jartzeko eskatu zitzaien ikasleei; erantzunetan curen ustez normalean egiten duten azentuera adierazi behar izan dute.
|
|
|
Desberdintasun hauek azentueraren arauetan dagoen desberdintasuna adierazten dute. Batetik, hiztun gehienen joera azentua oinean txertatzea bada ere, badirudi
|
batzuek
azentua txertatzen dutela, izenki mugagabeen arauen arabera, aditz laguntzaileagaz batu baino lehen, eta besteek, ostera, lehenengo eta behin partizipio eta laguntzailea batuta, azentua txertatzen dutela. Lehen taldekoen arauak honela eman ditzakegu:
|
|
|
Ondorioetan aipagarrienetariko bat dugu hitz markaturik ez egotea (hala ere, hitz luzeetan badirudi atzizki
|
batzuek
azentua erakarri egiten dutela: igogáilua, izugárria, e.a.; hau hurrengo baterako azterketa izan daiteke), behin arau bat edukiz gero berori beti aplikatzen da salbuespen barik.
|
|
|
igogáilua, izugárria, e.a.; hau hurrengo baterako azterketa izan daiteke), behin arau bat edukiz gero berori beti aplikatzen da salbuespen barik. Hiztunen artean egin ditugun moten araberako taldeetan, gipuzkoar eta bizkaitarren artean ez dago desberdintasun handirik; haatik, euskaldun berri, euskaldun zahar banaketaren arabera arau
|
batzuen arteko
desberdintasun nabarmena agertu zaigu. Funtsean gazteleraren azentueraren araua da (Harris 1991) nagusitzen dena silaba bikoetan, dela izenki mugagabeetan, dela aditz partizipioetan.
|
|
|
Azaroaren 21eko artikulu batean Piarres Lafittek aditzera uzten du aitzi neko udaldian Vichy rat igorri letrak aspaldian engoitik ahantziak direla, han nonbait errautsak janik. Marexalak eta Darlanek bestalde ez dituzte omen lan guziak tiletez tilet segitzen ahal, peko
|
batzuei
behar dizkie asko gider utzi eta beraz behar lukete peko horiei begia atxiki, Bretainiatik egiten zaien bezala, aski usu Vichy-raino itzuli bat eginez, alegia beilari.
|
|
|
Bestetan ez ote daiteke beste hainbeste egin? Euskaltzaleen Biltzarrak iratzar ordu luke, argi galdez daudenen argitzeko,
|
batzuen
eta besteen entseguen batetaratzeko eta, hala beharrez, nagien eta alfe rren akulatzeko. Nahiz ez den Eskualduna errient errientsa ororen kazeta, ez hurbiltzekorik ere, ariko da hau ere bere aldetik bere doia eskaintzen eta gaia ri doazkon ideia eta kontseiluen biltzen.
|
|
|
1942ko urtarrilaren 23ko zenbaki honetan, ordea, honela lotzen zaio berriz auziari: Errana dugu nola etxekandere
|
batzu
arizan diren zernahi erranka katixima euskararen kontra. Heien arrazoinak altxatu genituen, bat salbu:
|
|
|
Azken mende erdi honetan anitz gauza aldatu dira Iparraldeko herri ta hirietan, eskoletan eta katiximetan, bainan iduritu zaigu Eskualduna xaharra ren azken zenbakietan, alemanen denboran agertu pasarte horietarik zenbai tek merezi zutela berrirakurketa baten egitea, menturaz gaur beste itxura bat hartu duten baina beti hor dirauten arazo
|
batzuen
argitzeko. Post Scriptum:
|
|
|
Ez da ahaztu behar dialekto hau ondo ezagutzen zuela Bonapartek, arbasoak korsikarrak zirelako eta uhartea Genovaren menpean egon zela XIII. mendetik XVIII.era arte. Baina Italiako dialektoei buruz 1860 urtekoa bada Bonaparteren lehendabiziko lana, esan behar da ordurako Londresen argitaratuak zituela Bibliaren itzulpenak, dialekto
|
batzuetan
, itzultzaile hauek eginak: Abis (1857), Spano (1858), Fontana, Picozzi, Rosa, Pozzo (1859).
|
|
|
Euskarazko itzulpenak etorriko dira gero eta Genovako dialektoaren ahoskeraz lehen aipatu duguna, Italiako lehena, ez da 1860 urtera arte helduko. Lehen ikusi dugu 1857an hasita argitaratu zituela Italiako dialekto
|
batzuetara
itzulitako Bibliaren zatiak, eta pentsatu behar da aspalditik zebilela itzultzaileekin harremanetan. Behar bada, 1848an Frantziara joan baino lehen.
|
|
|
Aspalditik harremanak zeuzkan dialektoetan mintzatzen ziren jaun jakitunekin, idazten ere saiatzen zirenekin, bestalde. Baina dialektoen konparaketak egiteko, testu berdinak dialektoetara itzuliak behar zituen eskuartean, eta agindu gabeko testu
|
batzuk
jasoak izan arren, Bibliako lau liburu nahi zituen itzularazi: San Matearen Ebanjelioa, Salomonen Canticorum cantica, Ruthen eta Jonasen liburuak.
|
|
|
San Matearen Ebanjelioa, Salomonen Canticorum cantica, Ruthen eta Jonasen liburuak. Lehenago Italian egon zen garaian, 1848 urtera arte, itzulpen
|
batzuk
aginduak zeuzkan, beste batzuk gutunen bidez eskatuak, eta eginda zeudenak jasotzera etorri zen. Baina hutsuneak zeudenez bildutakoen artean, itzulpenak eskatzera etorri zen 1854an.
|
|
|
San Matearen Ebanjelioa, Salomonen Canticorum cantica, Ruthen eta Jonasen liburuak. Lehenago Italian egon zen garaian, 1848 urtera arte, itzulpen batzuk aginduak zeuzkan, beste
|
batzuk
gutunen bidez eskatuak, eta eginda zeudenak jasotzera etorri zen. Baina hutsuneak zeudenez bildutakoen artean, itzulpenak eskatzera etorri zen 1854an.
|
|
|
Dialektoen (eta euskalkien) arteko konparazioak egiteko asmatzen du orduan plana: Bibliaren liburu
|
batzuk
hautatzen ditu, itzulpenak aginduz konparaketak egin ahal izateko. Eta urteak ematen ditu euskarazko 20 liburu edo argitaratuz, ia beste zereginik gabe.
|
|
|
MapahauBonaparte printzeakburututakoIV.sailkapenarekinerkatzen bada, zertxobait desberdina izanarren, antzekotasunhandiakdituela kontu ratzengara: izanere, guremapakoisoglosanagusiak (dendrogramako25.mai lankokatzen dena) Bonapartek marraztutakomuga
|
batzuk
korritzenditu. Hainzuzenere, marrahonekbereiztendituBaztan, Bortzirieta, Araitz, Arakil etaSakana, batetik; etaUltzama, hego nafarrera garaikohizkerak, aezkeraeta zaraitzukoa, bestetik.
|
|
|
desberdinak egiten dira. Hau iradokia da jadanik hizkuntzalaritza aplikatuko esparruan euskara teknikoaz egin izan diren lan
|
batzuetan
(Makazaga 1996:
|
|
|
Alde batetik, adibidez, ahozko informabideetan, koma horiei legozkiokeen goranzko doinuak entzun daitezke; horrelakoetan, nolabaiteko ezegokitasun (arin) a ikusi litzateke hiztunaren hizkuntz ahalmenean. Beste alde batetik, idatzizko testuari dagokionez, gerta liteke hiztunak ondo ahoskatuko lukeena idatziz okerreko puntuazioa erabili izana soil soilik; horrela balitz ere, testu mota jakin batekiko ezegokitasuna dagoela onar liteke (bestelako testu mota
|
batzuetan
egokia izango bailitzateke koma). Edozein hipotesiri eusten diogularik ere, # ikurra dugu kontuaren adierazle onena:
|
|
|
Izan ere, koma ezaugarriek esangura harrema nen artean egiten bide dituzten bereizkuntzak hipotesi horren alde egon litez ke: komak erraz adieraz ditzake esangura
|
batzuk
(aurkaritza, argudioa, kausa eta emendio mota batzuk), baina ez bestelako guztiak (beste emendio mota batzuk, ondorioztapena, ondorioa, hautakari harremanak eta kontzesioa). Puntuazioak adierazten dituen prosodia ezaugarriek testu edo perpaus mailan funtzio bat izan lezaketelako hipotesia plazaratu delarik, ekin diezaiogun koma baino are esangarriagoak izan litezkeen bi puntuen aztertzeari.
|
|
|
Izan ere, koma ezaugarriek esangura harrema nen artean egiten bide dituzten bereizkuntzak hipotesi horren alde egon litez ke: komak erraz adieraz ditzake esangura batzuk (aurkaritza, argudioa, kausa eta emendio mota
|
batzuk
), baina ez bestelako guztiak (beste emendio mota batzuk, ondorioztapena, ondorioa, hautakari harremanak eta kontzesioa). Puntuazioak adierazten dituen prosodia ezaugarriek testu edo perpaus mailan funtzio bat izan lezaketelako hipotesia plazaratu delarik, ekin diezaiogun koma baino are esangarriagoak izan litezkeen bi puntuen aztertzeari.
|
|
|
Izan ere, koma ezaugarriek esangura harrema nen artean egiten bide dituzten bereizkuntzak hipotesi horren alde egon litez ke: komak erraz adieraz ditzake esangura batzuk (aurkaritza, argudioa, kausa eta emendio mota batzuk), baina ez bestelako guztiak (beste emendio mota
|
batzuk
, ondorioztapena, ondorioa, hautakari harremanak eta kontzesioa). Puntuazioak adierazten dituen prosodia ezaugarriek testu edo perpaus mailan funtzio bat izan lezaketelako hipotesia plazaratu delarik, ekin diezaiogun koma baino are esangarriagoak izan litezkeen bi puntuen aztertzeari.
|
|
|
jatorri gardenean (gain+ adlatiboa, aldi lberri+ instrumentala, ordu+ ine siboa,...). Horrela, lokailu izenpean jaso diren kide
|
batzuek
, jatorrizkotzat jo daitekeen perpaus mailako funtzioa (19a) eta lokailu gisan aurkitu zaien testu mailako funtzioa (19b) dituzte aukeran.
|
|
|
Lokailu izenpean jaso diren beste
|
batzuek
, ordea, lokailu delako testu mailako funtzio hori baizik ez dute gaur egun, jatorrizko funtzioa erraz susma daitekeen arreo: behintzat, adibidez, behin eta tzat prolatiboaz osaturik egon arreo, gaur egun bederen nekez erabil daiteke izenki predikatu gisa, prolatiboa eskatzen duen aditz batekin (jo, hartu, eduki...), behin hori ez baita tzat hartu ohi duten izen edo izenondoen kategoriakoa.
|
|
|
Ez zara gaizki aterako. Gauza berri
|
batzuk
behintzat, ezagutu
|
|
|
...ezaugarrien bidez nekez egin litekeen edo maila jaso berezituetan nekezitxuralitezkeenondorio, ondorioztapenetaaurkaritza.Lokailuenespa rruan, berriz, ikusiadugukoma ezaugarriak osoegokiakezdirela, edonolako esanguraigorrinahidelarikere.Bipuntuen ezaugarriek, ordea, ondorioezin hobeak ematen dituzte kausa/ ondorio (25c e) eta argudio/ ondorioztapen (25b d) ardatzetan, etaaurkaritzako (25a) kasu
|
batzuetan
ere.Kausa edota argudioa adieraztenduenzeren ordea, bideraezinada (25f g).
|
|
|
#Batzuk hil egin dira: beste
|
batzuek
aldiz, bizirik diraute Ez du lotura bikoitzik: izan ere, 6 H atomo dauka Apurtu egin da:
|
|
|
a4) Bibliografianikusdaitekeenaren arabera, testuaantolatzekolanaegi tendutenosagaiezhitzeginbeharkogenukezehazkiago.Hauenarteanleude keEuskaltzaindiaklokailuizenpeanaztertudituenaketagukgeukhemenhiz pideizanditugunak. GauzaberaesandaitekeLarringanek (1995) testu anto latzaileizenaren peanaztertu dituen guztiez.Edonola, testu mailakofuntzio batdutenosagaiakditugueskuenartean, etaezgramatika kategoria bakarbati dagozkion
|
batzuk
.
|
|
|
Laburbilduz, bada, erabat ohikoak ez diren ezaugarri
|
batzuk
aztertu ditugu, elkarrenaldameneandaudenperpausenartekoharremanen esparru zabalarenazterketan aurreraegitekoeta,, testuarenetaperpausaren gramatikak elkarrengana hurbiltzekoasmoz.
|
|
|
Mitxelenak inoiz aitortu zuenez, baliteke ikertzaileari gertatzea besterik gabe eta arrazoi formal hutsengatik, delako hitz
|
batzuk
mailegutzat jotzea, are inork haien jatorria aurkitu edo bilatu ere ez duelarik. Hitzen luzera, esatera ko, dagoeneko Sapirrek aldarrikatu zuen irizpidea dugu:
|
|
|
ikurra gora-behera azken hau haienetan, leiho 1 bentana, zaldi 1 kaballoa eta bestelako bikoteak ezezagunak izan ez arren hainbat euskal hizkeretan; ame nazo/ u, amenazatu ageri dira, aldiz, B aldeko lurretan: OEH ak, esaterako, no hemos encontrado más ejs. que los citados batekin DFrec delakoan lau adibide direla (sei amenazo renak eta hiru amenaza renak) gaztigatu ondoren bada ere, Otxoa Arin, Beobide eta Txirritaren adibide
|
batzuekin
hatera Astarloaren bi hauek dakartza s.u. amenazatu: Bigarrena da norbait gatx edo gatxen bategaz zematu edo amenazetia juramentubagaz (Astar II 60) eta Zerbait inori aginduten deutsazunian edo herbaren bat emoten deutsazunian, bardin da kastiguben bategaz zematu edo amenazetan dozunian (lb.
|
|
|
Sobre el pasado de la lengua vasca n Mitxelenak dioskunez, hitz batzue tarik beste
|
batzuetara
mailegutasuna edota mailegu izaeraren segurtasuna ez da herbera: erabateko segurantzatik erabateko ezjakintasunera maila anitz baita.
|
|
|
9 oh.l3b Cf. orain Adam Zawiszewski ren lana, usu uste baino emaitza murritzagoekin.14 Azkuek sarreraren akabuan Parece que estas voces son derivadas de abago, abaga o algu na palabra por el estilo, perdida o tal vez ignorada. Il semble que ces mots sont dérivés de abago, abaga ou de quelque mot semblable, perdu ou peut etre inconnu zioen, baina ez bide zitzaion Mitxelenari 1964an eztabaidarako gai iruditu.15 Mitxelenarentzat eta OEH k oinarritzat darabilen Azkuerentzat ikusi dugunez soilik B da; beranduago, mende honetan esaterako, G-ko idazleren
|
batzuek
erabiltzeak ez bide du jatorria aldatzen.344ZEMAI ABAGADAUNEres guipuzcoanos esaten zaigu, DFrec delakoan hiru abagadune eta lau aba gune direla gehituaZ16 eta bigarrenean Intervalo de tiempo itzultzen delarik, Euskalzale ko bi kasu eta Agirreren beste hirurekin. Sarreraren akabuan eta hau ere berria da lehengo Mitxelenaren hitzei dagokienez Etim.
|
|
|
Zuberera hutsezko ekoizpen periodistikoa almanaka
|
batzutara
mugatzen da, eta bere iraunkortasuna euskarazko prentsan Euskaldunan agertzen diren zenbait zatitan datza (Diaz Noci: 1994:
|
|
|
Euskararekiko ikuspegi kontrajarri hauek badukete ondoriorik xurien eta gorrien kazeta elebidunetan. Zeren eta hasieran
|
batzuek
eta besteek euskara berdintsu erabiltzen bazuten ere (erran nahi baita guti, hautesle eta herrietako kontseiluetako frankok frantsesik ere ez zekitelarik bizkitartean), erlijioaren eusle izate horrek euskara erabiltzera ez ezik apaintzera zeramatzan apaizak. Hortaz, hiru apaiz idazle finkoren euskara on eta kalitatezkoari esker kazetan gure hizkuntza goiti joan zen, Eskualdun Onaren garaian() lehen aldiz nagusituz frantsesari; eta kazeta gorrietan, aldiz, beheiti.
|
|
|
Etsai deabruz eginikakoen xede eta lege tzarrak eta azerikeria edo zakurkeriazko jokaera aipatzen zituen argudio nagusitzat, hots, egitateak egi leen araberako; etsaien lege gaiztoen ondotik zetozen, bestalde, haren ustez, orduko makurrak oro. Etsenplu on eta txar, erran zahar eta zuhur, Aita Saindu eta Eliza Katolikoko autoritate eta beti aitzina errekak behera jausten ari garela koa ziren beste argumentazio egitura nagusietariko
|
batzuk
. Zuhurtziaz eta zent zuz bil irakurlea, hein bat argituz; irakurlearen bihotza hunki, bihotzez atxiki irakurlea, horra zer zuen xede.
|
|
|
1984: 231). 63XABIER ALTZIBARzio zeukan, beti politika nardagarria aipatu beharra ez zuen gogoko; nahia go zuen beste gai
|
batzuez
ari edo istorioak konta. Baina hauteskundeak usu baitziren (deputatu, senatore, kontseilari jeneral, herrietako kontseilu), erlijio aren aldeko hautagaiak bultzatu behar.
|
|
|
Herrietako berri
|
batzuetan
sartzen du ere beste kazeta genero ohargarri bat, egun gure artean gutiago ageri dena: hil ospetsuen berri, apaizkide, euskaltzale, jaun handi... adiskide edo etsai, horien laudorio edo gaitzespen eginez.
|
|
|
3.3 Beste genero mota
|
batzuk
ere sortu edo sartu zituen Eskualdunan, bi sailetan kokatuz: Zer eta zer sailean, berak sortua, eta kazetek ohi zuten feuilleton delakoan.
|
|
|
Hiriart Urrutiren beste kazetalan
|
batzuk
, aldiz, aipatuko baizik ez ditu gu: itzulpenak (eliz aitzindarien gutunak, hauteskundeetako propaganda idaz kiak, iragarkietako testuak...).
|
|
|
1969: 399) esaeran oinarritzen da ondokoa, non Eskualdun Onaz eskuinetik eta ezkerretik nola mintzo diren azaltzen digun:
|
Batzuen
arahera Eskualdun Ona harea hezen hila da, eta maltsoa; hor tzik ez, etsaiaren ausikitzeko; ez koskatzeko adarrik. Balinhadu ere, hare kur kuilak hezala, sar ateraka erahilki adarrak; den gutieneko haize hotzak izitzen.
|
|
|
Ondoko testua aheratsa da konparazio iradokitzaileetan, egilearen ikus pegiaren erakusle ere hai: 72ZER DAKARKIO HIRIART URRUTIK EUSKAL KAZETARITZARI. Erraiten dautzuet harrigarri dela oraiko gazteen ikustea: neskatokoak ostoila idor
|
batzu
baino arinago, pinpirina iduri, ortzi adarraren zazpi kolore ak soinean, jauzika, itzulika, xirimolaka, haize hegoak errautsa nola derabila. Bardin bardina.
|
|
|
Bardin bardina. Mutiko zozo
|
batzu
heieri so, begiak eta ahoa zabalduz; gaizo mutikoak! 1 Deus onik ez diren eta ez duten lizafin gormant batzu ezin asez lanak baitituzte.
|
|
|
Mutiko zozo batzu heieri so, begiak eta ahoa zabalduz; gaizo mutikoak! 1 Deus onik ez diren eta ez duten lizafin gormant
|
batzu
ezin asez lanak baitituzte. Hanbat gaxtoago; zertako ez utz beren gain uzteko hobeak direnak?
|
|
|
Urde eta holakoak haizu zaizkio etsai gorrotagarrienen kontra dire larik.Humbert delako jaun ohoin ministro ohiak(...) (E 780); deputatu abere (E 784,); itxura leguneko alimale zikin hoieri (EO 10,1906, EH: Imitorioak). Norbeitek egun hautan erraiten zaukun, Combes hortaz eta horrekila koez mintzatzean, arduregi ez ote ditugunez ahoan urde eta urdekeria eta holako hitz itsusi
|
batzu
. (EO 4,, Nor noren alde?) Esan gabe doa, handik aitzina are jaulkitzenago zituela.
|
|
|
Adibidez, Bertzalde anitzek eman zioten Kanboarrek boza, Diharasarriz esana (E, 775,). Hiperbaton
|
batzuk
aski irakurterraz eta gozoak dira, baina beste batzuk harrigarriak lantzen ditu zenbaitetan, atzekoz aurre ra zatika irakurrita hobeki ulertzekoak, edo hain bihurdikatuak, non irakurlea hitzak bere tokian kokatzera eta hitz andanaka irakurtzera behartzen baitu:
|
|
|
Adibidez, Bertzalde anitzek eman zioten Kanboarrek boza, Diharasarriz esana (E, 775,). Hiperbaton batzuk aski irakurterraz eta gozoak dira, baina beste
|
batzuk
harrigarriak lantzen ditu zenbaitetan, atzekoz aurre ra zatika irakurrita hobeki ulertzekoak, edo hain bihurdikatuak, non irakurlea hitzak bere tokian kokatzera eta hitz andanaka irakurtzera behartzen baitu:
|
|
|
J. Etxeparek Hiriart Urrutiren hitzordena eta estiloaren gako
|
batzuk
atzeman zituen. Esaterako, batzuetan hondarrera esaldi, paragrafo nahiz tes tuaren azkenera jaurtikitzen zuela sartu nahi zuen pindarra eta noiztenka ira kurlea hitz andanak ulertu nahian ibilarazten zuela, gogoa dilindan, bainan asmatu nahiarekin ernatua uzten zautzula, irriz; gogomenen jauzte lillura garriaz Hiriart Urruti nagusi zaiola Adémari ere esaten digu?.
|
|
|
Ahopaldi nasaiak zituen laketenik; sekula kasik ez biga, datxikola, josturaz berdin. Batzutan bospasei alditaraino hatsa artetan hartuz, eta zu begia zabalik hari beha, ondarre rat aurdikitzen zuela sartu nahi zautzun pindarra; bertze batzuetan dena mami, eraskitza eraskitzari jarraikaraziz joriki, burua eztiki joaren ariaz, betetzen zautzula eta argitzen; noiztenka pilota
|
batzu
bezala hitz andana bat erainik, xingilika heien artean ibilarazirik, gogoa dilindan, bainan asmatu nahiarekin ernatua uzten zautzula, irriz. O.
|
|
|
Aipagarria da Ravachol anarkistaren gilotinatzearena (Hil dute, E,; ik. l. Caminoren Gontzetarik jalgiaraziak, 123). Alegoría
|
batzuk
ere lantzen ditu, adibidez, Eskualduna kazetaz mintzo, nola20 urtetan hazi edo gizondu den erakusteko kuia eta ezkurrarena darabil, hain zuzen Zaldubiren alegia batetik hartua. Atsotitz edo erran zuhurrak, ordea, usu baliatzen ditu (biltegi aberatsa ere bazuen, bearnes, frantses eta gaz telaniazkoak barne) gauzen aterakizun morala finkatzeko.
|
|
2019
|
|
|
" Amabi euskaltzain ta zortzi urgazle bederen, beti izan beaŕ dira, yayotzez ta izkuntzaz euskaldunak oro. Baña urgazle kopuruari beste lagun
|
batzu
ere, erdaldunak izan aŕen, geitu datzazkioke, dedurako ala lanerako egokiak izatekotan" (Euskaltzaindia 1920a: 4).
|
|
|
Horra, bada, irakurle, Antton Ugartek egindakoa. Berori geratzen da argitaratua, gerora etorriko diren beste
|
batzuen
esperoan, guztion artean moldatu baita Akademiaren historia, hain zuzen ere, euskararen beraren historia islatzen duena azken mendean, bere argi ilunak eta on gaitz guztiekin islatu ere.
|
|
|
Pozgarria zait Euskal Herriko Unibertsitatean aurkeztu eta defendatu den doktoretza tesi honen argitalpenari hitz
|
batzuk
jartzea. Pozgarria, gero eta ohikoagoa dela ikusten dudalako euskaraz idatzi diren tesiak han eta hemen aurkitzea.
|
|
|
" eztugu comprenitzen batere euskera zerratu ori". Behaztopa arri handiena neologismoak eta graphia hertsi ori; gure lagun
|
batzuek
ezdute au ikusi nai, naiz iguzkia bezain argi den. Orai erran dezakegu emen euskaldunek erdara bakarrik irakurtzen dutela salbu bakar, agitz bakar batzuk (Andiazabal & al. 2005:
|
|
|
Behaztopa arri handiena neologismoak eta graphia hertsi ori; gure lagun batzuek ezdute au ikusi nai, naiz iguzkia bezain argi den. Orai erran dezakegu emen euskaldunek erdara bakarrik irakurtzen dutela salbu bakar, agitz bakar
|
batzuk
(Andiazabal & al. 2005: 219). 378
|
|
|
I. M. Mancisidor (SI), G. Mújica zena edota S. Michelena (OFM). M. Aranzabe" Araxes" elizgizon tradizionalistak, halaber, J. Artecheren artikuluaren alde egin zuen, lehenago beste filologo
|
batzuek
(R. M. Azkue, J. Urquijo, J. M. Mocoroa, S. Altube, A. Tovar) purismo neologistaren aurka esandakoekin bat zetorrelakoan.
|
|
|
A. Irigarayk 1949ko maiatzean jadanik idatzi zion Uztaritzera Akademiaren berregituratze asmoaren berri zehatza emateko. Horren arabera, izendapen berri
|
batzuen
(P. Lafitte, H. Gavel) iradokizuna A. Irigarayri zor zitzaion:
|