|
2001
|
|
|
Horretarako, ezinbestekoa da errenta aitorpena nola egiten den jakitea, bertan ager daitezkeen elementu
|
batzuek
itzulpena handitu eta ordainketa murrizteko aukera emango digute eta: zamak murrizten eta kentzen dituztenak dira horiek eta, funtsezko kontzeptuak ahalik eta etekin gehienak ateratzea baldin bada kontua, zergapekoaren balizko aurrezkia horien agerpenetik ondorioztatuko da.
|
|
2002
|
|
|
ataque, crisis, signo, alteracibn... Horrekin batera, aditzen erregimena eta erdal sintagma
|
batzuen
itzulpena (seguir la respuesta al tratamiento, kasurako) oso zailak gertatzen dira.
|
|
2003
|
|
|
Enemigo perpetuo del ocio..." (Villasante, 1974: 41). Erlijio liburu ugari idatzi zituen euskaraz (ezagunena eta argitaratuena, Escu librua da), eta horien artean
|
batzuk
itzulpen gogoangarriak dira (Axularren Guero ospetsua bizkaierara pasatu zuen, esaterako); zenbait idazlan filologiko ere utzi zituen. Bere misioetako sermoiei dagokienez, oraindik argitaratzeke daude, nahiz eta Misionari euscalduna izeneko (aurrerantzean, ME) bi sorta handi utzi zituen, zeharo txukunduta eta plazaratzeko prest.
|
|
2004
|
|
|
Baionak baino itsasontzi gehiago zuten bi hirihoriek, eta jardunean eta kaian, eiizan eta karrikan, euskara zen nagusi. Leizarragak erabilizuen hizkuntza batua ez zuten erabiltzen Sarako Eskola deiturikoan sartzen ziren idazieek.Axularren Gero (1643) ez da pentsamendu originala(
|
batzuek
itzulpen soi! bat baino ezdela diote) baina aurreko mistizismo iluminatuari aszetismoarekin erantzun nahi izan zion.Dena dela, euskaraz pentsatua eta garatua da euskarak eguneroko bizitzan pisua zuen garaieta leku jakin batean.
|
|
|
SETean nabarmendu beharreko beste alderdi batzuk hauek dira: gaztelaniaz egiten den lehena; aurrekoak, berriz, beste eredu amerikar edo europar
|
batzuen
itzulpena ziren; egituratuta eta informatizatuta dago; osasun langile trebatuek aplikatu behar dute, dela erizainek, dela medikuntzakoek; eta gaixoaren birebaluazioa jasotzen du, hasieran esleitutako mailaren denbora amaitu ondoren.
|
|
2007
|
|
|
Kant-ek izpiritu frantsesaren berba karakteristiko
|
batzuk
itzulpen zailekoak Antropologian aipatzen ditu: esprit, frivolité, galanterie, petite maître, coquette, etab.1347 (itzuli ezin litekeela aitortzea, bada ja itzulpentxo bat, eta menturaz ez txarrena).
|
|
|
Internet bidezko lankidetza lan hauek, telebistan kapitulu bat eman eta ordu gutxira, erabiltzaileek dagokien azpititulua izan dezakete erabat itzulia. Ekipo
|
batzuen
itzulpen eta sinkronizazio maila sektoreko enpresek egindakoarekin konpara daiteke ekipo batzuen itzulpen eta sinkronizazio maila sektoreko enpresek egindakoarekin konpara daiteke; taldeak daude erabiltzaile hispanohablanteena, azpititulua egin ondoren eta orrialde espezializatuetan esekita, ortografia zuzentzen dute eta testua batera pasatzen dute gaztelaniazko bertsio neutroa, zeren eta, formaz... Norentzat azpititulu prozesu osoa egiteko programak erabiltzen dira ‘Subtitle Workshopa, azpitituluak hemen gorde eta inportatzeko aukera ematen duena:
|
|
|
Internet bidezko lankidetza lan hauek, telebistan kapitulu bat eman eta ordu gutxira, erabiltzaileek dagokien azpititulua izan dezakete erabat itzulia. Ekipo batzuen itzulpen eta sinkronizazio maila sektoreko enpresek egindakoarekin konpara daiteke ekipo
|
batzuen
itzulpen eta sinkronizazio maila sektoreko enpresek egindakoarekin konpara daiteke; taldeak daude erabiltzaile hispanohablanteena, azpititulua egin ondoren eta orrialde espezializatuetan esekita, ortografia zuzentzen dute eta testua batera pasatzen dute gaztelaniazko bertsio neutroa, zeren eta, formazioaren ondorioz gaztelaniaz hitz egiten duten herrialdeetako taldeak, azpitituluek, askotan, toki... Norentzat azpititulu prozesu osoa egiteko programak erabiltzen dira ‘Subtitle Workshopa, azpitituluak hemen gorde eta inportatzeko aukera ematen duena:
|
|
2008
|
|
|
Euskararen Normalizazioaren Legeak agindutakoa ere ez da betetzen ezta estatuko komunikabideetan ere (RTVE), non euskararen presentzia eskasa den: izenburu
|
batzuen
itzulpena, besterik ez.
|
|
|
jaiotza zein ezkontza ziurtagiriak, diru sarreren zein jabetzen aitorpenak, lanbide ziurtagiria, osasun txostena, aurrekari penalak, egokitasun agiria eta psikologoaren txostena. Burokrazia honi guztiari zerorrek prestatu beharreko batzuk ere gehitu behar zitzaizkion, hala nola, eskaera gutun bat China Center of Adoption Affairs erakundeari zuzendua, nazioarteko txeke
|
batzuk
itzulpenak ordaintzeko eta familiako argazki album txikitxo bat. Ikus dezakezuenez egitekoen zerrenda luzea da baina ez dauka zailtasun berezirik.
|
|
2010
|
|
|
Eta ni, alde horretatik, baikorra naiz (Galiziako egoera ezagutzen duenak badaki hango egoera diglosikoa hemengoa baino askoz sakonagoa dela, eta zuzenean gailegoz idatzitako obrak ere oso gutxi saltzen direla) batez ere argitaletxeren baten ekimenez plazaratutako best seller eta beste obra arrakastatsu
|
batzuen
itzulpenek izan duten harrera ona ikusirik.
|
|
|
Prozesua ez zen erraza, ordea.
|
Batzuk
itzulpenak egiten zituzten, eta beste batzuek testu haiek moldatu, jantzi, bakoitzak bere erara idazten baitzuen. Eta lan izugarria zen azken hori.
|
|
2011
|
|
|
Alejandro Cioranescuren adiskidetza izango du, eta gero Europako bigarren gerran honi ere lagunduko dio. García Lorcaren iritziz, J. Bergamini greziar tragedia
|
batzuen
itzulpenak aurkeztuko dizkio,. Cruz y Raya, aldizkarian argitaratzeko.
|
|
|
Itzulpengintzak ere bere tokia izan zuen Kuliska sortan. Nonni eta Manni lanaz gain, badaude ere, beste egile
|
batzuen
itzulpenak: Hugo Wast en Bide izkutua (Itunbek euskaratua 1956an), Pio Barojaren Pio Baroja, ren itxasoa laño dago:
|
|
|
Gauza asko uste dut kontatu izan ditudala, batzuek bidea ere eman izan didate, baina poesia propioa idazteko joerarik, batere ez, eta arnasarik ez dut jaso. Beraz, azken bolada honetan, pixka bat ibili naiz itzulpenak egiten, hunkitzen nauten poeta batzuen eta poema
|
batzuen
itzulpenak egiten, horietatik batzuk, pentsatzen dut egunen batean joango direla argitalpenen batera, liburura edo diskora, pentsatzen dut. Baina itzulpenekin gusturago eta erosoago sentitzen naiz neronen gauzekin baino.
|
|
2012
|
|
|
Indian ez ezik, beste herrialde batzuetan ere indar handia izan dute teoria postkolonialek, besteak beste Brasilen, 1920ko hamarkadan Oswald de Andrade-k Manifesto Antropófago (1928) delakoan proposatutako kanibalismoaren edo antropofagiaren irudiaren haritik. Kanibalismoa metafora zinez egokia da gizarte postkolonial
|
batzuek
itzulpena nola erabiltzen duten azaltzeko:
|
|
|
«Humore Beltzaren Adibideak» izenarekin argitaratu izan direnetan (Patri Urkizuren edizioan: Jon Mirande, «Gauaz Parke Batean», Elkar, 1984)
|
batzu
itzulpenak dira dudarik gabe, baina baliteke haien artean orijinalak ere egotea. Masokistaren eta sadikoaren arteko solas ezaguna eskuetan zabalik duzun liburuan ere agertzen da, hamargarren atean, Kostas Axelos izenaren pean, baina ez batarena ez bestearena ez ote den gaude, hau da, inorena ez ote den, guziena dela halegia (Sarasketa & Sarrionandia 1985:
|
|
|
Baina beste alde batetik,, originaltzat? jotzen diren poemak, tradizio literarioko beste poema
|
batzuen
itzulpenak ez ezik, itzultzailearen baitako bizipen, sentimendu eta esperientzien itzulpenak ere badira, nolabait:
|
|
|
Azkenik, hirugarren definizioaren arabera, irakurtzeko beste modu bat litzateke munduko literatura: literatura lanek kultura batetik beste batera igarotzean aldaketak jasan dituztela jakinik irakurtzea; lan
|
batzuk
itzulpenean baizik ezin ditugula irakurri jakitea, eta itzultzailearen esku hartze saihestezina onartzea. Ezinezkoa da munduko literatura guztia zuzenean eta bere horretan bereganatzea, eta lan gehienak itzulpenean irakurri ditugu, baina hala ere,, ezagutza urrunetikakoa izango den arren, akaso ez dago urruneko jendea ezagutzeko modu hoberik literatura baino.
|
|
|
Itzulpenek leku handia betetzen dute Joseba Sarrionandiaren ekoizpen literarioan; hainbestekoa, non askotan ez baita erraza testu
|
batzuk
itzulpenak diren ala ez erabakitzea: bere hausnarketetan behin eta berriro esan duen bezala, itzulpen oro (bir) sorkuntza da, eta sorkuntza oro itzulpen.
|
|
|
Poemaren itzulpena. Gaueko enkontrua? idatzi baino lehenagokoa izatera, ipuin horretan ageri den pasartea Kavafisen poemaren lerro
|
batzuen
itzulpen libre gisa definituko genuke, Sarrionandiak poema horren inguruan egiten duen interpretazio gisa. Kavafisen poema. Gaueko enkontrua?
|
|
|
Haiku bakoitza zein liburutan argitaratu den jakingo ez bagenu, genuke esan lau poema labur horietatik zein den itzulia eta zein Sarrionandiak berak sortua, hain dira antzekoak egitura aldetik. Ez dirudi Gartzelako poemaken emandako bi haikuak poema japoniar jakin
|
batzuen
itzulpenak direnik, baina argi dago hainbat haiku irakurri eta itzuli ondoren idatzi dituela Sarrionandiak, benetako, haikuen imitazioz sortutako poema labur hauek.
|
|
2013
|
|
|
Amaitu aurretik, berba
|
batzuk
itzulpen honi buruz.
|
|
|
Risterucci Roudnickyk zehazten duenez, ez da ohikoa izaten autore batek bere sistemaz kanpoko publikoarentzat hitzaurreak idaztea, eta hala denean alderdi hori nabarmentzea komeni izaten da. Zenbaitetan, autore jakinen hitzaurreak paratzen dira beste autore
|
batzuen
itzulpenean (sistema berekoak zein beste sistema batekoak), harrera hobea izan dadin, inportazioa erraztea xede hartuta. Itzulitako literaturaren corpusean hitzaurre alografoek osatzen dute corpus handiena (Risterucci Roudnicky, 2008).
|
|
|
Antzinako zuzenbide erromatarraren garapen orokorraz denaz bezainbatean, ikus H. E Jolowicz, eta B. Nicholas, Historical Introduction to the Study of Roman Law, Cambridge 1972; W. ...966 [Historia del Derecho Romano, Bartzelona, 1988]; A. A. Schiller, Roman Law Mechanisms of Development, Haga/ Paris, New York, 1978; B. Nicholas, An Introduction to Roman Law, Oxford, 1988 XII. Taulen Legearen osteko arau erromatar guztien testu nahiz itzulpenari dagokionez, ikus M. H. Crawford (arg.), Roman Statutes, 2 lib., Londres, 1996 XII. Taulen Legearen, Pretoreediktuaren eta beste iturri
|
batzuen
itzulpen bat (ingelesez) kontsulta daiteke, A. C. Johnson, E R. Coleman Norton eta E C. Bourneren, Ancient Roman Statutes lanean, Austin, Texas, 1961 [Ley de las XII Tablas (arg. eta itzulpena, C. Rascón eta J. M. García González, Madril, 1993].
|
|
|
Astizek beste Plath bat saldu nahi du ordea Ariel eta beste poema
|
batzuk
itzulpen lan eder honetan.
|
|
2016
|
|
|
dago lotuta, Ibon Egañak inoiz komentatu duen bezala, euskal argitaratzaile batzuek. Igelak eta Alberdaniak, nabarmenki? egin duten apustua atzerriko nobela garaikide
|
batzuen
itzulpenaren alde. Auster, Süskind, Tabucchi, Haddon, Boyne, Nothomb, Baricco, Taia eta antzekoen liburuen itzulpenen kasuez ari naiz; guztiak, ziurrenik ez kasualitatez, eleberriak:
|
|
|
Ez zen Larzabalek aukeratu zuen bidea, euskaraz aritzea zuen helburu, publikoa zein zuen eta zein izanen zen hautua egina baitzuen. Ez du itzulpengintza aipatu, salbu beste antzerki idazle
|
batzuen
itzulpenen aipatzeko, ez zen egiten zuena. Gisa guziz euskararen desagerpena, haren lanen itzultzea ez ziren aipatu zituen gaietan sartzen.
|
|
2018
|
|
|
Euskarak enpresan duen presentzia indartu eta aldi berean, euskararekin enpresa handitzea helburu, ekimenak enpresa bakoitzaren errealitatera egokituko lana burutzea ahalbidetu du. Zenbait enpresentzat euskara plan osoak diseinatu diren bitartean, beste kasu
|
batzuetan
itzulpenak egin, webguneak egokitu edota euskaratu, eta eguneroko lanerako ezinbestekoak diren dokumentu ereduak landu dira.
|
|
2019
|
|
|
jaiotza zein ezkontza ziurtagiriak, diru sarreren zein jabetzen aitorpenak, lanbide ziurtagiria, osasun txostena, zigor aurrekarien ziurtagiriak, egokitasun agiria eta psikologoaren txostena. Burokrazia honi guztiari zerorrek prestatu beharreko batzuk ere gehitu behar zitzaizkion, hala nola, eskaera gutun bat China Center of Adoption Affairs erakundeari zuzendua, nazioarteko txeke
|
batzuk
itzulpenak ordaintzeko eta familia argazki album txikitxo bat. Ikus dezakezuenez egitekoen zerrenda luzea da baina ez dauka zailtasun berezirik.
|
|
2020
|
|
|
Teknologia disruptiboen eraginez irauli egin da aipatu dudan egoera. Oso denbora motzean euskara eta beste hizkuntza
|
batzuen arteko
itzulpen automatiko onak lortu dira, elkarrizketa telefonikoetan euskara ere aldibereko itzulpenetan izateko bidea garbi ikusten da eta euskal artxibo fotografikoetan identifikazio pertsonal automatikoak egitea posible izango da laster, adibidez.
|
|
|
Liburu horretan, distiko latino
|
batzuen
itzulpentzat, Pablo Astarloa apologistaren euskarazko bertso batzuk agertzen dira. Hau esaten da lehenengo lau ahapaldietan:
|
|
2021
|
|
|
aurreko historiekin konparatuz periodizazioa erabat aldatua da eta badirudi literatura garaiak gero eta lasterrago iragaiten direla" (Casenave, 2012: 87). modu nabarmenagoan aurretik aztertu ditugun historiografien aldean, eta, gainera, erkatu ere egiten duelako beste literatur mugimendu
|
batzuetako
itzulpenaren funtzioarekin. Aldekoak, beste hainbat historiografok bezala, literatur joera eta eraginekin lotzen ditu euskarara egindako itzulpenak, eta, halaber, beste historiografo batzuek bezala, genero batzuen testu fundazionaltzat jotzen ditu.73 Ez hori bakarrik, ordea:
|
|
|
Nolabait, barne eremuaren berezko erreferentzien pilaketa handitzen eta pluralago bihurtzen hasi da, bai eta itzulpenari loturiko argitaletxe eta bilduma espezifikoak sortzen ere. Itzulpen sariak ere sistematizatu eta erakundetu direla esan dezakegu, eta euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpen politika ere hasi da egituratzen, bai sustapenaren aldetik, bai bildumen sistematizazioari dagokionez. Eremuaren indarra eta eragina, baina, ez da bera euskal literatura itzuliak ukitzen dituen eremu geografiko guztietan:
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako literatur itzulpenei dagokienez, norabide horretako itzulpenak sustatzeko itzulpen politikak ere sortu dira: Eusko Jaurlaritzak 2000 urteaz geroztik hainbat laguntza eta poltsa bideratu ditu euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetara
itzulpenak egiteko. Gaur egun, 2012tik zehazki, Etxepare Euskal Institutuak sustatzen ditu beste hizkuntza batzuetarako itzulpenak eta merkatu politikak:
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 2000 urteaz geroztik hainbat laguntza eta poltsa bideratu ditu euskaratik beste hizkuntza batzuetara itzulpenak egiteko. Gaur egun, 2012tik zehazki, Etxepare Euskal Institutuak sustatzen ditu beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpenak eta merkatu politikak: katalogoak argitaratzen ditu; itzulpenak laguntzeko deialdiak ateratzen ditu; argitaletxe, autore eta itzultzaileentzako bekak eta egonaldiak sustatzen ditu, eta nazioarteko azoketan euskal literaturaren presentzia bultzatzen du.
|
|
|
Jarduera horiek guztiek indartu egiten dute euskal literatura itzuliaren barne eremuaren autonomizazioa eta barne eremuko produktu espezifikoak sortzea; izan ere, Etxepare Euskal Institutuak nazioartean egindako sustapenak eta zabalkundeak euskal literatura ikusarazteko bestelako bideak zabaldu ditu, eta, nahitaez, itzulpenaren bidetik pasatzen da ikusgaitasun hori. Lehenago ere ematen zituen laguntzak Eusko Jaurlaritzak euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetara
itzulpenak egiteko, baina Etxepare Euskal Institutua agertu
|
|
|
Idazle garaikideenean gertatu ohi den moduan (Ibarluzea, 2015), arrazoi literarioengatik hautatu izan ditu euskararako itzulgaiak Sarrionandiak (enkarguz euskarazko itzulpen bakanen bat argitaratu du Iurretakoak, eta ez da hala izaten itzultzaile profesional gehienen kasuan, enkarguz aritzen baitira). Baina bestelakoa izan da haren jardunbidea beste hizkuntza
|
batzuetako
itzulpen eremuetan: ogibidetzat jo izan du beste hizkuntza batzuetan egindako itzulpena (Ibarluzea, 2016:
|
|
|
Bestalde, poesia poetek itzuli behar dutelako ideia ere agertzen da Juaristirenean. Zalantzan jartzen du Juaristik ordura arte jatorrizkotzat jotako hainbat testuren orijinaltasuna, eta, euskal literaturako gertakariak Europako eta Espainiako literatur mugimenduekin lotzeko edo ezberdintzeko saiakeran, ahozko literaturaren kapituluan ahozko testu
|
batzuk
itzulpenak izan daitezkeela aipatzen du.28 Hargatik, baina, ez die itzulpenei balio literarioa ukatzen, eta euskal literaturaren historiako testu fundazionaltzat jotzen ditu hainbat. Literatur eremu beraren barruan sortu eta gaztelaniatik euskarara isuritako lanak ere aintzat hartzen ditu, 29 bai eta berritzulpenak edo porrot egin duten itzulpenak ere.
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpenari dagokionez, norabide horretan ere funtzio ideologiko argia betetzen du itzulpenak, eta, Casanovak gogorazi zuen moduan, naturalizazioaz harago (nazionalitate aldaketaren zentzuan), itzulpenak littérarisation delakoa edota literatura jakin bat" literatura" gisa berrestea dakar, hau da, erakunde legitimatzaileen aurrean kapital literario propioa sortzea (Casanova, 2004:... 133).
|
|
|
Horiek guztiak ikerlerro batzuen adibideak besterik ez dira. Jakina da, halaber, beste garai
|
batzuetako
itzulpen eremuak kokatzea dela etorkizuneko lan ildoetako bat, euskal testu itzulien historiografia baterako pausoak emango baditugu. Horretarako, beste eremu batzuetako ikertzaileekin aritu behar da hartu emanetan, ezen zenbait hizkuntzalarik eta euskalarik, gero eta agerirago dakarte zer nolako eragina izan duen itzulpenak euskararen historiako zenbait testutan.
|
|
|
Globalizazioa prozesu konplexua da, ordea, eta oztopoak bezala erresistentziarako mekanismoak eragin ditzake. Euskal literaturaren kasuan, ingelesak beste hizkuntza
|
batzuetarako
itzulpenak ahalbidetu ditu egileen euskalduntasuna ezkutatu gabe, gaztelerazko itzulpenen kasuan maiz gertatzen ez dena. Izan ere, gaztelerara jauzi egiterakoan, euskal idazleak espainiartu egiten dituzte.
|