|
2002
|
|
|
goxotasuna alegia:
|
Bai
ederdela, bai gozo, senideak elkarturik bizitzea!
|
|
|
goxotasuna alegia: Bai ederdela,
|
bai
gozo, senideak elkarturik bizitzea!
|
|
2005
|
|
|
|
Bai
, goraEuskaraetaEuskal Herria! Biziditelabeti, Euskaldunenzer
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren
|
bai
itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta
|
bai
barnekaldean.
|
|
|
Ez da euskaldun fededuna aldatuko, jende zuhurra egonen da fermu bere sinestean. Ironiaz beterik azken neurtitzak gutiesten du gaitz berria
|
bai
jendeetan ergel batzuk bakarrik dira joak eta bai herrian, han hemenka diolarik.
|
|
|
Ez da euskaldun fededuna aldatuko, jende zuhurra egonen da fermu bere sinestean. Ironiaz beterik azken neurtitzak gutiesten du gaitz berria bai jendeetan ergel batzuk bakarrik dira joak eta
|
bai
herrian, han hemenka diolarik.
|
|
|
Historiografiazko lana eta azterketa burutzerakoan, Voltaire eta Muniberen garai ilustratuan bereizten zen bezala, alde batetik erudizio enpiri koa, datuetan oinarrituriko ezagutzak ditugu eta aldi berean edo ondoan interpretazioak, literaturak. XVII. mendean, Hobbesek Leviathan liburuan esan zuen bezala, gauzez (things) ez dago asko esaterik, baina diskurritzen hasten garenean, speech ak sortzen ditugu eta, orduan
|
bai
, ona edo txarra deritzogu eskubide osoz.
|
|
|
toriaren lurraldea garbi egon ez arren. Euskal historiaren parte dira ere
|
bai
gure lurraldetik at beren bizimodua ateratzen saiatu zirenak eta direnak, mun duko edozein txokotan. Euskal Herriko historia ezin dugu mugatu Pirinio inguruko lurraldeetara, Aturri eta Ebroren arteko lurraldera soilik.
|
|
|
lraultza liberalaren garaian erresumak nazio berriztatuak bihurtzen saia tu ziren eta Estatu berriztatua ere
|
bai
. Erresistentziak berriz ere ageri ziren erresumak edo estatuak ez zirelako uniformeak eta legedia erret aginduz inpo satzen zen eta ondoren lehen aldiko konstituzionalismoak uniformismoan sakontzen zuen.
|
|
|
Ikerketan aritzeko abiapuntu jakingarria berau. Azkenik datuak, informazioa modu zuzenean jasotzen ahalegindu zen,
|
bai
inguru fisikoan, ar txibategietan, literatur produkzioan. Guzti honek garaian garaiko kontzep tualizazioan murgiltzeko aukera ematen zion eta ekintzabideen, kontzeptuen, usteen tenporalitatea, tempus berezia aurkitu.
|
|
|
Bukaeran ez du nahi izango generalizazioan erori. Espiritu etnografikoak dirau
|
bai
, baina hori ez da maila teorikoan ez duelako kezkarik, erredukzionismo antzuan ez erortzeko bidea baizik. Deskribapen soila eta formala gainditurik gelditzen da, ikerketa teori koan aukerak eginez, ez modu abstraktuan, enpirikoan baizik, berez etorri zetorren ondorioa modu naturalean agiriaz.Sozilogismo berriaren ekarpenak jasoko ditu 1950ean, aurkakoa, hurren go hamarkadan, sikologismoan murgilduz.
|
|
|
Pertsonen grinen garrantziaz ere jabeturik zegoen. Horregatik, genero bio grafikoaz gogoeta jakingarriak idatzi zituen bere bizitzaren azken aldian eta modu originalean aplikatu bere buruaren azterketara.Beraz, badugu
|
bai
zer ikasi, J.C.B.ren lanetan, ikerketa egiteko moduaz.AZKEN MENDE LAURDENAXX. mendean paradigma interpretatibo nagusiak, funtzionalismoa, alde batetik, aldaketarena, bestetik, non marxismoa barne kokatzen baitut, egon direla esango nuke. Ikerlariok, beraz, teoria ondo eta sakon ikasi behar genuen eta gero hori aurkitu errealitatean, datuak egokitu eskema teorikora.
|
|
|
Zientzia produkziorik probisionalena eta eztabaidagarriena gertatzen zaigu, beraz, ziurtasun laburrekoa dugu. Kultura artistikoak, aldiz, literarioak eta abar, horiek
|
bai
dutela bere indibidualtasuna eta iraunkortasuna aldaezina delako arte ederreko lan zehatza.Giro honetan bizi gara eta historiaren esparruan lerroak aipatu lirateke, historia ekonomikoan, historia sozialean, historia politikoan edo kul turgintzazkoa edo historia ekologikoan. Bestalde, mikroanalisiaren garrantzia eta premia garatzen doa.
|
|
|
Enpresaren historiak, historia ekonomikoaren arloan, hutsune nagusia da. Eta azkenik, biografiaren arloa deritzot, besteak beste,
|
bai
diskurtso berriak baita ere herri nortasunaren adierazle gisa, ondo laburtzen duela ikuspegi indi biduala eta kolektiboaren arteko tirabira.Erakundetu da historiazko ikerkuntza, karrera akademikoa ere bihurtu da. Editorialak historiazko arloan titulu berriak argitaratzeko beldur dira eta horrela Eusko Ikaskuntza edo EHUko unibertsitate moduko erakunde insti tuzionaletan argitaratzeko bidea gelditzen zaigu.Nire kezka da euskal historiaz arduratzen garenon artean ez dugula behar heineko loturarik, sarerik, Euskal Herria erreferentzi sare gisa izateko.
|
|
|
Sarritan euskaraz idazten dudanean ikerkuntza historikoren bat, zalantzak barneratzen zaizkit, ez baitakit irakurlerik ha ote dudan. Eremu urria
|
bai
, baina diskurritzeko aukera zabalagoa agian. Nire esperientzian, ez zait berdin euskaraz edo gazte laniaz edo ingelesez idatzi. lrakurle gutxi eduki arren, jarraituko dut euskaraz lantzen historia, itzultzaileen lanak, errespetu guztiz, sarritan gogorregiak eta ulergaitzak egiten zaizkit eta.
|
|
|
Nire esperientzian, ez zait berdin euskaraz edo gazte laniaz edo ingelesez idatzi. lrakurle gutxi eduki arren, jarraituko dut euskaraz lantzen historia, itzultzaileen lanak, errespetu guztiz, sarritan gogorregiak eta ulergaitzak egiten zaizkit eta. Euskaraz idazteak
|
bai
ematen du plus berezia eta euskarazko historiografia lantzeko ahalegina hurrengo 20 urteetan erron ka handia izan luke, bestelako hizkuntzak baztertu gabe, ariketa hori premiazkoa duelako edozein ikertzailek, erregistro desberdinak erabiltzeak aberastu egiten duelako geure diskurritzeko ahalegina.
|
|
|
aldiz, orduan
|
bai
euskal ortografia ezarriko genuke: 15 zentimetro edo hamabost zentimetro.
|
|
|
ko adjektiboak,
|
bai
euskaraz eraturikoak (bilbotar) bai mailegaturikoak (frantses) izenaren eskuinean zein ezkerrean onartu dituzte hiztunek. Baliteke berriki mailegaturiko adjektiboak izenaren ezkerrean jartzen dute nek hain zuen ere erreferentziazko eta tasunezko adjektiboak bereiztera heltzerainoko hizkuntz ahalmen aparta izatea.
|
|
|
ko adjektiboak, bai euskaraz eraturikoak (bilbotar)
|
bai
mailegaturikoak (frantses) izenaren eskuinean zein ezkerrean onartu dituzte hiztunek. Baliteke berriki mailegaturiko adjektiboak izenaren ezkerrean jartzen dute nek hain zuen ere erreferentziazko eta tasunezko adjektiboak bereiztera heltzerainoko hizkuntz ahalmen aparta izatea.
|
|
|
jabetza; iturria: Zubiri 19976);
|
bai
, ama (re) nada (E2; 01; funtzioa: jabetza; iturria: Zubiri1997); jolasa (re) na (O2; 00; funtzioa:
|
|
|
Dominique Garat hau ere, 1735ean Uztaritzen jaioa, norbait izana zen bere sasoian eta,
|
bai
Lapurdiko deputatu egon zelarik, Parisen, 1790ean, bai Uztaritzeko auzapez izendatu zutelarik herritarrek, bere azken urteetan, beti bere euskaltasuna erakutsi zuen, batetik, Parisen Euskal Herriko departa mendua eskatuz, bestetik Uztaritzen irakasle elebidunak hautatuz. Eta fun tsean, zioen Manex Goihenetxe historialariak, Lurraldetasuna eta hizkuntza nortasuna:
|
|
|
Dominique Garat hau ere, 1735ean Uztaritzen jaioa, norbait izana zen bere sasoian eta, bai Lapurdiko deputatu egon zelarik, Parisen, 1790ean,
|
bai
Uztaritzeko auzapez izendatu zutelarik herritarrek, bere azken urteetan, beti bere euskaltasuna erakutsi zuen, batetik, Parisen Euskal Herriko departa mendua eskatuz, bestetik Uztaritzen irakasle elebidunak hautatuz. Eta fun tsean, zioen Manex Goihenetxe historialariak, Lurraldetasuna eta hizkuntza nortasuna:
|
|
|
lratzartu,
|
bai
, iratzartu dira beharrik euskaldunak, uztailaren 18ko arti kuluaren arabera. Zuzendariak dioenaz, alde agertu dira Baionako gerlari ohiak, Lasako, Azkarateko, Urruñako herritar zerrenda luzeak, bai eta ez jakin nongo presonier ohiak ere.
|
|
|
lratzartu, bai, iratzartu dira beharrik euskaldunak, uztailaren 18ko arti kuluaren arabera. Zuzendariak dioenaz, alde agertu dira Baionako gerlari ohiak, Lasako, Azkarateko, Urruñako herritar zerrenda luzeak,
|
bai
eta ez jakin nongo presonier ohiak ere.
|
|
|
Horrenbestez iragaiten da, beraz, uztailaren 15a eta geroztik, beste egun, aste eta hilabete asko ere
|
bai
, Frantzia berriaren eskualdekatzeaz deus berririk nehondik agertu gabe.
|
|
|
Zeren irakasteko, ordea? Lehenik euskal hitzak eta izenak, gero, haurrek ikas dezatela irakurtzen eta izkiriatzen,
|
bai
eta kantatzen ere. lrakasleak berak euskararik ez badaki he! egin diezaiola beste norbaiti.
|
|
|
Eta horra nola Uztaritzeko gure irakasle zenak ihardokitzen zuen Baionako diosesian populkatzen hasiak ziren jaun andere erdalzalei: Ez, ape zek ez die euskaldunei euskaraz eskaintzen bere erakaspena mesprezioz, baina
|
bai
errespetuz.
|
|
|
|
Bai
badira erdaraz eskolatu ikasle euskaldunetan ikasle harrigarriak, baina horiek ere beren odol mintzairean hobeki ikasiko zuten, jakitate mamitsuagoa bilduko eta, gainera, sekula ez dute hatxemanen frantsesarekin galdu denbora.
|
|
|
Azken buruan, beraz, Lafitteren arabera, euskarazko katixima egiten zuten apezek ez zituzten beren ikasleak mendratzen, bainan
|
bai
handitzen eta
|
|
|
Lexikoak halakobazterketa batezagutu duestrukturalismoazgeroztik, etaosogutxilanduaizandazereginhonetarako.Bonaparte printzeakberak eregramatikaezaugarrietanoinarritu zuenbere ekarria, lexikoarenkaltetan. JacquesAllieresizanda, beharbada, gehienerabiliduena, baiIparraldekohiz keren mapak egiteko (61960, 1977),
|
bai
euskararen eremu osoa landuizanduenean (1994).
|
|
|
e4) Bukatzeko, zeren hori bait aurrizkia daraman aditzekin hatera azal daiteke, baina hori,
|
bai
koma ezaugarrien atzetik (53) bai puntuaren atzetik ere (54). Areago, zeren eta bait puntu ezaugarrien atzetik azal daiteke, geure klasikoen puntuazio sisteman behintzat (55).
|
|
|
e4) Bukatzeko, zeren hori bait aurrizkia daraman aditzekin hatera azal daiteke, baina hori, bai koma ezaugarrien atzetik (53)
|
bai
puntuaren atzetik ere (54). Areago, zeren eta bait puntu ezaugarrien atzetik azal daiteke, geure klasikoen puntuazio sisteman behintzat (55).
|
|
|
Alabaina, eta honetara gero bihurtuko gara, a duten forma horiek berankorrak dira erromantzez (cf. Corominas Pascual s.u. amenazar) eta ez da zer suposa e dunetarik euskaraz bertan sortuak direnik, eta
|
bai
kanpotik
|
|
|
m > b disimilazioa batean, n > e 1 V_ V orotan, da alde guztia. Bada, >: ·zemana rainoko berreraiketa ausardia handirik gabekoa ontzat ematen badugu, kideotako bokal eta kontsonante talde bera kausitzen dugu; hori
|
bai
, ordena diferentzia larriarekin kontsonanteetan m n z 1 z m n. Gehiegi ote haien arteko edozein lotura ukatzeko?
|
|
|
kalonjeei,
|
bai
eta Iratzeder olerkari eta euskaltzain eta M. Etxehandiri ere, Baionako apezpi kutegi eta Belloc eko komentuan Eskualduna aztertzeko eman zizkidaten erraztasunengatik. Ohartarazi nahi dut, hala ere, artikulu hau 1999an idatzia dela eta harrezkerokoak direla Bibliografian aipatzen ditudan bi artikuluak eta antología berria Qean Hiriart Urruti.
|
|
|
Baina ez da urteen kontua bakarrik aintzat hartu behar dena euskal kaze taritza historikoan, nahiz hori ere
|
bai
(dAbbadiek ere beste 25 bat urtez ida tzi bide zuen, B. Adémak eta J. Etxeparek 30 batez gutienez, etab.). Hiriart
|
|
|
Louis Etxeberrik Berdolyren Le Réveil Basque kazeta gorriari buru egiteko 1887an sortutako astekari elebidu na, Baionan aterea, bere burua euskalduntzat eta euskaldunentzat egina zeu kana, familia, erlijio katoliko eta jabego pribatuaren aldekoa, aita familiakoa ren, apaizaren eta gobernuaren larderia nahi zuena, kazeta borrokari eta ihar dukitzailea. Bereziki laborarientzat sortua, lanbide eta langile mota guzietako giristinoei buruz ireki zen, bonetdun ala xapeldun,
|
bai
eta euskaltzaleei ere. Xurien kazeta esan dezagun lpar Euskal Herriko kontserbadore edo eskui narena.
|
|
|
Xurien kazeta esan dezagun lpar Euskal Herriko kontserbadore edo eskui narena. 111 Errepublikaren politikaren kontra ari zen, eta, beraz, framazon, sozialista, radikal, anarkista, are judu eta protestante,
|
bai
eta kargudun edo
|
|
|
Estu estuan(...) periodista bakarra. Lendabizikoa
|
bai
beintzat. G. Mujikak Euskal Esnalea n idatzia (E 1493,).
|
|
|
4). Bertzalde, idazleen buruzagi gisa, kazetari idazkeraren batasuna nahi eta egin zuen, de Jacto, Eskualdunan, bereziki ortografian baina deklinabide an eta kazetari hiztegian ere
|
bai
, hein bat bederen.
|
|
|
Eskola publikoa eta laikoa ere ekarri zituen Errepublikak, Jules Ferryren eskutik (ezaguna da hau hil zenean Hiriart Urrutik bere artikulu nagusiari ezarri riko izenburua, Bat gutiago, E).
|
Bai
eta Estatuaren eta Eliza Katolikoaren elizen, zuzenago arteko bereizkundea (1905). Errekak behera zihoan erlijiotasunaren galtzearekin gizatasuna, are emakumearen errespetua eta oro beheiti ari zirela uste zuen.
|
|
|
32), nahiz orain dik frankok gaitzespen kutsua eransten dieten erretoriko eta erretorika hitzei, ezjakintasunez. Beraz, haren kazetalan genero eta estiloak erretorika ren aldetik aztertzea komeni da,
|
bai
eta kazetaritzarenetik ere.
|
|
|
Han hemenka, aste guztietako lehen mintzaldiaz bertzalde, guziz Zer eta zer deitu ozkan, ezagun zen,
|
bai
eta zuten ezagutzen aspaldian gehienek, haren eskukaldi berezia. Euskara bezala hedatu ere du Euskal Herrian euskararen amodioa, garbitu ondoan gure mintzai eder zaharra, zahartzearekin lotuak zitzaizkon helar gaixtoetarik.
|
|
|
Erretorikak eta kazetaritzak galde eginik, Hiriart Urrutik mintzaira argia hautatzen du, baina oroz batean apaindua eta hein bat berria ez ohikoa edo arruma,
|
bai
eta adierazkorra ere. Eta gero irakurlearen arreta atxikitzen duena, harekin buruz buruko harremanak eta elkar aditzea bilatuz.
|
|
|
Egun on.
|
Bai
zuri ere. Zer plazer zinuen?.
|
|
|
171). Eta arrazoi du perpaus luze eta! aburren edo egituren aldizkatzea,
|
bai
eta hats luzeko ahopaldiak zituela maiteenik esatean, lehen mintzaldietako estiloari dagokionez batik bat. Adémak kazetaren buruzagigoa uztearen kariaz Etxeparek hartaz idatzi artiku luan kritikoagoa ageri da Hiriart Urrutiri buruz honen hilondokoan baino.
|
|
|
Gero Hiriart Urrutiren prosak erritmo harrigarria du, perpaus, hitz andana eta hitz luzeago eta laburragoen aldizkatzeak, eta, beraz, etenek sorta razia; edo perpaus barneko eta perpausen arteko hitzordenaren antolaketak (perpaus osagaien higikortasuna, kola luzeago eta laburragoak, egitura para taktikoak, egitura simetriko eta disimetrikoen txandakatzea).
|
Bai
eta hitz andana neurtu errimatuetan ere, edo esamolde egin biribiletan, hoskidetzak eta neurkerak, esanahiarekin jokatuz, sortua. Erritmo mota hau ez da, halere, Axularrena bezalakoa, hedatu eta orekatua, hitz andanaka etendua baizik.
|
|
2019
|
|
|
Orai zuk erran ontzat artzen duzun, eta berdin besteek; emengo batzarretara etortzeko. Beste izen bat edo bi erradazu othoi, egokiak euskal idazleen artecoak, gerta
|
bai
liteke, beste toki geyago bat ere bethetzea Iparraldecoekin; au dena oraiño belarrira erratea...
|
|
|
Ederki akulatuko zinduzkee.
|
Bai
orixe (Euzko Deya). 904
|
|
|
Gainera" gipuzkera osotua" k ere badizu bere tradizinotxoa, berria nai ba duzute, baina sakontasun eta zabaltasunez, orainarteko gure tradizino guzien betekoa,
|
bai
idazle kopuruz, baita bikaintasunez. Lizardi, Orixe, Labaien, Zaitegi, Olabide Aundia, Azkue garai, Mitxelena Salbatore, Lekuona, Monzon, Etxaniz, Mirande’tar Jon eta abar.
|
|
|
Gainera, Bilboraino joatea kostatzen zitzaion, hanka hautsiaren ondorioak jasaten zituelako (KMK JU: J. Urquijoren gutuna J. Carori,). ten eta, bestetik, berriz deituko zituzten batzarretara
|
bai
erbesteko abertzaleak bai frantses herritarrak (Iztueta & Iztueta 2006: 461).
|
|
|
Gainera, Bilboraino joatea kostatzen zitzaion, hanka hautsiaren ondorioak jasaten zituelako (KMK JU: J. Urquijoren gutuna J. Carori,). ten eta, bestetik, berriz deituko zituzten batzarretara bai erbesteko abertzaleak
|
bai
frantses herritarrak (Iztueta & Iztueta 2006: 461).
|
|
|
Azaola 1951). Zalantzarik gabe, XX. mendean euskaraz idatzitako testu garrantzitsuenetako baten aurrean gaude,
|
bai
eduki jasoaren aldetik, bai erabilitako euskara formaren aldetik, bai eta testuinguru politikoaren aldetik ere. Hain zuzen, ordurako Bizkaiko agintari politikoen jomugan zegoen euskaltzainarendako, atzera bueltarik gabeko urratsa zen hura.
|
|
|
Azaola 1951). Zalantzarik gabe, XX. mendean euskaraz idatzitako testu garrantzitsuenetako baten aurrean gaude, bai eduki jasoaren aldetik,
|
bai
erabilitako euskara formaren aldetik, bai eta testuinguru politikoaren aldetik ere. Hain zuzen, ordurako Bizkaiko agintari politikoen jomugan zegoen euskaltzainarendako, atzera bueltarik gabeko urratsa zen hura.
|
|
|
Azaola 1951). Zalantzarik gabe, XX. mendean euskaraz idatzitako testu garrantzitsuenetako baten aurrean gaude, bai eduki jasoaren aldetik, bai erabilitako euskara formaren aldetik,
|
bai
eta testuinguru politikoaren aldetik ere. Hain zuzen, ordurako Bizkaiko agintari politikoen jomugan zegoen euskaltzainarendako, atzera bueltarik gabeko urratsa zen hura.
|
|
|
Oleagak?) Akademiatik kanporatu egin nahi zituzten batzarretara agertzen ez ziren kideak. I. M. Echaidek ez zuen inor kanporatzea nahi, baina
|
bai
A. Arrue eta J. M. Lojendiok bezalako eragin politikoa zuten ordezkoak izendatzea. B. Echegarayk gogorarazi zuenez, Gerra Hotzaren egoera politikoki iraulian, RAEko N. Alcalá Zamora errepublikazalea edota Académie Française ko Ph.
|
|
|
Babesorrian, euskaltzain eta urgazle bizien zerrenda agertzen zen, I. M. Echaide buruaren eta N. Oleaga idazkariaren azpian. Euskaltzainen artean, J. Irigoyen ez zen agertzen,
|
bai
ordea, J. M. Seminario. Erbesteko F. Krutwig eta D. de Inza ere zerrendan zeuden, baina hutsune begien bistakoa zegoen:
|
|
|
berria dugu, berririk baldinbada. Ene iritzirako berriegia ere
|
bai
. Agertu zizkigun oiñarriak jatorrak dira geienbat, derizkiodanez, baiña populistegia, Krutwig’en itza erabilli bear emen, arkitzen dut.
|
|
|
M. Azkuek zuzendutako gaztelania euskara hiztegiko" a" letraren corpusa aztertzen aritu zen I. M. Echaide, eta zailtasunak ikusten zituen hura argitaratzeko. Fitxa mekanografiatuak barik, eskuzko zerrendak izateak asko zailtzen zituen
|
bai
zuzenketa lana, bai akatsik gabe inprimatzea.1145 1954ko hasieran A. Irigaray eta L. Michelenak aztertu zuten" a" letraren corpus hori.1146 SFVJUko arduradun filologikoak berariazko dosier bat aurkeztu zuen 1954ko maiatzeko batzarrean. Ekainean bildutakoek luze eztabaidatu zuten gaia, baina joera ezberdinak zeuden:
|
|
|
M. Azkuek zuzendutako gaztelania euskara hiztegiko" a" letraren corpusa aztertzen aritu zen I. M. Echaide, eta zailtasunak ikusten zituen hura argitaratzeko. Fitxa mekanografiatuak barik, eskuzko zerrendak izateak asko zailtzen zituen bai zuzenketa lana,
|
bai
akatsik gabe inprimatzea.1145 1954ko hasieran A. Irigaray eta L. Michelenak aztertu zuten" a" letraren corpus hori.1146 SFVJUko arduradun filologikoak berariazko dosier bat aurkeztu zuen 1954ko maiatzeko batzarrean. Ekainean bildutakoek luze eztabaidatu zuten gaia, baina joera ezberdinak zeuden:
|
|
|
Gainera, L. Michelenak dosierrean onartu bezala, Pirinio Behereetan ordurako aurreratu egin ziren A. Tournier eta P. Lafitte bikotea, 550 orrialdeko Lexique français basque (1954ko martxoan argitaratua) delakoarekin. P. Lhanderen hiztegiaren bigarren zatiaren antzekoa zen, ez EIL SIEBen 1948ko biltzarrean iragarritakoa bezain handia, baina
|
bai
" Loi Deixonne" ren zeharkako beste emaitza bat. Hiztegiak praktikan Espainiako muga politiko kulturala ez gainditu arren, Nafarroako medikuak txalotu egin zuen egileen norabide orokorra, neologismoak baztertu zituztelako eta ez zirelako jeltzaleek egindako hiztegiak bezain garbizaleak (Yrigaray 1954). 1151 Urte horretako Euzko Gogoan argitaratu zen, orobat, L. Aquesolok 1952ko otsailean ezizenarekin idatzitako artikulua.1152 Akademiaren ordez, RSVAPen esku uzten zuen lexikografiaren ardura:
|
|
|
Nik eztut beintzat orain arte entzun. Jatorragoa,
|
bai
, izango zan agian, aurrekoen oiturei estuago lotua, baiña, zer egingo zukean nekazari orrek edo urtzaille orrek besteek esan zituzten gauzak esan bear izan balitu. Berriz ere:
|
|
|
Diktaduraren helburua zen ortodoxia espainolistaren esku uztea
|
bai
euskararen sustapen mugatua eta bai ikerketa ere. Alde batetik, XX. mendean abertzaletasunaren eremu hegemoniko bilakatu zena kontrolatzearren eta, bestetik, erbestetik politika linguistikoaz egiten ziren salaketei aurre egiteko.
|
|
|
Diktaduraren helburua zen ortodoxia espainolistaren esku uztea bai euskararen sustapen mugatua eta
|
bai
ikerketa ere. Alde batetik, XX. mendean abertzaletasunaren eremu hegemoniko bilakatu zena kontrolatzearren eta, bestetik, erbestetik politika linguistikoaz egiten ziren salaketei aurre egiteko.
|
|
|
Aldizkarian joera guztietako idazleek parte hartzen zuten (S. Altube, C. Jemein, J. Mirande, N. Ormaechea edota F. Krutwig) eta,
|
bai
L. Villasanteren sarrera hitzaldia bera, bai Gueroren azterketa argitaratzeko prest zeuden.857 Zuhurki, ez batak ez besteak ez zuten aipatu F. Krutwigen hitzaldiaren arazoa, baina Euzko Gogoako zuzendariak bazuen horren berri. A. Ibinagabeitia uztailean Pirinio Behereetan bildu zen, besteak beste, J. Diharce eta S. Michelenarekin; azken hau lapurtera klasikoaren bidearekin oso kritiko ageri zen.
|
|
|
Aldizkarian joera guztietako idazleek parte hartzen zuten (S. Altube, C. Jemein, J. Mirande, N. Ormaechea edota F. Krutwig) eta, bai L. Villasanteren sarrera hitzaldia bera,
|
bai
Gueroren azterketa argitaratzeko prest zeuden.857 Zuhurki, ez batak ez besteak ez zuten aipatu F. Krutwigen hitzaldiaren arazoa, baina Euzko Gogoako zuzendariak bazuen horren berri. A. Ibinagabeitia uztailean Pirinio Behereetan bildu zen, besteak beste, J. Diharce eta S. Michelenarekin; azken hau lapurtera klasikoaren bidearekin oso kritiko ageri zen.
|
|
|
Akademiarekiko tirabiren frogagarri, P. Lafittek prestatutako bildumaren harpidedunen zerrenda amaigabean ere ez zen Akademia instituzio gisa edota Espainiako euskaltzainik agertu.
|
Bai
, ordea, Frantziako hemezortzi akademiko eta erbesteko jeltzale entzutetsuak.753 A. Ibinagabeitiak ere berariazko ahalegina egin zuen Euzko Gogoa zerrendan ager zedin. Sal748 ABA EUS:
|
|
|
Donibane Lohizuneko Gernika aldizkariak humanismo ez nazionalista baten ordezkari izan nahi zuen, EAJ PNVrekiko independentea ez ezik, alderdiarekiko kritikoa ere
|
bai
, J. Thalamásen kasuan. Akademiaren agerkaririk ezean, plataforma egokiena zen F. Krutwigen ideiak plazaratzeko.
|
|
|
Bilboko Udal Epaitegiak, Gipuzkoako Tolosatik omen zetorren auzi bati jarraituta," ondazilegui" [sic](" suelo comunal") hitzaren esanahiaz eta zentzu juridikoaz galdetu zion Akademiari.511 R. M. Azkueren Diccionario vasco español francésen hitz hori jaso ez arren(
|
bai
, ordea," zilegi"," montes comunales" adierarekin) euskaltzainburuak idazki bat prestatu zuen hitzaren esanahia zehazki azaltzearekin batera ondorio juridikoak saihesteko:
|
|
|
Euskaleŕiari diozun maitasun andiaren arnari edo frutu bezala, ontzat ar zazu, aŕen! nire eskari au ta igoŕ zadazu" len
|
bai
len" pasaportea ta gainera salvo conducto deritzaion papertxoa.
|
|
|
Zure izentatzeari buruz neuk offizialki ezer ere ezdiezatzuket erran, bainan zure kandidaturaren aurkeztekotz nahiz buruzagi berriak nahiz bertze batek zure merezimenduak jakin beharr lituke. Euskalzaindian akademikoen izendatzeak’ Biltzarr hunen bilkuretan egiten
|
bai
tira eta nehork ere, ez Euskalzainburuak ez berzte nehork ex officio nahiz khide titularerik nahiz urgaizlerik izenta ezpai litzake.677
|
|
|
Mario Grandesek [sic] gurekin antola nahi duela, eta Tovar iaunaren esku duela emen zerbaiten egiten hasteko.
|
Bai
eder lizakigula Salamancako Maisu eder horren itzalpea! 681
|
|
|
Akademia orrekin adiskidantzan
|
bai
nago, badakit gauzak ez direla" Herria" ren buruzagiak erraten duen bezalache gertatu.
|
|
|
Dena den, irakurleak jakin dezan, errain dut Euskaltzaindian erreboluzionerik ez dela gertatuko" langue littéraire" orreri buruz; euskalari geyenek uste
|
bai
dute ez dela orai tenorea, Gipuzko eskuara eta lapurtarra zimikoka as daizten. Ez orai ez nehoiz ere.
|
|
|
M. Azkue edota P. Axular. Arantzazura itzulita profesioa egitera, giro politiko zatitua aurkitu zuen, eta"
|
Bai
" izeneko talde euskaltzalean integratu zen, S. Michelena abertzaleak gidatzen zuena.684 Teologiako lizentzia eta doktorego ikasketak egin zituen artean Comillasko Unibertsitatean, eta tarte horretan apaiztu zen. Besteak beste, R.
|
|
|
|
Bai
Axular’ek bai Oihenart’ek euskera gaitu, egokitu nai zuten, batek itz lauz, besteak itz neurtuz. Ba zekiten garbitasunak gutxi ajola diola izkuntzari, aberastasunak, biguntasunak, errextasunak, berriz, asko.
|
|
|
Bai Axular’ek
|
bai
Oihenart’ek euskera gaitu, egokitu nai zuten, batek itz lauz, besteak itz neurtuz. Ba zekiten garbitasunak gutxi ajola diola izkuntzari, aberastasunak, biguntasunak, errextasunak, berriz, asko.
|
|
2021
|
|
|
8
|
Bai
, erreparatu zaio Gabilondo eta Gandararen ekarpenen arteko ezberdintasunari. Lehenengoak historia postnazional bat osatu nahi du bere historia kulturalarekin, eta bigarrena historia nazionalaz ari da.
|
|
|
Hain zaharra izanik bertsolaritzari buruzko kazetaritza testu gutxi topatu da han, baina nolabaiteko ziurtasun bat eman digu osatu ahal izan dugun testu zaharrenen bildumaren inguruan: izan zitekeen testuren batzuek Vinsonen biltzaile senari ihes egin izana, baina
|
bai
Vinsoni eta bai Micheli ihes egin izanak konplikatua dirudi.
|
|
|
Hain zaharra izanik bertsolaritzari buruzko kazetaritza testu gutxi topatu da han, baina nolabaiteko ziurtasun bat eman digu osatu ahal izan dugun testu zaharrenen bildumaren inguruan: izan zitekeen testuren batzuek Vinsonen biltzaile senari ihes egin izana, baina bai Vinsoni eta
|
bai
Micheli ihes egin izanak konplikatua dirudi.
|
|
|
Beraz, ikerketa honetarako haren erreferentziaren bat izan zezaketen testuak aintzat hartu dira. berean, 1845ean, gertatu eta zuberotarrak Lara Iparragirreren iruditik eraiki izana: biak gipuzkoarrak dira, biak gazteak, biak gerlan ohoreak irabazitakoak86 eta biak, Xahoren hitzetan, inprobisatzaile ez ezik kantari bikainak ere
|
bai
.
|
|
|
Horrela, donostiarraren mitoak ez du urretxuarrarenaren dimentsio politikorik izango. Bere ezbeharra
|
bai
baliatu zuen prentsak gerraren aurkako aldarriak egiteko, baina bere posizio
|
|
|
89 Zauritu aurretik haren bertso batzuk
|
bai
argitaratu ziren bertako medioetan, baina bertsolaria aipatzen duen hitz lauzko testu bakarra topatu da: 1874ko urriaren 21ean ‘Juana Bixenta Olabe’ bertso sorta argitaratu zela eta Bilintxen etxean jarri zela salgai jaso zuen Diario de San Sebastiánek labur gisa.
|
|
|
‘Zazpiak bat’, horra zer dugun irakurtu Donibaneko Eskualdun buruzagiek beren etxe aintzinetan,
|
bai
eta ere bide bazterrean, bi aldetarik hedatuak zituzten bandera ederretan. Zazpiak bat:
|
|
|
29 or.). Revue des Voyants en jatorrizkoa Baionako Mediatekan topatu ahal izan da, baina kasu honetan zuzenean zubererazko itzulpenari berari egin nahi izan zaio lekua, helbide honetatik jasota [2017/10/20]: http://klasikoak.armiarma.eus/idazlanak/X/XahoAzti016.htm bertso batzuk ere
|
bai
. Bestalde, sarrera gisa orrialdea eskaintzen zaio bertsolarien eta poeten arteko alderaketari:
|
|
|
39 Pierre Lhandek ezkontza baten inguruko Mardoren koplak deskubritu zituen, Pierre Lafittek argitaratu(" Deux chansons de Beñat Mardo", Gure Herria, 1950/ XI, 293 or.) eta Dassancek, kopletan aipatzen ziren izenetatik, ezkontzaren ziurtagiria topatu(" Chronique de la chanson basque: A propos de Beñat Mardo", Gure Herria, 1967/ XI, 289 or). nahiz Jose Joakin Erroizenea Txabalategiren() inguruko hainbat datu argitu da gerora, epaile lanetan aritu zen Juan Bautista Altamira Aizarnazabalko sakristauaren inguruko zerbaitzuk ere
|
bai
, eta epaile lanetan aritu zen Fernando Bengoetxea Altuna Fernando Amezketarra() aski ezaguna da egun.
|
|
|
Hari horri tiraka jaso ahal izan da Rethel herrian jaio zela 1791n Frantziako Ardenetan, Jules Armand Guillaume Boucher de Crèvecœur eta Etienne Jeanne Marie de Perthes izan zirela haren gurasoak, aita ere aduanetako ofiziala izan zela, eta botanikari gisa testuren bat argitaratu zuela azken horrek. Etienneren beste testurik ez da ezagutzen, baina
|
bai
haren heriotza urtea, 1871 Anaia Jacquesek, aduanetako ofiziala baita, arrasto gehiago utzi zuen, arkeologo gisa Sommeko haranean topatu zituen silexezko erremintek famatu egin baitzuten.
|
|
|
132). Horren irudiak
|
bai
berreskuratu dira, eta mahai luze baten bueltan txaloka daukaten jende mordoxka baten aurrean ikus daitezke kantuan bi bertsolariak. Filma soinuduna da, euskara lehen aldiz ikus entzunezko batean jasotzen duen filma, baina irudiak eta soinua ez datoz bat, eta Irabolaren eta Haltzuetaren irudiak ikusten ditugun bitartean entzuten direnak ez dira haien bertsoak.
|
|
|
Txapelketak antolatu zirenean, Basarrik ez zuen goi mailako ikasketarik, ezta horretarako adinik ere, baina
|
bai
ikasteko grina:
|
|
|
Liburuak txikitandik eta benetan maite izan ditu. Irakurtzeari ordu asko eman dizkio,
|
bai
egunez eta bai gauez, loari puska kenduz. Eta iru izkuntzatan irakurri ere:
|
|
|
Liburuak txikitandik eta benetan maite izan ditu. Irakurtzeari ordu asko eman dizkio, bai egunez eta
|
bai
gauez, loari puska kenduz. Eta iru izkuntzatan irakurri ere:
|
|
|
Tamalgarria orien jakinduri ta egokitasunezko iturri agortu gaitza, oraiñ beian gelditzea, garrantzi gabeko gauzetan itzaltzea. ¡ Tamalgarria
|
bai
, mila bider esanda ere! ¡ Zenbat egin zezaketen beste modu batez jokatuta!
|
|
|
¡ Aizer ixpilu ederra berau! ¡ Onek
|
bai
euskera ta aberriari abesten ziola! Erosi ta irakurri zazute ‘Alkar’ bere bertso olerki liburua.
|
|
|
Erosi ta irakurri zazute ‘Alkar’ bere bertso olerki liburua. ¡
|
Bai
biotz ikuitzailea! [...] Anai oleskariak, gogoan izan ta jarraitu bide oni.
|
|
|
Ogibidez, alfer famakoa, etab. Basarrirekin beste gizon klase bat agertu da bertsolari: gaztea, mutil apaina, gorbatarekin; profesionalki kazetaria, etab.; baina bertso aldetik ere
|
bai
. Basarrik beste bertsolaritza bat egin nahi du, beste proiektu bat dakar.
|
|
|
Oraintxe gustora hilko naiz". Hura gustora eta nire
|
bai
. Halaxe bukatu zan gure arteko zera.
|
|
|
Basarrik ez zuen txapelketan parte hartu, aurreko garaileak ez zuela parte hartuko ezartzen baitzuen araudiak, eta epaimahaiko izan zen. Aitzol eta Zubimendi ere epaile aritu ziren kanporaketa guztietan, Zubimendi aurkezle ere
|
bai
, eta Lopez de Mendizabal, Mujika, Manezaundi, Detxepare eta Larreko ere aritu ziren epaitzen kanporaketaren batean.
|
|
|
Azkenerako, Makazaga jauna bera ere guztiz bertso zaletu zan. Eta arrezkeroztik bera bere kontu bertsoak argitaratzen asi zan; eta bertso-paperak ez ezik, liburutxo batzuk ere
|
bai
. (1992:
|
|
|
" Lengo eguneko arratsaldean[...] belarrikoa jarri nuaneko nabaitu nuan poza! Doniane Loitzuneko txadun abestaldea abesten ari
|
bai
zan! Etxeko guztiak, belarriko bana genuela zortziakarte entzuten egon giñan".
|