|
2003
|
|
|
Parkatu! Beste batzuetan, ostera, harrituta geratuko zara, zeuk uste zenduan baino bitxi ugariago idorotean,
|
bai
idazle zaharretan, bai gaur egunekoetan.
|
|
|
Liburu bidez barik, hurretik ezagutu ditu, lagun izan ditu eta auspoa emon deutsie euroi idatzi eta argitaratzeko. Batzuetan zirikatu be
|
bai
idazle zereginetan jarraitzeko. Bizkaitik kanpora, euskera munduko hartuemonik esanguratsuenak, Liturgia Batzordearen ingurukoak dira, berau izan zan eta beste eleizbarruetako eleizgizon euskalzale batzukaz batera liturgiako testuak hurreratzen eta bateratzen ibili zanetarikoa.
|
|
2004
|
|
|
Agustin Zubikarai eta biok Euskaltzaindiko bilkuretan elkar ikusten genuen askotan. Baina bestetik ere bera antzerki munduan erabat sartuta zebilen,
|
bai
idazle gisa, baita Ondarruko taldean zuzendari gisa ere.
|
|
2005
|
|
|
Kategoria honen baitan, literaturaren inguruan diharduten gisa guztietako artikuluak sartu ditugu: bai obra jakinen iruzkinak,
|
bai
idazle baten obraz egindako hitzaldiak, zein literaturar joeren gaineko gogoetak.
|
|
2007
|
|
|
Are gehiago, La, tte Herria> apaizen eskuetatik kentzen saiatu zen, hau da, Herria> laikotzen,
|
bai
idazleen aldetik, baita saltzeko lekuen aldetik ere (elizak garai hartan). Ez zen hain erraza izan, ostera, garaiko idazle gehienak apaizak baitziren813.
|
|
2008
|
|
|
Batxilergoan honako irizpide hauek dira irakurgaiak aukeratzeko irizpide nagusiak (irakasleek emandako garrantziaren hurrenkeran): Euskal Idazleen Elkarteak antolatzen duen Idazleak ikastetxeetan programa eta argitaletxeek egiten dituzten promozioak (bai beren argitalpen katalogoen bidez,
|
bai
idazlea ikastetxera ekartzeko eskaintzen bidez); salmentak eta sariak (azken batean," salduena" edota" saritua" izatea erakargarria zaie ikasle zein irakasleei); idazleen bestelako hitzaldiak (Hizkuntza Normalizazio Programek edota Udalek antolatutakoak; oro har eskaintza horretan sartzen diren idazleak irakurtzeko joera dute irakasleek, izan ere, idazleen hitzaldiak motibazio... Beraz, irakasleek aipatu dituzten irizpideetatik ondoriozta daiteke Batxilergoan irakurtzen diren liburuen aukeraketa merkatuari lotutakoa dela, hein handi batean.
|
|
|
guna luzaz maiseatzen du, hots, La> > et> la> fourmi> deritzona, euskaraz eskuarki Txitxarra> > inurria> gisa itzulia, eta hartan badiosku
|
bai
idazleak eta bai haren obren irudi apaintzaileak ere, hots, Grandville k, biak Frantziaren iparraldekoak izanez, ez zutela inoiz jakin txitxar delakoa egiazki zer den, intsektu hori, bereziki, hegoaldean bizi baita, eta horren ordez, matxinsaltoa zerabiltela buruan.
|
|
|
Han ote zeuden gurekin Txinara joango zirenak? Horrelako pentsamenduak zebilzkidan buruan bilera hartan eta nago bai lurraldea aldez aurretik erabakita edukitzeak
|
bai
idazlea izateak bultzatu nindutela besteei erreparatzera eta haien galderen atzetik zeuden istorioak asmatzen saiatzera.
|
|
2009
|
|
|
Russellen obra guztien edizioan, berez testu bigarrentiarrak dira erlijioari buruzkoak, baina, ia bolumen guztietan aurkitzen da material interesgarria, artikuluak, erreseinak, konferentziak, elkarrizketak, beti ohi duen buruargitsuak, literarioki ere beti garden dirdaitsua. Russell nik gogoko nuen oso, bai filosofoa eta
|
bai
idazlea ere, asko irakurri nuen. Hala ere, batzuetan itauntzen diozu zeure kolkoari, Sartre nahiz Russell baitan hondo hondoan gizon emakume arruntaren mespretxu bat ez al dagoen.
|
|
|
Fraide izan zen garaian, Iruñeko komentuan egon zelarik, Kaputxinoek 1954an berrabiarazi zuten Zeruko Argia aldizkarian parte hartze zuzena izan zuen, bai antolaketan,
|
bai
idazle gisa ere. Bere gain hartu zuen aldizkari horretako Kristau Ikasbidea atala (Lizarrrusti izenpetu zuen) eta bertze zenbait artikulu ere idatzi zituen Ipuinak atalean (Aitona izenpetuak) batik bat.
|
|
|
Deitura horren arabera, generoko nobela batek aberri bat duela esan nuke. Eremu ezagun bat, non eroso ibiliko diren
|
bai
idazlea, bai istorioa, baita irakurlea ere.
|
|
2010
|
|
|
Eta berriro irakurtzen nituen liburu haiek, eta orduan are agerikoagoak egiten zitzaizkidan
|
bai
idazle batek bai besteak nobeletako protagonisten inguruan egiten zituztèn manipulazioak eszena batean edo bestean, gizonaren barruaren ezagutzan Gorki eta Korolenko aprendizak dira Dostoievski maisuaren aurrean, nire ustez?, egileon lehen asmotzat jotzen nituenetatik eta haren ametsetatik, zer puntutaraino ziren liburu haiek propaganda hutsa?, urruntzen nindutenak.
|
|
|
Eta berriro irakurtzen nituen liburu haiek, eta orduan are agerikoagoak egiten zitzaizkidan
|
bai
idazle batek bai besteak nobeletako protagonisten inguruan egiten zituztèn manipulazioak eszena batean edo bestean —gizonaren barruaren ezagutzan Gorki eta Korolenko aprendizak dira Dostoievski maisuaren aurrean, nire ustez—, egileon lehen asmotzat jotzen nituenetatik eta haren ametsetatik —zer puntutaraino ziren liburu haiek propaganda hutsa? — urruntzen nindutenak.... Gero, ondorio bertsura iristen nintzen ia beti:
|
|
2011
|
|
|
Eta galdera biribilduz, zinema sortzaile izatea oso desberdina al da beste arteekiko? Zuzendariaren hitzetan, liburu bat idazterakoan
|
bai
idazleak eta bai irakurleak irudikatu egiten dute egoera, hor dago liburuaren xarma, eta zinema egiterakoan, idatzitakoa gorpuztu egiten du zuzendariak, gauzatu. –Jainkoa izatera jolastea bezala da hein batean, gure istorioen Jainko txikiak gara.
|
|
|
Ahuldade diogu, ez egilerik ez irakurlerik ez zegoelako euskaraz Historia edo Literatur Kritikari buruz aritzeko, edo egonda ere, liburuak barik, formatu arinagoak nahiago zituztela. Izan ere,
|
bai
idazlearentzat, bai irakurlearentzat errazagoa izango zen ordura arte euskaraz ia inoiz landu gabeko gai espezializatu bat artikulu labur batean jasotzea, eta ez liburu oso batean. Erabilera aldetik ere, euskarazko unibertsitate mailako ikasketen faltan praktikotasun gutxi eduki zezakeen euskarazko produkzio zientifiko batek.
|
|
2012
|
|
|
Gure garaiko heroia eleberri errealista da, bai existentzia interpretatzeko moduagatik,
|
bai
idazleak erakusten duen jarrera subjektiboagatik. Lermontov erromantikoa zen, baina errealismoaren bila zebilen, eta, errealismo erromantikoa?
|
|
|
Herri bakoitxak bere jitea badü, eta jeian bere herexa berezia ezar dezake. Adere horien barnean,
|
bai
idazleak, bai errejentak, bai edonork, besteeki batean, bere abürüpena eman dezake.
|
|
|
Beste multzoan, irakurgaien bidez ikasleen irakurzaletasuna sustatzea lehenesten duten irakasleak ditugu8 Bigarren multzoko irakasle gehienak bat datoz esatean irakurgaiak aukeratzeko irizpide nagusiak honako biak direla: Euskal Idazleen Elkarteak antolatzen duen Idazleak ikastetxeetan programa, eta argitaletxeek egiten dituzten promozio lanak (bai beren argitalpenen katalogoen bidez,
|
bai
idazlea ikastetxera ekartzeko eskaintzaren bidez).
|
|
|
“Porque tú, ¿ no serás hijo suyo? ”, galdetu zidan, Cortazarrek orduan zituen 68 urteak nire 25ekin mentalki konparatu ondoren. Barre egin nuen, semea ez nintzela aitortzen nion bitartean, baina
|
bai
idazlea eta Cortazarren jarraitzaile sutsua. “Pues eres como su reencarnación en vida”, esan zidan.
|
|
2013
|
|
|
Poza ere nabari zen
|
bai
idazle gaztetxo eta ez hain gaztetxoen artean. Aipagarria da Jone Miren Hernandez Txintxarriko zutabegileak Lasarte Oria saria eskuratu duela eta baita honen alaba Julenek ere, B kategoriako euskarazko ipuinen hirugarren saria erdietsiz.
|
|
|
«Deserosotasuna, ezohiko lurretan barneratuko garelako, edo ez behintzat ohituen gauden eremuetan.
|
Bai
idazlea, bai bertsolariak eta bai Pello Ramirez musikaria». Arantxa Urretabizkaiak berehala eman zion baiezkoa Kafkaren aulkia saileko saio bat egiteko proposamenari.
|
|
2014
|
|
|
Zeintzuk diren hautagaien ezaugarriak ere zehazten da: . Euskaltzain urgazlegaiak orobat euskalgintzan eta euskalaritzan ezagunak eta lan eginak izango dira,
|
bai
idazle hautak edo euskararen jagoletzan nabarmenduak... Urgazleetarik batzuk atzerritarrak izan daitezke, aukeratuak izateko nazioarteko mailan akademia gaietan eskaini dituzten lan aipagarriak kontuan izanik (Barne erregelak, 6.1 eta 6,2).
|
|
|
Santa Teresa mundiala dogu. Bai emakume bezala,
|
bai
idazle bezala eta bai Santa bezala. Emakume bezala gitxi bere parekorik.
|
|
|
gaiari zegokiona eta hizkuntzari berari zegokiona. Azken batean, Euskara desbaserritartu egin behar zela esan ohi zuen Krutwigek, kultura jasoaren maila bereganatu behar zuela bai irakurleak eta
|
bai
idazleak diglosiaren baitan bizitzera ohitu ziren, hainbat kasutan.
|
|
2015
|
|
|
Iparraldeko egoera ainitz erdalduna delako. Alabainan
|
bai
idazle eta bai irakurle mailan, elebidun gutti dira. Orduan berriak, ikerketak zabaldu nahi baditugu frantsesa da erabilia.?
|
|
2016
|
|
|
Epaiketa bukatzeko zorian zegoela uste nuen nik, baina oraindik pare bat lekuko falta ziren. Idazlearen adiskide gisa aurkeztu du bere burua arrantzale itxurako gizon txiki, bizi eta egoskor batek, bere jardunean zehar
|
bai
idazleak eta bai haren abokatuak isiltzeko aginduak ematen bazizkioten ere, ez baitzien jaramonik egiten eta jarraitu egiten baitzuen esanez berak ez duela sinesten korearren mafiaren teorian, benetako mafia Euskal Herrian bertan dagoela, badagoela jende bat, bigarren mailako idazleak gehienak, Kirmeni arrakasta barkatzen ez diotenak eta Interneteko foroetan haren kontra konspiratzen denbora emat... Horiek direla, esan du, lapurreta burutu dutenak, eta hori esatean gu geunden aldera begiratu eta eskuarekin seinalatu gaitu.
|
|
2017
|
|
|
Dasconaguerrek, bai politikari bezala, eta
|
bai
idazle bezala,, euskaldun fededun, prototipoa bezala ezagutarazi zuen bere burua.
|
|
2018
|
|
|
Horrek eskaera eta eskaintza areagotzen du. Bai ikuslegoarentzat, bai eduki ororen antolatzaile eta, jakina, antzezleentzat;
|
bai
idazle, aktore, zuzendari, teknikarientzat.
|
|
2019
|
|
|
Gainera" gipuzkera osotua" k ere badizu bere tradizinotxoa, berria nai ba duzute, baina sakontasun eta zabaltasunez, orainarteko gure tradizino guzien betekoa,
|
bai
idazle kopuruz, baita bikaintasunez. Lizardi, Orixe, Labaien, Zaitegi, Olabide Aundia, Azkue garai, Mitxelena Salbatore, Lekuona, Monzon, Etxaniz, Mirande’tar Jon eta abar.
|
|
|
Gero batek egingo du testua eta besteak irudia, baina aurretik erabakita dago oinarria. Iruditzen zait, gainera, modu horretan askoz aseago geratzen direla bai ilustratzailea
|
bai
idazlea.
|
|
|
Aktibismo kultural horrek berak eraman zuen euskal narratibaren modernizazioaren abentura ekiteari. Adierazgarri da, esaterako, 1977ko Juan Mari Torrealdairen" Euskal idazleak, gaur" izenburuko euskal literaturaren ikerketa soziologikoan, idazleei eginiko inkesten emaitzetan oinarriturik" Hombres de pluma y acción" izeneko atalean agertzea hamargarren postuan (1978: 359)
|
bai
idazle gisa, eta bai argitaletxe eta prentsako kolaborazioetan zuen presentziarengatik zelarik ezaguna.
|
|
|
Beste modu batera ere formula daiteke egoera: idazle guztiok gara, neurri handi batean, itzultzaile; itzultzaileak ere
|
bai
idazle. Eta beste pauso bat gehiago emanez, egoera horiek argi berezi bat proiektatzen dute hiztun elebidunen agertokian ere.
|
|
2021
|
|
|
Itzulpen literarioak modu neutro eta globalizagarrian hedatzeko moduko testuentzat funtziona lezake eta balio lezake. Baina literatura estandardizatuaren edo best sellerizatuaren autobideetatik urrunduz gero (poesia, eleberri kulturalki" kokatua", etab.), bada, frustragarria gertatzen zait emaitza gehienetan,
|
bai
idazle, bai irakurle gisa. Dena den, frustragarria izanik ere modu bakarra da zenbait testu ezagutu edo zabaldu ahal izateko.
|
|
|
oro har, Ipar Euskal Herrian itzultzaileek ez dute kolektiboaren sentimendurik, itzulpen politikak falta dira, eta, eragiletza pribatu xumea egonagatik, erakundeek bideratutako proiektu egituraturik ez dago. Itzulpengintzari lotutako egoerak ugaritu edo azaleratu diren modu berean, esan daiteke, halaber, itzulpenari buruzko diskurtsoak berritzen eta ugaritzen ari direla, bai itzultzaileei eurei dagokienez,
|
bai
idazleei dagokienez, bai gizarteko hartzaileei dagokienez ere; bestalde, 2000 urtetik aurrera agertutako Aldekoaren (2004) eta Olaziregiren (2012) literatur historiografietan nabari diren joerez denaz bezainbatean, literaturari ikuspegi sistemikoz begiratzeak genero periferikoetako itzulpen testigantza berriak agertzeaz gainera, euskal itzulpengintza azpisistematzat definitzeko saiakera egiten da... Oro har, beraz, itzulpenaren literatur eraginei begiratzen diete historiografoek.
|
|
|
Idazlan argitaratuentzat, jakitate berbera aurkitzen da
|
bai
idazleen aldetik (Marie de France, Pétrarque, Marot, Cervantes, Shakespeare, François de Sales, Bossuet, etb.) baita ere argitaratzaileen aldetik (Euskal testuen argitaratzaileen erreferentziak (52) xeheki emanak dira: urtea, edizioa, hiria, etb.).
|
|
|
Nik behintzat hori behin baino gehiagotan ikusi izan dut. Eta garrantzi gutxi ematen zaio bai euskal literaturari edo Euskal Herrian argitaratzen den literaturari,
|
bai
idazleei orokorrean".
|
|
|
Horrelako klimax ideologikoraino helduta, eta ohiko eleberrian ez bezala errazago baitu honek topikoekin haustea eta irudimenezko bide berriak urratzea, zail izaten du narrazio hagiografikoak kontrasteen konplexutasuna eta aberastasuna mantentzea. Urek ezinbestean iritsi behar izaten dute-eta
|
bai
idazleak eta bai irakurleak aldez aurretik ezagutzen duten laku miresgarrira.
|
|
|
Ipuinei entzun egin behar omen zaie; sekretu hau ondotxo dakite idazleek.
|
Bai
idazle handiek, bederen. Hauen xuxurla entzun, hauen ahots sarkorra bereganatu, hauen harmonia bilatu...
|
|
|
Ipuina, ordea, perpaus ugariz taxutzen da, eta perpausei entzun egin behar omen zaie; sekretu hau ere ondotxo dakite idazleek.
|
Bai
idazle handiek, bederen. Hauen xuxurla entzun, hauen ahots sarkorra bereganatu, hauen harmonia bilatu...
|
|
|
Perpausa, baina, zenbait hitzez eratzen da, eta hitzei ere –nola ez– entzun egin behar omen zaie; sekretu hau, besteak bezalaxe, ondotxo dakite idazleek.
|
Bai
idazle handiek, bederen. Gustave Flaubert eta bere le mot juste, esaterako.
|
|
|
Hitza, azkenik, hizki gutxi batzuez osatzen da, eta hizkiei –igarriko zenuten honezkero– entzun egin behar omen zaie; sekretu hau, denen gainetik, ondotxo dakite idazleek.
|
Bai
idazle handiek, bederen. Xuxurla, ahots sarkorra, harmonia...
|
|
2022
|
|
|
Bizi politiko aberatsa ukan du beraz, haatik aberatsagoa du kulturakoa,
|
bai
idazle bezala, bai animatzaile urratsetan. Harrigarri da zenbat lan egin duen eta eginarazi, nagusiki Zuberoan, baina Zuberoatik at ere ikusiko dugun bezala.
|
|
2023
|
|
|
Zertaz hitz eginen duzue. Oraindik ez naiz Jokinekin egon, baina nik uste gutxi gorabehera hitz egingo dugula zer ematen dizun hau edo bestea egiteak eta zerk bultzatuta edo eraginda sortzen dugun. Neurri batean,
|
bai
idazleak, bai ni bezalakoek egiten duguna da kontraesanak edo gauzak agertzea.
|
|
|
Egilearen Instagram kontuko argazkiak biltzen dituen kontakizun hori ere intimitatean ardazten da. Beste norbaiten goizeko lehenengo kafea ikusteak edo katuaren konpainian irakurtzen dituen liburuak ezagutzeak irakurleoi eragiten digun gozamenak gizatiarragoak bihurtzen gaitu,
|
bai
idazlea bai irakurlea. Akaso, zerbait egin ahal izateko pertsona jakin bat eta bizitzako une zehatz bat besterik ez ditugu behar.
|
|
|
Bafle batean sartuta ihes egin zuen poeta baino askoz gehiago da bera.
|
Bai
idazle moduan bai are gehiago pertsona moduan ere. Hogeita hamasei urteko erbestealdiaren ostean, Joseba 2021eko apirilean itzuli zen Euskal Herrira.
|