|
2009
|
|
|
Bere euskaltzaletasuna oso agerian utzi izan du beti,
|
bai
eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela euskaraz bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez, bi epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
Fraide izan zen garaian, Iruñeko komentuan egon zelarik, Kaputxinoek 1954an berrabiarazi zuten Zeruko Argia aldizkarian parte hartze zuzena izan zuen,
|
bai
antolaketan, bai idazle gisa ere. Bere gain hartu zuen aldizkari horretako Kristau Ikasbidea atala (Lizarrrusti izenpetu zuen) eta bertze zenbait artikulu ere idatzi zituen Ipuinak atalean (Aitona izenpetuak) batik bat.
|
|
|
Fraide izan zen garaian, Iruñeko komentuan egon zelarik, Kaputxinoek 1954an berrabiarazi zuten Zeruko Argia aldizkarian parte hartze zuzena izan zuen, bai antolaketan,
|
bai
idazle gisa ere. Bere gain hartu zuen aldizkari horretako Kristau Ikasbidea atala (Lizarrrusti izenpetu zuen) eta bertze zenbait artikulu ere idatzi zituen Ipuinak atalean (Aitona izenpetuak) batik bat.
|
|
|
Kaputxino izateari uko egin eta Madrilen bizi izan den urteetan ere artikuluak idazten segitu zuen, ez hasieratik, baina
|
bai
1974az geroztik 2009a arte. Bigarren epe honetakoak dira hiru aldizkari hauetan idatzi zituen artikuluak:
|
|
|
Gai asko ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa, euskara, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak... Horietako gehienen inguruan bere kezka bizia azaltzen du,
|
bai
eta pentsaera eta ideologia pertsonala ere.
|
|
|
Baina haren lanaren oihartzuna zabaldu zen eta hitzaldi bat eskatu zioten, 1956ko irailaren 15ean, Arantzazun, Euskaltzaindiaren gerra osteko lehenengo batzar irekirako (Euskera, 1956). Eta
|
bai
hitz egin ere hark. Hace ya dos años que no hago sino leer y copiar bertso berriyas, esan zuen.
|
|
|
Mutikoak ekarritako bertso-paperak hogei ta bost bat izango ziran. Aiek ziran
|
bai
nik Tolosako Zerkausian saltzen ikusten nituanak. Besterik gabe, erderaz regla de tres esaten dana egin nuan:
|
|
|
Ura illa bazan, aren ondorengoengana.
|
Bai
bertsozaleengana ere. Baita bertso-paperen barrenean agertzen ziran inprenta edo moldiztegietara ere:
|
|
|
Peillenek sortutako literatura lan batzuen izenburuak gogora ekarri zituen,
|
bai
eta eskuratu dituen sari batzuk ere. Egindako lan guztiagatik gaineratu zuen merezi du Txominek Agosti Xaho saria.
|
|
|
Agosti Xaho Kultur Elkartearen xedea euskara eta euskal kultura sustatzea da. Ipar Euskal Herriko errealitateari begirune bereziaz erreparatze aldera, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako idazleek eta euskaltzaleek egiten duten lana zabaldu nahi du,
|
bai
eta mugaz bi aldeen arteko loturak sendotu ere, beti ere kultura eta euskararen bitartez. Urtero, beste ekitaldi batzuen artean, Agosti Xaho saria banatzen du, Zuberoako Zohardia Kultur elkartearekin batera.
|
|
|
Izan ere, Euskaltzaindiak asmo hau gogo onez hartu zuen agertu zioten une beretik eta elkartekideetako bat da. Une honetan ni neu naiz, Euskaltzaindiak eginkizun hori izendatu zidalako, Akademiaren ordezkaria PuntuEus elkartean, eta honen lehendakari ere
|
bai
.
|
|
|
Batxilergoa amaituta, ez zen Unibertsitatera joan, baina
|
bai
ordea ikasten jarraitu. Hala, etxean, Filosofia eta Letrak ikasteari ekin zion eta Latinean espezializatu zen.
|
|
|
Teologian doktorea zen. Gasteizko Teologia Fakultatean irakasle izan zen,
|
bai
eta Salamancako Elizaren Unibertsitatean ere. Salamancan jubilatu zen.
|
|
|
2008ko apirilaren 30ean, baina, Henrike Knörr hil zen eta Euskaltzaindiak Jose Luis Lizundia izendatu zuen euskaltzain zenduaren ordezko. Hortaz, Martinez de Salazar eta Lizundia izan dira egitasmoaren bigarren fasea amaitu dutenak,
|
bai
eta argitaratzen diren liburuak prestatu dituztenak ere.
|
|
|
Urtero gertatzen den legez, ekitaldira, neska mutilak ez ezik, guraso eta irakasleak ere etorri ziren. Euskaltzaindiaren eta BBK ren izenean, guztiei eskerrak eman zizkien Euskaltzainburuak
|
bai
euren presentziagatik, bai eta idazle gazteei literaturara hurbiltzeko egiten duten ahaleginagatik ere; berariaz eskertu zuen Euskaltzainburuak epaimahaikoen lana. Sari honetan BBK k duen partaidetza ere nabarmendu zuen Andres Urrutiak, eta hala esan zion Gorka Martinez BBK Fundazioko buruari, hain zuzen ere BBK ri esker antolatzen baitira literatur sari hauek.
|
|
|
Urtero gertatzen den legez, ekitaldira, neska mutilak ez ezik, guraso eta irakasleak ere etorri ziren. Euskaltzaindiaren eta BBK ren izenean, guztiei eskerrak eman zizkien Euskaltzainburuak bai euren presentziagatik,
|
bai
eta idazle gazteei literaturara hurbiltzeko egiten duten ahaleginagatik ere; berariaz eskertu zuen Euskaltzainburuak epaimahaikoen lana. Sari honetan BBK k duen partaidetza ere nabarmendu zuen Andres Urrutiak, eta hala esan zion Gorka Martinez BBK Fundazioko buruari, hain zuzen ere BBK ri esker antolatzen baitira literatur sari hauek.
|
|
|
Jean Baptiste Daranatzek() haren artxiboaren berri ematen digu, gaineratuz haren alargunak Bordeleko Michel de Montaigne Unibertsitateari eman zizkiola dohaintzan, Saroihandi hango irakasle izan baitzen urtebetez eta unibertsitate horretan
|
bai
baitago mota horretako ikasketaren tradiziorik. Artxiboa oso osorik digitalizatu da, jatorrizko ordenamenduari segituz.
|
|
|
Bertsio digital hau Euskaltzaindiak egin du eta soil soilik ikerketa helburuetarako erabil daiteke, beti ere iturria aipatuz,
|
bai
Michel de Montaigne Unibertsitateari dagokionez, bai Euskaltzaindiari dagokionez.
|
|
|
Bertsio digital hau Euskaltzaindiak egin du eta soil soilik ikerketa helburuetarako erabil daiteke, beti ere iturria aipatuz, bai Michel de Montaigne Unibertsitateari dagokionez,
|
bai
Euskaltzaindiari dagokionez.
|
|
|
deus ez zaio sobera gure hizkuntzari emateko eginahalako distira eta indarra!
|
Bai
zinez holako dokumentuen eskuratzea eta haietaz goza gozatzea, bizian behin bakarrik gertatzen dena dateke. Oroit, bertzalde, ohituren eta bereziki pilotaren sustengatzaile sutsua ere izan dela bidenabar.
|
|
|
Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten guztioi, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak,
|
bai
eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
Errusian eta Ukrainan idazten den bezala idatziko ditugu euskaraz ere. Tira, pentsatu
|
bai
, hori pentsa dezakegu. Hala jokatzera, goiko bi galdera horien erantzuna hau izango da:
|
|
|
Badagoelako nazioartean onartutako transkripzio sistema estandar bat; horregatik, latindar alfabetoa erabiltzen duten hizkuntzetan sistema horixe baliatzen da.Har dezagun, beraz, lehengo galdera: ez ote dute errusiarrek berek, edo nazioarteko erakundeek bestela, moduren bat alfabeto zirilikoan idatzitako hitzak gure alfabetora aldatzeko?
|
Bai
. Errusiak badu sistema ofizial bat, ISO nazioarteko erakundeak nazioartean erabiltzeko emandako sistema bera (ISO 9).
|
|
|
Goi mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, erabateko zehaztasuna behar denean eta alderantzizko transliterazioa egiteko modua ziurtatu behar denean, nazioarteko ISO 9 transliterazio estandarra, bera baita,
|
bai
ISO Estandarizaziorako Nazioarteko Erakundeak, bai alfabeto zirilikoa erabiltzen duten Errusia, Armenia, Azerbaijan, Bielorrusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Tajikistan, Turkmenistan eta Uzbekistan estatuek ofizial bihurtu dutena.
|
|
|
Goi mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, erabateko zehaztasuna behar denean eta alderantzizko transliterazioa egiteko modua ziurtatu behar denean, nazioarteko ISO 9 transliterazio estandarra, bera baita, bai ISO Estandarizaziorako Nazioarteko Erakundeak,
|
bai
alfabeto zirilikoa erabiltzen duten Errusia, Armenia, Azerbaijan, Bielorrusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Tajikistan, Turkmenistan eta Uzbekistan estatuek ofizial bihurtu dutena.
|
|
|
Dohain asko ditu liburu honek. Besteak beste, ikerketa akademiko guztiz zehatz eta argia da baina, bestetik, uko egiten dio akademizismo antzu eta urrun batean babesteari; aitzitik, gertakarien deskribapenarekin batera iritzi garbiak eskaintzen ditu, beti ontzat eman ezin direnak, baina
|
bai
gehien gehienetan, iruzkigile apal honen ustez. Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu.
|
|
|
Euskaldun zaharrek, biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu dela aitortzen du Peillenek.
|
Bai
, dio, hiztegi horren osagai asko animista giro batean sortuak dira, horregatik lurbiraz eta kosmosaz antzinako artzain eta menditar ikuspegia ematen digute hala nola ura, lurra, sua, haizea eta zurra, baita eguzkia eta ilargia ere.
|
|
|
Bestalde, herri literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen, herri literatura
|
bai
, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
|
Bere ondoan,
|
bai
Andres Urrutiak, baita Jon Irazustak eta Joseba Agirreazkuenagak ere, Kintanaren lanaren kalitatea goraipatu dute. Gainera, euskaltzainburuak eta EHUko Euskara errektoreordeak bi erakundeon arteko lankidetzaren garrantzia azpimarratu dute.
|
|
|
udal izen ofizialetan ohar argigarriak txertatu dira,
|
bai
eta Nafarroako Gobernuak 2009ko urtarrilean onartutako erabaki berri guztiak jaso ere. Nolanahi ere, kontuan izan behar da Euskarabideak abian jarritako ekimenak aitzina segitzen duela eta aurrerantzean izen ofizialetan aldaketa gehiago izaten ahal dela.
|
|
|
Mikel Atxaga orain 40 urte arnasberritu zen euskal kazetaritzaren larre motzeko bidegile apal izan genuen. Jaioko dira
|
bai
berriak, baina Xabier Letek esan bezala, izan zirelako gara. Mikel bezalakoak izan direlako.
|
|
|
Hurrengo urtera arte,
|
bai
, Deiadarra taldea dagonekoz hasia baita hurrengoaz pentsatzen, aipatu ditugun gure laguntzaileek huts egiten ez badigute behintzat.
|
|
|
Liburua hainbat galderari erantzuteko ahaleginaren emaitza da zer da Euskaltzaindia, zer egin duen orain arte, zer egiten ari da orain eta zer egiteko asmoa du hemendik aurrera eta horretarako egileek garai era toki desberdinetan harrapatu dugu Euskaltzaindia, eta horrela kokatu dugu historian, euskararen historian eta bere historia propioan.Kazetarien lana, eta ez historialariena. Torrealdaik eta Uriak informazio ugari ematen dute liburuan,
|
bai
testuen bidez, baita ilustrazio eta dokumentuen bitartez ere. Ilustrazioak azaldu dute ez dira apaingarriak, dokumentu guztiak irakurtzeko moduan ageri dira, informatiboak dira beraz, eta horietariko asko argitaragabeak dira.Euskaltzaindiaren iraganaz, orainaz eta etorkizunaz mintzatzen den liburu honetan hainbat atal nagusi daude:
|
|
|
Euskaltzaindiaren XIV. Jagon Jardunaldiak irekiak izango dira,
|
bai
eta doakoak ere, eta entzule bezala nahi duena joan daiteke.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak,
|
bai
eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
Urtebete joan zaigu,
|
bai
, baina oraindik ezin izan dugu kendu begien aurretik gure maisuaren irudia. Besteak beste, Xabierko Gazteluko telefonoak gure agendan jarraitzen du, eta Antonioren sakelakoaren zenbakia ezabatu gabe daukagu, berriro ere elkarrekin hitz egiteko aukerarik ez dugula izango sinestu nahi ezta edo.
|
|
|
Baina, auskalo noiz izango den gero hori. Lehenean jarraitzen baitu orain ere Auspoa bilduma erraldoiaren patuak
|
bai
, bai, Antonio, zuk nahiago izaten zenuen destinoa esan eta ez patua. Lehen ere badira lan bikainak eginak gurean, baina gure ahozkotasunaren alorrean sekula inoiz egin den lan eta proposamenik sakonena eta harrigarriena Auspoa saila da, ezbairik gabe.
|
|
|
Baina, auskalo noiz izango den gero hori. Lehenean jarraitzen baitu orain ere Auspoa bilduma erraldoiaren patuak bai,
|
bai
, Antonio, zuk nahiago izaten zenuen destinoa esan eta ez patua. Lehen ere badira lan bikainak eginak gurean, baina gure ahozkotasunaren alorrean sekula inoiz egin den lan eta proposamenik sakonena eta harrigarriena Auspoa saila da, ezbairik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Literatura frantsesean eta espainiar Literaturan lizentziatua. Kongoko Errepublikan irakasle izana,
|
bai
eta Estatu Batuetan ere. Deustuko eta Euskal Herriko Unibertsitateetan literatura eskolak eman zituen, jubilatu zen arte.Argitaratutako lan batzuk:
|
|
|
Bere ikergaien artean honako hauek aipa litezke, hain zuzen: hizkuntza eta etnizitatea, hizkuntza plangintza, yiddish hizkuntza, hezkuntza elebiduna eta antropologia medikoa.Idazle eta irakasle emankorra da oso,
|
bai
bakarkako lanean eta bai berak bultzatutako lantalde ugarietan: ekoizpen nabarmenen artean, aipa dezagun berak sortutako International Journal of the Sociology of Language aldizkaria, jadanik 35 urte dituena (berau delarik hasieratik arduradun), eta, egile edo bildumagile gisa argitara eman dituen dozenaka libururen artean, honako hauek:
|
|
|
Bere ikergaien artean honako hauek aipa litezke, hain zuzen: hizkuntza eta etnizitatea, hizkuntza plangintza, yiddish hizkuntza, hezkuntza elebiduna eta antropologia medikoa.Idazle eta irakasle emankorra da oso, bai bakarkako lanean eta
|
bai
berak bultzatutako lantalde ugarietan: ekoizpen nabarmenen artean, aipa dezagun berak sortutako International Journal of the Sociology of Language aldizkaria, jadanik 35 urte dituena (berau delarik hasieratik arduradun), eta, egile edo bildumagile gisa argitara eman dituen dozenaka libururen artean, honako hauek:
|
|
|
Eskualde hizkuntzak behin betikotz segurtatzeko aterabide eraginkorrena da lege testu bat onarmen juridikoa finkatuko duena eta proposamen konkretuak eskainiko dituena. Auzi hau gure Errepublikaren barneko askatasunarena da
|
bai
eta ere kultura oinordearen aberastasunarena. Hiztun naturalen asken belaunaldiak desagertzen ari direlarik, irakaskuntza da bide hoberena eta erabakigarriena gure ondare linguistikoa salbatzeko.
|
|
|
Metropolio lurraldean badira gutienez 10 eskualde hizkuntza, edo 20 oc eta oïl hizkuntzen dialektoak onartzen badira. Hizkuntza bati eskubide oposagarria ematen bazaio, guztiei zabaldu behar litzaieke, egoera hau Errepublikaren zatiezintasuna hauts lezake
|
bai
eta ere populu frantsesaren batasuna. Arrazoi berarentzat 1999an Konstituzio Kontseilua Eskualde eta gutiengo hizkuntzen Europar ituna berrestearen aurka agertu zen.
|
|
|
|
Bai
, jakinez gobernuaren laguntza ukanen dutela. Hori erakusten du Euskararen Erakunde Publikoaren adibide arrakastatsuak:
|
|
|
Lan saritu guzti hauen zerrenda eta deskribapena eskaintzen da. Hastapenetako zenbait lanen kasuan, bertsio digitala ere
|
bai
.
|
|
|
Ostatu horiek, denboraz, merkatarientzat baino gehiago, haiek garraiatzen zituzten produktuak (zerealak, olioa, ardoa...) gordetzeko udal biltegi bihurtu ziren, Bizkaiko hiriburukoa bezala, haietako asko udal ardandegi bilakatu arte. Arabierazko izenetik,
|
bai
alhódiga eta bai fonda berbak iragan dira gaztelaniara. Euskaraz, aldiz, gure jendeak hitzaren amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala.
|
|
|
Ostatu horiek, denboraz, merkatarientzat baino gehiago, haiek garraiatzen zituzten produktuak (zerealak, olioa, ardoa...) gordetzeko udal biltegi bihurtu ziren, Bizkaiko hiriburukoa bezala, haietako asko udal ardandegi bilakatu arte. Arabierazko izenetik, bai alhódiga eta
|
bai
fonda berbak iragan dira gaztelaniara. Euskaraz, aldiz, gure jendeak hitzaren amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala.
|
|
|
Aztarnen bila etengabe aritu gure jakintsua eta pasatu zen leku guztietatik bere aztarna joriak utzi zituen gizon handi hark, On Jose Migelek,
|
bai
beraren lanetan eta baita berak formatu zituen ondorengo ikertzaile argi eta ikasiengan ere.
|
|
|
Hortaz, erabat baztertzekoak dira azkenaldi honetan,
|
bai
idatziz bai ahoz, hedatzen ari diren gisa honetako esaldiak: * Bidasoako trenbide zaharra;* Bidasoaraino iritsi ziren;* Bidasoatik pasatu ziren; Baztan* Bidasoako ingurua;* Bidasoako hitza...
|
|
|
Hortaz, erabat baztertzekoak dira azkenaldi honetan, bai idatziz
|
bai
ahoz, hedatzen ari diren gisa honetako esaldiak: * Bidasoako trenbide zaharra;* Bidasoaraino iritsi ziren;* Bidasoatik pasatu ziren; Baztan* Bidasoako ingurua;* Bidasoako hitza...
|
|
|
Aurtengo sarituak Artean ospe handiko izan ditugun Chillida eta Peña Gantxegi izan dira. Eduardo Chillida Juantegi eskultorea eta Luis Pedro Peña Gantxegi arkitektoa gizon ospetsu izan zitzaizkigun bizi ziren bitartean eta gero ere
|
bai
, haien obrek gurekin baitiraute beren materialitate gogorrean eta beraien espiritualitate bigunean.
|
|
|
Ezkontzetan badakigu izaki diferenteak batzen direla eta behin baino gehiagotan lortutako batasuna ederra gertatzen dela. Porriñoko granito arrosa ikusgarria da benetan eta atsegina da bera bakarrik dagoenean eta konposizio askotan ere
|
bai
. Gernikako arbola zer esanik ez; mundu osoan bere frutua eman eta zabaltzeko prest izan da beti eta kasu honetan, Arabako hiriburu erdian egoteko pozikan poz izango zen gure zuhaitza.
|
|
|
Hona hemen Andres Urrutia euskaltzainburuaren eta Iñaki Erroz ikastolako zuzendariaren hitzak,
|
bai
eta Pello Mirena Gurbindo Atarrabiako alkateak euskaltzainei esandakoak ere. Ondoko egunotan beste mintzaldiak argitaratuko dira hemen.
|
|
|
|
Bai
euskaltzainburuak, bai eta Jagon sailburuak ere, Akademiaren eta Ikastolen Elkartearen arteko lankidetzaz hitz egin zuten. Hala, Euskaltzaindiaren asmoa zuekin batera jarraitzea da, euskararen babesean eta euskararen mesedetan esan zuen Urrutiak eta Iñigok bi erakundeok 2004an sinatu zuten hitzarmena aipatu zuen Hitzarmen horren markoan, ale berri batekin gatoz oraingoan, Jagon bildumaren 10 liburukia egiten duen Ikastola mugimendua.
|
|
|
Bai euskaltzainburuak,
|
bai
eta Jagon sailburuak ere, Akademiaren eta Ikastolen Elkartearen arteko lankidetzaz hitz egin zuten. Hala, Euskaltzaindiaren asmoa zuekin batera jarraitzea da, euskararen babesean eta euskararen mesedetan esan zuen Urrutiak eta Iñigok bi erakundeok 2004an sinatu zuten hitzarmena aipatu zuen Hitzarmen horren markoan, ale berri batekin gatoz oraingoan, Jagon bildumaren 10 liburukia egiten duen Ikastola mugimendua.
|
|
|
Ez dugu ezer ezkutatu Liburuaren edukiari dagokionez,
|
bai
ikastola oso azaletik ezagutzen duen irakurleak, baita adituak ere, ikastola mugimenduaren ikuspegi osoa aurkituko dutela esan zuen Tellituk: Orain arte jakinak ziren datu askorekin batera behin ere jaso gabe zeuden gertaera, adierazpen, lekukotza zuzen eta ikuspegi desberdinak begi aurrean izango ditu.
|
|
|
Polemikarako aukera eman dezakeen aspekturik ere bada. Ikerketan sakontzeko ere
|
bai
. Ikastola mugimenduaren barruko eta kanpoko ibilbidearen berri ematen saiatu gara, euskal herritarren ibilbidearekin batera egindako jarduna agertzen ahalegindu gara.
|
|
|
Egungo mendeak eta egungo munduak hala eskatzen duela argi dago eta bide horretan jarraitzeko zalantzarik ez du Akademiak. Euskaltzainburuarkin batera, Pablo González de Langarica eta Sebastian Gartzia Trujillo lan honen paratzaileak izan dira,
|
bai
eta Bernardo Atxaga eta Blanca Sarasua olerkariak ere.
|
|
|
Hitzarmen horrek Mondragon Unibertsitatearen eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlanean sakontzea du helburu. Izan ere,
|
bai
Urrutiak, bai eta Zabalak ere azpimarratu dutenez, gure arteko harremanak ez dira hemen hasten, aspaldikoak baitira. Gaur, hitzarmen honen bitartez, formaldu egiten ditugu harreman horiek.
|
|
|
Hitzarmen horrek Mondragon Unibertsitatearen eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlanean sakontzea du helburu. Izan ere, bai Urrutiak,
|
bai
eta Zabalak ere azpimarratu dutenez, gure arteko harremanak ez dira hemen hasten, aspaldikoak baitira. Gaur, hitzarmen honen bitartez, formaldu egiten ditugu harreman horiek.
|
|
|
Erakunde biek lankidetza proiektuak burutuko dituzte ikerketaren arloan,
|
bai
elkarrekin jorratuko dituzten ikerketa ildoen bidez adibidez urtero biltzarrak, jardunaldiak edo mintegiak antolatuz eta bai bakoitzak bere ikerketa programazio orokorrean lehentasunezko ikerketa ildoak markatuz.
|
|
|
Erakunde biek lankidetza proiektuak burutuko dituzte ikerketaren arloan, bai elkarrekin jorratuko dituzten ikerketa ildoen bidez adibidez urtero biltzarrak, jardunaldiak edo mintegiak antolatuz eta
|
bai
bakoitzak bere ikerketa programazio orokorrean lehentasunezko ikerketa ildoak markatuz.
|
|
|
Garabide erakundeak Hizkuntza eta Herrien arteko IV. Truke Programaren barruan, Hizkuntza gutxituen estandarizazioa, hizkuntza akademien eta corpusaren garapena bultzatzeko asmoz, aurten ere, azaroaren 15etik abenduaren 2ra arte, Soziolinguista jardunaldi batzuk antolatu ditu. Eskola teorikoak, batez ere, Eskoriatzako HUEZIn antolatu dira, baina Euskal Herriko beste leku batzuetan ere
|
bai
(Oñati, Arantzazu, Aretxabaleta, Donostia, Usurbil, Errenteria, Gasteiz, Baiona, Bilbo...), eta bertan, euskaltzain oso eta laguntzaile batzuek hartu dute parte (Patxi Goenagak, Jean Haritxelharrek, Joseba Intxaustik, Xabier Kintanak, Miren Lourdes Oñederrak, Xabier Mendigurenek...) bai eta kultur munduko beste irakasle eta eragile ezagun batzuek ere. Helburua, euskaldunok, geure hizkuntza berreskuratu, indartu, batu eta normaltzeko, izandako esperientzia eta sorturiko antolakuntzak erakutsi eta azaltzea.
|
|
|
Garabide erakundeak Hizkuntza eta Herrien arteko IV. Truke Programaren barruan, Hizkuntza gutxituen estandarizazioa, hizkuntza akademien eta corpusaren garapena bultzatzeko asmoz, aurten ere, azaroaren 15etik abenduaren 2ra arte, Soziolinguista jardunaldi batzuk antolatu ditu. Eskola teorikoak, batez ere, Eskoriatzako HUEZIn antolatu dira, baina Euskal Herriko beste leku batzuetan ere bai (Oñati, Arantzazu, Aretxabaleta, Donostia, Usurbil, Errenteria, Gasteiz, Baiona, Bilbo...), eta bertan, euskaltzain oso eta laguntzaile batzuek hartu dute parte (Patxi Goenagak, Jean Haritxelharrek, Joseba Intxaustik, Xabier Kintanak, Miren Lourdes Oñederrak, Xabier Mendigurenek...)
|
bai
eta kultur munduko beste irakasle eta eragile ezagun batzuek ere. Helburua, euskaldunok, geure hizkuntza berreskuratu, indartu, batu eta normaltzeko, izandako esperientzia eta sorturiko antolakuntzak erakutsi eta azaltzea.
|
|
|
Hortaz, lan honek ikastolen historia sozialarekin zerikusia duten datuak, gertaerak, lekukotzak eta aburu kontrajarriak biltzen ditu, bestak beste.
|
Bai
ikastola oso azaletik ezagutzen duen irakurleak, baita adituak ere, ikastola mugimenduaren ikuspegi osoa aurkituko dute.
|
|
|
Anaitasuna aldizkariaren ibilbide osoa zenbaki eta 6.395 artikulu sistematizatu eta digitalizatu du Euskaltzaindiak, eta, gaurtik aurrera, sarean kontsulta daiteke,
|
bai
Akademiaren webgunean baita Bilboko Udalaren webgunean ere. Izan ere, lan hau Bilboko Udalaren eta Euskaltzaindiaren arteko hitzarmenari esker burutu da.
|
|
2011
|
|
|
Filologia Zientzietan doktorea zen. Erevanen, Estatuko Unibertsitatean, irakaslea zen,
|
bai
eta Filologia Erromaniko Katedraren zuzendaria ere. Armeniera Euskara Ikasketen Saileko sortzaile izan zen.
|
|
|
euskal kulturaren aldeko ekintzak zabaltzea, musika bereziki, merkatal enpresen egitura erabiliz. Cinsak 42 disko argitaratu zituen,
|
bai
eta liburu batzuk ere. 1968 urtean, Xabier Gereño espetxeratu zuten; arrazoia hauxe izan zen:
|
|
|
Euskaltzaindiko idazkariak, Xabier Kintanak, ongi etorria eman eta Akademiaren egoitza erakutsi zien, beren galderak erantzunez. Oso interesaturik egon ziren Mikel Gorrotxategik, Onomastika Batzordeko idazkariak, pertsona izenak eta deiturak ofizialki erabiltzeko emandako pausoak entzuten,
|
bai
eta bertoko toponimia jatorra berreskuratzeko egindako gestioekin ere. Pruden Gartzia liburuzainak gure bibliotekaren funtzionamendua ere argitu zien.
|
|
|
Era berean xeheki jakin nahi izan zituzten Euskaltzaindiaren antolakuntza eta kargu hartze, hautatze eta ohorezko izendapenen gorabeherak ere. Era guztietako galdera interesgarriak egin zituzten, eta maiz beren oraingo egoera salatu ere
|
bai
.
|
|
|
Lurraren atalean, besteak beste, landare txikiak lantzen dira,
|
bai
eta fruitu eta fruitu arbolak, fruitu mota batzuen azalen izenak, barazkiak edota belar mota ezagunenak ere. Bigarren multzo nagusia etxe abereei buruzkoa da, baina animalion izenak bere soilean bilduz gainera, ar eme eta adinaren araberako izenak ere jaso dira; baita euren gorputz atalak, janari prozesuak, produkzio emaitzak, egoitzak, eritasun sendabideak, euren inguruko jardun lanak ere bildu dira, hau da, etxe abereen inguruko prozesu osoari buruzko izendapenak.
|
|
|
Andres Iñigo liburuaren paratzaile eta Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkariak, Xabier Azanza Euskarabidearen zuzendari kudeatzaileak eta Maite Urtasun Saragueta, Perpetuaren alabak. Azken horrek eskerrak eman dizkie
|
bai
Akademiari baita Gobernuari ere, eta batez ere Iñigori gure amaren idatzien ikerketan hainbeste denbora, dedikazioa emateagatik eta, beti ere, eginiko lan bikain horretan erakutsi duen maitasunarengatik. Harekin batera, Errosa Miren, Lourdes eta Gema ahizpak izan dira aurkezpenean.
|
|
|
1) idazleak oroimenak izendatzen dituen idatziak; 2) hurbiletik ezagutu zituen bere garaiko zenbait emakumeri buruzko aipamen eta balorazioak. ...rentzat esan du Andres Iñigok merezimendu handikoak izan zirenak, bizitzea tokatu zitzaien lan ixil eta gogorrean erakutsitako indar eta kemenagatik; 3) idatzirik utzi zituen bertso batzuk.Bigarren kapituluan Perpetua Saraguetaren eskuidatzietan ageri den hiztegi hautatua eskaintzen da, Erroibarko hiztegia osatzeko eta euskal hiztegiaren corpusa aberasteko lekukotza interesgarria izanen delakoan,
|
bai
eta onomastika corpusa ere, aipatzen dituen hainbat leku eta etxe izenengatik.Bestalde, bi eranskin txertatu zaizkio liburuari: bata, gerra aitzineko garaian Baionako Eskualduna eta Donostiako Argia aldizkarietara igortzen zituen Mezkirizko eta Arizkungo dozena erdi bat kronika.
|
|
|
Lehenbizikoa, gerra aitzineko urteetan egin zuen kazetari lana. Iruñeko El Pensamiento Navarro eta La Voz de Navarra egunkarietara hasi zen igortzen sorterriko berriak,
|
bai
eta Baionako Eskualduna eta Donostiako Argia aldizkarietara ere Mezkirizko eta Arizkungo kronikak, Txorrondo" izengoitiaz sinatuak ia beti, Mezkirizko bere sortetxea dagoen auzoaren izenaz, alegia. Gerra inguruko urteetan bizitutako estutasunek idazteari uko egitera behartu zuten.
|
|
|
Besteren artean, Lourdes Oñederra eta Patxi Uribarren euskaltzainen sarrera ekitaldietako hitzaldian bildu dira. Iruñean, Nafarroako Gobernuarekin batera egin zen Euskarazko terminologia juridiko administratiboari buruzko jardunaldia ere jaso da liburuan,
|
bai
eta Onomastika arloari dagozkion irizpen batzuk, zenbait hitzarmen eta Euskararen Herri Hizkeren Atlasaren I. eta II. liburukien aurkezpena ere. Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa Euskaltzaindia. Literatura ataria, ren aurkezpenaren nondik norakoa ere irakur daiteke hemen.
|
|
|
Euskera 2010, 55, 1 liburuak Euskaltzaindiaren bizitza akademikoa biltzen du. Besteren artean, Lourdes Oñederra eta Patxi Uribarren euskaltzainen sarrera ekitaldietako hitzaldian bildu dira.Iruñean, Nafarroako Gobernuarekin batera egin zen Euskarazko terminologia juridiko administratiboari buruzko jardunaldia ere jaso da liburuan,
|
bai
eta Onomastika arloari dagozkion irizpen batzuk, zenbait hitzarmen eta Euskararen Herri Hizkeren Atlasaren I. eta II. liburukien aurkezpena ere. Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa Euskaltzaindia Literatura ataria ren aurkezpenaren nondik norakoa ere irakur daiteke hemen.
|
|
|
nekazari kooperatibak elkarte horren sortzaile izana; eskola publikoko gurasoek euskara ofizial ez zen garaian ikastola sortzeko egindako ahalegina; gau eskolek alfabetatzeko programan urteetan emandako klaseak,
|
bai
AEKn, bai IKAn; Etxalarko euskara batzordeak eta Bortzirietako euskara mankomunitateak programa horiek abian jartzeko eta ondoko 22 urteetan egindako ahalegina;
|
|
|
nekazari kooperatibak elkarte horren sortzaile izana; eskola publikoko gurasoek euskara ofizial ez zen garaian ikastola sortzeko egindako ahalegina; gau eskolek alfabetatzeko programan urteetan emandako klaseak, bai AEKn,
|
bai
IKAn; Etxalarko euskara batzordeak eta Bortzirietako euskara mankomunitateak programa horiek abian jartzeko eta ondoko 22 urteetan egindako ahalegina;
|
|
|
Euskararen jakitean, erabileran zein haren aldeko sustapenean eragin nahian, hitzarmena sinatu dute Bilbo Zaharra euskaltegiak eta Euskaltzaindiak. Hori
|
bai
, bi erakundeon arteko lankidetza aspaldikoa da, eta ezaguna da euskaltegiak sustatzen duen Bilbo Zaharra Forumak antolatutako ekitaldiak Euskaltzaindiak babesten dituela.
|
|
|
Nazioarteko liburu azoka honek garrantzi handia dauka,
|
bai
Espainiar Estatuan, bai eta Hego Aamerikan ere. Bertan, ekoizpena erakusteaz gain, profesionalek elkarren berri izateko eta akordioak bideratzeko topaleku ona dute.
|
|
|
Nazioarteko liburu azoka honek garrantzi handia dauka, bai Espainiar Estatuan,
|
bai
eta Hego Aamerikan ere. Bertan, ekoizpena erakusteaz gain, profesionalek elkarren berri izateko eta akordioak bideratzeko topaleku ona dute.
|
|
|
Larunbaterako programatuta zegoen Benito Lertxundiren kantaldia bertan behera utzi behar izan zuten, azken orduan. Hala ere, Kepa Junkerak eta bere taldeak ezin hobeto bete zuen haren hutsartea; eta Urepelen bildu zirenek pozik hartu zuten Keparen emanaldia, eta
|
bai
dantzan egin ere gogotik aldian aldian, goizeko ordu txikiak arte.
|
|
|
Euskaltzaindiaren XVI. Jagon Jardunaldiak irekiak izango dira,
|
bai
eta doakoak ere, eta entzule bezala nahi duena joan daiteke.Izena emateko epea azaroaren 10ean amaituko da. Izena emateko sakatu hemen edo hemen
|
|
|
Besteren artean, Lourdes Oñederra eta Patxi Uribarren euskaltzainen sarrera ekitaldietako hitzaldiak bildu dira. Iruñean, Nafarroako Gobernuarekin batera egin zen Euskarazko Terminologia Juridiko Administratiboari buruzko jardunaldia ere jaso da liburuan,
|
bai
eta Onomastika arloari dagozkion irizpen batzuk, zenbait hitzarmen eta Euskararen Herri Hizkeren Atlasaren I. eta II. liburukien aurkezpena ere. Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa Euskaltzaindia. Literatura ataria, ren aurkezpenaren nondik norakoa ere irakur daiteke hemen.
|
|
|
Mikel Zalbide euskaltzainak, Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Belen Uranga Bat aldizkariko koordinatzaileak aurkeztu dute aldizkaria. Andres Urrutiak egindako lana goraipatu du, eta
|
bai
Euskaltzaindia bera, bai eta Bat aldizkaria ere, zoriondu egin ditu, abian jarri duten lankidetzagatik. Bere ondoan, Belen Urangak Mikel Zalbiderekin elkarlanean aritzea erronka izan dela aitortu du.
|
|
|
Mikel Zalbide euskaltzainak, Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Belen Uranga Bat aldizkariko koordinatzaileak aurkeztu dute aldizkaria. Andres Urrutiak egindako lana goraipatu du, eta bai Euskaltzaindia bera,
|
bai
eta Bat aldizkaria ere, zoriondu egin ditu, abian jarri duten lankidetzagatik. Bere ondoan, Belen Urangak Mikel Zalbiderekin elkarlanean aritzea erronka izan dela aitortu du.
|
|
|
Bere ondoan, Belen Urangak Mikel Zalbiderekin elkarlanean aritzea erronka izan dela aitortu du. Emaitzak ikusita, hori
|
bai
, bere poza agertu du: Etorkizunean, behintzat Euskal Herrian, diglosiaz idatzi edota hitz egiten denean, ezinbestekoa izango da Mikel Zalbideren lana kontuan hartzea.
|
|
2012
|
|
|
Zerrenda laburregia dela hiru urterako? Agian
|
bai
, baina beste bat ere kaleratzeko prest dugu: Santa Ageda koplak Zestoan (Xabier Unanue Joxemari Iriondo, Auspoa 321 liburua+ DVD), hurrengo otsailaren 4an Zestoan aurkezteko.
|
|
|
Hiru urte joan dira,
|
bai
, eta zuk nahi eta merezi adinako lanik egin ez badugu ere eman zenigun bideari jarraitzen ahalegintzen gera une oro, biltzailearen izenik aipatu gabe edozer argitaratzen denean zeuk adinaxe sufrituz.
|
|
|
Liburuaren abiapuntuan dago Koldo Mitxelenaren 1968ko txostena, honek Euskaltzaindiaren Arantzazuko biltzarrerako egina. Txosten horretan oinarrituz, ikuspegi eraberrituaz ulertzen ditu
|
bai
euskararen arazo eta korapiloak eta bai, hitz gutxitan esanda, tradizioek ondutako hitz ordenak: nola SOA (subjektua, osagarriak, aditza) hala SAO (subjektua, aditza, osagarriak).
|
|
|
Liburuaren abiapuntuan dago Koldo Mitxelenaren 1968ko txostena, honek Euskaltzaindiaren Arantzazuko biltzarrerako egina. Txosten horretan oinarrituz, ikuspegi eraberrituaz ulertzen ditu bai euskararen arazo eta korapiloak eta
|
bai
, hitz gutxitan esanda, tradizioek ondutako hitz ordenak: nola SOA (subjektua, osagarriak, aditza) hala SAO (subjektua, aditza, osagarriak).
|
|
|
Euskal Herriko Adiskideen Elkarteko kidea zen,
|
bai
eta Eusko Ikaskuntzakoa ere.
|
|
|
Bestalde, euskalgintzako ordezkari hauek ere izan ziren: Evelyne Capelier, Biga
|
Bai
Iparraldeko Eskola elebidun publikoko gurasoen elkarteko burua; Maite Erdozaintzi Etxart, Ikas Iparraldeko hiru hezkuntza sareak (eskola elebidun publikoa, eskola elebidun katolikoa, Seaskako murgiltze hezkuntza) biltzen dituen dokumentazio zentroko burua; eta Pantxoa Etxegoin, Euskal Kultur Erakundeko zuzendaria.
|
|
|
Bilduma horren xedea euskal toponimia ezagutaraztea da. Izan ere, Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu,
|
bai
antroponimoena (ponte izenak, deiturak...) bai toponimoena (toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...). Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararen erabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten.
|
|
|
Bilduma horren xedea euskal toponimia ezagutaraztea da. Izan ere, Euskaltzaindiaren Onomastika lanak euskal izenen ikerketa du helburu, bai antroponimoena (ponte izenak, deiturak...)
|
bai
toponimoena (toponimia nagusia, txikia, exonimia, kale izendegiak, etxe izenak...). Izen horiek bildu, sailkatu, ikertu eta arautu ondotik, beharrezkotzat jotzen du Euskaltzaindiak izenen forma zuzenak plazaratzea, euskararen erabileran eta normalizazioan eragina izan dezaten.
|
|
|
Guztion izenean, Andres Urrutia euskaltzainburuak hartu du hitza, eta euskara ikasteko arrazoi ugari daudela esan du. Hori
|
bai
, behin ikasteko bidaia eginez gero, bidaia hori aberasgarri eta suspergarri izan dugula. Gure izatea hobeto ezagutzen dugu, gure inguruaren izenak eta izanak egokiago barneratzen ditugu eta horretaz kanpo ere, gauza gara egunero gure sentimenduak euskaraz kanporatzeko, gure lana euskaraz egiteko, gure laguntaldean euskaraz aritzeko?
|
|
|
Inkesta egiteko adineko pertsonak aukeratu ziren, sortzez eta familiaz tokian tokikoak,
|
bai
eta herritik kanpoan gutxi ibiliak ere. II. liburukiaren hitzaurrean Adolfo Arejitak azpimarratzen duen bezala,, inkestak 80ko hamarkadan egin zirenez, asko hilak dira harrezkero.
|
|
|
Lexikoari dagokion da luzeena. Hura osatzerakoan Euskal Herriko egoera geografikoa gogoan hartu zen,
|
bai
eta ohiko lan jarduerak ere (artzaintza, abeltzaintza, zurgintza, nekazaritza, burdingintza, arrantza...). Hizkuntza atlasetan lexikoari buruzko galderek alderdi etnografikoa dute askotan, eta maiz biltzen dira haietan ohiko teknikei, jakintzei eta ikuspegiei dagozkien xehetasunak.
|
|
|
Bestalde, Euskaltzaindiak Lexiko Batuaren, Arauen, Izendegien eta Onomastikaren arloetan harturiko erabakien edo egindako gomendioen erabilera errazteko bideak ezarriko dira,
|
bai
eta horiek guztiok beti ere kideen esku izan daitezen, bere web orriaren bitartez.
|
|
|
Guztira 132 neska ziren, batzuk DBHko lehen mailatakoak eta besteak Batxilergokoak, hiru taldetan banaturik. Hor Euskal Akademiaren historia laburra azaldu zien, hau da, Euskaltzaindia nola dagoen osaturik, euskaltzainen zereginak zeintzuk diren, erakundearen barne banaketa, orain arte egindakoak (euskararen batasuna, ortografia eta sintaxi arauak ematea, aditz eta hiztegi batua, Euskararen Atlasa, pertsona izendegia...)
|
bai
eta orain egiten diharduenak ere (lexiko, pertsona eta leku izenen bilketa, toponimia eta astronimia (geografiako izenak, planeten, izarren eta galaxien izenak...).
|