|
2000
|
|
|
Santiago bideetako batek, Frantziatik
|
zetozen
bidaiariek heltzen zioten bide honi Landak eta Pirinioak gurutzatu eta Ibañetako gainetik Orreagako bidetik jarraitzen zuen. Bidaiariek idatzita utzi zuten eremu hauek gurutzatzerakoan izan zituzten sentipenak, sagardoari eta sagarrondoei erreferentzia eginez.
|
|
|
Orain dela gutxi arte nahiko itxura ona zuen: EH, EA eta PNVkoak gauza askotan behintzat bat
|
zetozen
, eta orain berriz ikusten ditut nahiko sakabanatuta dabiltzala. Nik uste dut Euskal Herria bere tokira eramango baldin bada, horiek denek elkarrekin joan behar dutela.
|
|
|
Bestalde, bioklimatika deritzonean sakonduko dute, hau da, betiko eraikuntzan erabilitako irizpideak baliatzen dituzten eraikinetan. Adibidez, orain ez bezala, Euskal Herrian antzina erabiltzen ziren eraikuntza irizpideak ingurumena, eguraldia eta bertako baliabideekin zein psikologiarekin bat
|
zetozen
. Ikastaroan beraz, bioklimatikako zenbait kontzepturen oinarrizko azalpen fisikoa eta zenbait efekturen erabilera miatuko da.
|
|
|
Ohartuko zinetenez, idazlea saiatzen zen euskara batua osatu ahal izateko ordurarte emandako arauak betetzen. Horretan ere ez
|
zetozen
denak bat berarekin, baina, aste hartan eta editorial horren inguruan ageri ziren artikuluak ikusita, kostako zitzaion inori antzematea aurkakorik izan bazela ere. Hauexek irakur zitezkeen orrialdean:
|
|
|
Ez zegoen oso adosbetiko adierazpen psikoanalitikoarekin, zeinak haurrak zaindariekiko atxikitzenzirela defenditzen baitzuen, haiek beren oinarrizko beharrak (gosea bereziki) betetzen zituztelako. Harlow en lanak (1958) amarengandik bereizirik hazizituzten rhesus makakoak aztertzean, bat
|
zetozen
Bowlby ren formulazioekin.Psikologia, psikoanalisia, portaeraren zientziak, fisiologia, zibernetika etaetologian oinarria zuten ekarpenak bilduz, Bowlby k gorputz teoriko sendoa eratuzuen. Atxikimenduaren Teoriak eskaintzeko duen zerbait azpimarratu beharbagenu, bere ahalmen integratzailea aipatuko genuke, dudarik gabe.
|
|
|
Masson ditugu, eta Therapie Familiale aldizkariareninguruan bildu ziren. Guztiak psikoanalisitik
|
zetozen
eta bi teorizazioakelkarlotzen ahalegindu ziren. Beraien ekarpenik nagusiena eskola ezberdinentekniken bateratzean zentratu zen, Bowen eta Nagy renetik hasi eta Minuchin, Haley, Watzlawick et Selvini reneraino, denek alde onak zituztela eta eskluienteakez zirela adieraziz, guztiz kontrakoa baizik.
|
|
|
Garai hartako eta ondorengo autore gehienak bat
|
zetozen
Tissot ek zabaldutakoideiekin, gehiago edo gutxiago. Zentzu honetan, Tours-eko Moreau, Erdi Aroaneta Aintzinaroan zehar sexu aberrazioen azterketa historikoa egin eta gero, seigarren zentzu bat dagoelako ondoriora iritsi zen:
|
|
|
Goitik
|
zetozen
iradokizunei jarraiki, ziur, Komandante Militarrak (uste dudanez, Gipuzkoakoak) jada 1937ko ekainean kontrolatu nahi izan zuen elizetako Liturgia, hizkuntza ez ofizialen jendaurreko erabilpena debekaturik zegoela gogoratuz. Lehenerabakitzat, edozein herritan zela ere, mezatan gaztelania erabiltzeko agindu zuen, nahiz eta lehen orduetakoetan euskarak, salbuespenez, lekuren bat izan zezakeen.Agindu prozedura honek hautsi egiten zuen, garbiki, Elizaren aginte autonomia, etaagintari zibil edo militarren irizpideetara jartzen elizetan zaindu zen hizkuntzpolitika.
|
|
|
Bila ibili arren, alferrik: hitzak eta kantak telegrafotik
|
zetozen
. Ez zekiten San Lukaren ebanjelioa irakurtzen zuen ahotsa Fessenden deitura zuen kanadiarrarena zela, doinua Haendel en. Luzea?
|
|
|
gisa edo, ez ziren garbiketa lanak falta izan, eta errepresioari ekin zioten: erregimenarekin bat ez
|
zetozen
irakasleak baztertuak izan ziren (hildakorik ere egon zen), testuliburuak kontrolatuak, edukiak garbituak,. Trienio, an emandako tituluak politikoki zentsuratuak, etab. Horrez gain, hezkuntza sistema tradizionala berrantolatzeko lehenengo ahaleginetan, besteak beste, deigarri suertatzen zaigun egoera nabarmendu litzateke: Estatuko irakaskuntza sistema sortzeko nahiari egin zitzaion kritika.
|
|
|
Eta Galway igaro ondoren walkmanean sartu nuen kasetea eta entzuten hasi nintzen. Hasierako kilometroak ez
|
zetozen
bat nik Connemaraz nuen ideiarekin, eta beraz itzali egin nuen walkmana. Baina apurka apurka etxeak desagertzen hasi ziren, lurralde gero eta latzago bati utziz lekua.
|
|
|
Eta malkoak xukatu, eta neurri tipi batean neure buruaren jabe egiten nintzela, ohartu nintzen ezen, ziega hura ezin ilunagoa zen arren, zerbait ikusten nuela, halaz guztiz ere. Bai, atearen azpitik
|
zetozen
errainu urri erdi itzaliak ziren barrena argitzen zutenak. Eta morroiak ekarri ogi puska eta ur txarroa begiztatu nituen, ez zehaztasun osoz, baina bai haien iduriak bereizteko moduan.
|
|
|
Finean, nola aitona Nikolasek printzipalki frantsesez ikasi baitzuen, eta nola behin batean, bere izebetarik bat, Parisko handiki baten etxerat ezkondu behar zuela eta, Parisen egon baitzen eta Parisko handitasunarekin liluraturik itzuli baitzen, hala miresten zituen Paristik eta Frantziatik
|
zetozen
kasik gauza guztiak, eta hala nahi izan zuen eta hala erdietsi ere zuen, erregeordearen fabore berezi baten bidez, bere bi semeek —gure aitak eta osaba Joanikotek— Parisen ikas zezaten, Filipe II.ak bere denboran ezarri legearen gainetik, zeinak bere menekoei kanpoan ikastea eragozten baitzien. Eta, hala eta halatan, Parisko izebaren eta haren senarraren ahaleginei esker bete ahal izan zuen aitonak bere semeak ongi hazteko eta hezteko ametsa, igortzen zituelarik bai bata eta bai bertzea ere Parisko Collège de France rat, gure aita lehenik, eta osaba Joanikot ondotik, zeren eta haiek ere hiru urteren aldea baitzuten beren artean, Mattinek eta biok gure artean bezalaxe.
|
|
|
Eta ikusia nuen hori, eta handik gutirat bertze ikuskizun baten lekuko izan nintzen, noiz eta, ibaian goiti gindoazela, hegitik
|
zetozen
oihu batzuk aditu baikenituen; eta hurbildu ginen txalupaz... eta indiar haiek ikusi genituen, gorputza eta bisaia marra horiz pintatuak; indiar haiek, ordea, ez ziren urrezko aroan bizi, baina buztinezkoan, zeren tiraka eta bultzaka ari baitziren orga luze batetik, zeina harriz beterik baitzegoen, astoak balira bezala, hauek aitzinetik, haiek gibeletik, lan gaixto bortxazkoan, eta zeren bizpahir...
|
|
|
Eta harekin batean bertze gutun bat zegoen, mezu edo manu bat zekarrena, jaun Eusebio Etxegoienena, Estebanen anaietarik batena, alegia! Eta biak larru honetan
|
zetozen
, kanabera puska baten barrenean bilduak eta biribilduak. Eta, neure gelan bakartzen nintzela, haiek irakurtzen hasi nintzen, jaun Esteban Etxegoienena lehenik.
|
|
|
Eta, La Habanan hiru aste generamatzala, zazpi galeoi dotore haiek porturatu zitzaizkigun, baita haien babesean
|
zetozen
hogei bat zamauntzi ere, guztiak Cartagena de Indiastik zetozenak, Espainiarako bidean... Tres Santos Reyes del Morroko gazteluko kanoiek ongi etorria ematen zieten bitartean, dinbi danba eta dinbi danba.
|
|
|
Eta, ikusirik nola
|
zetozen
gizon haiek, zuzi izeki berrien argipean laztu, larritu eta asaldatu ginen, nola usoa aztorearen ikusteaz. Eta, nola aztorearen aztura eta usantza baita usoen atzemaitea, hala oldartu zitzaizkigun indiar horiak eta zazpi gizon zuriak gainerat, on edeki eta urrikigabeki.
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen urtebete lehenago hil zela osoriotarren Espainiako oinetxeko jauna eta fardel haiek guztiak igorri zituztela handik, etxeko jaunak testamentean hala manatu zuelako. Fardelak gure aitaren izenean
|
zetozen
, zeina ere hil berria baikenuen eta zeinak bertze hiru anaia baitzituen Indietan sakabanatuak: haietarik bat kakao saltzaile bat zen, aski aberatsa, Simón de Osorio zeritzana, Caracasen bizi zena eta bizpahiru urtetan behin bisitaren bat egiten ziguna.
|
|
|
Izan ere, goizean goiz, Ofizio Sainduko guardiak heldu zitzaizkidan etxerat, bat batean eta supituan. Hatsarrean dudan egon nintzen ene bila ez ote
|
zetozen
, zeren behetik zetorren morroiak erran baitzidan ezen enekin egon nahi zutela, eta zeren, bertzalde, amaren baitarik, puntu hartaz denaz bezainbatean, zernahi den iguriki baitzitekeen, haren mehatxua aditu ondoren... Baina ez zetozen, ez, ene bila, Lutheroren bila baizen.
|
|
|
Hatsarrean dudan egon nintzen ene bila ez ote zetozen, zeren behetik zetorren morroiak erran baitzidan ezen enekin egon nahi zutela, eta zeren, bertzalde, amaren baitarik, puntu hartaz denaz bezainbatean, zernahi den iguriki baitzitekeen, haren mehatxua aditu ondoren... Baina ez
|
zetozen
, ez, ene bila, Lutheroren bila baizen. Hala zioen agiriak bederen, zeina taldeburuak irakurri baitzidan, eta zeina Ofizio Sainduko inkisidoreak eta tribunal buruak sinatua baitzetorren.
|
|
|
" Horrela ez da berori sendatuko, zeren hobeki garbitu behar bainizkion zauriak eta haiei ukendua eman; eta belar batzuk ere bildu nahi nituzke gero, zolda belar batzuk, enplasturen bat egiteko...", eta osabak Maddaleni: " Bai, baina arimaren zauriak sendatu behar ditut lehenik, eta koadro baten ikusteak ez dit kalterik eginen...", eta hala
|
zetozen
, osaba Joanikot eta Maddalen, osaba Maddalenen besoari zetxekiola, Pedro Huiziren studioan sartu zirenean.
|
|
|
oskarbi zegoen, ilargia goian ezin argitsuago, ipurtargi jigant bat iduri. Oihu urduri batzuk
|
zetozen
urrunetik, jauregitik segurtki eta gertuki. Bai, handik zetozen, zalantzarik gabe, zeren eta, handik gutirat, gizon batzuen siluetak begiztatu bainituen, eskuan zuzia pizturik zeramatela, eta kezkatu eta asaldatu nintzen.
|
|
|
Oihu urduri batzuk zetozen urrunetik, jauregitik segurtki eta gertuki. Bai, handik
|
zetozen
, zalantzarik gabe, zeren eta, handik gutirat, gizon batzuen siluetak begiztatu bainituen, eskuan zuzia pizturik zeramatela, eta kezkatu eta asaldatu nintzen. Gero, gelatik atera nintzen, ea dorretxean mugimendurik ba ote zegoen, baina ez.
|
|
|
Istant bat geroago zortzigarren oineko E atearen aitzinean nintzen. Aldameneko bizitzetatik haurren garrasiak eta aspiragailu hotsak
|
zetozen
. Txirrina bigarren aldiz zanpatu arte ez zen atea ireki.
|
|
|
Pentsamendua aske utzirik, laster izan nuen buruan hurrengo kate mailaren irudia: taxi haren barnean ama eta arreba
|
zetozen
, hegoaldetik, oporrak garaiz aurretik etenda. Behar baino sei egun lehenago.
|
|
|
Berarekin batera beste bi mutil kankailu
|
zetozen
. Ikustez bakarrik ezagutzen nituen, eta txiki guztiok beldurra genien.
|
|
|
Rubenek begi arranpaloekin begiratu dio eta ni Karmelo ere ahoa bete hortz zegoela ohartu naiz. Alabaina, Ruben laster bildu da zubian aurrera
|
zetozen
eta, hango zaratarekin, ezertaz ohartu ez diren gainerako bidailagunekin. Eta Rubenek sorbaldak goratuz eta begiak itxiz agurtu nau.
|
|
|
Goizeko abiapuntura heldu baino berrehun bat metro lehenago, azkenak
|
zetozen
Olga eta Laurari itxaroteko gelditu gara. Haiek ere ez dira berandutu eta aparkalekura 15:30ak aldean agertu dira.
|
|
|
1996ko hastapenetan Estatu espainiarrean sortzen den pizkunde teknologiko honekin batera, Ozeano Atlantikoaren beste aldetik
|
zetozen
albisteen arabera, 50 milioitik gora ziren Internet erabiltzen zutenak mundu mailan. Berri hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari.
|
|
|
Zuzenbide presuntziorik ez dago haren alde, eta egintza ilunetan du jatorria, horien froga ere ezina dela sarritan. Geroko ezkontzaren bidezko legeztatzea zela eta, izaki misteriotsuak eta ezkutuenak
|
zetozen
, itxurakeriazko eskabideak tartean, familien baretasuna aztoratzera. Eskabideok erarik indartsuenean zapuzteko gauza zirenak hil eta gero egiten ziren.
|
|
|
Zuzenbide presuntziorik ez dago haren alde eta egintza ilunetan du jatorria, horien froga ere ezina dela sarritan. Geroko ezkontzaren bidezko legeztatzea zela eta, izaki misteriotsuak eta ezkutuenak
|
zetozen
, itxurakeriazko eskabideak tartean, familien baretasuna aztoratzera.
|
|
|
Zer ziren behaketazko txostenak? Neurath ezik, beste partaideak bat
|
zetozen
—Schlick ere bai 1917 eta 1918ko liburuez geroztik— esperientzian ‘emandakoa’ zerbait leuna, garbia, bailitzan ezaugarritzerakoan: ‘emandakoak’ ez zuen hizkuntzaren eraginik, beren ustez; teoriak ez zuen ezer aurreratzen, alderantziz baizik:
|
|
|
Argi dagoenez, printzipio positibistak Francis Baconen (Novum Organum, 1620) eta enpirismoaren postulatuekin bat
|
zetozen
, errealismo positibista azken korronte horren aurka egon arren: orain sentimenak dira errealitatearekin zuzenean lotzen gaituztenak, naturaren legeak izanez lotura errealak adierazten dituztenak, eta ez Humeren ohiturak.
|
|
|
Hortik etorri zitzaion Comteri zientziak bateratzeko grina, enbor bateko adarrak ongi elkartzeko gogoa, bakoitzaren orokortasunak aztertuz metodo bakar bat erabiliz. Zentzu honetan, zientzia eta filosofia bat
|
zetozen
: zientzia filosofia bihurtzen da, eta filosofia zientzien batasuna besterik ez da.
|
|
|
Hogeita lau ontzi zenbatuta nago han, itsasoan, portuan lekua egin zain. Merkantziaz beteta
|
zetozen
. Itzela zen hango ontzi trafikoa.
|
|
|
Bonxen furgoira igo bezain bizkor ohartu nintzen bazirela han beste adiskide batzuk, euskaraz ari baitziren. Ourensetik
|
zetozen
bi: Jokin Santxo eta Bizkai; Monterroxotik bestea, Zubeldia agian; ezagutzen ez nituenak hirurak ere.
|
|
2001
|
|
|
Jada hasieratik somatzen zitzaion zera: " Ez gatoz noski etorkizunaren giltza eskuan dugula, geroaren ateak idekitzeko asmotan" ohartarazten zuen aldez aurretik, zertara
|
zetozen
esateko berehala: " Gutartean nabaritzen diren joera eta egokiera batzuk ikuitzeko asmotan bakarrik gatoz gaurkoan".
|
|
|
Oso gertu berriz, herriari izena eman dion San Jorge parrokia, kondairak dioenez, Ingalaterratik ihesi
|
zetozen
monje batzuek egindakoa. Antzinako eliza aurre erromaniko horren aztarnarik ez da geratzen, eta XII. mendearen bukaeran eraiki zen eliza erromanikoaren aztarnarik garrantzitsuena Bilboko Museo Historiko Etnografikoan gordetzen da, bere tinpanoa hain zuzen.
|
|
|
Honekin esan nahi dut ez daukagula EEBBetara jo beharrik halako taldeen sorrera ulertzeko, Islamak bere historian dituela. Geure garaira hurbilduz, oso garrantzitsua iruditzen zait 70eko urteetatik aurrera sortzen den apurketa; mugimendu islamistetatik
|
zetozen
pertsona eta pentsaerak jarrera erreformatzailea bultzatzea zuen nukleo bat bultzatu zuten Anaia Musulmanak esaterako, batez ere Sayyid Qotb moduko pertsonaien pentsamenduaren oso interpretazio berezia eginez.
|
|
|
1989ko Gabonetan hunkitu egin gintuzten Timisoaratik
|
zetozen
albisteek. Berlingo harresia erori berri eta Ekialdeko Europako herrialde sozialista gehienetan aldaketa sakonak modu baketsuan gauzatzen ari zirelarik, Errumanian odoltsua gertatzen ari zen iraganaldia.
|
|
|
Zergatik sinesten ditugu hain erraz ustez atmosferatik
|
zetozen
izotz pusketa haiena eta antzeko gertaerak?
|
|
|
Ondotik Cepa Vieja (74 puntu), Borges (71), eta Ybarra (70)
|
zetozen
.
|
|
|
Batzuek, akordioarekin bat ez
|
zetozen
jabekideen etxebizitzen gaineko zorpekotza ikusten zutelako; beste batzuek, Jabetza Horizontalaren Legearen arabera, erabaki horiek nahitaez aho batez hartu behar direla diotelako.
|
|
|
Ezaugarri horretaz ari garela, atzetik Mum, Sanex eta Heno de Pravia
|
zetozen
.
|
|
|
Hiriei dagokienez, Malagan aurkitu genituen menurik merkeenak (ez dezagun ahaztu 1.000 eta 2.000 pezeta arteko menuak aztertu ditugula) batez beste 1.050 pezetan; eta atzetik Valentzia (1.082 pezeta) eta Castelló (1.150 pezeta)
|
zetozen
Garestienak, berriz, Donostian eta Burgosen, batez beste 1.400 pezeta baino gehiago kobratzen baitute.
|
|
|
MIREN eta TOMAS etxeatik ateratzen dira pauso tinkoz, haserre. LEIRE eta JOXEPA
|
zetozen
atzetik baina TOMASek ez die uzten ateratzen.
|
|
|
Etxean eta gure inguruan oso liburu gutxi zegoen, eta, agian, eskasia horregatikgogoratzen ditut txokolate tabletetan bildurik
|
zetozen
ipuin liliputiense haiek: Cenicienta, Caperucita Roja, Ali Baba, Pulgarcito, La casita de chocolate.
|
|
|
Urrunago joan gabe eta oinarriak finkatzeko, aitor daiteke euskal literaturarenhistoria aztertzerakoan, Iparraldeak eragin eta ekin erraldoia eduki duela, 1960urteetaraino bederen. Euskaraz ezagutzen diren lehen obrak, ereduak geroxeago, Iparraldeko apez edo notable izkiriatzaileen eskutik
|
zetozen
: Etxepare, Axular, Leizarraga, Etxeberri Sarakoa eta Ziburukoa, Tartas, Oihenart, Pouvreau, SalbatMonho, Egiategi, Ezponda, Artxu, Bela, Broussain, Duvoisintarrak, Elizanburutarrak, Hiriart Urrutytarrak, Otsobi, Zaldubi, Zerbitzari, Lafitte, Larzabal, Mirande, izen ospetsuenak baizik ez aipatzeko.
|
|
|
Frankismo garaia ere atzerapauso handia izan zen euskararentzat, aurrekourteetakoa baino larriagoa ziurrenik. Batetik, kanpotar asko
|
zetozen
Euskal Herrira, eta horrek aldaketa handiak zekartzan mapa demolinguistikoan, euskara erabiltzea debekatuta izanik, ezinezko bihurtzen baitzuen etorkinen euskalduntzea, aregehiago euskaldun asko Euskal Herritik kanpora zihoala kontuan hartuta. Bestetik, euskara erabiltzearen debekua arlo pertsonalera ere zabaldu zen (esate baterako, frankismo garaian ezinezkoa zen seme alabei izen euskaldunak jartzea).
|
|
|
4 Euskaltzaindiaren alfabetakuntza instituzionalak jauzi kualitatiboa ekarrizuen, bi arrazoi nagusi hauengatik: 1 Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako herrialdeetan garatuz
|
zetozen
ekimen isolatuak lehen aldiz plataforma bateratzaile batean koordinatzea lortu zelako, eta 2 Euskaltzaindianbertan orduantxe sortu zelako Alfabetatze Batzordea, helburu espezifikotzat jomuga estrategikoak zehaztu eta alderdi didaktikoak antolatzea zuena.
|
|
|
Bederatzi urte bete nituen egunean grabagailu bat oparitu zidan amak, eta gero nire bizitzatik desagertu zen. Urtean behin zinta bat jasotzen nuen, amaren bizitzaren pusketak
|
zetozen
bertan grabatuak eta, konturatu gabe, oroitzapenean masailean zeukan orina bakarrik geratu zitzaidan, eta ahotsaz maitemindu ninduen haren izena: Laura.
|
|
|
Ospitale aurreko plazara ume bi
|
zetozen
. Batek baloia zekarren besapean eta zeruari begiratzen zion, aurreko bi egunengatik mesfidati.
|
|
|
Haurrik gehienak Sartaldeko Bengalatik
|
zetozen
eta bost urtetik hamabost urtera bitartekoak ziren. Ia denak elbarrak, jendea erruki zekien.
|
|
|
Kaioarritik
|
zetozen
. Eta Goio harantz abiatu zen, era batean edo bestean neska hura gogoan eramanik, Arianeren itzalak bere gorputz propioaren segizioa utzi eta orain Goiori lagundu nahi balio bezala.
|
|
|
Neguko egun labur eta funebreak
|
zetozen
, aurretik bidalita. Egun hartan erabaki zuen Goiok biharamunean Arianeren etxera joango zela.
|
|
|
Jagi eta goiznabarrean Ikastetxeko leihotik so egiten nuen. Han
|
zetozen
etorbidetik nire lagunak, ondo esnatu gabe oraindik, batzuk banaka, beste batzuk binaka, oso gutxi hirulauko taldean, batzuk eskuak poltsikoan, besteak eskuak zintzilik. Ikastera zetozen, jakin, gehienez ere apur bat besterik jakin ezin den arren.
|
|
|
Han zetozen etorbidetik nire lagunak, ondo esnatu gabe oraindik, batzuk banaka, beste batzuk binaka, oso gutxi hirulauko taldean, batzuk eskuak poltsikoan, besteak eskuak zintzilik. Ikastera
|
zetozen
, jakin, gehienez ere apur bat besterik jakin ezin den arren. Ontziolako langileak ikusten ziren han atzean euren mahoizko buzoekin lantegira sartzen.
|
|
|
Goiorentzat eta, kanpoko itsasontziok erakargarriagoak ziren, handiagoak zirelako eta misteriozko zerbait zerielako, beharbada nondik
|
zetozen
eta zer zekarten ez zekitelako, ez nora joango ziren, beti urrun joaten baitziren. Bertan bi egunetan edo geratzen ziren marinel haiek, gainera, ilehoriak begi argi argiekin, edo beltz beltzak begi berdeekin, hizkuntza arraro eta arinetan mintzo zirenak, gizaseme arruntak izango ziren igual, kalean paseatzen den edo lantegietan lan egiten duen jendea bezala, baina itsaso zabal, sakon eta amaigabetik zetozen, eskolako globomundia porturik portu korritua zuten eta, mintzaira haien hots harrigarriek frogatzen zutenez, lehorreko jendeak ezagutu ezin dituen ezkutu eta gertaeretara hurbiltzen ziren.
|
|
|
Goiorentzat eta, kanpoko itsasontziok erakargarriagoak ziren, handiagoak zirelako eta misteriozko zerbait zerielako, beharbada nondik zetozen eta zer zekarten ez zekitelako, ez nora joango ziren, beti urrun joaten baitziren. Bertan bi egunetan edo geratzen ziren marinel haiek, gainera, ilehoriak begi argi argiekin, edo beltz beltzak begi berdeekin, hizkuntza arraro eta arinetan mintzo zirenak, gizaseme arruntak izango ziren igual, kalean paseatzen den edo lantegietan lan egiten duen jendea bezala, baina itsaso zabal, sakon eta amaigabetik
|
zetozen
, eskolako globomundia porturik portu korritua zuten eta, mintzaira haien hots harrigarriek frogatzen zutenez, lehorreko jendeak ezagutu ezin dituen ezkutu eta gertaeretara hurbiltzen ziren.
|
|
|
Hiritik bueltan
|
zetozen
bi anaia arrebak, tipi tapa, oinez, familiarekin batera, izurritetik ihes. Zazpi urte Txomin txikik, zazpi gehiago arrebak.
|
|
|
Gure korrikalarietarik franko, beraz (onenak, Manero gizagaixoak, ez zuen luzaroko bizirik), eta sekula korrikalari izateko usterik izan ez zuten zenbait Artikutza aldera abiatu ziren ehiztari gisa, eskopeta bizkarrean. Nafarroa aldetik
|
zetozen
erbiek, ordea, bazuten eskopetak baino arma hoberik. Orduantxe hasi omen zen gure lasterkarien lasterra; handik Oiartzunaino motelenak, arnasarik hartu gabe, eta bizkorrenak etxeraino.
|
|
|
ikus bereziki 13 or. eta hur. Aita Villasantek bere erreparoak adierazi zituen hondarrean Lacarraren ustearekin bat
|
zetozen
ene oharpen batzuez (Historia de la literatura vasca, Madrid 1960, 12 or. hur.); berez deskribapen hutsa baino ez zirela, egungo irakurle" engaiatuak" Bizantzioren aldeko eta Erromaren kontrako edo bezala har zitzakeen. Hainbat urteren buruan, ez dut aldatzeko arrazoirik ikusten.
|
|
|
Larramendik ongi ikasia zuen, iparraldetik hegoaldera
|
zetozen
Akademien garaian bizi zelarik, euskarak ere, hizkuntza landuen sailean sar  tzeko, neurri, lege eta erregela jakinak behar zituela, idazle eta hizlarien artean (predikarien artean, gurean) onarturik zabalduko zirenak. Honelaxe neurtuko nuke nik Aita Manuelen ekarria lanbide honetan:
|
|
|
Onartzekoak dira, noski, geroko belaunaldiek, zuzen nahiz oker, onartu dituztenak. Nolanahi ere den, zertan
|
zetozen
bat eta zertan zebiltzan berezi, hobeki juzga dezakegu orain, Altunaren honako hau agertu ondoan. Eta merezi luke ikerlana puntu horietan ere zabaltzea eta batik bat sakontzea.
|
|
|
Hizkuntzarekin gertatzen den antzera, ez da garbiroegi ikusten nola bere hartan iraun zuten antzinadanik
|
zetozen
direlako lege horiek. Foruak, maiz entzuten dugu horrelakorik, nonahi aurki daitezke, edonongo hiri eta eskualdeetan.
|
|
|
Indarkeriaren arazoari ezker abertzalearen isolamendu politiko eta sozialaren bitartez eman nahi zitzaion konponbidea, Ermuko espirituaren irudi mediatikoaren sinboloaren pean zegoen jende aurrean argudia eta defenda zitekeen iritzi bakarra. Zalantzarik gabe, ETAren arbuioa azaldu zuten pertsona asko ez
|
zetozen
bat iritzi horrekin eta pentsatzen zuten betiere errepresioa emendatuz eta gizarte isolamenduaren bitartez gatazka ez zela konponbidean jarriko eta neurri horiek ezin bideratuko zirela askatasun demokratikoen murrizte handirik gabe. Jende horrentzat guztiarentzat, ETAren arbuioa eta gatazkak irtenbide negoziatua behar duelako iritzia ez zeuden kontrajarriak.
|
|
|
Bai, derrigorrez onartu behar izan du Nafarroako Gobernuak euskarazko irakaskuntzak ez duela atzera bueltarik —eta bada zerbait—, baina doktrina ideologikoari kosta ahala kosta eutsiko diotela ere argi gelditu da. Nafarroaren benetako izaera esplikatu behar omen zaie, eta ez orain arte bezala, Euskal Autonomia Erkidegotik
|
zetozen
liburuek egiten zuten moduan, dotrina abertzalesabiniano deabruzalea.
|
|
|
Beldurragatik agian, ez zen bada ez bada, barraren talaiatik higitu. Botza apalduz segitu zenuen, kanpotik
|
zetozen
auto herotsak baizik ez zirela entzuten, murmurio soil. Noiztenka, irriz behatzen zenidan, ikusteko ea zure gogoetaren xenda bihurrietan ez nintzenez galtzen.
|
|
|
Ez zuten segur Balantsunen etxean mendekuz biloak mozteko emazterik, eta aita aspaldian kasko pelatua zen. Zena zela stalagean, presuner lagunak herriminez hantu abestiekin loriaturik uzten zituen Joanesek, hainbat non pribazioak, ondoko aterpe hertsietarik
|
zetozen
haragi erre usainak eta zaindarien bortizkeriak ahanztea lortzen zuten. Etxegorri bikarioak ez zuen Balantsun gogotik galdu haatik, Eskualzaleen Biltzarreko bazkarietara gonbidatu zuelako aldi oroz, gerla bukatzerakoan.
|
|
|
Ez dezaket hargatik erran, gaueko ibilaldi ihesaldi horiek gozoak ez zirenik: tentsio handiko uneak bizitzen genituen, eta, ardura, aparkaleku abandonatu, anonimo eta zurpail argituetan trukatu hitz ahulek gure izpirituak garbitzen zituzten, itsas aldetik mehatxuz
|
zetozen
eurien gisa. Funtsean, batzarretara heltzeko ilunpe haietan usu euri zaparradak pairatzen genituen bide etengabearen haraindian.
|
|
|
Adituak eta Aita Zaindariak ez
|
zetozen
bat, eta halako iskanbila sortu zen, zeinean publiko arteko askok ere bere iritzia eman baitzuen. Gangesen eman omen dugun bainuak bereganatu zuen jakintsuen arreta.
|
|
|
Eskolta lauhazka zihoan; ulertu nuen goldaketa arraro haren arrazoia lurra barreiatu eta lau haizetara iraultzen zuten kanoi balak zirela. Balak
|
zetozen
aldera begiratzeagatik ere, bateriari zerion ke zuria baizik ez nuen ikusten, eta oso urruti; kanoikadek sortzen zuten zurrunga uniforme eta etengabearen erdian, askoz hurbilago behar zuten desarratzeak entzuten nituen, edo entzuten nituela iruditzen zitzaidan; ez nuen ja ere konprenitzen.
|
|
|
Gondoleroak eta biok txalotu genuen bere azken aurkikuntza literarioarekin benetan pozik zirudien Berlusgoñi, baina egiatan ez genion batere kasurik egiten; kezka gogorragoak genituen, nola ziren, esaterako, txalupa barruan eta gose aurpegiaz
|
zetozen
lau gizajale haiek.
|
|
|
Gu, aldiz, ez geunden finezia intelektualetarako; antropofagoak guregana
|
zetozen
matxeteak euren zorrotik aterata. Derbirako sarrerak –gero eta asaldatuago mintzatzen zen gondoleroa, gero eta ozenago–, derbirako sarrerak edo gureak egin dik!
|
|
|
Nire aurretik jubilatu taldea ikusi nuen. Aldapatik behera
|
zetozen
, korrika ttikian, ezinean kasik. Oso txandal nabarmenak jantzita zeuzkaten, berri berriak eta kolore bizikoak.
|
|
|
Irlandatik, Danimarkatik
|
zetozen
kamioiak arraina biltzera.
|
|
2002
|
|
|
Honaino batasunaren bidetik jarraitu nahi zuen idazle ororentzako arauak. Segidan, gehiago ahalegindu nahi zutenentzakoak
|
zetozen
.
|
|
|
Gainera, kasu horretan kopla zahar bat erabili dut trikitixa doinua bezala. Gordin eta zorrotz aipatzen diren gauzak egokiak
|
zetozen
doinu horretan emateko, fandango doinuan alegia, aproposa nire ustez».
|
|
|
Horretarako arrazoiak lehen orrialdean bertan
|
zetozen
. " Oso liburu inportante eritzi dio Z. ARGIAk K. Mitxelena jaun errenteriarraren liburuari".
|
|
|
«Kronika»ko bertsolariek argi eta garbi publikatua zuten; alegia, herriko adin horretako 150 haurretatik 100ek egin behar zutela komunioa. Hor
|
zetozen
, bada, Kale Nagusitik gora, banan bana. Horra gure printzesa birjina, eskuekin gona zabala ahal bezala manejatuz, kontuz zapata xuriak zikindu... ama, izeba eta eta amona atzetik.
|
|
|
Zerberri argitaletxeak kaleratutako «Road movie» Gotzon Hermosillaren idazlanean, egileak, beste gazte euskaldun batzuekin batera, Estatu Batuetan zehar egin zuten ibilaldiaren nondik norakoak agertzen dira. Bere belaunaldiko askok bezala, Patti Smith, Velvet Underground edo Johnny Thunders bezalakoak entzuten hezi dira, New Yorketik
|
zetozen
doinuak entzuten. Estatu Batuetako estoldetan eginiko hainbat film ere gogoan dituzte betirako, eta baita Jack Kerouac, Bukowski eta horiek idatzitakoak ere.
|
|
|
Horren arabera, eta gaurtik ikusita, ez da zuzena euskal eleberrigintza modernoaren bilakaera azaltzerakoan modernitate tematikoaren eta modernitate formalaren artean bereizketa egitea, bi alderdiak banaezi1 Atal honetan nahiz hurrengoan datozen idazle garaikideen fitxa bio bibliografikoak osatzeko, Felix Ibargutxi kazetaria Auñamendi Entziklopedia interneteratzeko prestatzen ari den lanaz baliatu naiz. nak baitira egitate artistiko batean. Horrenbestez, zuzenagoa iruditzen zaigu Leturiaren egunkari ezkutuak euskal eleberrigintzako modernitatea berez mugarritzen duela baieztatzea, bilatzen den poetikarekin bat
|
zetozen
estrategia narratiboak egokitu baitzizkion eleberri tipologia berri bati, existentzialistari2.
|
|
|
Philips markakoak izan ziren hoberenak (4,3 puntu, 5ekiko); ondotik Rowenta (4 punturekin) eta azkenik Braun (3,5 eta 3,4 puntu) markakoak
|
zetozen
.
|
|
|
80ko hamarkadan zientzialariak ez
|
zetozen
bat klima aldaketa gertatzen ari zeneko hipotesiarekin.
|
|
|
Hiru Emakume Urdinak elkarrekin nola
|
zetozen
ikusi zuten Pertseok eta Zilarbizik sastraka batzuen atzetik. Emakumeetako bik ez zuten begirik, baina hirugarren emakumearenak begirada sarkorra zuen.
|
|
|
Atxikipenaren urtean bertan, 1986analegia, EEEko gainerako herriekiko merkataritza hesiak eraisteko trantsizio epeahasi zen, eta 1993rako barne eta oztopoak bertan behera geratu ziren.Halaber, EEEaz kanpoko hirugarren herriekiko eta merkataritza politikabateratua ezarri behar izan zuen Espainiako gobernuak, betiere apalagoa zenEEEko maila bera onartuz. Hein berean, Espainiako merkatuak bereateak ireki behar izan zizkien EEEak sinatutako lehentasunezko akordioa zuteneremu guztietatik
|
zetozen
produktuei, hala nola EFTAtik, Lomeko Konbetzioa sinatu zuten herrietatik, Lehentasun Orokortuen Sistemaren eremutik eta Mediterraneoko herrietatik. Liberalizazio orokor honen ondoren, inportazioen hiru laurdenak ezelako mugasaririk gabekoak izatera igaro ziren, barne merkatuan bertakoproduktu gehienek prezio lehian izandako babesaren abantaila historikoa ezerezean geratuz.
|
|
|
Eskolako organoetaneuskararen presentzia agertu da lehen aldiz, irekierako eta itxierako ekitaldietangutxienez. Donostiako Erizaintza Eskola Leioako eskolatik 1997 urtean banandueta aparteko eskola bihurtu zen unean, ohiturak (Leioatik
|
zetozen
agiri gehienakerdaraz soilik ziren) eraginda, agiriak gaztelania hutsean egiten hasi ziren. Jendearenkexuak eraginda, egoera aldatuz joan zen emeki, nahiz eta sarritan, informazioarenpremiaren aitzakiaz, erdaraz soilik egiten zen.
|
|
|
Agi denez, Koldo Mitxelena eta Karlos Santamaria bat
|
zetozen
helburuaizendatzerakoan: Euskal Unibertsitatea.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea. Bat
|
zetozen
ere, Euskal Herrianunibertsitatea izatea ezinbesteko urratsa zela baina ez zela Euskal Unibertsitatea.izango esaterakoan. Koldo Mitxelenaren kezka, ostera, prozeduran, bidean zetzan.Gogoeta horiek plazaratu zituztenetik, ia hogeita hamar urte igaro dira.
|
|
|
Euskararen estuasunen konponbiderako, beraz, betiko ahozkoeuskararen eredura jo dugu. Baina, ez al
|
zetozen
euskararen ahozko ereduhorretatik konpondu nahi diren estuasun horiek. Ez al da konponbidetzataholkatzen ari arazoen iturburura garamatzan bide hori berbera?
|
|
|
Bi ikaslek, berriz, hamazazpi urte zituzten eta euskararen ezagupenhobea eta barneratuagoa zuten. Dena dela, gazte bi hauek txikitatik euskarazkoeskolak hartuta
|
zetozen
: baina desoreka handia zegoen idatzizkoari eta ahozkoarizegokienez, eta, azken hori, beste ikasleen mailakoa zen.
|
|
|
Ordaindutako biografiak eskatzen hasi ziren, eta ondoriorik aipagarriena biografiek historiaren testuinguruanantzina baino arrakasta handiagoa lortzea izan zen. Astiro astiro, boteredun kargueta enplegu gehienetan zeudenak uste izaten hasi ziren, biografiak beren partaidetzaren garrantzia aldarrikatzeko bidea zirela, horrela beren burgeskeria lasaitzeko, eta baita hurrengo belaunaldietan
|
zetozen
gazteek eredu gisa har zitzaten ere. Bestealde batetik, XIX. mendearen bigarren zatitik aurrera, indibidualismoa gero etabalio handiagoa hartzen joan zen heinean, zientzia psikologikoaren aurrerapenakazaldu ziren, eta horrek indar handia eman zien historia azaltzeko biografia erabilinahi zutenei.
|
|
|
10 artikuluak onartu nahi ez izatetik
|
zetozen
, kontrabandoa saihestu nahian28 Dena dela, zailtasunak ez ziren hitzarmena sinatzearekin bukatu, eta honela 1697anLuis XIV.ak Gipuzkoako bakailao ontziei Ternuara joateko pasaporteak ukatuzizkien, eta, berriz ere, gestio luzeak egin behar izan zituzten Paris eta MadrilgoGorteetan29.
|
|
|
Beraz, hitzarmenen aurka baino, beren interesen aldera egokitzea nahi zuten.Egokitze horiek askotan ez
|
zetozen
bat Euskal Herriko biztanleen interesekin, eta, ondorioz, negoziazio luzeak egin behar izaten ziren bi Gorteetan, denen gustukohitzarmena osatu nahian. Frantziako koroaren aldetik, Conversaren babespeanLapurdiko marinelak Gipuzkoako arrantza ontzietan itsasora zitezen galaraztea zenhelburu garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
Bi Estatuen antzera, Ipar eta Hego Euskal Herriek elkarren beharra zuten ekonomikoki. Batetik, jangaiei eta ontzi eraikuntzako lehengaiei zegokienez, Gipuzkoan eta Bizkaian beharrezko ziren garau gehienak eta ontzioletan behar zituztenzenbait material Frantziatik
|
zetozen
. Bestetik, itsasoz haraindiko arrantzari zegokionez, Hego eta Ipar Euskal Herrietako arrantza ontziteriak bateko eta bestekomarinelez hornitzen ziren, Lapurdiko ontziteriaren neguko babesleku garrantzitsuena Pasaiako kaia zen, Gipuzkoako ontziteriak Frantziaren menpe zeuden Ternuakouretara joateko Frantziako baimenen beharra zuen, eta Lapurdiko ontziteriarenekoizpen gehiena batez ere Bilbon gauzatzen zen35 Azkenik itsas merkataritzarizegokionez, XVI. mende amaieratik aurrera ontzi frantziarrak ziren Hego EuskalHerrira jangaiak eta, batez ere, ehun produktuak ekartzen zituztenak, eta horienordez artilea, burdina edo dirua eramaten zutenak, legez edo legez kanpo.
|
|
|
Herrialde bakoitzeko biztanle guztiak ez
|
zetozen
bat Conversak sinatzekogaraian, eta baziren hitzarmen horien aurka zeudenak ere. 1653an sinatuko zenConversa lortzeko gestioak egiten ari zirela, 1644ko Hernaniko Biltzar Nagusietan herri batzuetako ordezkariak hitzarmenaren aurka azaldu ziren.
|
|
|
Hil baino egun gutxi lehenago, Lluch ek, etsita, kontatu omen zizkion historialari katalandarrari, aipaturiko gaia jorratzen zuenbere liburu berria Madrilen aurkeztu ahal izateko topatzen ari zen zailtasunak, oztopoak eta interes falta. Bat
|
zetozen
Lluch, Riquer eta hirugarren historialari batondoko diagnostikoan: «Azken urteotan, Madrilgo giroa nabarmenki aldatu da.Gaur egun, antza denez, Trantsizioaren garaian ia desagertu ziren jarreraesentzialista eta intrantsigenteak kementsu jaiotzen ari dira berriz ere».2
|
|
|
Irrati askeek oso argi zeukaten batasuna beharrezkoa zela boteretik
|
zetozen
erasoei, itxierei, batez ere, aurre egiteko, eta esparru komunikatibo alternatiboa osatzeko.
|
|
|
Aipaturiko bi irrati estazioek emititzen zuten legalki Bilbon, eta, garaiko kronika egileen arabera, noizbehinkako emanaldiak eskaintzen zituzten beste zale batzuek hainbat lekutatik, Palomo Hoteletik eta Santutxu17 auzotik, hain zuzen ere; horiez gain, Olabeagatik egindako emanaldiak ere entzun zituzten irratizaleek18 Halaber, entzunaldiak nondik jasotzen zituzten eta nondik
|
zetozen
kokatu ezinik ibiltzen ziren behin baino gehiagotan irratizaleak19 Hori zela eta, arazoak sortzen ziren Europako beste hirietatik heltzen ziren emanaldiak jasotzeko, batez ere galena aparatuak zituztenentzat, eta ezinezkoa bihurtzen zen hartzea. Hori dela eta, irrati aparatuak eta osagaiak saltzen zituzten merkatariak bildu ziren Radio Bilbao izeneko elkartean.
|
|
|
Sariak jasota, harro zihoazen denak opariekin alde eginez, bekokietan xingola gorriak lotuta, azkenik harkaitz ankerraren atzaparretatik antze bipilez aterata, arraunak galduta, indarrik gabe iritsi zenean Sergesto, arraunlari ilara bat gutxiagorekin, ontzia burla artean gidatuz ohorerik gabe. ...atek maiz ezustean harrapatu eta gorputz gainetik zapaltzen du; edo ibiltariak harri handi batez jo eta erdi hilda lagatzen du, zatituta; alferrik ahalegintzen da ihes egiten, kiribil handietan bihurritzen du bizkarraldea; gorputz erdiak furfurian, begiak txingartuta, tentetu eta aurrera egiten du txistuka; beste erdia banatuta geratzen da atzean, eraztunak uztartuz eta bere baitan bilduz; halatsu
|
zetozen
arraunlariak ontzia astiro bultzatuz.
|