|
2011
|
|
|
Ez da gezurra, ordea, oraingo aurrerapen ez gutxi, bestelako izen eta izanaz bazen ere, jada ezagunak eta asmatuak zirela antzinatean, eta arkeologiak era horretako ezusteak ateratzen dizkigu aldizka, lehenagoko gizakiei buruetan materia grisik ez zutela falta argiro erakutsiz.Inoiz, gainera, Leonardo da Vincik diseinaturiko tresna batzuen kasuan bezala, ideia batzuk areago moldatu eta prestatu ziren, bai eta horien plano zehatzak egin ere. Beste batzuetan, ordea, ametsak eta nahiak ez
|
zetozen
bat garai haietako teknikaren ahalmenekin eta, horiek adierazteko hitzak oraindik asmatuak izan ez arren, garai hartako zientzia fikziozkotzat jo genitzake, berehalako ondorio praktikoetara heldu gabeak.Halere, ezinezkoak badauka bere baitan ezin ezkutuzko erakarmena, eta historian zehar argi ageri izan da lehenagoko ezin asko, denborarekin egingarri bihurtuz joan direla, eta hasieran umeen jolas... Bestalde, nahi izatetik ahal izatera arteko denbora gero eta laburragoa egin zaigu.Jules Verne frantsesa, adibidez, gure Sabino Aranaren garaikidea zen eta gutxi falta izan zitzaion berak iragarririkoa ikusi ahal izateko.
|
|
|
Zenbait historiagilek Elkarteko itsasontziei los navÃos de la Ilustración deitzen diete. Elizak esaten zuen zein zen irakur zitekeen liburua eta zein ez, eta, noski, Iraultzaren ideiak ez
|
zetozen
bat garaiko Elizarekin, beraz debekaturik zeuden. Baina Venezuelara behintzat iritsi ziren kontrabandoari esker.
|
|
2018
|
|
|
Miranderen literaturgintzak askotariko indar zentsoreekin izandako harremanen laburpen honek erakusten du Francoren erregimenpeko zentsura instituzionalaren garaian euskal literaturan eragiten zuten indar zentsoreen panoramaren berezitasunak nazio aferaz haratagokoak zirela, bai iraganeko bestelako indar zentsoreek aktibo jarraitzen zutelako, bai euskal literatur eremuaren egoera ezberdina zelako bereizi diren hiru gune geografiko administratiboetan. Hortaz, Francoren erregimenpeko zentsura egoeraz eraikitze bidean den eremu hispanikoko memoria ez
|
dator
bat garaiko euskal literaturan eragiten zuten indar zentsoreen panorama osotu batekin. Bestalde, eredu teoriko hispanikoan gailendu den zentsurari buruzko teorizazioa, Francoren erregimenpeko zentsuraren berreraiketatik abiatuta, zaharkituta dago eta, arestian aipatu bezala, nazioartean jazotako eztabaida kritikoen ekarpenekiko arreta txikia agertu du.
|
|
|
Aipatutako aurrekariek identifikatutako gabeziek eta bide berriek agerian uzten dute orain gutxira arte erreferentzia gisa erabili den marko teoriko kritiko metodologiko hispanikoaren berrikuntzak kontuan hartzea lagungarria dela, baina, jarraian Miranderen kasuarekin azaleratuko den bezala, euskal eremuko literatur zentsuraren azterketen etorkizunari begira, marko hori ez da bere horretan eta besterik gabe euskal testuinguruko fenomeno zentsorearen azterketara aplikatzeko baliagarria. Hispaniar literaturari dagokion Francoren erregimenpeko zentsuraren memoria ez
|
dator
bat garaiko euskal literatur eremuan eragiten zuten indar zentsoreekin eta, beraz, memoria horrek desitxuratu eta zaildu egiten du ikerketa euskal literaturari dagokionez. Azkenik, arreta Francoren erregimenpeko zentsuran ezarri duen ikerketa tradizio hispaniarrak Estatuari lotutako instituzioak eragindako errepresio eta debeku neurriekin lotu ohi du zentsura, fenomeno honekiko hurbilpenean dagoeneko askotariko fruitu interesgarriak eman dituzten zentsuraren ulermoldearen inguruko eztabaidei entzungor eginez.
|