|
2013
|
|
|
Estatu Batuetan sortua, eta geroago beste lurralde batzuetara hedatua. Nobela beltza, polizia nobela intelektual klasikotik urruntzen da, eta, horregatik, ez da beti inportantea hiltzailea zein den
|
jakitea
edo asmatzea (Hernandez Abaitua, 1982).
|
|
2014
|
|
|
Mugaren alde banatan nagusi diren frantsesaz eta gaztelaniaz eta gure artera etorri berri direnek ekarritako mintzairez gain, ingelesa ere ia eguneroko berbeta bihurtu zaigu. Hiruzpalau hizkuntza
|
jakitea
dagoeneko ez da gutxi batzuen pribilegioa, Babelek gure artean sustraiak bota baititu. Gizarte poliedriko hau kohesionatuko duen porlana euskara izan dadila proposatzea jendartearen gero eta eremu zabalagoak onartzen duen eskaera da, eta eskaera horri itun forma ematea dagokie gure politikariei.
|
|
|
Mende horren erdi aldean euskara nabarmenki sartua zen hizkuntza ordezkatze prozesu batean: hizkuntza nagusien
|
jakitea
eta erabilera gero eta gehiago ari zen hedatzen, eta aldi berean euskararen hiztunak gero eta gutiago ziren eta murritz murritza zen euskaraz bidera zitekeen funtzio sozialen kopurua. Joan den mendearen erdian (50eko eta 60ko hamarkadetan) euskarak ez zuen batere presentzia axolazkorik, bere?
|
|
|
Euskadiko Autonomia Estatutuak 1979an ezartzen du 6 artikuluan ezen euskarak (Euskal Herriko berezko hizkuntzak) izanen duela, gaztelaniak bezala, hizkuntza ofizialaren izaera Euskadiko Autonomia Erkidegoan, eta biztanle guziek dutela bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea. Orobat adierazten da araudiak eta bitartekoak ezarriko direla euskararen
|
jakitea
ziurtatzeko (Jefatura del Estado Español, 1979).
|
|
|
Frankismoaren garaian ez zen erraza populazioaren iritzia
|
jakitea
edozein gairi buruz. Diktadurak hori du.
|
|
2015
|
|
|
Egiazki, ikertzailearen entzumenaren bidez lekukoak hitza xuxen nola ahoskatu duen
|
jakitea
ez da beti aise izaten. Amikuzen hitz zaila gertatu zait benetan gehio, usu geiho ahoskera entzuten baitu ene belarriak eta adibide batzuetan ez dakit entzuten dudana gehioala geihoden, noiz nola, bata nahiz bestea entzuten dut, eta grabagailuan dagoen adibidea bat eta bera da, tresnari behin eta berriz errepikarazten diodana, baina bata ala bestea den ziurtatzeko eta lasaiago gelditzeko, guztizko bermerik ukan ezinik gelditzen naiz; gizakion belarriak ere mugak ditu.
|
|
|
Bestalde, ez da aise Oharre. Oragarre? (Oragarre) adibidean bilakabidea xuxen nola izan den
|
jakitea
.
|
|
|
Amikuzeko mugako herria da Ostankoa, Landibarreri begira bizi dena, nahiz badakigun Landibarren hogeiematen dutela, baina, esate batera, Irisarrin eta Armendaritzen (h) ogoi?. Dialektologiaren aldetik garrantzizkoa da eskualde horretan ostankoarrek hogoi alahogei egiten duten
|
jakitea
.
|
|
|
Hortaz, kontakizun honen igorleak bazekien era berezi batean moldatu beharra dagoela koba barnean, nahiz eta ez aipatu zelan. Ez adierazteko arrazoia ezjakintasuna izan zatekeen, edo
|
jakitea
eta ez azaldu beharra, gauza ezaguna zelako. Edota jakin eta aipatu nahi ez izatea.
|
|
|
Gorago aitatu dugu duela mende erdi bat Labaienek argitaratutako Teatro euskarodelakoan badakarrela artikulu bat EGAN 1957an plazaratua, non ematen zaigun beste zenbait informazioren artean Larzabalen antzertiaren berri modu honetan, hain zuzen: ?[?] Orregatik pozgarriago zaigu
|
jakitea
Villafranca Ordiziako talde batek ango euskal jaietan Okillomendi Alkateantzeztu dutela??.
|
|
2016
|
|
|
15 egun Urgain, eneko egoera misteriotsuaren ardatza identifikazio prozesua da: nor den nor
|
jakitea
. Izan ere, kontakizunaren harian poliki poliki ohartzen gara pertsonaiek ez dutela benetan ezagutzen inguratzen dituen jendea.
|
|
|
– Gure ibilbide orria/ errepide mapa diseinatzeko, non gauden zehatz
|
jakitea
bezain garrantzizkoa baita jakitea, bidegalduan ibiliko ez bagara, nora goazen, nora iritsi nahi dugun, nora iritsi ahal gaitezkeen. Eta ez dakit batere garbi dugun hain oinarrizko abiapunturik.
|
|
|
– Gure ibilbide orria/ errepide mapa diseinatzeko, non gauden zehatz jakitea bezain garrantzizkoa baita
|
jakitea
, bidegalduan ibiliko ez bagara, nora goazen, nora iritsi nahi dugun, nora iritsi ahal gaitezkeen. Eta ez dakit batere garbi dugun hain oinarrizko abiapunturik.
|
|
|
Beraz, guk gure eskubideak gauzatu ahal izateko ezinbesteko baldintza demokratikoa da erdal komunitateak ere euskaraz
|
jakitea
, eta ez dakienean, ikastea. Euskal Herriko erdal komunitateak gurekin duen lehen zor, betebehardemokratikoa da euskara ikastea.
|
|
|
Ez da sikiera galdetzen derrigorrezkoa edo ezinbestekoa lukeen euskara
|
jakitea
/ ikastea. Soilik ea garrantzitsua litzatekeen, eta hala ere soilik herritarren% 51 dago guztiz ados garrantzi horrekin.
|
|
|
– Zenbait lanpostutarako euskara
|
jakitea
exijitu litzateke (Eusko Jaurlaritza 2015c, 12):
|
|
|
Guztiak. Baina guztiengainetik eduki behar du garbi erdal komunitateak Euskal Herrian bere eginbehar demokratikoa dela euskara ikastea/
|
jakitea
, bestela ez dagoela demokrazia linguistiko posiblerik hemen euskaldunon komunitatearentzat. Eufemismorik gabe.
|
|
|
Gaurko egoeran nolanahi, Euskal Herriko erdal komunitate osoak euskara ikastea/
|
jakitea
, demokratikoa bai, baina desideratuma baino ez da oraindik, desideratum demokratikoa bada ere. Bitartean, orduan, zer?
|
|
|
Beharbada ez dio hainbeste inporta zehatz
|
jakitea
zenbat garen konpromiso honetan. Garrantzitsua da gero eta gehiago izan gaitezen.
|
|
|
Zaila da jakiten azken mendeetan euskaldunon komunitatearen inguruan modernitatearen aurka jositako binomio horrek kalte edo mesede egin digun, edo kalte bezain mesede, gaur egungo egoeraraino iristeko (ik. besteak beste, Altuna, 2003). Zaila den bezala
|
jakitea
zenbaterainoko mesedea eragin digun (edota zenbaterainoko kaltea) XX. mendearen bigarren erdian bilbatu den euskaldun, ezkertiar antisistema loturak (beti oroitzen dut X. Leteren 1977ko Teologia, ideologia kanta gogoangarria). Garbi dudana da XIX. mende amaiera eta XX. lehen erdiko euskaldun, fededun binomioak erraz uxatzen zituela gureganik modernotasun zale fedegabeak, gaur erraz uxatu ditzakeen bezala ezkertiar antisistemen fedeaz bat egiten ez duten, ez dugun?
|
|
2017
|
|
|
Patxi Altunak (1989, 107) azaltzen du teologia ikasketak hasi baino lehen hiru urte egin ohi zirela maisu txiki bezala (magisterio urteak), mutil gazteen irakasle lanetan, baina nagusiek Orixeri sei urte eginarazi ziotela eginkizun horretan, zigor gisa edo, agian euskal gaietan denbora larregi ematearren; Orixek berak 1943an idatzitako De mi vida externaapunte biografikoetan (Iztueta & Iztueta 2006, 511) zehazten du are sendagile psikiatra batenera bidali zutela nagusiek, zoro gaixotzat hartuta, baina ikasturtea amaitu ondoren Orixek jesuiten probintzialari eta bisitatzaileari idatziriko gutunetan (Iztueta & Iztueta 2006, 31) ikusten dugu bestelako salaketen aurrean ere bere burua defendatu beharra ikusten duela: irakasle txarra izatea, ikasleak mendean hartzen ez
|
jakitea
, marmarka aritzea, nagusiekin manugaitz izatea, euskaltzale eta are abertzale izatea, literaturako eskoletan gai lizunak erabiltzea... haien ustez ezdeusa izatea. Nolanahi ere, 1919ko gutunaren alderdi batzuk ulertzeko, axola handikoa da jakitea Xabierko ikasturte horretan (1919) latin gramatika eta grekoa irakasten ziharduela.
|
|
|
irakasle txarra izatea, ikasleak mendean hartzen ez jakitea, marmarka aritzea, nagusiekin manugaitz izatea, euskaltzale eta are abertzale izatea, literaturako eskoletan gai lizunak erabiltzea... haien ustez ezdeusa izatea. Nolanahi ere, 1919ko gutunaren alderdi batzuk ulertzeko, axola handikoa da
|
jakitea
Xabierko ikasturte horretan (1919) latin gramatika eta grekoa irakasten ziharduela.
|
|
2018
|
|
|
Pedro Bikuña Zozaia eta horren emazte Maria Arraioz Zozaia, Zozaiako palazioko jaun andereak, Oieregiko parrokiako patroi bakarrak ziren, baita parrokia horri atxikitako Narbartekoarenak ere. Auzitan da
|
jakitea
Oronozen eraiki berria zen eliza ere Oieregikoari atxikia zenetz eta, beraz, zozaiatarren patroitzaren meneko. Zozaiako jaunak eta andereak, bistan dena, baietz zioten, aspaldiko eskubideak agertuz bermetzat.
|
|
|
39) Ona da
|
jakitea
nork bere bazkaria prestatzen eta etxeko lanak egiten.
|
|
|
Ona da
|
jakitea
. vs. ona da.
|
|
|
Ona da
|
jakitea
. ten vs. ten jakitea (ona da).
|
|
|
Ona da jakitea. ten vs. ten
|
jakitea
(ona da).
|
|
|
Ona da
|
jakitea
. vs.. ona da.
|
|
|
Ona da
|
jakitea
.. ten vs.. ten jakitea (ona da).
|
|
|
Ona da jakitea.. ten vs.. ten
|
jakitea
(ona da).
|
|
|
Ona da
|
jakitea
. vs. ona da.
|
|
|
Mitxelenaren arabera (1961), atzizki hori egiren aldaera bat liteke, hitz berezien, izenen edo izengoitien osatzeko erabilia dena, baita ere ofizio izenekin. Bizkitartean, Azkuerentzat (1969), zaila da
|
jakitea
tegi3, aniztasunaren zentzuan hartuz, izen bat zenetz atzizki bilakatu aitzin ala alderantziz. Izen gisa erabilia da Markinan, Bizkaian, eta ugaritasunaren erranahiarekin (maastegi ‘ainitz mahats’, umetegi ‘ainitz haur’), edo leku zerratu baten zentzuan.
|
|
|
Napoleoneko katastroari dagokionez, ongi liteke
|
jakitea
toponimoen bilketa zer baldintzetan egin zen, eta zergatik etxe izen nagusiak mugagabean agertzen diren. Nola esplika ditzakegu artikulurik gabeko izenak?
|
|
|
Haatik, ikusi dugu ei diptongoa mantentzen zela sintagma ablatiboan (eitik) edo mugagabean (ei). Interesgarri liteke
|
jakitea
tegitik tera aldaera zeri lotua den: arrazoi morfologiko bati (artikuluaren gehitzea) edo arrazoi fonologiko bati?
|
|
|
Ez da huskeria
|
jakitea
Harriaren zikloa eta Harriaren metafora 1962rako buruan zituela Arestik. Eta gainera ziklo osoa badagoela jada presente Mailu batekin biola batekin liburuan.
|
|
|
Bestalde, gogoan izanik, Montejo Gurruchagak oroitarazi bezala (1998: 35), zentsuraren jomuga testuak baino gehiago idazleak berak izaten zirela, komenigarri litzateke
|
jakitea
Arestiren testuek zein harrera izan zuten aurretik. 1964an Harri eta Herri zentsuraren erreparorik gabe argitaratu ahal izan zuela diosku Torrealdaik AGAn aurkituriko txostenaren arabera (2014:
|
|
|
Zaila da
|
jakitea
Aresti zein gertaera zehatzez ari den eta ea aipatzen duen hori jarraian aipatuko den gertaera berari dagokion. Junker bateko bi pilotuk hegazkina hustu eta paraxutez Bilboko auzo bateraino jaitsi ziren 1937ko urtarrilaren 4an.
|
|
|
Mila esker. Pozgarria da, eskergarria da niretzat zera
|
jakitea
: badagoela zentsuraren gaia landuko duen talde bat eta ez edozein talde.
|
|
|
Hona nire pozaren arrazoia: segida badaukadala
|
jakitea
. Mila esker, beraz, antolatzaileoi.
|
|
2019
|
|
|
Deklinabideari gagozkiola, ergatibo pluralak marka beregaina duen
|
jakitea
ez da erraza. Ez dago horren adibiderik guciyec formatik landara.
|
|
|
296), konparazio batera, edo Iparraldeko hizkeretan, ez dago bustidurarik. Sasoi hartan Beran zegoen forma zein zen
|
jakitea
ez da erraza, baina baliteke egileak forma palatala adierazi ez izana horretarako arazo grafikoak tarteko zirelako, edo prestigiorik ezagatik baztertu izana. Corpus historikoari gagozkiola, Berako olagizonaren XVII. mendeko gutunetan itedugu, baita 1786an idazkariak idatzi gutunean.
|
|
|
Bidezkoa iruditu zaigu hemen aipatzea 1822ko oposizio hartan izangai hautatuak euskaraz
|
jakitea
kontuan hartu ote zuten, alde batetik, begi bistakoak diren arrazoiengatik (ondorioztatu dugun herritarren egoera linguistikoa), eta, bertzetik, Berako Udalaren artxiboko handik agudoko bertze agiri batean, gisa bereko bertze kasu baterako, betebehar horixe bera idatziz adierazita ikusi dugulako.
|
|
|
Lehen zailtasuna huts bat zer den
|
jakitea
da4 Beste zailtasunetarik bat da jakitea aipatu den hutsa euskara ikasten dutenek egiten dutenetz, euskal4 Horri buruz, frantsesa irakurtzen duenak Henri Frei hizkuntzalari suitzarraren 1929ko La grammaire des fautes liburua hastapenetik bukaerara irakurri luke. Hona bakarrik Sarreraren dun berriek ala ez, euskara guti erabiltzen dutenek edo egun oroz euskaraz mintzatzen diren Iparraldekoek.
|
|
|
Lehen zailtasuna huts bat zer den jakitea da4 Beste zailtasunetarik bat da
|
jakitea
aipatu den hutsa euskara ikasten dutenek egiten dutenetz, euskal4 Horri buruz, frantsesa irakurtzen duenak Henri Frei hizkuntzalari suitzarraren 1929ko La grammaire des fautes liburua hastapenetik bukaerara irakurri luke. Hona bakarrik Sarreraren dun berriek ala ez, euskara guti erabiltzen dutenek edo egun oroz euskaraz mintzatzen diren Iparraldekoek.
|
|
|
Hamargarren galdera hau argia zen eta inkestatuak interpretazio arazorik ukan ez zukeen, beste galdera batzuekin gerta zitekeen bezala. Helburua zen
|
jakitea
hizkuntza profesional horien euskara batuaren baliatzea nolakoa zen. Berrogei inkestaturekin erantzun fidagarria atera zitekeen, horietarik lauk(% 10) euskalkirik familian edo haurtzaroan ikasi ez zutela kontuan hartuz.
|
|
2020
|
|
|
Irakurtzean ahoskerari arreta handiagoa jarri ohi zaio, askotan entzulea urruti egon ohi da (irratiko jardunean, adibidez) eta kontu handiagoz ahoskatu ohi da, mezua uler dadin. Esate baterako, bati baino gehiagori gertatu izango zaio, ziurrenik, eskolan irakasleak gainerako ikaskideen aurrean ozen irakurtzeko eskatu, irakurtzen amaitu eta ez
|
jakitea
oso ondo zer irakurri duen, zein den gaia, edukian baino arreta handiagoa jarri duelako eduki hori adierazteko forman. Horrelako egoeretan" seinalea" sendoa izan dadin ahalegin berezia egiten da, eta horretan ahoskerak leku esanguratsua betetzen du.
|
|
|
Jarrera diskriminatzaile gehienak beren mikrosisteman jaso dituzte; alegia, beren bigarren sozializazio gunean, eskolan, eta, gorago adierazi bezala, egokitze prozesuaren lehenengo egun, aste edota hilabeteetan gertatu dira. Gazte guztiak bat datoz esatean jarrera horiek parekideengandik jaso dituztela eta kasu gehienetan arrazoi nagusia harrera herrialdeko hizkuntza (k) ez
|
jakitea
izan dela. Adibidez, Etxebarrin ereduan eskolatua izan zen neskak dio berarentzat hasierako egunak izan zirela gogorrenak; 9 urterekin iritsi zen, berehala eskolatu zuten, eta eskolan jaso zituen jarrera diskriminatzaileak.
|
|
|
Adibidez, Etxebarrin ereduan eskolatua izan zen neskak dio berarentzat hasierako egunak izan zirela gogorrenak; 9 urterekin iritsi zen, berehala eskolatu zuten, eta eskolan jaso zituen jarrera diskriminatzaileak. Hizkuntza ez jakiteari egozten dio berak jarrera diskriminatzaile horien errua, eta adierazi du oztopo nagusia berarentzat euskara ez
|
jakitea
izan zela.
|
|
|
Antzeko egoera bizi izan zuen 5 urterekin Ermura iritsi zen mutilak. Hizkuntza ez
|
jakitea
eta beste herrialde batetik etortzea izan ziren jaso zituen irainen arrazoia. Baztertuta uzten zutela dio, eta maiz aipatu du ez zutela berarekin atera nahi.
|
|
|
Ikerketa lan honen helburua da ahal bezain xeheki
|
jakitea
zein ziren Eskualdunako partaideak, eta horren bidez, ezagutaraztea euskal kulturari ekarpena egin zioten baina hain ezagunak ez ziren pertsonak. Horrekin batera, ez dugu bakarrik idazle zerrenda bat osatu nahi; atera nahi dugu astekariaren argazki orokorra, ondoko ikerketa galdera hauen bidez:
|
|
|
Ondo ulertzen ez badugu horiek zer diren, euskaraz ere nekez egingo dugu deskribapen onik, beste hizkuntza batzuekin konparazioak egiteko balioko digunik. Beraz, horrek guztiak eskatzen du terminologia egokitzea eta
|
jakitea
guztiok kontzeptu berak erabiltzen ari garela, eta modu bertsuan ulertzen ditugula kontzeptu horiek.
|
|
2021
|
|
|
" Senideok, egon zaiteze pozik edozein eratako tentaldik erasotzen deutsuenean" (St 1,2). Ez dogu eskatzen, ba, tentazinorik ez izatea, baina bai garaitzen
|
jakitea
, pekaturik ez egitea.
|
|
|
Euskaraz hala zuzentzen den bezeroari baino ez zaio egiten, edo lankide euskaldunari, hurbileko solasaldian. Euskaraz
|
jakitea
, beraz, aberasgarria da, baina pasadizokoa.8
|
|
|
Alde batetik, abizena antzinako agirietatik transkribatu izana. Eta beste aldetik, lehengo nahiz oraingo historialariek ez
|
jakitea
, edota ahaztea, Getarian badela Elkano izeneko landa auzo bat. Gaur egun Aiako auzoa da Elkano, baina oso aspalditik Saiatzeko lurraldeetan dago, Getariaren eta Zarautzen eraginpeko lurretan.
|
|
2022
|
|
|
Halaber, eta urteak aurrera joan ahala, ezkortasuna gailendu zen. Hiztun kopurua ez zen gehiegi emendatu, eta arlo publikoan lan egiteko irlandera
|
jakitea
eskatzeak haserrea sortu zuen. Horiek guztiak, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadak liberalismo ekonomikoko garaiak izan zirela kontuan izanik, gobernuak bertako hizkuntzaren lehentasun neurriak arintzea edo ezabatzea ekarri zuen. Neurri horiek bertan behera uzteak beste fenomeno bat ekarri zuen.
|
|
|
Eta Iturbek, Txurrukak eta Castañedak (2020) euskarak Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzia eta Teknologia Fakultatean sartzeko egin duen bidea kontatzen dute lekukotasun historikotik. Baina azken urte gutxitan asko garatu da ekoizpen zientifikoak sortu eta baloratzeko modua, eta egun kezkatzen gaituena da
|
jakitea
zer gertatzen den ezagutza zientifikoaren hedapenarekin, gaur egun ulertzen dugun bezala. Horretarako, 80ko hamarkada funtsezkoa izan zen, euskarak normalizazio prozesua hasi zuen (10/ 1982 Legea) eta hala Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU, 1981ean) nola Nafarroako Unibertsitate Publikoa (NUP, 1987an) sortu ziren garai berean.
|
|
|
Beti utzi behar da espazio bat diskurtso nagusien negoziaziorako, aldaketarako edo birkonfiguraziorako. Beste era batera esanda, eta Swalesekin ere bat etorriz, testu generoak etengabe aldatzen ari dira, eta garrantzitsua da nola eboluzionatzen duten
|
jakitea
, komunikazio testuinguruan sortzen diren eskaerei erantzun ahal izateko. Baina prozesu horrek pixkanakakoa eta eraikitzailea izan behar du, ezin da ausaz gertatu.
|
|
2023
|
|
|
OEH (1, Uro). ECEn 28 aldiz ageri da, baina zaila da
|
jakitea
aldiro duen esanahi zehatza.
|
|
|
Bi arrazoi hauengatik: 1) euskara Nafarroa osoko ondarea delako eta euskara
|
jakitea
nafar guztien eskubidea; 2) apez nafar guzien eskubidea ere badelako elizbarrutiko edozein parrokiatan zerbitzatu ahal izatea.
|
|
|
Errate baterako, gaur prestatzen diren apez berriei ez zaie euskara
|
jakitea
eskatzen, ez dira elebidun egiten elizbarrutiko izaera kulturalari erantzuteko. Mali edo Nigeriara misio lanetara joaten den Europako apezaren lehenengo lana hango hizkuntza ikastea izaten bada, zergatik ez zaie arduradunei bururatzen Nafarroan apez egiten denak euskara ikasi behar duela?
|
|
|
Horrela, ekintza ikerketan parte hartu duten profesionalak ahalduntzearekin batera, parametro horietatik abiatuta ezarritako helburuak lortzea posible den
|
jakitea
ere izan da ikerlan honen xedea. Esan behar dugu, ez dugula topatu gutxiagotutako hizkuntza baten testuinguruan, horrelako ezaugarriak dituen ikasgelarako harrera eta murgiltze programa antolatu eta sistematizaturik.4
|