|
2010
|
|
|
Baina bere berea izango zuen idazkera finkatu zuen. Dena dela, aldian aldiko joera nagusietara moldatzen
|
jakin
zuen, 60ko hamarkadan sortu zen euskara batura izan ezik. Bizkaieran eta idazkera forma zaharrean, h gabekoan, irmo iraun zuen.
|
|
|
Berak ezetz, 22a, larunbata zela, berak egunero etorri beharra zuela eta egun bakar bat saltatzerik ez zuela. Horrela
|
jakin
nuen zer ordu zen eta asteko zein eguna ere. –Eskerrik asko.
|
|
|
Dagoeneko joan da epaileburuak epaia ezagutarazteko denbora, epaileak 10 eguneko epea esan zigun epaiketa amaitzean? eta berriki
|
jakin
dugu ebazpena beste bizpairu asteko atzerapenaz helduko zaigula, etxez aldatzen ari omen dela-eta.
|
|
|
Atsegina izan zan USAko Reno-ko uniberidadeko euskal departamentuan izan neban harrera, gure kontseilari iparramerikarrak egoki antolatua: han aurkitu nebazan eskola nagusiko herrikideak, eta egiten daben lanaren zehaztasunak
|
jakin
. Bake, alkarte eta kultura bide hori ezin hobea da gure izen onerako.
|
|
|
Sasoi baten gaitasun linguistikoa zen hizkuntzaren irakaskuntzan helburua; gaur, ostera, komunikazio gaitasuna da, ezen perpaus gramatikalak egiteaz gain, hiztunak
|
jakin
behar baitu noiz, zertarako eta norekin hitz egin.
|
|
|
Beraz, irakaslea gehiegizko zuzenketetan ez da ariko; bestela ikaslea esanahietatik formetara aldatuko da. Dena den, Ikasleak ikasiko badu, bide onetik ala txarretik doan
|
jakin
egin behar du.
|
|
|
52. Esteban Uriarteren bertso sortak zazpi bertso dituen arren, Joseba Tapiak 3, 4, 5, eta 7 ahapaldiak baino ez zituen musikatu. Musikariak bertsoak norenak ziren
|
jakin
barik aukeratu zuen Uriarteren sorta; izan ere, abestiaren letraren ondoan honako testutxo hau dakar kanta liburuxkak: –Utarre, garaiko ezizenen arabera, U' tar E. izanen zen.
|
|
|
–Utarre, garaiko ezizenen arabera, U' tar E. izanen zen. Ezin izan dugu
|
jakin
nor den?.
|
|
|
Ikas zakua beti da arriskutsua. Zuk baino gehiago
|
jakin
dezake.
|
|
|
Soilik erranen dut gauzatxo bat zientzia politikoaz. Etorkizun dena indeterminatua zaigu, ezin dugu
|
jakin
(soilik dakigu zerbait etorkizunaz eskrituretan arakatuz, beraz, abadeak beharrezkoak dira faroa gal ez dezagun, eta ikas dezagun beti Jainkoaren beldur sano bat edukitzen, ez patologikoa), eta horregatik da zientzia politikoa zientzia praktikoa. Baina etorkizun denaz, zientzia politikoaren barruan, egon daiteke beste zientzia bat, eta eskubide guztiekin izan daiteke zientzia, eta nik zientzia horri deitzen diot zientzia fikzioa.
|
|
|
Baina orain, filosofia hori oinarri harturik, galdetzen diogu geure buruari ea zer demontre egin, eta erabaki, daitekeen. Eta zientzia praktikoaren lurraldean sartzen gara bete betean, zeren, a posteriori
|
jakin
badezakegu, hutsuneak ditugun arren, garbi baitago ezen a priori ez dakigula, ez dugulako historiaren ezagutza universalik horretarako. Eta praktikoak izan behar gara derrigorrean, eta etika da lehen zientzia praktikoa, eta etika soziala, edo politika, bigarren zientzia praktikoa.
|
|
|
eskuinekoa txikiagoa da, argalagoa ere bai, eta zaharrago ematen du. Liburuan bertan argibiderik ez dagoenez, ezin
|
jakin
nortzuk diren bertsolariok. Hala ere, esan daiteke nire baitan ezin hautsizko lotura bat egon dela beti argazkiaren eta Lekuonaren liburuaren artean.
|
|
|
Mendeetan zehar irakaskuntzan oinarrizko hizkuntza izan arren (garai luzean zehar nazioarteko hizkuntza nagusia ere bai) eguneroko bizitzan tokiko mintzairak erabiltzen zirenez, hizketa hila izatera etorri zen. Latin
|
jakin
bai, eta, agian, idatzi ere ederki, baina erabili ez.
|
|
|
Santanderren abuztuaren 13an fraideek utzi egin behar izan zuten komentua. An. Ruperto atxilotu eta Neila jaunaren Komisariara eraman zuten; hura desagertu zen eta geroztik ez da haren berririk
|
jakin
. A. Atanasio Aginagalderi gauza bera gertatu zitzaion5; A. Melkiades Basagoitia eta A. Simeon Ercilla fusilatuak izan ziren.
|
|
|
Orduan ere zurrumurruak eta susmoak zabaldu ziren. Baina datu ziurra, hau da, sekretu honen edukia, zuzenki ezagutu zuen eta Kapituluan partaide izan ez zelako sekretua gordetzea zin egin ez zuen pertsona bakarrarengandik
|
jakin
ahal izan da. Begoñako komentuan Bikario gertatu zena dugu hau.
|
|
|
leial geldituok!, baina badakit
|
jakin
, maitasunmina ez jat, ez, ain laster osatuko, au ez deustilkorrak pozteko abestu oi daben seaskakantuak bularretik kenduko.
|
|
|
laztanaren eskuaz: . Batzuetan neure buruari galdetzen diot nola
|
jakin
duzun ni hain maitasun handiz, hain samurtasun handiz hezitzen, egi egia baita ez zenidala pasatzen uzten akats bat bera ere. Ez zenidan sekula ere haserre egiten arrazoi gabe, baina erabaki bat hartzen zenuenean ez zenuen sekula ere atzera egiten?
|
|
|
Delphine Pontvieux ek bere liburua euskaldunon artean zabal eta irakur dadin nahi du. Hori dela eta, eta Pontvieux en jarrera zabala profitatuz, galdera sorta bat prestatu dugu KARMELeko irakurleak
|
jakin
dezan zertan datzan eleberri hau, baita autoreari buruzko beste zenbait ezaugarri ere.
|
|
2011
|
|
|
Altxamendua gertatu ondorengo egunetan (1936ko uztailaren 22tik aurrera), markinarrak eta xemeindarrak, batez ere tradizionalistak, kezkatuta zeuden, jende ezezaguna zebilelako herrian, pistolak eta armak agerian zituztela, indar erakustaldiak egiten. Egun gutxira
|
jakin
zuten Santiago Meabek zuzentzen zuen Errepublikaren aldeko Batzordeko miliziarrak zirela4 Batzorde hau herriko zein kanpoko Herri Fronteko kideez (Izquierda Republicanako kideak eta, batez ere, sozialistak) osatua zegoen, eta bere helburua zen Errepublika babestea, ordenu publikoa ziurtatzea eta faxistei aurre egiteko frontea antolatzea.
|
|
|
Baimena eman zidan asaldagaitza zirudien artzainak. Pausaldia beharrezkoa ez bazatekeen ere azpiak bilbatua nintzen eta gehixago
|
jakin
nahi nuen. Biharamunean, kabala atera eta alhaguneruntz akuilatu aintzin larruzko zaku txipi batean bezperan bildutako ezkurrak busti zituen uhoitz batean.
|
|
|
Gero, esate baterako, Euskalzaindiak lan egin behar dauanean, holako lanak erreferentzia moduan erabitzen ditu... Hitz edo berba bat aukeratzen dogunean
|
jakin
behar da nork, noiz eta zertarako erabilten dauan... Eta hor daukagu testigantza ezin hobea.
|
|
|
Berbak aukeratu behar diranean, eta zelan erabilten diran berbak jakiteko, klikatu eta han agertzen dira. Orain badakigu, baliatu geinke, orain
|
jakin
geinke: Karmelen nork, noiz, zertarako, non erabili dauan berba hori...
|
|
|
Globalizazio horretan Karmel be sartua dago, eta martxan jarri behar dogu. Ez ahaztu globalizatua baldin badago Karmel, aurrera be egin behar dogula..., hau da ondarea gordetzea;
|
jakin
behar dogu nondik gatozen, eta nora goazen,, nora goaz, horrek ahalegina eskatzen dau, hemen karmeldarrek egiten dabena, beste guztiok dantzan jartzeko... eta aldian aldian gure Karmel esku artean izateko, ez bakarrik guk, baita euskalgintza osoan be.
|
|
|
Denboraren orratz txikia izango da eginaren lekuko onesgarri edo gaitzesle. Hasieratik gaur arteko epeari so eginik, badirudi egitasmoak norabide egokia hartu duela zeren, bai eraikuntza konpainia ahaltsuak nahiz sukaldari ospetsuak hurbildu baitira
|
jakin
min handiz guregana.
|
|
|
Kasu askotan, hasieran gu material egokiak irakurtzen eta estudiatzen jarri ostean, berak liburu txiki zahartxuak irakurri eta notak hartzeari ekiten eutsan. Gero
|
jakin
neban klasikoen deboziozko liburuak zirala. Esan nahi dot, Teologiako eskola hareek ez jakozala inondik be eragozpen izan bere euskal gaietan buru eta bihotz murgiltzeko.
|
|
|
Ez zituen borroka eta zalapartak gogoko; esaterako, euskara eta Euskaltzaindiaren inguruan sortu ziren eztabaida haietatik albora gelditu nahi zukeen. Lana, ikerketa, gehiago eta gehiago
|
jakin
nahia... horiek ziren haren izaeraren ezaugarri nabariak... hala ere lagun artean eta etxean iteresgarri eta kritikoa zen, haserretzen zenean barre eragiten zuena... Norbait argibide bila joaten zitzaionean, ez zen harritzekoa purrustadaka bezala hastea; baina hori lehen erreakzioa baizik ez zen, haren berezko izaera; gero beti lagunduko zion gogorik onenaz harengana jotzen zuenari.
|
|
|
Gogo bizia:
|
jakin
mina eta egia
|
|
|
Eta hau, ez euskal liburuetan soilik, baita bestelakoetan eta edozein gai darabilenetan ere. Irakurri eta irakurri egiten zuen
|
jakin
minez.
|
|
|
Mitxelenak, Onaindiak, Villasantek..., labur bada ere, lekutxo bat eskaintzen diote literaturaren historian. Dena dela, bere betiko estilo zorrotzean, Lino Akesolo da idazle honen inguruan nori berea ematen
|
jakin
duena. Latxagak (Jose Maria San Sebastian) egindako argitarapena goraipatzen du guztien gainetik?
|
|
|
pozezko zirrara eragingo zuela herriarengan eta batez ere euskararen langile eta artista ziren jende hautatuengan. Aita Linorengan ere piztu zen
|
jakin
min hori; horretaz ari da aipaturiko hitzaldi horretan. Eta ondorio honetara iristen da:
|
|
|
Ori da argitu bearra. Baiña Etxepare-renak balira ere, erri kantariak ez du
|
jakin
norenak ziran, eta Etxepare ezezagun gelditu da edonola ere.
|
|
|
Salmoen bidez, sinagogetako irakatsiak eta eguneroko bizitza lotzen
|
jakin
izan zuten. Oso nabarmen ageri zaigu hau Jesusen bizitzan ere.
|
|
|
Hori horrela, kristauek erabileraren erabileraz buruz ikasten zituzten. Oraindik gogoan dut zelan erabiltzen zituzten nire auzoko zaharrek buruz ikasita salmoak latinik
|
jakin
ez arren, zenbait unetan. Eta hau hogeigarren mendeko bigarren aldian.
|
|
|
Gorago aipatu dugun gure ikerketaren emaitzez baliatu nahi dutenei bestelako informazio iturri eder bat ere eskaintzen diegu. Zeintzuk diren euskaraz ezinbestean
|
jakin
beharreko hitzak eta zeintzuk oso beharrezkoak ere aditzera ematen dugu. Ezinbestean jakin behar direnei bi izartxo[**] erantsi dizkiegu alboan.
|
|
|
Zeintzuk diren euskaraz ezinbestean jakin beharreko hitzak eta zeintzuk oso beharrezkoak ere aditzera ematen dugu. Ezinbestean
|
jakin
behar direnei bi izartxo[**] erantsi dizkiegu alboan. Oso beharrezkoak direnei[*] izartxo bat.
|
|
|
Oro har, euskalkien eragina kontuan hartuta (ezinbestekoak dira zenbait kasutan: aitona/ amona/ aitajaun?) 1.128 hitz inguru ditugu euskaraz gutxieneko maila lortzeko
|
jakin
beharrezkotzat jotzen direnak, hau da, izar bikoak[**]. Oso beharrezkoak, hau da, izar batekoak[*] ordea, 1.728 inguru.
|
|
|
(**):
|
jakin
beharreko hi aberats:**; adin:**; adis kide:**; tza.aita:**; aitaita:**;
|
|
|
Lehen atalari dagokionez, Zuberoan gurasoek seme alabei euskara transmititu ez izanaren arrazoien aztertu beharraz mintzatu zen, azken finean, ama mintzairaren transmisio eza baita dikotomiaren egile nagusia. Euskara batuaren beharra defendatu zuen ondoren; guztiz beharrezkotzat jo zuen eta zubererarekin ongi uztartzen
|
jakin
beharra dagoela gaineratu. Euskara batuak ez dio, haren ustez, zubererari inolako kalterik egiten, biek elkar osatzen baitute.
|
|
|
Baina
|
jakin
begie, Madrilen Aita Santuagaz batu diran gazteak ez daukeela gorrotorik. Jesus Nazaretekoaren berbak bihotzean daroez sartuta:
|
|
|
Esan eta egin. Ez dakit nondik nora
|
jakin
zuten, baina Miguel Angel Aztiz, La Gacetako kazetaria eta Gabriel Aresti poeta etxera etorri zitzaizkidan horren berri eskatzera. (?) Artikulu luzea idatzi zuen Aztizek.
|
|
|
Eta presbiteriokoak ere hiru izan ezik gatikarrak. Handik hiletara, ni han ez nengoela,
|
jakin
nuen gizon hura Ajuriagerra zela eta parrokoari gutun bat idatzi ziola zorionak ematen. Sonatua izan zen ekintza hori.
|
|
|
Herriko administrazinoaren aldetik ahaztuak izan dira azkenengo 30 urteotan, batzuk agiri agirian, ederto ikusteko eran egon arren. Ahaztua izan da be euren atzean herriarentzako euki daben balio historikoa eta, ondorioz, etorkizunerako euki eikeen balio didaktiko turistikoari onurarik ataraten ez dabe
|
jakin
izan.
|
|
|
Etxepare, Oihenart, Axular, Etxeberri Ziburukoa, Etxeberri Sarakoa, Larramendi, Mendiburu, Kardaberaz, Ubillos, Gerriko, Mogeldarrak (Juan Antonio, Juan Jose eta Bizenta), Agirre Asteasukoa, Frai Bartolome, Astarloa, Añibarro? Izen horreek gure hizkuntza idatziaren lehenengoetariko maisu eta bidegileak izanik,
|
jakin
beharrekoak. Baina denboran hurragokoak aitatzen ziran gehiago:
|
|
|
6Saiakeran oinarritutako diseinuetan ikertzaileak aldagai askea, aztergai diren subjektuak eta aztergai den fenomenoa kontrolatzen ditu. Hala, fenomenoen azalpen kausalak lortu daitezke; hau da, talde esperimentalean (estimulua hartzen duena) eta kontrolerako taldean (estimulua hartzen ez duena) menpeko aldagaiaren aldaketak neurtuz, estimulu esperimentalak zenbateraino eragina duen
|
jakin
daiteke.
|
|
|
Edozein modutan ere, ezagutzen hasteak berak esan nahi du, potentzialki behintzat, deskubritzen ditugun gauzak hobeagotu nahi ditugula. Beste berba batzuekin esanda, gure ingurune sozial eta fisikoari buruz zenbat eta gehiago
|
jakin
, hobeto prestatuta gaude beragan eragiteko.?
|
|
|
Orduan gaueko afarian, atseginez eta benaz, joandakoaz luzaro, eta luzaro etorkizunazadiskideekin jardun ondoren, eta azken kantuaren oiartzunaz batera, jasoten dau edontzia, zure irudiari begiratu eta olan dino: zu zaitugu gogoan orain, zu, eta olan izan zaitez eta geldituetxeko jeinu ontsuen aintza, emen eta edonon! Eta zure txin dagie argi kristelek; eta amak, gaur leenengoz, jaiaz
|
jakin
dagian, aurrari be zure edaritik damotso.
|
|
|
Ene ustez, pastoral hau zoragarria izateaz gain, gure herriak jasaten duen kolonizazio bikoitzaren isla garbia da, eta hor Johañe Bordaxarrek ausart eta adoretsu jokatzen
|
jakin
du. Abertzaletasunean oinarrituriko pastoral gogoangarria da, hogeita lau jelkaldiz osatua eta ongitxo orekatua, aldarrikatzailea, egiaren aldekoa?
|
|
|
Elementuen aurkikuntzaren historia Kimikaren historiaren atal bat da, eta Kimikaren historiarekin batera doa. Horrela badakigu,
|
jakin
, nola elementu gehienak XIX. mendean aurkitu, identifikatu, isolatu eta izendatu zirela.
|
|
2012
|
|
|
Bat. Askotan, gramatikara jotzen dugu zein hitz ordena erabili
|
jakin
nahian. Baina gramatikak, berez, oso arau gutxi eman diezazkiguke horretan ere.
|
|
|
Jainkoarekin hartu emon pertsonal eta barru barrukoan bizi izaniko arimaren historia; aitor entzuleentzat, honeen eskariz eta aginduz, idatziriko kontu emote zehatz eta harrigarria. Ume umetan Jainkoaren maitasuna barruan erne jakonean hasten da; gero, hartu emon hareetan gaztetxu zala izan zituan gorabeherak azaltzen ditu; bere aitak disimuluz, une haretan eukan arriskutik gordetzearren, mojen barnetegi baten sartu ebanekoa eta, aitak
|
jakin
barik, bere neba bat abentura lagun ebala, goizean goiz etxetik ihes egin eta moja sartu zanekoa. Hona artekoa da, kontaketa aldetik, normalena eta euskarara itzultzeko be errazena.
|
|
|
Izan ere, ez dut uste hiru hilabete baino gehiago zirenik huskeria hauetan sartuta nengoela, eta toki honetan zen monasterio batera eraman ninduten, halako pertsonei heziera emateko lekura, han zeudenak ni bezain kaskarrak izan ez arren ohituretan; eta hau hain disimulu handian izanik, nik neuk eta etxekoren batek bakarrik
|
jakin
zuen; bada, abagunearen zain egon ziren gauza berritzat inork har ez zezan: izan ere, nire ahizpa ezkondu ondoren, amarik gabe bakarrik geratzea ez zen komeni (2 kap., 6).
|
|
|
Hala diote arrantzale zaharrek,
|
jakin
baitakitekantu horri eskeritsasoan dela olatu nahiz denborale.
|
|
|
Halaxe,
|
jakin
barik, itsasoak galdu zuen beretzat zuena loturik.
|
|
|
Halere,
|
jakin
badakigu, gatazkaren konponbideak berak ez duela gure hizkuntzaren berreskurapen osoa ekarriko. Euskararen normalizazioaren eremuan eragile guztiok agertu behar dugu konpromisoa eta guztiok eman behar ditugu urratsak, inplikazio errealik gabe ezer ez baita lortzen.
|
|
|
Pertsianak muturren aitzinean ere askotan itxi zizkioten (lekuetara beti belu heltzeko joera izaten baitzuen). Baina, bestaldetik,
|
jakin
bazekien bera etxetik ateratzen zenean, argia argiagoa zela edota ekaitzen osteko ostarteak erabatekoagoak izaten zirela.Eta egun hura horrelakoxea izan zen.
|
|
|
Barandiaran Ataunera itzuli zenean, Lapurdiko etxeen antzeko bat eraiki zuen bizitokitzat eta Sara izena eman zion, Lapurdiko herri horretan emandako urteen oroitzapen gisa. Barandiaranek hilarriak ongi aztertuta zituen eta
|
jakin
bazekien garai batean, ehorzketak etxeetatik eliza ondoko hilerrietara eraman zituztenean, euskal etxearen eta hilobiaren artean betidanik egon den lotura estua adierazteko, hilarrietan, familiaren etxe izena ezartzen zutela. Horregatik agindu zuen horrelako testua jartzea bere hilobian.
|
|
|
Bitxia bada ere, Barandiaranek ez zuen inoiz deus idatzi Hendaiako gurutzean azaltzen den irudi koaternarioaz, eta
|
jakin
badakigu Hendaiako gurutzea ongi ezagutzen zuela.
|
|
|
Artikulu berean, Iñigo Etxebestek(
|
jakin
dugunez izengoiti honen atzean bi lagun ezkutatzen dira) oso datu argigarria ematen digu Hendaiako eta Sarako gurutzeen balizko egileaz. Bertan aditzera ematen zaigunez, Shanti de Oiarsok Errenteriako Oarso izeneko aldizkari batean gurutze horien benetako diseinatzailea XVIII. mendeko Joan Kruz Etxeberri alkimista izan zitekeela idatzi zuen.
|
|
|
Gurutzearen egiturari begiratuz gero, badirudi XVII. edo XVIII. mendean egina dela, eta Hendaiako aitatxi zahar bati galdetuta
|
jakin
dudanez, hasiera batean Beltzeniako hilerrian kokatu zuten hildakoen betiko loa zain zezan eta gero1842 urtean, gurutzea hilerritik Jondoni Bixintxo eliza ondora eraman eta elizaren hormatik biziki gertu ezarri zuten. Ene ustez hargina ez zen oso trebea baina bai ezaguera kosmografikoz jantzia.
|
|
|
Baina gatxa da aberastasunari neurria hartzea. Gizakion ase ezintasuna handia da eta ez dogu
|
jakin
geratzen, galgea ipinten. Ustezko aberastasun horretarako bidean pertsonak bere izaeragaitik barik daukatenaren arabera neurtzen hasi gara, balioa batez be materialtasunari emonez.
|
|
|
osagai bakoitza isolatu, aztertu, mamina bilatu eta ostean mami horri gainerako osagaiak modu egokiagoan gehitu. Bizitzan benetan zoriontsu zerk egiten gaituen
|
jakin
behar dogu, inguruan daukagun guztitik zer dogun benetan beharrezkoa eta zer artifizio eta apaindura hutsa. Baina prozesu hori egitea ez da bape be erraza, oso gatxa da eregi dogun eredutik urtetea.
|
|
|
Aitatutako atsotzitz eta esaera zaharrok eta erabili ez ditugun makina batek erakusten deuskue badaukagula zer ikasia iraganetik, gure nagusiengandik, euren bizimodu eredutik. Hainbeste alferreko barik lasai eta ondo bizi izaten
|
jakin
izan dabe, alferreko preminetan sartu barik. Badaukagu zer ikasia mundu honetako bazter askotan ezer gitxiagaz bizi diranengandik be, diru eta baliabide materialez probretzat ditugun baina izpirituz gu baino askoz be aberatsagoak diranengandik.
|
|
|
Arrakastaren gakoa berritze horretan, gizarte modernoko arazoetara hurbiltzeko egindako ahaleginetan bilatu genuke. Tradizioa eta modernitatea maisukiro uztartzen
|
jakin
dute eta horrek sendotu, indartu eta zabaltzeko aukera eman dio; horretaz gain, geroari begira, bide eta posibilitate handiak zabaldu dizkio.
|
|
|
Honetaz gain eta pertsonalki bi gauza irakatsi dizkit Lasartek: nor bere lekuan egoten (naizena eta dudana baino gehiago nahi ez izaten, alegia) eta ostentzen
|
jakin
beharra (edo zuhurtzia).
|
|
|
Herria jagoten egozan lau batailoi gorriak Iatamendira egin eben hanka aurreko egunean, euren zoritxarra dala eta, birao urtika, danagaitik eta danaren aurka egundokoak esaten, bihotza galduta. Egun bi lehenago miliziano bi fusilau ebezan jagonleku
|
jakin
batera joateari uko egiteagaitik. Beste miliziano batek oinari egin eutson tiro ume eta andra batzuen aurrean, beroneeri hori egiteko errazoia esan eutsela:
|
|
|
Hiru gizon belauniko imini ziran haren aurrean, Olaskoagatar anaiak eta tradizionalismoaren zabaltzaile handia zan Manuel María Arredondo. Bederatzi hilabetean etxalde baten ostuta egon ziran eta ia inok ez dau
|
jakin
izan euren barri.
|
|
|
–Zapatuan
|
jakin
zan Matxitxako lurmusturra nazionalen eskuetan egoana. Domeka arrastian kamioneta bat heldu zan Bermeora Bizkaiko gizarte onaren gaztez beteta.
|
|
2013
|
|
|
Hölderlin jaio zanean 1770ean, Goethek 21 urte eukazan eta Schiller-ek 11 Alemaniako Klasikoen artean bizi izan zan, beste batzuen artean, baina esan leiteke klasikoen inguruko eta osteko lirikoak ez zirala gai izan Hölderlin en kreatibitatea eta pertsonalitatea erakusteko. Bere poesian Klasikoen eta Erromantikoen ideiak aurkitzen doguz, baina bere artearen norabidea, edukia eta estiloaren arabera, ez da mugimendu literario
|
jakin
baten erraz kokatzekoa.
|
|
|
Antxordoki auzapezak ere ohore guztiak ukatu zizkion. Mendiagak albiste tristea
|
jakin
zuenean egindako bertso ederrez amaiera eman zioten jelkaldiari:
|
|
|
–Jainkoaren laguntzaz
|
jakin
nahi nuke azaltzen zer alde dagoen bat egitetik liluramendu edo goraldi edo espirituaren hegaldi deitzen dioten edo gainezkaldira, hauek guztiak gauza bera baitira. Izen desberdin hauek gauza bat bera direla diot, eta estasiaBizitza Liburua ere deitzen zaio.
|
|
|
Berorrek ikusiko du. Jaunak nahi beza beraren gogoa egiten
|
jakin
dezadala, amen? (Bizitza Liburua, 13, 22).
|
|
|
Era errazean erantzutera, gainera. Euskararen kasuan, bestalde, markatu egin dira hizkuntzaz gutxieneko maila lortzeko
|
jakin
beharrekotzat jotzen diren hitzak (1.012) alboan[**] ezarriz nahiz oso beharrezkoak direnak (1.562) ondoan[*] erantsiz? (Motxilako hiztegia.
|
|
|
Hots, unibertsitateko irakasle talde batekin lankidetzan lortutako ahozko eskaintza. Aurrerantzean, gure hiztegietako sarrerak ahozko irakurketa izango dute, nola ahoskatzen diren hitzak
|
jakin
nahi duenarentzat.
|
|
|
Honen ondoren, bere kontakizunean aurrera eginez, nola A. Jose Domingo eta bera fusilatzeko agindua emana zegoen kontatzen du, baina beraiek ez zekiten hori une hartan; nori burura etorri halakorik? Gero, Gasteizko Karmeldarren komentuan atxilotu gisa zeudela,
|
jakin
zuten argi eta garbi, une hartan fusilatzea eragotzi zuen Bernardo Astigarraga Begoako Erretoreak esanda. Dena dela, bizi bizi kontatzen dizkigu Etxanon izan ziren gorabeherak, joan etorriak, tirabirak.
|
|
|
Orduan A. Amaliok, kontuz baina era berean argi, esan zion A. Eladiok ekarri zuen albistea, hau da, nazionalek fusilatu zutela A. Roman. Behingoan hasi ginen haren heriotzako xehetasunak arakatzen; haietako batzuk Gasteizen bertan
|
jakin
nituen; beste batzuk Begoñako kartzelan, baina gehienak, askatasuna lortu ondoren, Larrean eta Etxanon zehar ibiliz. Horiek guztiak bildurik, labur labur jarriko ditut hemen:
|
|
|
Meza ondoren dei egin zion aginte militarrak A. Romani. Ez dut
|
jakin
ahal izan zein etxetara, baina uste dut A. Rokeren etxera izango zela, han baitzeukan egoitza Lastra jaunak; han egin zuen aitorpena A. Simonek eta hara eraman gintuzten gu ere arratsalde hartan. Ez dakigu A. Romanek aitorpenik egin zuen; eta egin bazuen, zer esan zuen.
|
|
|
Aramaiok ez zuen adorerik izan ekintza hartan presente egoteko; beraz, erretiratu egin zen eta ez zuen gehiago ezer
|
jakin
garai batean bere zuzendari izan zuen Aita karmeldarraren zoriaz eta azkenaz.
|
|
|
Egia esan, nik neuk oraintxe arte, Aita Santu barriari buruz, ia ez dot ezer
|
jakin
. Konklabe aurretik eta konklabe aldian, beste kardinal batzuen izenak agertu ziran periodisten kinieletan eta Aita Santu urten dauanaren izena kasik inon entzun ere ez zan egiten.
|
|
|
Eta are gutxiago, jakinik frankotarrek Jainkoaren izenean ikaragarrizko sarraskiak egiten zituztela. Gomá kardinalak, Iruñan zegola ez ote zuen ezer
|
jakin
Nafarroan egiten ziren sarraskiei buruz. Egia da errepublikak, bera sortu eta aurrera eraman zuen demokraziari ez ziola egoki hazten lagundu, bai partidu batzuk eta bai sindikato eta indarra zuten beste talde batzuk kontrolatu ezinik zegolako.
|
|
|
Beti bezala hango emakumeek txeratsu hartu zuten. Betiko maleta zeraman eta
|
jakin
nahi izan zuten zer zegoen maleta horretan. Hartu maleta, ireki eta dirua zegola ikusi zuten eta hartzen hasi ziren.
|
|
|
Gertakizun horien indarrez, eliza jerarkikoa, Frankoren alde jarri zen. Jerarkiak frankisten odol ixurtze batzuk
|
jakin
zituzten, baina begiak itxi edo beste alde batera begira jarri ziren.
|
|
|
–Zuen artera joan nintzanean, anaiok, Kristoren autorra berba guren eta jakintsu barik iragarri neutsuen. Izan ere, ezer ez neban zuen artean
|
jakin
nahi, Jesukristo izan ezik, eta hau gurutzeratua? (1Kor 2, 1)
|
|
|
Lur, Etor, Elkar edo Erein bezalakoek ia 40 urtez ari dira editorialgintzan, eta gora beherekin eta arazoekin bada ere, XXI. mendera arte heltzea lortu dute. Eta hori horrela da modernizatzen eta egokitzen
|
jakin
dutelako. Ohiko lanez gain, multimedia produkzioak eta liburu elektronikoak egiten dituzte, eta Internetez erosteko aukerak eskaintzen.
|
|
|
**:
|
jakin
beharreko hitza.
|
|
2014
|
|
|
II. Errepublikako eta gerratekoak ematean autoreak erakusten duen objetibo/ subjetibotasuna, jarrera eta sentierak ezagutzeko ongi datozke biografia batzuk: horietako bi
|
jakin
aholkatuko nizkioke hiztegiaren erabiltzaileari, L. Lobo Canónigo madrildarrarena eta J. M. Gallegos Rocafull kordobatarrarena, biak Errepublikaren aldekoak gerrakoan eta ondoko esbestealdian. Ez ziren euskal herritarrak baina bai euskal apaizen antzeko drama etiko politikoa bizi izan zute
|
|
|
Beraz, hitz egiteko mementoa ederto baliatzen dute,
|
jakin
badakitelako ezari ezarian mareak gora egingo duela
|
|
|
Gaü aiñhera, abilua alemanen gaiñeti, erran ezak Xiberuan hebenko zerbait berri, kuntsertatzen ahal bahiz ene adixkideki,
|
jakin
ere nahi nikek han direnez hobeki.
|
|
|
Hango euskal giro jatorrak zauskada eragin eutsan, baina ulertze aldetik, hasieran, izan zituan hainbat arazo, berak umore finez kontatzen dituanez. Esaterako, aitorlekuan, ahopean berba egiten ebelako, ez ebala ezer ulertzen dino; hareek hori
|
jakin
balebe, ilara handiak etorriko itxakiozala. Bestaldetik, umeen aitortzak.
|
|
|
Honek Ekialdeko erritua erabiltzeko baimena eukan eta erritu horri jarraituz munduko edozein hizkuntzatan emoteko baimena be bai. Hori
|
jakin
ebanean, Arrazolako abadeak, Jose Antonio Retolazak, harengana jo eban eta poz pozik onartu eban. Euskarazko mezako testuak Karmelo Etxenagusiak prestatu zituan Seminarioko euskarazko ikasle teologoak lagunduta.
|
|
|
Baina Estatuko hizkuntza ofiziala, hau da, gaztelania, hartu nahi eben askok herri hizkuntzatzat. 1965eko urtarrilean hasiko ziran Bizkaian liturgia era barriz egiten, baina Jose Antoniok
|
jakin
eban gaztelaniaz, espainolez, izango zala aldaketa hori. Autu hori erabilen Don Klaudiok eta biak; golpe latza izango litzatekeela hori gure hizkuntza eta kulturarentzat.
|
|
|
Gero naziek munduko bigarren gerratean ikerlari horien datoekin,
|
jakin
zuten bazegola Auñamendi inguruan herri berezi bat eta dokumentalen bat edo beste egin zuten. Eta batez ere jaietan Irun eta Donostiara etorri jaia ospatzeko.
|
|
|
Lur, Etor, Elkar edo Erein bezalakoek ia 40 urtez ari dira editorialgintzan, eta gora beherekin eta arazoekin bada ere, XXI. mendera arte heltzea lortu dute. Eta hori horrela da modernizatzen eta egokitzen
|
jakin
dutelako. Ohiko lanez gain, multimedia produkzioak eta liburu elektronikoak egiten dituzte, eta Internetez erosteko aukerak eskaintzen.
|
|
|
Mur murzer edo zer erranez belarrira; nork
|
jakin
maite irritsezala haserrez... Badirudi kortejatzeradatorrela, inguru minguru, bitxi gori xarmantaren ertzera.
|
|
|
Baina, goian zeharka edo esaten ari zenaren argigarri aipatu dituen Santa Ageda bezperako kopla zaharrez pixka bat gehiago esan gabe ezin etsi. Izan ere, gai horren berri
|
jakin
nahi duen edonork noraezean kontuan hartu beharreko lana argitaratu zuen Euskaltzaindiaren Euskera agerkarian, 2003ko 1 alean. Argitaratu berri zela, gogotsu irakurri nuen eta orain haren oihartzun txiki bat behinik behin helarazi nahi nioke irakurleari.
|
|
|
(?) Bada, hala ere, zertxobait aldatzen dena. Koplariak lekuan lekuko notak ondo kantatzeko, etxe horretan bizi direnen izenak
|
jakin
ditu. Izenak eta etxekoen estadua eta abar.
|
|
|
Orduko gizartea aldatua zen eta ez zuen begi onez ikusten horrelako salaketa publikoak egitea, hori dela eta, agintari zibilek debekatu egin zituzten. Azken tobera klasikoa Irisarrin 1937 urtean egin zutena jotzen bada ere,
|
jakin
badakigu, geroxeago ere zenbait tokitan gaueko toberak egin zituztela, Itsasun adibidez, Bigarren Gerla Handiaren garaian egin zuten, eta jakin dugunez aski bortitza gainera. Garazi aldean, berriz, gairik gabeko kabalkadak antolatzeari ekin zioten, eta gaur egun, oraindik ere, horrelakoak antolatzen jarraitzen dute Arnegin, Uharte Garazin, Izpuran Luzaiden, Baigorrin?
|
|
|
Orduko gizartea aldatua zen eta ez zuen begi onez ikusten horrelako salaketa publikoak egitea, hori dela eta, agintari zibilek debekatu egin zituzten. Azken tobera klasikoa Irisarrin 1937 urtean egin zutena jotzen bada ere, jakin badakigu, geroxeago ere zenbait tokitan gaueko toberak egin zituztela, Itsasun adibidez, Bigarren Gerla Handiaren garaian egin zuten, eta
|
jakin
dugunez aski bortitza gainera. Garazi aldean, berriz, gairik gabeko kabalkadak antolatzeari ekin zioten, eta gaur egun, oraindik ere, horrelakoak antolatzen jarraitzen dute Arnegin, Uharte Garazin, Izpuran Luzaiden, Baigorrin?
|
|
|
Zaharrak eta gazteak, emazteak eta gizonak?. ber abenturan, elkarrekin, lan egiteko gauza garela erakutsi dugu. Horixe da Urruñan sentitzen duguna, eta
|
jakin
badakigu, horrela jarraitzekotan, fruitu berriak etorriko direla.
|
|
|
–Nik, ene Jauna, hemen dauden zure mirabe hauengan dut uste ona, ikusten dudalako eta
|
jakin
dakidalako zu poztea baino besterik ez dutela nahi. Zugatik utzi zuten zeukaten apurra, eta gehiago edukitzea nahi lukete harekin Zu zerbitzatzeko?
|
|
|
Aholku horiek gorabehera, Bizitza Liburuaren kopia ugari egin ziren; batzuk, jakina, aitor entzuleentzat, beste batzuk moja oinutsen onerako, eta beste batzuk Gaztelako andere handikien
|
jakin
mina asetzeko. Andere handiki haietako bat Ana Mendoza zen, Eboliko Printzesa tituluaz ezagunagoa zena, emakume geldiezin, alditsu eta agindu gurakoa.
|