|
2000
|
|
|
Limikoloak edo zangaluze txikiak sakontasun txikiko uretan bizi eta substratu biguneko ornogabeez elikatzen diren hegazti txiki eta ertainak dira. Bizimodu
|
honengatik
, Euskal Herriko itsasadar eta estuarioetako ohiko hegaztiak dira, batez ere migrazio garaietan (udazken eta udaberrian), Europako iparraldetik Iberiar penintsula edo Afrikarantz abiatzen den limikolo andanak gure itsasadarrak erabiltzen baititu elikatzeko eta atsedena hartzeko.
|
|
|
Balgerrikoak, 250 Ha-ko azalera estaltzen du eta, pagoez gainera, zuhaitz eta zuhaixka anitzez laguntzen da, hala nola, haritz kanduduna, haritz kandugabea, gaztainondoa, hostazuria, otsalizarra, urkia, haltza, lizarra, hagina, hurritza eta elorri zuria. Espezie aberastasun
|
honengatik
, Balgerrikoa aparteko pagadia da.
|
|
|
– Nik ez hinduket salatuko, Goizeder –animatu nintzen esatera ikusmen hark eragindako harridura gainditu bezain laster– Nik ez ditinat zipaioak maite, ezta banketxeak ere. Eta –Lauaxeta seinalatuz–
|
honengatik
ez kezkatu, hau nirekin zagon. Gainera, edozer gauza esanda ere ez ziokenan inork kasurik egingo.
|
|
2001
|
|
|
Fenomeno honi bahiketa etikoa deitzen diot neronek. Gai honi buruz ere idatzi izan nuen eta
|
honengatik
ere espetxeratu ninduten. Hori ere esan beharra dago.
|
|
|
Izan ere, adituek ezagunak izango dituzte nik liburuan agertzen ditudan gertaera harrigarri eta bitxiak, jakina, baina irakurle arruntek ez, eta hauek asko eskertzen dizkizute horrelako ahaleginak. Behintzat hamaika jendek zoriondu nau nire azken lan
|
honengatik
. Gainera, erraz irakurtzen den liburua dela esango nuke, ez baitaukazu zergatik hasi eta bukatu arte hariari jarraiki lotua egon beharrik:
|
|
|
Apez on on
|
honengatik
ere esan zezakeen Pio Baroja jaunak, apez euskaldunengatik esan zuen harako hura «Euskal apezek ez diote uko egin gizon izateari».
|
|
|
Bianak Nafarroako erronboaren ezkerreko ertza betetzen du, eta kokapen
|
honengatik
Gaztelaren aurreko bastioi eta nafar Santiagoko Bidearen azken geldialdi bihurtu zen. Bere interes historiko, arkitektoniko eta artistikoaz gain, hiri hau Navarro Villoslada idazlearen sorterri eta Cesar Borgiaren hilobi izan da.
|
|
|
Horretaz gainera, Gaur Soziologia Azterketa taldean ere lan egin zuen. Gizarte zerbitzuen inguruko argitalpen ugari kaleratu du (besteak beste, Perinatalidad y prevención liburu mardula 1981ean) eta ibilbide profesional
|
honengatik
Eusko Jaurlaritzak I. Sustatu Saria eman zion 1994an. Hala ere, bere ibilbide literarioa dugu, zalantzarik gabe, euskal nobela modernoaren zutabeak eraldatu dituena eta gure nobelagintza Europako korronte eta norabideetara errenditu duena.
|
|
|
etengabe objektu batetik bestera mugitzen den narratzailearen begirada. Ezaugarri
|
honengatik
, Nouveau Roman-i" begiradaren eskola" ere deitu izan zaio, eta talde honetako A. Robbe Grillet idazle ezagunak zioen bezala," nire begiradaren subjektibotasunak munduan dudan egoera definitzen laguntzen dit" (ik. Por una novela nueva, 1973, Seix Barral, 88.or.).
|
|
|
Gainera, porrotaikaslearen aldean gelditzen da, irakaslea orojakilea delako. Arazo
|
honengatik
, ziurtasunaren beharrarengatik, hain zuzen ere, oraindik ere, irakasle asko egituragramatikalen magalean kulunkatzen dira. Helburu komunikatiboek irakasleariegiturek eskaintzen dioten ziurtasun bera eskaini behar diote.
|
|
|
etengabe objektu batetik bestera mugitzen den narratzailearen begirada. Ezaugarri
|
honengatik
, Nouveau Roman delakoari, begiradaren eskola, ere deitu izan zaio, eta talde honetako A. Robbe Grillet idazle ezagunak zioen bezala, «nire begiradaren subjektibotasunak munduan dudan egoeradefinitzen laguntzen dit» (ik.
|
|
|
Egia da, hala ere, H herrialdearen ordainketen balantza orokorra orekan dagoela 2 IM ko transfer hori gauzatu arren. Hori arrazoi
|
honengatik
da, alegia, I diruko 2 milioi unitateek H herrialdearen kreditu netoa eratzen dutelako, bere merkataritza soberakina ordainketa gisa. Eta, edozein testuliburutan agertzen den arauaren arabera, merkatuan gauzatzen den eragiketaren neutraltasuna ordainketa balantza orokorra dagoenean bermatzen da soilik.
|
|
|
Ez dela harentzako susmo txarrik. Agiri
|
honengatik
senarrak 10.000 rupia emango dizkio.
|
|
|
Agirietan ditugun hutsarteak hizkuntza atzeraka ibiltzetik datoz, eta ez bakarrik erromantzearen aurrean lurra galdu duelako: izkribuetan bigarren mailakoa da,
|
honengatik
izen bereziak berak ere pasarte bakanetan ageri dira gehienetan, edota areago oraindik, erromantze moldez ematen dira, honelakorik baldin bada, eta ez euskaraz. Historialariarentzako gaitz erdi, zenbait auzitan aipamenak hitzez hitz ematea axola handikoa zela-eta, perpaus batzuk euskaraz ematen dira; azken mende erdi honetan hasi zaizkigu honelakoak biltzen eta argitaratzen.
|
|
2002
|
|
|
Iritzi publikoak utzi egiten du gobernuaren pentsamenduaren ildo ofiziala, eta horren kontra altxatzen da. Gobernuak behera datoz iraultzaileek bultzatuta, batetik; eta, bestetik, jendearen iritziak, iritzi publikoak,
|
honengatik
edo harengantik, gobernua abandonatzen duelako. Herritarrek ez diote beren konfiantza aitortzen gobernuari, eta hau jausi egiten da.
|
|
|
Hilkorren artean gehiengoa, o Paulino, Naturaren okerraz da kexu, hain aldi laburrerako sortarazi gaituelako eta eman zaigun aldigune hau hain arin, hain laster igarotzen baita non, gutxi batzuk salbu, gainontzekoak bizitzeko prestatze garaian, bizitzak berak baztertzen dituen. Eta ustez orokorra den gaitz
|
honengatik
, ez da soilik jentilaje zarpaila edota herri xume axolagabea intzirika ibili dena; gizon argitsuen kexuak ere sortarazi ditu sentipen honek. Hortik dator medikuen printzearen oihu esanguratsua:
|
|
|
Baina, zertarako balio du? merezi du gailu
|
honengatik
ordaintzea?
|
|
2003
|
|
|
Bi langile zenduak seigarren solairutik behera erori ziren, igogailuaren zulotik barrena, behar bezala segurtatu gabe zeuden ohol batzuk zapaldu zituztenean. Osalan erakundearen txostenaren arabera, honako alderdi
|
honengatik
gertatu zen istripua: " Neurri indibidualak eta kolektiboak aplikatu gabe zeuden".
|
|
|
Beñat Gimenezek hurbiletik segitu du gaia. Gobernu
|
honengatik
espero duenaz galdetu diogu abiapuntu gisa: «Menturaz sobera espero dut deszentralizazioaren desmartxatik, gai nagusia eta premiazkoa baita Frantziako politikan.
|
|
|
Urtegiaren Hiria izenda daitekeena bidegurutze garran tzitsu batean kokatzen da, bertatik Bizkaitik eta Gipuz koatik Gasteiz aldera doazen bideak elkartzen baitira. Kokapen berezi
|
honengatik
leku desiratua izan da mendeetan zehar, historia zinez zirraragarriaz hornituta. Ahaide nagusien gerretan han altxatu zen Abendaño Ganboar familia boteretsuaren gaztelua eta 36ko gerraren gogortasuna bortizki pairatu zuen.
|
|
|
– Ingurune fisikoaren gaineko eragin larria, besteak beste, honako
|
honengatik
: (i) oso hesi efektu bortitza (ibilbide osoan hesi barnean doalako), osokaltegarria dena giza ingurune zein ekosistemarako, (ii) lurzoru beharhandia (plataformaren zabalera 14m koa gehi menpeko eremuak, burdinbidearen alde bakoitzean 50 metrokoak izateraino iritsi daitezkeenak), (iii) energia kontsumo handia (eta honekin batera menpekotasuna eta energialortzeko azpiegitura erraldoien beharra, ingurumen eragin larrikoak horiekere), (iv) kutsadura akustikoa (gomendatutako mailatik oso gora dagoenzarata sortzen baitu), (v) istripu larriak (abiadura handiarekin istripu arriskuak eta batez ere berauen norainokoak handitzen baitira).
|
|
|
Kitol Kitatua zegok zorra! Egia esan, ezin diat asko eman traste zahar
|
honengatik
.
|
|
|
–izan zen hurrengo galdera. Bozek menturaz jadanik bazekien Otsabideko harrobian zer pasatu zen, eta ezbehar
|
honengatik
erasia aldi bortitz bezain egokiaren ihardukitzera apailatu ziren.
|
|
|
Justifikazioa praktikoa izan daiteke, alegia: hau
|
honengatik
eta honengatik egiten dut. Justifikazioa kritikoa ere izan daiteke, alegia:
|
|
|
Justifikazioa praktikoa izan daiteke, alegia: hau honengatik eta
|
honengatik
egiten dut. Justifikazioa kritikoa ere izan daiteke, alegia:
|
|
|
— Zu eta bion artean ez dago bada —esan omen zuen Altzibiadesek— adiskidetzerik, baina hurrengo batean zigortuko zaitut
|
honengatik
guztiagatik. Orain, Agaton, emaizkidazu zinta batzuk honen e buru harrigarri hauxe ere koroa dezadan eta ez diezadala aurpegiratu zu koroatu zaitudala eta bera, hitzaldietan gizaki guztiei irabazten diena, ez atzo bakarrik, zuk bezala, beti baizik, ez dudala gero koroatu.
|
|
|
Eta zuzen zebilen orain bezala atzera ala aurrera joan nahi zuenean, eta azkar korrika egitera oldartzen zenean itzulipurdika dabiltzanak bezala zebilen hankak zirkuluan biratzen zutik erori arte, eta orduko zortzi hanka haien gainean jira-biraka azkar zebilen. Eta honako arrazoi
|
honengatik
ziren sexuak b hiru eta horrelakoak: hasieran arra Eguzkiaren ondorengoa zelako, emea lurrarena, eta biotatik parte zuena Ilargiarena, Ilargiak biotatik parte duelako ere.
|
|
2004
|
|
|
Gipuzkoan, esate baterako, ohiko lehen etxebizitza erosten duten 35 urtez beherakoek zerga
|
honengatik
%3 baizik ez dute ordaintzen.
|
|
|
Arkanbele bat esan duzunean,
|
honengatik
ari al zinen, Shin Chan?
|
|
|
Gomendioei erantzuteko, adibide gisa, arrautza handi batek eguneko kantitate gomendatuaren erdia baino gehiago du muinozkoak. Muino eskasia Elikadura orekatua gai da substantzia hori egunero hartzea komeni da, arrazoi
|
honengatik
: pertsona osasuntsuen muino eskasia ez da oso ohikoa.
|
|
|
Eta hau
|
honengatik
batez ere: euskal leku izenen ahoskera ez zeharo aldrebesteko eta hondatzeko.
|
|
|
© BernardoAtxaga, 1991 © Pamiela argitalpen
|
honengatik
Diseinua eta fotokonposaketa: Lamia Pamiela
|
|
2005
|
|
|
Hamabi urtetik beherakoek, ibilbideko, 20 euro ordaindu behar dituzte zerbitzu
|
honengatik
eskalarik gabeko hegaldietan eta 30 euro eskaladunetan.
|
|
|
Fenomeno
|
honengatik
planetaren beroketa ematen da.
|
|
|
Kontzeptu
|
honengatik
ordaindu beharreko kuota, ibilgailuaren zaldi fiskalen arabera aldatzen da.
|
|
|
Asteburuan, Zamudioko lehiaketan saritutakoak, Fernando Heras eta Meabe Egiluz anaiak izan ziren. Lehenak Aziendarik eta Zezenik onenaren sariak irabazi zituen eta bigarrenek Limousin arrazako behirik onenaren saria jaso zuten, irudian ikusten duzuen abere zoragarri
|
honengatik
, hain zuzen.
|
|
|
1944ko Ordenantzak, bere sarreran, hala dio, zinaren zioa dela «arma espainiarrek frantsesenen gainean lortutako garaipena», eta gero: «Zin
|
honengatik
egiten da San Martzial Alardetradizionala, zeinaren antolaketa Hiriko Udalari baitagokio» (OASM: 220). Foru miliziarik ez.
|
|
|
Gorabehera gutxien dituzten puntuak dira bezeroari SMS bidez bere kontuen egoeraren berri ematea, aipatu epean ia 250.000 mezu bidali baitira, eta etxeko ordainagiriak ez itzultzea. Erreklamazioak Joan den maiatzean “Bancajaren konpromisoa” iragartzen zuen kanpaina hasi zenetik, kutxak 1.181 erreklamazio jaso ditu, eta horrek eragina izan du arrazoi
|
honengatik
: “Hori lehen urratsa baino ez da, “Bancajaren konpromisoa” epe luzeko emaitzak eskainiko dizkigun eta hazten jarraitu behar duen enpresa kultura baita”, adierazi du Bancajako zuzendari nagusiak, Fernando García Checak.
|
|
|
Jende asko dago han eta horrek barregarri geratzeko aukerak igoarazten ditu, horrek ere triste jartzen nau. Gainera askotan tristetu naiz arrazoi
|
honengatik
: horregatik ez dut jendearekin berba egiten normalean.
|
|
|
Nik aztertuak ez nituen alderdi askotan argi handia egin zidan. Txillardegiri
|
honengatik
ere eskerrak eman beharrean nago.
|
|
|
Pertsona bat, leku eta denbora jakin batean existitzen den gizakia, ez da humanitate orokor baten aldaera sinplea eta ez dago ere bere ezaugarri historikoetan aldez aurretik zehaztuta. Gizabanakoak, hain zuzen izaera indibiduala duelako, era berri batean gauzatzen eta aurkezten du gizadia eta,
|
honengatik
, balio ordezkaezina du. Gizakia" indibiduala" delako, bigarrenik, munduaren ikuskera pertsonal baten jabe da, alegia, banakoak ingurunearekiko lotura berezi batean garatzen du beti bere burua.
|
|
|
Aipatu dugu, bai, gizabanakoak gizadiaren benetako manifestazioa osatzen duela, alegia, berau ez dela honen erdiedo sasi irudikapen xumea. Kontua ere bada, ordea, manifestazio hori perspektiba jakin batetik egina dagoela eta,
|
honengatik
, ezin daitekeela absolutua den zerbait bezala kontsideratu. Eta laugarrenik, gizakia" indibiduala" delako, bere baitatik eta prozesu amaitezin batean doa garatuz bere burua.
|
|
|
Pertsonaren formazioa eta hezkuntza halabeharrez da pertsonala, hau da, kanpoko laguntza beharrezkoa bada ere bakoitzak bere barruko indarrei jarraituz jorratu behar du bere izaera. Ez da ahaztu behar, hala ere, garapen honek akaberarik ez duen bide bat osatzen duela eta,
|
honengatik
, bere helburua batez ere etengabeko aktibitatean egotea dela, eta ez hainbeste emaitza jakin batzuetara iristea. C. Menzeren laguntzarekin bildu ditugun ideia hauek, azken finean, gure autorearen" indibidualitate" kontzeptuaren ezaugarri garrantzitsuenak laburtzen dituzte, eta esan beharrekoa da guztiak daudela presente —era batera edo bestera— gizakiari buruzko bere idazki guztietan.
|
|
|
Humboldtek, egiaz, gizakiaren indibidualitatea hartzen du bere ikerketa antropologiko eta proposamen pedagogiko guztien erreferentzia nagusi bezala eta,
|
honengatik
, beharrezkoa ikusten du lehenik gizakia aztertzea, baina singularra eta errepikaezina egiten duen horretan. Honela, bada, bere kuriositate intelektuala ez doa hainbeste giza-bitxikerien edo giza-berritasunen atzetik, baizik eta gizabanakoaren natura original eta izaera transferiezin horren atzetik.
|
|
|
" Testu zatiak" eta" iragarpena", beraz, ez dira inolaz ere esklusiboki euskalarien aztergaia, baizik eta baita autore honen pentsamendu antropologiko pedagogiko linguistikoa ulertu nahi duen edonorena ere. Esan beharrik ere ez dago, jakina, euskaldunontzat bi testu hauek, eta hauekin baita bere bestelako euskal ikerketek ere, interes berezia dutela eta, neurri handi batean,
|
honengatik
eskaintzen ditugula itzulita jarraian. Utz diezaiogun orain Humboldti" euskaraz" hitz egiten.
|
|
|
Ze bide mekanikoa beti da bide motzena ikaskuntza hutserako:
|
honengatik
, helburu honetarako, hobeak dira paradigmak arauak baino, lexiko liburuak ikuskera etimologikoak baino; eta ikaskuntza horren ordena ere erosoagoa da, baldin eta berau ohizko diskurtso zatien kopuru handien araberakoa bada eta ez hainbeste ordena hori errefinatuagoa bada.
|
|
|
[Oin oharra:] Egun metodo sistematiko bezala ezagutzen denaren gehiegizko jarraipen aldebakar batean, gauza guztietan, errazegi ahazten da honako hau: giza espirituak (baita haurrengan ere) erraz ondorioztatzen du beti orokorra dena banakoaren itxurazko kaosetik baina, kontran, nekez aurkitzen du bertan espezifikoa dena; eta
|
honengatik
da askoz ere errazagoa baten burua zehaztasun ezatik eta nahasmenetik gordetzea hutsunetik baino. Horrela, bada, nire irudiko, eskola metodo zaharra askoz ere hobea zen berri hau baino:
|
|
|
Ideien asoziazio horretan, egiaz, baldin eta zoriak, arbitrariotasun itsuak edota hiztun bakoitzaren singularitate propioak eragin itzela eduki izan balu, orduan, alferrikakoa izango litzateke benetan era horretako eginkizun baten ahalegina. Hizkuntza giza espezie osoaren beharra eta emaitza zelako, hain zuzen
|
honengatik
, beraren oinarrian nolabaiteko orokortasunak eta argitasunak egon behar du.
|
|
|
Hainbatek eragina dute bai giza espeziearen jatorrizko disposizioaren gainean bai gizabanakoaren garapenaren gainean, hala nola, gizakia datorreneko arrazak, berau dagoeneko lurrak, honek arnasten duen aireak eta beronek behatzen duen zeruak. Leinu bat beste baten aurretik da berez saritua eta,
|
honengatik
, nazioen bilakaeren historia zahar zein berriak eskaintzen duen gauzarik bikainena eta ederrena, egiaz, ez da hainbeste esfortzuaren, saiatzearen edo formazioaren fruitua, baizik eta espirituaren zein gogoaren indar ezberdinen zorioneko tentsioaren, joeraren eta nahasketaren emaitza naturala. Elkarren ondoan existitzen diren —eta etenik gabe eta bizkor euren martxa jarraitzen duten— nazioak behatzen ditugunean, edozein unetan behatzen ditugula ere, zera antzematen dugu beti:
|
|
|
Leku izen eta abizen berberek, zein hain zuzen aldatu gabe eta neurri handi batean erraz ulertzeko era harrigarrian gorde diren, garai bateko erro asko gorde dituzte, beti ere, egungo hizkuntz erabilerari gehiago edo gutxiago arrotzak zaizkionak. Baserri bakoitzak daraman izen propioa, finean, beronen tokitik edo berau inguratzen duten zuhaitz edo landareetatik hartutakoa delako,
|
honengatik
hain zuzen, herri edota lur guztia hizkuntz agiri bizi batean bihurtzen da. Beraz, hizkuntza aberatsenen eta osoenen egiturari eta naturari buruzko galderek, ia guztiek, euskal hizkuntzan aurki dezakete ere erantzuna.
|
|
|
Honi buruzko atariko lanak, bestela, aldi berean dira nahiko eta gutxiegi, hain zuzen, lan horien berregitearen posibilitatea eta beharra aldarrikatzeko. Euskal hizkuntzak, beti ere, hain harrigarrizko eta berezko egitura bat du, orain arteko bere ikertzaile gehienek,
|
honengatik
, beronen beste edozein hizkuntzekiko antzekotasun oro ukatzen dutela. Hark argi eta garbi dakar arrasto jakin bat:
|
|
|
Irudi edo kontzeptu hau, batetik, erabat beharrezkoa da hizkuntzaren baitan gauza asko zuzen ulertzeko, bertan nazioaren ohiturak eta herriaren kokagunea naturalki lotuta, elkarri lotuta, aurkitzen baititugu. Berau, bestetik, berez da ere interesgarria nazio saiatu, adoretsu eta azkar honen erdian sartzeko, alegia, hegoaldeko herri baten iparraldean eta kostaldeko mendietan bizi den —eta
|
honengatik
aldi berean mendi herri eta itsas herri den— nazio batean barneratzeko eta, gainera, bere karakterean bestela isolatuki aurkituko genituzkeen hainbat gauza batuta antzemateko. Nazio honek, halaber, nik berau ezagutu nuenean, konstituzio aske bat zuen eta udalerri txiki askotan banatutako estatu konfederatu moduko bat osatzen zuen, non udalerri horiek, berriz ere, lekuan lekuko ohituren arabera bereizita zeuden.
|
|
|
esan beharra dago, hasteko, antzeko bereizketa egingo dutela askoz ere beranduago F. Saussure-k (1916) eta N. Chomsky-k (1965), hurrenez hurren," langue eta parole" eta" competence eta performance" bezalako kontzeptuak proposatzerakoan. Hizkuntza, alde batetik," produktu" bat bezala agertzen zaigu eta
|
honengatik
hitz egin dezakegu bere dimentsio edo izaera" estatikoaz" (ergon). " Hizkuntza, nahiz eta pentsatze ekintza bakoitzean bakarrik izan baliozkoa, independentea da bere osotasunean eta, honengatik, existentzia berezia ematen dio berak bere buruari" 80 Hizkuntza, bestalde," jarduera" bezala ikus dezakegu eta, zentzu honetan, posible zaigu haren dimentsio edo izaera" dinamikoaz" (energeia) hitz egitea.
|
|
|
Hizkuntza, alde batetik," produktu" bat bezala agertzen zaigu eta honengatik hitz egin dezakegu bere dimentsio edo izaera" estatikoaz" (ergon). " Hizkuntza, nahiz eta pentsatze ekintza bakoitzean bakarrik izan baliozkoa, independentea da bere osotasunean eta,
|
honengatik
, existentzia berezia ematen dio berak bere buruari" 80 Hizkuntza, bestalde," jarduera" bezala ikus dezakegu eta, zentzu honetan, posible zaigu haren dimentsio edo izaera" dinamikoaz" (energeia) hitz egitea. " Hizkuntza ez da hainbeste bizitzarik gabeko produktu bat bezala kontsideratu behar baizik eta askoz gehiago produkzio bat bezala", hau da," ez hainbeste erloju mekanismo hil bat bezala baizik eta bere baitatik sortutako kreazio bizi bat bezala" 81 Bi aspektu hauek oinarrizkoak eta elkarren osagarriak baldin badira ere, hark garbi ikusten du —bere garaikide askok ez bezala eta baita geroago F. Saussurek eta N. Chomskyk ez bezala— bigarrenari eman behar zaiola garrantzia82.
|
|
|
Humboldten arabera" hizkuntza pentsamenduaren organo konfiguratzailea da" eta, zentzu honetan, ez da soilik gizakien arteko komunikazio tresna bat, baizik eta baita ere" bakarrik dagoen gizabanakoaren pentsatzearen ezinbesteko baldintza" 84 Pentsatzea, beste gauza askoren artean, kontzeptuak osatzea eta irudiak ekoiztea da, alegia, subjektuari objektu bezala itzultzen zaizkion adigaiak sortzea, eta hau ez da posible hizkuntzak prozesu mental horretan eskurik hartzen ez badu. Azken finean, gizakia bere izaeran eta bere humanitatean zehazten du hizkuntzak, hau da," hizkuntzak gizatasunaren naturan bertan hartzen du parte" eta,
|
honengatik
," bere ekoizpenak gizatasun horren barne behar bati erantzuten dio" 85 Honek ez du esan nahi, ordea, hizkuntzak pertsonen arteko harremanetan jokatzen duen papera bigarren mailakoa denik; alderantziz, pentsatze eta hitz egitearen arteko korrelazioak berak agerian uzten du, garbi gainera, gizakiaren barne izaera berez dela komunikatiboa.
|
|
|
Dagoeneko esan beharra dago hizkuntza ez dela inoiz subjektu bakar bati loturiko zerbait, baizik eta bere izaeraz beste subjektu bat inplikatzen duen zerbait; alegia, hizkuntzaz hitz egin ere ezin dugu baldin eta bertan gutxienez bi gizabanakok parte hartzen ez badute. Pertsona baten ekintza, halabeharrez, beste pertsona baten ulertze ekintzarekin batera gertatzen da, eta
|
honengatik
bi ekintza horiek" indar linguistiko beraren efektu ezberdinak baino ez dira" 96.
|
|
|
hitz egiten eta entzuten dutenen arteko elkartzea" ez da inolaz ere puntu zatiezin batean gertatzen deneko errepresentazio formen topaketa bat, baizik eta pentsamendu esferen arteko topaketa bat" 98 Erabilitako hitza ez da inoiz guztiz neutrala edo arras objektiboa, ez emailearentzat ez hartzailearentzat, ze bakoitzak beti atxikitzen dio haren esanahiari bere esperientziarekin loturiko ezaugarriren bat. " Ulertze oro, beti eta aldi berean, ez ulertze bat da; ideien eta sentimenduen bat egite oro, aldi berean, desadostasun bat da" 99 Hizkuntza, azken finean, ez du hitz egiten duenak bakarrik zehazten edo finkatzen baizik eta baita entzuten duenak ere, eta
|
honengatik
aitortzen dio Humboldtek hainbesteko garrantzia elkarrizketari, alegia, beti eta bakarrik hizkuntzari esker ematen den elkarrizketari. Azken hau beharrezkoa da, batetik," pentsamenduen ekoizpen ekintzarako" 100, ze elkarrekin hitz eginez ikasten du batek gogoeta egiten:
|
|
|
Lehenik eta behin oroitu beharra dago" nazionala" bezala ezaugarritzen duen hizkuntza hori, azken finean, giza hizkuntza orokorraren eta hizketa ekintza indibidualen artean kokatzen den eta komunitate linguistiko bat ezaugarritzen duen hizkuntza zehatza dela. Gizabanakoen hizketaren esku dago hizkuntzaren errealizazioa, baina, aldi berean eta ikusi bezala, hizketa hori pertsonala izateaz gain soziala ere bada eta,
|
honengatik
, ezinbestekoa da ere horizonte linguistiko komun batez hitz egitea. Giza komunikaziorako beharrezkoa den marko hau da, hain zuzen, nazio baten hizkuntzak —historia eta kultura jakin bat duen giza-talde baten mintzairak— ahalbidetzen eta eskaintzen duena, eta honengatik esan dezakegu bi horien artean elkarreragin sakon eta zabala ematen dela105.
|
|
|
Gizabanakoen hizketaren esku dago hizkuntzaren errealizazioa, baina, aldi berean eta ikusi bezala, hizketa hori pertsonala izateaz gain soziala ere bada eta, honengatik, ezinbestekoa da ere horizonte linguistiko komun batez hitz egitea. Giza komunikaziorako beharrezkoa den marko hau da, hain zuzen, nazio baten hizkuntzak —historia eta kultura jakin bat duen giza-talde baten mintzairak— ahalbidetzen eta eskaintzen duena, eta
|
honengatik
esan dezakegu bi horien artean elkarreragin sakon eta zabala ematen dela105. " Hizkuntza" eta" nazioa" hain daude beraien artean" lotuta", ezinbestean behar dutela izan elkarrekin pentsatuak eta kontsideratuak:
|
|
|
Honekin batera adierazi beharra dago, hala ere, hizkuntzak gizakiarengan duen eragina ez dela ere absolutua eta, beraz, gizabanakoak ez duela
|
honengatik
bere nortasuna modu sortzaile batean garatzeko aukera erabat galtzen, nahiz eta beronen askatasuna beti erlatiboa izango den. Aipatu ere, bukatzeko," hizkuntzen izaera nazionala" planteatzen den unetik, gizabanakoaren eta hizkuntz komunitatearen arteko lotura estu hau aitortzen den unetik, onartu beharra dagoela baita ere giza-hezkuntzaren dimentsio linguistiko eta dimentsio nazionalaren arteko interakzioa112.
|
|
|
Hemen ere oinarrizko desira edota obligazio batez hitz egin dezakegu, ze pertsonak pertsona izateko bere burua etengabe landu behar du eta, honekin batera, behin eta berriz adiskidetu behar du berau inguratzen duen munduarekin. Azken finean, giza-formazioak ez du bere bidea maila kontzeptualean bukatzen eta,
|
honengatik
," aldi berean garaiagoa eta intimoagoa den zerbaiten" beharra du ere, alegia," joera espiritual eta moral guztien ezagutzatik eta sentimendutik sortzen den eta sentsibilitatearen eta karakterearen gainean harmonikoki isurtzen den" zerbaiten beharra117 Guretzat hemen esanguratsuena, gorago aipatutakoaren antzera, hizkuntzak prozesu honetan ere funtzio formatzaile ordezkaezina d...
|
|
|
Gure aldetik zera esango dugu bakarrik: " Bildung", gure autorearentzat, gizakiari bere indibidualitatea garatzen eta bere idealitatera hurbiltzen laguntzen dion disposizioa edota prozesua da, bertan gizaki honen ahalmenen joko harmoniko eta proportzionatua ematen delarik119 Definizio orokor moduko honen baitan, hala ere, kontuan hartu behar dugu gizakia berez dela izaki linguistiko bat eta,
|
honengatik
, bere humanizazioa ezin dela hizkuntzatik eta hizkuntzetatik at bideratu. Horrela, bada, haren pedagogia antropologikoak edota antropologia pedagogikoak, gizakiaren formazioa eta hezkuntza bultzatzeko helburua duen unetik, ezinbestean hartzen du hizkuntza bere oinarri esanguratsuenetako bat bezala.
|
|
|
Nahiz eta batek bere perspektiba propioa asko landu eta besteenarekin asko aberastu, beti izango du zerbait berria ikasteko eta beti irekiko zaizkio bide berriak bere burua oraindik gehiago osatuz joateko. " Perspektiba bakoitzak beti aurkitzen du berria den zerbait" eta,
|
honengatik
," ezinezkoa da munduan aditzera ematen den gizadiaren espiritua perspektiba kopuru mugatu batekin erabat ezagutzea" 120 Hala ere guk hemen azpimarratu nahi dugun ideia, bestelako aspektuen garrantzia ukatu nahi gabe, hizkuntzak honetan guztian duen funtzioarekin loturikoa da. Azken finean honek, ikusi bezala," subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia" 121 osatzen du.
|
|
|
Esan dezagun, hasteko, hizkuntza guztiak giza hizkuntzak diren heinean eta gizaki guztiak gaitasun linguistiko bat eta beraren jabe diren heinean, egiaz, posible dela hizkuntza batean adierazitakoa beste hizkuntza batean ematea. Honek ez du esan nahi, ordea, batetik besterako pausoa neutraltasun osoz eman daitekeenik, ze, azken finean, hizkuntza bakoitzak kontestu historiko propioa du eta
|
honengatik
onartu egin behar dugu ere" itzulpen perfektuaren ezintasuna" 147 Era honetan azaltzen digu berak ideia hau:
|
|
|
Are gehiago, linguistika eta antropologia elkarrekin landu beharreko diziplinak dira: hizkuntza ikertzea gizakia ikertzea delako eta gizakia ikertzea hizkuntza ikertzea delako,
|
honengatik
, ezinbestekoa da zientzia antropologikoaren eta zientzia linguistikoaren arteko elkarlana. Zentzu honetan interesgarria da ohartaraztea nola hark batzuetan gehiago kokatzen duen" hizkuntz estudioa"" giza-estudioaren" barruan, eta nola bestetan berriz gehiago" giza-estudioa"" hizkuntz estudioaren" barruan.
|
|
|
" Ikaste ororen zailtasun nagusia garaiz orientatzea da, bestela esanda, oroimenari arauen bitartez laguntzea. Behar hau ez da inon hizkuntz irakaskuntzan bezain larria" 172 Honengatik ekartzen digu gogora, jada aipatu bezala, hizkuntza ez dela" egiaz irakasten uzten baizik eta bakarrik gogoan esnatzen" 173 eta,
|
honengatik
ere, garrantzitsuagoa iruditzen zaio ikaslearen berezko gaitasun linguistikoan zentratzea, eta ez hainbeste metodoen aspektu lexiko gramatikaletan. Ikasleari" ohar" argigarriak eskaini behar zaizkio, honek bere baitan" taktu bat" landu eta garatu ahal dezan, ze, egiaz, ezinezkoa da bestela hizkuntza berri baten elementu guztien arteko" lotura" antzematea174 Bestela esanda, era honetako gaitasun bati esker bakarrik da gizakia kapaz hizkuntzaren baitako analogiak antzemateko eta beronen" formaren tipo orokor bat" 175 inferitzeko.
|
|
|
Bestela ere aintzakotzat hartu beharrekoa da, giza-naturaren unibertsalitateagatik edo, ikaslea gai dela ere hizkuntza ezberdinen artean arau eta analogia komunak antzemateko eta, hain zuzen
|
honengatik
, egokiagoa dirudi hauek bakarka baino elkarrekin ikastea178 Azken finean," ikaskuntza linguistikoa errazteari" buruzko kontsiderazio hauek guztiek, abian jarri nahi duen hizkuntz estudioaren helburu praktikoa azaltzeaz gain, lagundu egiten digute ere bere hizkuntzaren jatorrizko eta sakoneko kontzepzioa hobeto ulertzen.
|
|
|
Honi buruz esan behar da, lehenik, bere bizitza eta obra elkarreraginean ulertu eta aztertu behar direla: estudioa bere nortasuna garatzeko tresna bezala ikusten du berak eta,
|
honengatik
, aldi berean jorratzen ditu une oro interesgarriak gertatzen zaizkion hainbat gai. Aipatzekoa da ere, bigarrenik, bera ez dela irakasle edo pentsalari" profesionala" izan:
|
|
|
Zentzu honetan hitz egiten du berak" hizkuntzaren izaera formatiboaz", ze, egiaz, honi esker bakarrik eduki ahal dezake gizakiak bere garapen pertsonalerako behar dituen situazioen eta esperientzien aniztasuna. Horrela, bada, gizabanakoak hizkuntza ezberdin gehiago ezagutzen dituen heinean, zabaldu eta aberastu egiten du bere mundu ikuskera propioa, eta,
|
honengatik
, hezkuntz proiektu orok ezinbestean kontsideratu behar du haien ikas irakaskuntza. Erreflexio hauek, beti ere, pedagogia linguistikoaren eta hizkuntzen ikas irakaskuntzaren oinarrizko esanahia eta azken zentzua argitzen digute.
|
|
|
Humboldten obrak, idazlan honetan ikusi bezala, aukera ederra eskaintzen digu gaur ere hezkuntzaren problematikaz, hizkuntzaren fenomenoaz eta bi hauen arteko loturaz pentsatzeko, eta,
|
honengatik
, beldurrik gabe esan dezakegu autore aktuala dela. Ez dugu ahaztu behar, beti ere, ideien balioa orokorrean ez dagoela hainbeste formulatu dituen autoritatearen edo formulatuak izan direneko dataren menpe, baizik eta batez ere ideia horien beraien edukiaren edota horiek guretzat eduki dezaketen esanahiaren menpe.
|
|
|
Kontuak kontu, eta orokorrean begiratuta, funtsezkoa iruditzen zaigu berak behin eta berriz aldarrikatzen duen ideia bat errepikatzea, alegia, hezitzaileak ezin duela bere lana hizkuntzatik at burutu eta, aldi berean, hizkuntz irakaslea hezitzaile bat dela sakon sakonean. Era honetako gogoetek ez dute iraungitze datarik, eta, hain zuzen,
|
honengatik
esan dezakegu Humboldten pentsamenduaren garrantzia, hemen eta orain, guk bere obra gaurkotzeko egiten dugun ahaleginaren araberakoa izango dela.
|
|
|
Humanitatea, azken finean, giza-izaki guztiengan eta bakoitzarengan da bakarrik erreala eta,
|
honengatik
, gizakia benetan ezagutu nahi duen eta bere garapenean lagundu nahi dion antropologia batek, derrigorrez hartu behar du" giza-indibidualitatea" abiapuntu eta helburu bezala.
|
|
|
berak ez du gizakiari buruzko" ezagutzarik" (Menschenkenntnis) kontsideratzen, baldin eta hau ez badator gizaki horren" humanizazioarekin" (Menschenbildung) lotuta. Batetik badaki, giza-historizitatea onartzen duen momentutik, gizakia betiereko eraldaketan dauden giza-indibidualitate ezberdinen baitan bakarrik dela erreala eta,
|
honengatik
, baita ere ezinezkoa dela berari buruzko behin betiko ezagutza lortzea. Bere helburua, bestetik, gizaki konkretuari edo pertsonari benetako laguntza eskaintzea da, horrela, pertsona honek bere burua inoiz bukatuko ez den ibilbide batean osatuz eta garatuz joateko aukera izan dezan.
|
|
|
Gure autorearen arabera, baina, ez da horrelakorik gertatzen, ze" giza-idealitate" bezainbeste" giza-indibidualitate" dago: " gizabanako bakoitza errealitatean ageri den ideia bat da" 24 eta" giza-indibidualitate bakoitza agerpenean errotutako ideia bat da" 25 Perspektiba propio batetik bada ere, honela ikusi dugu jada, gizabanako bakoitza gizadiaren konkrezio oso bat da eta,
|
honengatik
, bakoitzak bere bidetik eta etengabean ekin behar dio bere garapen prozesuari. Pertsona beti bere errealitate indibidualaren eta bere posibilitate idealaren arteko esparru mugikorrean kokatzen da, alegia, jada denetik etorkizunean izatera irits daitekeenerako balantza batean bezala.
|
|
|
Pedagogo bezala diseinatzen du Humboldtek bere antropologia, hau da, garbi du bere helburua gizakia teorikoki ezagutzea baino pertsonari bere garapenean laguntzea dela, eta,
|
honengatik
," giza-indibidualitate errealean" edo" giza-karakterean" zentratzen da. Honi esker hitz egin dezakegu, egiaz, gizakiaren singularitate historikoaz, ze, finean, inor ez da baldintza espazio tenporal partikular batzuetatik at bizi, alegia, berorren naturan eta garapenean esentzialki ere —eta ez akzidentalki bakarrik— eragina duten zirkunstantzietatik kanpo.
|
|
|
Gogoratu beharrekoa da, lehenik eta behin, gizakiaren historizitatea onartzen duen unetik beronen indibidualitatea dela haren giza-estudio guztien erreferente nagusia. Gizakia, egiaz, zirkunstantzia sozio-kultural zehatz batzuetan eta batzuekin existitzen da soilik eta,
|
honengatik
, ezin da bere estudioa giza-esentzia unibertsal bat izango litzatekeenaren definiziotik hasi. " Hemen" eta" orain" jakin batean bakarrik errealak diren giza-subjektuek osatzen dute aztergaia eta, kontestu honetan, konparazioa gizakia bere aniztasunean gehiago ezagutu eta hobeto ulertu nahi duen antropologiaren ezinbesteko ikerketa tresna batean bilakatzen da.
|
|
|
Hemen ikusten dugu, berriz ere, zer nolako garrantzia duen historizismoak era honetako giza-teoria batean: " Antropologia konparatuak eskaintzen duen materialak, horrela, ez du trataera zientifiko bat onartzen ezta erabateko trataera teoriko bat ere" 40 Pertsona bakoitza" mundu ezezagun" bat da —aspaldiko aforismo batek ere individuum est inefabile dio— eta
|
honengatik
nahitaez onartu behar du antropologo orok kognitiboki ezin duela bere aztergaia erabat kontrolatu, hau da, berak ezin izango duela inoiz giza-errealitateak berez jartzen dizkion mugak gainditu. " Giza-izakia", hain zuzen," bere hitz eta ekintza guztiak eta baita bere sentimendu eta pentsamendu guztiak baino zerbait gehiago eta ezberdina da" 41 Nahiz eta batek uste duen gizabanako bat bere osotasunean ondo ezagutzen duela, egiaz ez du aukerarik ere honen agerpenen zati bat baino antzemateko, eta, beraz, gehienez gizabanako hori partzialki eta behin behinean ulertu ahal izango du.
|
|
|
Esan beharrekoa da, gainera, gure aztergaia den gizakia berez dela askea eta sortzailea eta,
|
honengatik
ere, ezinezkoa dela giza-askatasunaren eta giza-sormenaren gaitasuna euren emaitzetan aldez aurretik finkatzea edo zehaztea. Horrela, bada, era honetako ikerketetan, komenigarria dirudi ez hainbeste gizakiaren" kontzeptuaz" hitz egitea, baizik eta hobe, lengoaia metaforiko bat erabiliz, gizakiaren" irudiaz" (Bild) edo" erretratuaz" (Gemahlde) jardutea.
|
|
|
Interesgarria izan daiteke ohartaraztea, bestela," irudimen" honen balio antropologikoa, egiaz, J. F. Herbart-ek urte horietan bertan" taktu pedagogikoa" 51 deitzen zuenaren eskutik ederki asko uler eta interpreta daitekeela ere. Gizakiaren hezkuntzan, formazioan edo humanizazio prozesuan, beti ere, ez dira nahikoa behaketa enpirikoak, azterketa kausalak edo azalpen mekanikoak, eta,
|
honengatik
, paper garrantzitsua betetzen du" irudimenak" hizpide dugun antropologia konparatu honetan.
|
|
|
hizkuntza —gizaki baten izenaren eta pertsonaren artean gertatzen den bezala— beronek adierazitakotik banandu daitekeelako ideia; edo hizkuntza —hitzartutako kode baten antzera— hausnarketaren eta adostasunaren emaitza bat edota zinez —esperientziatik jasotzen den kontzeptua bezala— gizakiaren edo baita banakoaren obra bat ere delako ideia. Benetako mirari esplikaezin baten moduan irteten da hizkuntza nazio baten ahotik, eta baita harrigarria den eran haur bakoitzaren zizakaduratik, nahiz eta hau gure artean egunero errepikatzen den eta,
|
honengatik
, axolarik gabe behatzen dugun. Hizkuntza bera (gizakiaren naturaz gaindiko ahaidetasuna ez aipatzearren) aztarnarik argitsuena eta frogarik ziurrena da hainbat gauza esateko:
|
|
|
Horrelako zatitze analitikoan, nola ez, askoz ere errazagoa da diskurtsoaren konstrukzioaren edo gramatikaren sistemarekiko konfrontazioa, hitz formakuntzaren edo lexikoaren sistemarekikoa baino eta,
|
honengatik
, ez naiz ausartuko euskararen hitz formazio analogikoa osoki azaltzera. Hala ere, bestalde, ez da posible argiak, ziurrak eta nolabait deigarriak diren analogiak arbuiatzea, aldiz, ona da hauek plazaratzea eta, honela, beste ikertzaileengan oraindik gehiago ikertu behar diren puntu hauekiko interesa piztea.
|
|
|
Gai honi buruzko idazlan zehatzenak ere orrialde kopuru handi bat eduki behar ez duenez,
|
honengatik
hain zuzen, berau gehienez urte eta erdi baten buruan publikoari eskaini ahal izatea espero dut.
|
|
|
72 Humboldt, GS VII 1 —WfB III 368 756— Ikus Gipper & Schwarz, 1969: 8847 zk. Ikus ere Flitner & Giel, in Humboldt, WfB V 488 Idazlan hau, printzipioz, Java (Indonesia) irlako Kawi hizkuntzari buruzko ikerketa baten sarrera da eta,
|
honengatik
, guk berau" Einleitung zum Kawi Werk" bezala ezaugarritzen dugu. Beti ere" Einleitung" edo" Sarrera" honek, bai bere luzeragatik bai bere edukiengatik, obra autonomo eta independente bat osatzen du eta, orokorrean, era honetan kontsideratzen da berau.
|
|
|
Honen adierazle da testu horretako ondorengo esaldia: ...intzipio ziur bat bezala har daiteke, hizkuntza batean guztia analogian oinarritzen dela eta bere egitura, bere zati txikieneraino ere, egitura organiko bat dela.’ Esaldi hau eta ondoren datozenak —zeintzuek barne hizkuntz formaren ideiarekiko bere erlazioa, analogiaren aktibitatea eta kanpo eraginen bidez sortutako honen bihurdurak argiago azaltzen dituzten— interesgarriak dira ere
|
honengatik
: hemen ‘barne hizkuntz formaren’ ideia oraindik inpartzialtasun lasaian da aurkeztua, alegia, beranduago batzuetan aurkitzen diren exagerazioetatik urrun, erabat homogeneoki eragiten duen eta hizkuntza baten antolaketa fonetikoa zein kontzeptuala azken muturreraino era propio batez zeharkatzen duen indar baten printzipio exageratu batetik aske".
|
|
|
" Das achtzehnte Jahrhundert"(?) eta" Plan einer vergleichenden Anthropologie" (1797?) 3 Egilea sinetsita dago antropologia orohartzaile baten beharraz eta, bi testu hauetan azaltzen den moduan, ezinbestekoa iruditzen zaio gizakia batasun eta osotasun bezala ulertzen ahalegintzea eta berau alde guztietatik eta alde guztietan ikertzen saiatzea. Giza-izakia bete betean, eta berari dagokion aspektu bat bera ere alboratu gabe, aztertu nahi du bere antropologiak eta,
|
honengatik
, berau bi zereginen aurrean aurkitzen da: batetik, beharrezkoa izango du, egun" antropologia sozialak" edota" antropologia kulturalak" egiten dutenaren antzera, gizakia bere izate errealean edo orain den horretan ezagutzea eta, azken finean, giza-fenomenoak ahalik eta gehien biltzea eta ondoen deskribatzea.
|
|
|
Bestetik, beharrezkoa izango du ere, egun" antropologia filosofikoak" edota" antropologia pedagogikoak" egiten dutenaren ildotik, gizakia bere izate posiblean edo etorkizunean izatera irits daitekeen horretan ulertzea eta, azken batean, gizakiaren beraren giza-tasuna kontsideratzea eta pertsonen humanizazioa bultzatzea. Antropologiaren bi dimentsio hauek, bata" zientifikoagoa" eta bestea" humanistikoagoa", ezberdinak dira gizakiaren aspektu ezberdinetan zentratzen direlako; baina eta hain zuzen batak bestea ezin duelako ordezkatu,
|
honengatik
, Humboldtek biak elkarren osagarri bezala kontsideratzen ditu. Berak, hala ere, ez du elkarrenganako osagarritasun hau era aseptiko edo neutral batez behatzen baizik eta, egiaz, perspektiba jakin eta jarrera propio batetik:
|
|
|
Lerro batzuk gorago iradoki dugun bezala, euskal kontuaren presentzia Humboldten obran ez da testimonial hutsa, eta,
|
honengatik
, idazlan honen aztergai zuzena ez bada ere, zentzuzkoa iruditzen zaigu irakurlego euskaldunari honi buruzko hainbat ohar eskaintzea. Lehenik eta behin datu batzuk:
|
|
|
Egia da, bestela, Humboldtek ez duela inoiz euskal monografia hori hasieran irudikatutako forman bukatu baina, gorago aipatutako ikerketek erakusten duten bezala, ukaezina da ere horretarako pentsatuak zituen atal guztiak, gehiago edo gutxiago, landu dituela. Idazlan honen helburua, beti ere, ez da autore honek euskal herriari eta euskal hizkuntzari buruz esandakoa aztertzea8 eta,
|
honengatik
, gai hau behin edo behin eta zeharka bakarrik aipatuko dugu ondorengo orrialdeetan.
|
|
|
Humboldten obra osoa, printzipioz eta aipatu bezala," antropologia pedagogiko" bat edota" pedagogia antropologiko" bat bezala kontsidera daiteke. Gizakia bere errealitatean ezagutu nahi du eta, zentzu honetan, haren idatzi guztiei kutsu antropologiko bat darie; baina honetaz gain gizakia bere posibilitatean ulertu nahi du eta,
|
honengatik
, horiei kutsu pedagogiko bat ere igartzen zaie. Haren ustetan bi aspektu hauek ezin dira erabat banandu, are gehiago, bera sinetsita dago biak elkarrekin lantzearen onuraz:
|
|
|
Garrantzitsua da azpimarratzea, hala ere, bere helburua" ez dela gizakia orokorrean edo gizabanako interesgarri batzuk ikastea, baizik eta giza-generoaren aniztasun posible guztia aztertzea" 11 Gizakia gizabanako guztien eta bakoitzaren" hemen eta orain" ean bakarrik da erreala eta,
|
honengatik
, ikerketa antropologikoak banako horiek guztiak kontuan hartu behar ditu, eta horietako bakoitza alde guztietatik eta guztietan behatu. Gizabanakoaren indibidualtasun historikoa ardatz bezala hartzeak, gainera, hil edo biziko garrantzia du gizakiaren humanizazioa bultzatu nahi bada, ze, azken finean, hezkuntzaedo formazio prozesu oro beti gauza pertsonal eta ezberdin bat da.
|
|
|
" Indibidualitatea", ikusten ari garen bezala, Humboldten antropologiaren giltzarrietako bat da eta,
|
honengatik
, komenigarria iruditzen zaigu bere edukia zenbait ideia nagusitan laburbiltzea, zeregin honetan C. Menzeri jarraituko diogularik. Gizakiaren" indibidualitateaz" hitz egiten dugunean, lehenik, ez gara haren zatiezintasunaz bakarrik ari, baizik eta baita haren berdingabetasunaz ere.
|
|
|
Humboldten hizkuntzari buruzko teoria, ikusten ari garen bezala, gizakiaren inguruko ikerketekin erabat lotuta dago eta,
|
honengatik
, mota ezberdineko aspektu asko eta asko biltzen dituen estudio batean bihurtzen da. Oinarrian dagoen hizkuntzaren kontzepzioak, hain zuzen, ez ditu soilik elementu linguistiko hutsak kontsideratzen, baizik eta, harago joanda, hizkuntza horren jabe diren gizabanako eta giza-talde ezberdinen historia eta kultura ere hartzen ditu kontuan.
|
|
2006
|
|
|
Nabarmenak dira, inondik ere, zerbitzu
|
honengatik
kobratzen diren tarifen arteko aldeak, bai hiri batetik besterako aldeak (hiri bakoitzeko batez bestekoez ari garela, hileko 51 eurotik 100 eurora baitoaz), bai hiri berean ere: Bartzelonako enpresa batetik bestera hileko 130 euroko aldea hauteman da; Madrilen, 104 eurokoa eta Valentzian, 75 eurokoa.
|
|
|
Hirugarrenez, baina orain arte esandakoaren besteko garrantzia izanda, poztu egin behar naiz aurkezten dudan lan
|
honengatik
, bertan arautzen den gaia batera datorrelako merkataritzan bide erakusle izan zen beste lan batekin. Egin eginean ere, Bilboko Hiriaren Unibertsitate eta Kontratazio Etxe Ohoretsuaren Ordenantzek abenduaren 2an eta 1814ko ekainaren 27an onetsitakoek «Hamar eta Zazpi»garren kapituluan jaso zuten arauketa hori:
|
|
|
|
honengatik
...
|
|
|
Erromatar eta germaniarren arteko gerren gunea izan zen. Egoera
|
honengatik
ez zen oso leku ziurra eta ezta leku erakargarria bertan ezartzeko. Erromatarrek bakea ezarri zuten lehenengo aldiz zona honetan.
|
|
|
Motibo
|
honengatik
egiten den lanpostuaren aldaketak lanpostuarenarriskuaren egiaztapena galdatzen du [LAPL 26.2 art.]. Horretarako araudiakezartzen duen prozedura konplexua da eta eraginkortasuna kentzen die aipatutakoneurriei. Egiaztapena Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalaren ZerbitzuMedikoek edo Mutuaren Zerbitzu Medikoek emango dute, langilearen OsasunZerbitzu Nazionalaren medikuaren txostenarekin [LAPL 26.2 art.]. Orain ikusikodugunez, agiri hauek ezinbestekoak dira lan kontratua etetearen ondorioz GizarteSegurantzak ematen duen sorospena jaso ahal izateko.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak erabaki du familien behar egoera hau kontuan hartzea etadiru laguntzak ematen dizkie motibo
|
honengatik
eszedentzia hartzen dutenlangileei (ikusi, Eusko Jaurlaritzaren 329/ 2003 Dekretua, abenduaren 23koa, lanerako laguntzak arautzen dituena, 46 eta hurrengo artikuluak). Diru laguntzenzenbatekoa kontuan hartuta, argi dago helburua ez dela ordezko errenta ezartzea, baizik eta laguntza sinbolikoa ematea.
|
|
|
Zeinen ongi! Urte osoa daramagu errekurtso eta alegazioz inguratuak, urte guzia darama Herriko Etxeak gai
|
honengatik
blokeatua eta deus egin ezinik, papera gora eta papera behera, eta orain piztu zaie bonbilatxoa, enpresak baimen guziak lortu dituenean eta erreklamazioekin nahi dutena lortu ez dutenean!. Inguruko zein herritan egin behar izan da galdeketa enpresa bat paratzeko?
|
|
|
756 Ik. GIL BERA, E., Baroja o el miedo. Biografía no autorizada, Bartzelona 2001, 294, Baroja-ren tirabirak Urquijo rekin Lhande-ren plagio baten kontura; berton (295 or.) pasarte
|
honengatik
Urquijo k Baroja-ri emandako erantzunaren berri.
|