|
2000
|
|
|
Asturiesen, Kantabriako mendebaldean, Leongo probintziako ipar eta mendebaldean, Zamorakoaren ipar-mendebaldean eta Portugalen agintepeko Miranda' l Douru (Miranda do Douro) eskualdeetan eutsi zaio hizkuntzari. Egoera aztertzerakoan, hiru eremu bereizi behar dira beraz, bakoitzari errealitate eta egoera berezia baitagozkio,
|
hizkuntzaren aldeko
erakundeak eta kultur harreman historikoez gain, lan berezitua aurrera daramate-eta.
|
|
|
Lurralde honetan guztian ez da oraingoa
|
hizkuntzaren aldeko
mugimenduen prozesua. Hala ere, oro har erkidego autonomoetako eta estatuetako mugek indar handia daukate, eta batean eta bestean egindako ekimen eta lanak eremu bakarrera mugitzen dira, noizbehinkako elkarlanak salbu.
|
|
|
–Alde batetik,
|
hizkuntzaren aldeko
borroka luzean, flandriar abertzaleakbenetako eredu eta argi-iturri izan daitezkeelako? (25, 9).
|
|
|
Hizkuntzaren instituzio-izaera hori, horieta horrenbestez, nazionalismoaren ardatzean funtsatutako gertaera berria delahizkuntzaren historian. Bigarrenik, Estatu modernoen aldetik indarrean ezarritakohizkuntza-politika, Konstituzioetako formulazioak gorabehera, de facto beti berenazio-
|
hizkuntzaren aldeko
politika izan dela. Liberalismoaren zorigaitzeko printzipioa, hizkuntzen arazoari dagokionez, ez dela izan inoiz harako, laisser faire, laisserpasser?
|
|
2001
|
|
|
Gainera, Gaztela eta Leongo eta Burgosko administrazioak ez du inolako oztoporik ezarri antolakuntza lanetan; momentuz behintzat. " Nahiz eta euskarari ez dieten begi onez begiratzen, eta lupaz irakurtzen dituzten arren, sasoi batean gure lurretan nagusi izan zen
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenak, oraingoan ez dute oztoporik jarri", azaldu du bertako alkateak.
|
|
|
berezko, barruko edo funtsezko arrazoiez gain, kultural, arrazoizko edo kanpoko osagaien eta aldagaien bultzakada ere hartzen baitu kontuan. 2) Ingurunearengarrantzia motibazioen suspertzean eta bilakaeran behin eta berriz azpimarratzenbada, lehen (menpeko)
|
hizkuntzaren aldeko
motibazioei lagungarri zaizkienosagarriak, kutsu idealeko motibazioetan oinarriturik egon partez, errealitatehurbilak berak ezarritako mugetan dautza nagusiki: hizkuntz esparru guztiak etafuntzio osoak lehen hizkuntzaz betetzea, gutxieneko maila batean mantentzeajatorrizko hizkuntzaren erabilera, jatorrizko hizkuntza kulturarako bide baliagarriaizatea eta heziketa osoa jatorrizko hizkuntzan osatzea.
|
|
|
hizkuntz esparru guztiak etafuntzio osoak lehen hizkuntzaz betetzea, gutxieneko maila batean mantentzeajatorrizko hizkuntzaren erabilera, jatorrizko hizkuntza kulturarako bide baliagarriaizatea eta heziketa osoa jatorrizko hizkuntzan osatzea. 3) Bigarren (menpeko)
|
hizkuntzaren aldeko
motibazioak sortu eta sendotzeko ere, erabakigarriagoak diruditeerrealitate hurbilaren baldintza objektiboek motibazio idealek baino: hizkuntzarekiko motibazio-mailarik gorenekoa lortu ahal izateko, horretan eragina dutenbaldintza guztiak horren aldekoak behar dira izan; itxuraz azaleko motibazioakhizkuntza baztertuaren aldekoak badira ere, egoera diglosiko batek sakonekomotibazioak ahuldu egingo ditu eta, ondorioz, motibazioen eragina arinduko da; gizarte-proiektuek bultzatu behar dituzte hizkuntzaren aldeko motibazioak; etaikasitako hizkuntzaren gaitasuna eta bere aldeko jarrerek tinko jarrai dezaten, gutxienez ingurune-mota batek erabilera ugari ahalbidetu beharko du.
|
|
|
3) Bigarren (menpeko) hizkuntzaren aldeko motibazioak sortu eta sendotzeko ere, erabakigarriagoak diruditeerrealitate hurbilaren baldintza objektiboek motibazio idealek baino: hizkuntzarekiko motibazio-mailarik gorenekoa lortu ahal izateko, horretan eragina dutenbaldintza guztiak horren aldekoak behar dira izan; itxuraz azaleko motibazioakhizkuntza baztertuaren aldekoak badira ere, egoera diglosiko batek sakonekomotibazioak ahuldu egingo ditu eta, ondorioz, motibazioen eragina arinduko da; gizarte-proiektuek bultzatu behar dituzte
|
hizkuntzaren aldeko
motibazioak; etaikasitako hizkuntzaren gaitasuna eta bere aldeko jarrerek tinko jarrai dezaten, gutxienez ingurune-mota batek erabilera ugari ahalbidetu beharko du.
|
|
|
Hizkuntza gutxituekiko aldaketa kulturala: izan ere, badaude gure
|
hizkuntzaren aldeko
motibazioak areagotzeko asko lagundu dezaketen beste arrazoibideren batzuk: eleaniztasunak dakarren aberastasun kulturalarena, adibidez.
|
|
|
Azken batean, euskalgintzan ari garenok geure
|
hizkuntzaren aldeko
politika egin behar dugu, eta politika egiteak, besteak beste, aurrerabidearen eta arriskuen tasazioa eskatzen du ezinbestez, eta, ondorioz, unean uneko adostasunik zabalenaren bidean, itxaroten eta erritmoak errealit atera egokitzen ikastea da langintza horretan jardun nahi duenak ikasi beharreko lehenbiziko legea. Abiapuntu txarradira, ordea, esloganetan oinarritutako aldarrikapen legitimistak oro, eta gehiegi ari gara, euskararen aurkako erasoaren aitzakian, horretatik entzuten.
|
|
|
hamar mila bezero eta hamar mila bezeroren diruak bat-batean galtzea ez da gustuko platera izango Sanz Sesma bera buru duen kutxarentzat. ...nprimaki elebidunak edo euskaraz soilik egindakoak eskatuko ez dituenik); euskarak indarkeriarekin zerikusia baduela esaten dutenak argumenturik gabe utziko dituen lobby bat; mediatikoki tinko eta zorrotz lan egingo duen lobby bat; ekimen judizialak aurrera atera ahal izango dituen lobby bat; eraso guztien aurrean aho batez eta segundorik galdu gabe erantzungo duen lobby bat; eta herritarrak euren
|
hizkuntzaren aldeko
apustuan buru-belarri eta ilusioz murgiltzea lortuko duen lobby bat. Ez naiz oso zalea, baina lobby hau osatu ahal izateko ia derrigorrezkoa iruditzen zait alderdi politiko eta kultur eragile handien inguruan mamitzea lehen urratsa.
|
|
2002
|
|
|
Herri nahiko euskaldun batean, non euskararen normalkuntza bide onetik doan, etorkin berrien kopurua (biztanleriaren %1 edo %2koa, adibidez) erabakigarria izan daiteke gure
|
hizkuntzaren aldeko
martxa galgatzeko edo geldiarazteko. Kasu honetan aintzat hartzekoak izango dira etorkinen hizkuntz joerak eta, seguru asko, euskararen normalkuntzarako lehentasunen artean elementu hori ere sartu beharko dugu, normalkuntzaren beste pauso gehienak ondo bideratuta eta bermatuta baitaude.
|
|
|
Kontuan izan, meneko hizkuntza batek beharrezkoa dituela bere aldeko aldarrikapena eta ageriko legitimazioa, bestela gizartean meneratzailea den hizkuntzak leku osoa hartzen diolako. Hau da, etenik gabe eratzen ari diren enpresa, erakunde, zerbitzu, elkarte eta gizarteguneberri guztietan meneko
|
hizkuntzaren aldeko
aldarrikapenik egin ezean, harreman-hizkuntza erdara izango da, eta alferrik arituko gara familian eta ikastetxeetan neska-mutikoak euskalduntzen.
|
|
2003
|
|
|
Ikas-ek bertan egin zuen urteko biltzarra, abuztuaren 29an. Bertan izandako jendearen artean egon zen Jean Stromboli, Korsikako
|
hizkuntzaren aldeko
mugimenduaren burua. Jardunaldiak iragartzen zituen kartela Lan Kide Aurrezkiaren diru-laguntzaz argitaratu zen, UEUko ondoko saio gehienetan bezala.
|
|
|
Eta hor erdigunea berreskuratzea eta osatzea (sinesgarritasuna, koherentzia, talante eta talentua; norberaren burutik haste) baitezpadakoa da. Hortik abiatuz, hiztungo osoari beha (0 hiztunak barne, hemengo erdaldungoa, hots, unibertsal izateko borondatearekin),
|
hizkuntzaren aldeko
eta hiztun mota guztien motibazioa areagotzearena abiapuntua bezenbat helburua da. J. Ma Sanchez Carrionek aspaldi zuen argitu:
|
|
|
Gure gizartean elkarbizikidetza normalizatu nahi bada gure erakundeak adostasun politiko aski bat bilatu behar dute eta garbi dago estatutua ez dela nahikoa. Autodeterminazio eskubidea eta
|
hizkuntzaren aldeko
erabaki irmo aski bat behar-beharrezkoak dira elkarbizikidetza horretarako (Egunero, martxoak 23).
|
|
2004
|
|
|
Euskara biziarazteko jakitea eta maitatzea ez dela nahikoa esan zuen Lekeitioko alkate eta UEMAko lehendakari Jose Mari Kazalisek. Euskal Konfederazioaren eta UEMAren zereginaren oinarria udaletan zerbitzu publikoa euskaraz ere eskaintzea dela gogorarazi zuen, eta euskara Herriko Etxeetan sustatzea
|
hizkuntzaren aldeko
aldarrikapena ez ezik, euskaldunen hizkuntza eta giza eskubideak errespetatzea eta udal zerbitzuari kalitatea ematea dela esan zuen. Herriko Etxe euskaldunen Egunarekin egindako urratsa sendotu egin behar dela berretsi eta horretarako estatu frantsesak beste eskualdeetako hizkuntza gutxituen alde ari direnekin, bretoiekin, alsaziarrekin eta katalanekin, besteak beste, lan egin behar duela esan zuen.
|
|
|
Euskaltzaleok, horrela, izuti gera geure herrian; eta geure
|
hizkuntzaren aldeko
burrukan, lotsatu egiten gera pittin bat.
|
|
2005
|
|
|
Jokaera hau gaizki onartzen dute askotan hizkuntzalariek, intrusismotzat hartzen baitute. Edonola, soziolinguistikaren ikuspuntutik
|
hizkuntzaren aldeko
indartzailetzat har genezake hau ere. Izan ere, hizkuntza ahulduen ezaugarri nabarmenetako bat da arau bateraturik gabeko aldakortasuna (Elordui, 1995):
|
|
|
Euskal kultur erakundeak
|
hizkuntzaren aldeko
ekintza andana bat bultzatu du azken urte hauetan, hala nola itzulpengintzan, edo leku publiko batzuetan (Baionako ospitalean, BAB2 komertzio zentroan, liburutegi-mediateketan...).
|
|
|
Adibide bezala, Baionako ospitalearekin hitzarmen bat badaukagu, euskara begi-bistan ezartzeko iragarkietan, mediku zerbitzuetan, baina horri datxekiola, zuzendaritzak euskal kulturan oinarrituak diren ekintzak ere nahi ditu, hala nola pediatrian, zahar etxeetan. Eta kasu horretan, euskal kultura ekintzak
|
hizkuntzaren aldeko
xedeen lagungarri dira.
|
|
2006
|
|
|
b) Hizkuntza-politikaren ezean Osakidetzan funtzionatu duena inertzia bat izan da, lehenagoko administrazioaren espainol
|
hizkuntzaren aldeko
dinamika hedakorraren inertzia linguistikoa. Ez zen politika linguistiko deklaratua, isilean ia inor ohartu gabe eragin zitala duen politiko linguistiko" klandestinoa" baizik, 20 urtez legalitatetik kanpo praktikatu dena Osakidetza-instituzioaren konplizitatearekin, bera baitzen politika-linguistiko ezkutuko hori praktikatzen zuena.
|
|
|
Diru eskandalagarri eskas erabili da ikastaro batzuk ordaintzeko, baina hizkuntza politikatik ezer ez. Eta horren faltan, espainol
|
hizkuntzaren aldeko
inertzia administratiboak 20 eta piko urteetan bete-betean funtzionatu du: profesional gazte askoren eskaerari uko eginez, beraien motibazioa ahuldu egin da; eta inertzia horren eraginez euskara guztiz baztertua izan da, zentro askotan inexistente bihurtu arte.
|
|
|
Berria irakurrita sinestu ezinean nabilela, askotan izan genituen iritzi trukeak, askotarikoen artean proiektuak konpartituz elkarrekin aurrera egiteko gogoa, kemena, borondatea gogora datozkit. Burura datozkit, halaber, besteren artean, bake bideak baliatuz herri honek bere etorkizuna erabakitzeko eskubidearen aldarrikapenean jartzen zuen indarra, euskararen indarberritzea ahalbidetzeko xedez gure
|
hizkuntzaren aldeko
lanari lehentasuna, zentraltasuna esango zuen berak, eman beharraz egin ohi zuen azpimarra. Ezkerreko ez baztertzailea, askotariko sentibera zutenei irekitako abertzalea, iritzi eta indarrak metatzearen aldeko euskaltzale peto-petoa.
|
|
2007
|
|
|
Egunerokotasuna eraikitzen duten egoerek hainbat baldintza ezartzen dizkiete hiztunei, adibidez: aurrez aurre dituzten solaskideak hizkuntza jakin batetan gaituak diren ala ez jakitea; hizkuntza bereko hiztunak izanda, elkarrekin harremanak trinkoak izatea eta ez egotea beste hizkuntza baten harreman-sareetan barreiatuta; egoerak ezartzen duen marka linguistikoa tarteko, hiztunak hobesten duen
|
hizkuntzaren aldeko
hautua egiteko ahalmena izatea; taldeko kide gehienak hizkuntza horretan aritzeko gai izatea ere (Amonarriz, 1991).
|
|
|
euskara ez daalderdi batek modu alderdikoian erabiltzeko auzia, klase eta alderdien gainetikdagoen balioa eta ondarea delako. Alderdi horretatik begiratuta, beraz,
|
hizkuntzaren aldeko
jarrerak nazio-jarrera eskatzen du, hiztun-herri guztiaren interesei lotuadagoelako.
|
|
2008
|
|
|
Artikulu honen izenburu hori handiustekoa iduri daiteke. Halere, euskararen alde egiten dena aztertzen, neurtzen, ebaluatzen entseatzea garrantzitsua dela uste dugu, nondik nora gabiltzan ulertzeko, zer eta nola egin behar dugun jakiteko, hots gure
|
hizkuntzaren aldeko
lana hobetzeko1 Ikerketa alor horretan Erramun Baxokek parte hartu eta hartzen du noski Ipar Euskal Herrian. Bistakoa da, bere biografiak erakusten duen bezala, gure lurraldeko euskararen eragile inportanteenetarik bat izanez haraindian, hausnarketa ekarle garrantzitsuenetarik bat izan eta izaten dela oraino.
|
|
|
Euskararen alde egiten dena aztertzen, neurtzen, ebaluatzen entseatzea garrantzitsua dela uste dugu, nondik nora gabiltzan ulertzeko, zer eta nola egin behar dugun jakiteko, hots gure
|
hizkuntzaren aldeko
lana hobetzeko. Ikerketa alor horretan Erramun Baxokek parte hartu eta hartzen du noski Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
XIX. mende akabura arte Donostiako Euskalitzjostaldien Batzarrea eta EuskalErria aldizkaria izan ziren probintziako elite euskaltzaleen erreferentzia, lore joko eta gisako kultur ekimen, euskaroak? antolatzen zituztenak; Mende berriarekin, ordea, EuskalEsnale elkarteak eta bere aldizkariak hartu zuten lekukoa,
|
hizkuntzaren aldeko
ekimen ausartagoak bultzatuz eta jende gehiago bilduz. Hola 1908an Euskal Akademiaren inguruko debatetxo bat piztu zuten.
|
|
|
Bustintzaren maisutzari esker sortu ahal izan zen, nire ustez, sabindar euskara, maila sinbolikotik haratago, praxian ere erabiltzeari ekin zion gazte talde bat Bilbon. Gazte talde horrek, 1910ean
|
hizkuntzaren aldeko
elkarte bat sortu zuen: Euzkeltzale Bazkuna483.
|
|
|
Izatez, pentsa daiteke euskara fedearen hesi ideia ez ote zuen
|
hizkuntzaren aldeko
argudio instrumental gisa baliatzen. Horri buruz aurkitu dizkiodan hiru aipuak behintzat zerbait eskatzeko egin zituen:
|
|
|
Alde batetik, komunikazio premiak (eta globalizazioak) hizkuntza unibertsal bakarra ezartzera garamatza (ingelesa, alegia). Bestetik, norbere
|
hizkuntzaren aldeko
atxekimendua indartzen ari da nonahi. Eta beharrezkoa da bi indar horien arteko oreka.
|
|
|
Bidaia hori hizkuntzen prestigioarena da. Urrutiak eskertu zituen beste hiru hizkuntzetako ordezkarien «elkartasuna», eta dei zabala egin zuen nork bere
|
hizkuntzaren aldeko
pedagogia lana egiteko. «Hizkuntzen inguruko debatea ez da pausatua, politikoki erabiltzen dute; are gehiago, batzuetan hauteskundeekin lotzen dute».
|
|
|
Botere publikoetan euskararen aurka lanean ari den hamaika gizaseme daude, baina ezin da ukatu gure
|
hizkuntzaren aldeko
jarrera zintzo eta langilea duenik ere badela. Edozelan ere, begira dezagun azken horiek zer-nolako marko juridikotan ari diren lanean.
|
|
2009
|
|
|
Bertako zeltera hizkuntzaren zoria, letra hauek idazten dihardugun garaian, artean erabakitzeko dago. Halere, alde guztiek ikustera ematen dutenez, baldin eta gizaldi gazteak nazio
|
hizkuntzaren aldeko
borroka gogor bati lotzen ez bazaizkio, Irlandak, ingelesa hartuko du egiazko hizkuntza eta komunikabide bakartzat; bere askatasunaren aldeko heroien borondatearen aurka, Irlandako Konstituzioko testuen aurka eta zenbait irlandar alderdi politikoren agirien aurkako postura garbi batean" 2.
|
|
|
" Irlandarrek gerorako utzi zuten hizkuntzaren soluzioa, lehentasuna beti besteri eman zioten, irlandar postu gorenetan hizkuntza ez zekitenak onartu zituzten, abertzale borroka eta
|
hizkuntzaren aldeko
borroka elkarrengandik berezi zituzten. (...) Geroko eta besteentzako utzi zuten gaeleraren arazoa" 7.
|
|
|
Urgazleak Akademiaren lan zientifikoetan parte hartzeko izendatzen dituzte eta ez daukate, akademiko osoek bezala, galiziera mintzatzen den lurraldean bizi beharrik. Ohorezko kide, beste hainbat akademiatan bezala,
|
hizkuntzaren aldeko
lanean nabarmendu diren pertsonalitateak izendatzen dituzte.
|
|
|
Jaialdi horrek galesa du oinarri. Bertan, herrialde horretako
|
hizkuntzaren aldeko
gizarte, hezkuntza eta kultura eragileek hartzen dute parte. Astebete irauten du jaialdiak, eta 160.000 bisitari baino gehiago izaten ditu urtero, Galesko topagunerik garrantzitsuena baita.
|
|
|
Aukera hori egiterakoan zuzeneko eragina du euskara-gaitasun erlatiboak. Jakina, gutxi erabiltzen den hizkuntzan asko erabiltzen denean baino gaitasun txikiagoa eduki ohi da, eta ez da harritzekoa hobekien menderatzen den
|
hizkuntzaren aldeko
hautua egitea. Horregatik du elebidunaren bizigune soziolinguistikoak zuzeneko eragina euskara-gaitasun erlatiboaren faktorean, erabilerarako erabakigarria den faktorean.
|
|
|
Agian gauzak erosoagoak egitearren, norberari eta besteei. Eguneroko bizitza bataila gisa planteatuko bailitzateke bestela, ibilitako milimetro bakoitza" irabazi" beharrekoa, euskaldunok geure
|
hizkuntzaren aldeko
hautu militantea egitean askotan sentitu izan garen bezalatsu sentituz, beti gerran, eta hortzak erakusteko beti prest; homofobiak polisean dituen kale kantoiak ugariak izaki, erantzun zakarrak ez baitira gutxi.
|
|
|
imaginario kolektiboan lekua izan zen. Ikus dezagun orain Oskorri taldearen kanta bat, Lapurdiren euskalduntasuna kantatzen duena, eta
|
hizkuntzaren aldeko
haren etengabeko borroka goraipatzen. Kantan nabarmena da hizkuntza dela herrialdeari nortasuna ematen dion ezaugarria.
|
|
|
Hau da, euskal hizkuntza benetako atzera-egite prozesuan dago, eta hori, hein handi batean, Espainiar eta Frantses Estatuek bultzatutako politika asimilazionistaren ondorioz gertatzen ari da. Erdibideko formulak —non euskal gobernu autonomo edo federalek euskararen aldeko hizkuntza politikak garatzeko aukera izango luketen— ez lirateke eraginkorrak izango, nazio-estatuak hizkuntza nazional izendatutako
|
hizkuntzaren aldeko
presioa egiten segituko bailuke. Horrela, erabateko subiranotasun politikoa izango litzateke euskal hizkuntzaren etorkizuna bermatzeko bide bakarra.
|
|
2010
|
|
|
kontzientzia hartu, oinarrizko lanketak planteatu, inoiz eskaini ez ziren euskarazko zerbitzuak herri mailan antolatu, aisialdiko hainbat kontu, sentsibilizazio saioak... Baina oraindik mugimendu horrek ez du bere egin
|
hizkuntzaren aldeko
lidergoa bere osotasunean, alegia, diskurtsoa sortu, komunikazioa landu gizartean... estrategia eta instrumentu guztiak baliatuta. Uste dut hori dela orain eman beharreko jauzia.
|
|
|
Egileak grafikoki ondoko irudiaz adierazten du gorago esandakoak (1 irudia): hizkuntza gutxituko kontsumitzailearen aurrekontu-lerroa hasieran AB zuzenak adierazten du —bere malda bi hizkuntzetako ondasunen prezioen arteko erlazioa delarik, hizkuntza nagusiko produktuak merkeagoak direlako—, eta bere baliagarritasun funtzioaren maila desberdinek lerro etenek —hauen maldak hizkuntza gutxituaren hiztunak bere
|
hizkuntzaren aldeko
lehentasuna agertzen duelarik— Beraz, hasieran, baliagarritasuna maximizatzeko kontsumitzaile hori A puntuan egongo da, bere aurrekontu osoa hizkuntza nagusituko produktuak erosten gastatzen duelarik, qNA kopuruan, eta hizkuntza gutxituko produkturik erosi gabe geratuko litzateke. Azken hauen prezioa parekatuko balitz hizkuntza nagusiko produktuen prezioarekiko, kontsumitzailearen aurrekontu-lerroa AC zuzenak adieraziko liguke (prezio berdinekin, zuzen honen malda –1 delarik), beraz, kontsumitzaile hori C puntura igaroko litzateke:
|
|
|
" Globalizazioak" ekar dezake homogeneizazioa, baina, alderantziz ere, indartu dezake aniztasuna. Globalizazioa hizkuntza-ekologia ereduarekin lotzen bada, euskaltzaleek pentsa dezakete ez daudela bakarrik euren hizkuntza gutxiagotuaren defentsan, baizik eta, munduan hedatzen ari den edozein
|
hizkuntzaren aldeko
aldarrikapenaren joerari jarraiki, provincianismotik atereaz, nazioarteko globalizazioaren baitan daudela.
|
|
|
Globalizazioa hizkuntzaekologia ereduarekin lotzen bada, euskaltzaleek pentsa dezakete ez daudela bakarrik euren hizkuntza gutxiagotuaren defentsan, baizik eta, munduan hedatzen ari den edozein
|
hizkuntzaren aldeko
aldarrikapenaren joerari jarraiki, provincianismotik atereaz, nazioarteko globalizazioaren baitan daudela. ko paperezko formatuan, 32 hizkuntzatan argitaratzen zen, tartean euskaraz ere bai. Gaur egun, interneten argitaratzen da, eta sei hizkuntza ofizial hauetan bakarrik kaleratzen da, azken Zuzendari Orokorrak (Koichiro Machuura) egin dituen aldaketen lekuko:
|
|
|
Enpresek etorkizuna irabazten dute apustua sendoak eginez (inbertsioen bitartez), epe laburreko etekin azkarra baino harago begiratzen baitute. Beraz, gizartearentzat ona dena(
|
hizkuntzaren aldeko
apustua), enpresarentzat eta langileentzat ere ona izan daiteke. Langile eleanitzak izateak bertan, enpresa bakoitzean, nazioartean eta bertan modu egokian erantzuteko aukera ematen du, prestigio maila handituz.
|
|
|
...aurkako eraso horiek bihotzean hunkitu dituzte baita ppren jabego izan ohi diren nekazaritza-sektore galegista txikiak ere; eta gainerako gizarte-mugimenduekin eta indar politikoekin batera atera dira galiziako gobernuaren" kontraerreforma" linguistikoaren kontra protesta egiteko orain arte deitu diren bost manifestazio jendetsuetan. irakasleek eta intelektualek manifestuak egin dituzte,
|
hizkuntzaren aldeko
hainbat plataforma sortu dira (Queremos Galego, ProLingua, Patrimonio da Humanidade, etab.), irakasleen, sindikatuen eta alderdi politikoen koordinakundeak berrantolatu egin dira, baita elkarteen mugimendu guztia ere, etab. konturatzen hasi dira neurri horien ahalmen erasotzailea ez dutela behar bezala kalkulatu, herriak berezkoa duen hizkuntzaren aurkako kanpaina ankerraren jakitun dela gizartea... " se a�-nda somos galegos é por obra e gracia do idioma"(" oraindik ere galiziarrak bagara, hizkuntzaren egintza eta graziari esker da"). z
|
|
|
12« Korrika Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundeak (AEK) Euskal Herri osoan zehar egiten duen euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. Gure
|
hizkuntzaren aldeko
kontzientzia suspertzea eta gau-eskola zein euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea ditu helburu. 2009ko martxoaren 26an Tuteran hasita, 11 egunez eta gelditu gabe, Euskal Herria zeharkatuko du hamaseigarrenez Korrikak.
|
|
|
Bazuen bereizgarri bat Luis Mari Bandresek: norbere
|
hizkuntzaren aldeko
zaletasuna eta ahalegina. Beraz, alor horretan mesfidantza sorrarazten zion alderdi sozialistaren gobernuak, Alderdi Popularrak hain suharki aldeztutakoak.
|
|
2011
|
|
|
Bilbaok emandako datuen arabera, partida hori 1.500.000 eurokoa zen. «Krisiaren ondorioz langabezian geratu diren askok baliatu nahi dute une hau euskara ikasteko, eta orain bekak kentzea ez da inondik inora gure
|
hizkuntzaren aldeko
erabaki bat. Euskaldundu nahi dutenek zailtasun gehiago izango dituzte».Bilbaok azaldu du hitzarmen bidezko jarduera ere nabarmen jaitsi dela.
|
|
|
Herri bat. Euskalgintza eta herri osoarekin bat gatoz gure
|
hizkuntzaren aldeko
mobilizazioan. Garai berriak hizkuntza eta kultur eztanda ekarri behar du, auzo eta herrietatik instituziotaraino, norbanakotik gizarte osoraino.
|
|
|
–Hauxe da borroka funtsezkoena, herri baten identitatea
|
hizkuntzaren aldeko
borrokak markatzen du. Hizkuntza galduz gero, identitatearen aldeko borrokaren zati handia galtzen da?.
|
|
|
Nolabait esateko, giza espeziearen kultur ekarpenik handiena omen den hizkuntzari buruzko uste sendoa behar du izan hiztun-herriak ezer taxuzkorik egingo badu bere mintzaira zulo beltzetik askatzeko. Bide horretatik bakarrik, ez bestela, garatuko omen luke
|
hizkuntzaren aldeko
borroka-grina.
|
|
|
Ezaugarri hau ere oso ohikoa da galbidean sartutako hizkuntzen aldeko ekimenetan. Batzuetan irudi luke sekulako aurrerapenak egin ditugula
|
hizkuntzaren aldeko
bidean, atzera begira jarri eta, gogoratzen al zarete nola geunden orain dela hamarkada batzuk?, galderaren erantzunak aldarte atseginean uzteko.
|
|
|
Horren arrazoia behar adinako eremuetan ez jardutea izan daiteke hein batean. Orobat,
|
hizkuntzaren aldeko
ekimen batzuen izaera arrotza ere aipatzekoa da: izan ere, normalizazio-jarduera horietan hizkuntza ez da komunitatearen baitako partetzat jotzen, baizik eta komunitateari kanpotik eransten zaion ezaugarritzat?
|
|
|
Aitortzen dugu gutxiengo etniko, erlijioso edo
|
hizkuntzaren aldeko
kide den haur bati edo indigena den haur bati, ezin zaiola ukatu bere kultura propioa gozatzeko duen eskubidea, ez eta bere erlijio propioa praktikatzekoa ere, edota bere hizkuntza erabiltzeko eskubidea, bakarka zein bere taldeko beste kide batzuekin batera;
|
|
|
Izan ere, Radio Vitoria 1934tik dago uhinetan, eta 1981ean igaro zen EuskalGobernuaren jabetzara, EITBren sortze-legea oraindik itzalpean zegoela. Ordutikaurrera, EITBk 5/ 1982 Legeaz gorpuztutako aurreneko masa-hedabidea euskarahutsezko irratia izan zen, Euskadi Irratia alegia, sorrerako lege horretan zehaztenzen
|
hizkuntzaren aldeko
helburua betez. Urtebete geroago, 1983an azaleratu zentaldearen lehenengo telebista-katea, zeinak ikusmin izugarria piztu baitzuen.
|
|
|
Aginte frankistak 40 urtetan ezarritako espainiar
|
hizkuntzaren aldeko
nagusitasunakarrastoa utzi zuen 80ko hamarkadako euskal gizartean. Ezin ukatu ordurako euskaraausart zebilela, baturako mesfidantza gaindituta, lau urte lehenago ospatutako? 24 Orduak Euskaraz? 1 (1976-03-27) ekitaldi arrakastatsua altzoan eta beronenofizialtasuna bermatzen zuen estatutua besapean (1979)?
|
|
|
Fishmanek ohartarazten du eskalaren maila goren honetan funtsezko eginkizuna mehatxupeko hizkuntza jaso eta berreraikitzea dela, eta zeregin hori ezin dela ordezkatu, esaterako,
|
hizkuntzaren aldeko
jarreren bidez:
|
|
|
Haustura-tentsiotik normalizazioan aurrera joateko gakoa
|
hizkuntzaren aldeko
diskurtso berri bat zabaltzean dago, Txepetxen iritziz. Horren inguruan gertatuko dira hiztun osoen gune sinbolikoaren nuklearizazioa eta komunitatearen artikulazioa (ibid., 394).
|
|
2012
|
|
|
Kontzientzia nazionalaren berpizteak egitura politiko, kultural eta sozialen garapen etengabea ekarri du. Horren adibide ditugu
|
hizkuntzaren aldeko
borrokan emandako pausoak, emakumeen eskubideen defentsan egindako lan eredugarriak, udalerrietan garatutako politikak edota diasporaren aktibatzea. Etorkizuneko Kurdistan libre baten zutabeak jarriak direla esan dezakegu.
|
|
|
Nekez gauzatuko da xede hori gure
|
hizkuntzaren aldeko
diskriminazio positiborik gabe, leku zehatz batzuetan, bederen.
|
|
|
Ildo horretatik, transmisioaren eragileenazterketek, populazioaren hizkuntza-gaitasunen eta erabileraren neurketek, eta jarrera eta iritzien azalpenek, euskararen moduko hizkuntza gutxitu batekbirsortzeko dituen eragozpen larriak uzten dituzte agerian. Oro har, argi ikusten dalekuan lekuko hizkuntza-egoerak eta hizkuntza-joerak bat datozela eremu berekomarko juridikoaren baldintzekin eta garatutako hizkuntza-politika motarekin, baitagizartetik bultzaturiko
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenen indarrarekin ere. Edonola ere, estatu-bermerik gabeko hizkuntza baten iraupenak dauzkan zailtasunak aztertzendira artikuluan, bai faktore objektiboek eragindakoak, bai faktore subjektiboetatiksortutakoak.
|
|
|
Berlin, Kolonia, Hanburgo edo Munich erreferentzia-hiri bihurtu dira Espainiako gazteen artean. Viñamatarentzat ez da harritzekoa egungo egoeraren aurrean “datozen urteetan Europan nagusi izango den
|
hizkuntzaren aldeko
apustua egitea”. Aholkularitza horren arabera, Espainiako egoera ekonomikoa gorabehera, ikasturte bat atzerrian egitea erabaki zuen gazteen kopuru osoa %20 igo zen azken urtean.
|
|
|
Euskararen egoera soziolinguistikoari dagokionez,
|
hizkuntzaren aldeko
mugimenduak bizia izan behar du, ezin da geldirik egon, ezin da shock egoeran sartu; bestela, kolokan dagoen euskaldunen etorkizuna ezinbestean beltza izango da. Demokraziaren garai hauetan, sofistek aipatzen zuten moduan eta Sokratesek salatzen zuen bezala, boterea polisa manipulatzen dakienak dauka; Greziako demokrazien garaian, erretorika landuz eta hitza manipulatuz egiten zen, baina XXI. mendean ezagutza teorikoak eta baliabide teknologikoak askoz handiagoak dira.
|
|
2013
|
|
|
Nasa yuwe
|
hizkuntzaren aldeko
jarrerarik badago?
|
|
|
Aldi berean, kantuak sortu genituen Nasa Yuwez. Saio horiek sustatzaileekin egin genituen, eta baita, oraindik, nasa
|
hizkuntzaren aldeko
apusturik egin ez duten irakasleekin ere. Garrantzitsua izan zen, kontzientzia hartu zutelako umeen lehen urteetan hezkuntza nasa hutsez egitearen garrantziaz.
|
|
|
Erakunde horiek guztiek hausnarketa prozesuan murgildu dira azkeneko urteetan euren jatorrizko hizkuntza (nasa yuwea) eta kulturaren galera etengabea eta larria ikusirik. Hausnarketaren ondorioetako bat jatorrizko
|
hizkuntzaren aldeko
ekimen garrantzitsuak eratzea izan da, eta ekimenak zuzenduko dituzten talde bereziak sortzea.
|
|
|
Nasa yuwea egoera oso larrian eta atzeraka ari dela oharturik, ACIN-Çxhab Wala Kiwe erakundearen Herria, kultura eta hezkuntza ehunak, esaterako, Nasa Yuwe Atpu’cxsawe’sx (nasa yuwe sustatzaileak) taldea sortu du 2011n, herritarren sentiberatasunari eragiteko eta jatorrizko
|
hizkuntzaren aldeko
jarrerak lantzeko eta sendotzeko. Gaur egun, 40 lagunek osatzen dute taldea.
|
|
|
Aragoiko Eskola Kontseiluak ere gaitzetsi egin du hizkuntzen lege berria. Europako Karta urratzen du Aragoiko hizkuntzen lege berriak Espainiako Konstituzioaren 3 artikulua urratzen duela eta Europako Hizkuntza Gutxituen Kartarekin ez datorrela bat jakinarazi du Plataforma per la Llengua katalan
|
hizkuntzaren aldeko
elkarteak. Hizkuntzaren batasuna ez errespetatzeaz gain, Aragoin katalana hautazko ikasgaia baita soilik, eta, administrazioaren agirietan eta funtzionamenduan erabiltzeko bermerik ez izateaz gain, toponimoek ofizial izateari utzi baitiote.
|
|
|
Indarrean dagoen eskaintzaren artean ikastaro bat aukeratzea edo neurrira egindako bat sortzea iradokitzen du; izan ere, oparitzen duenak gastatu nahi duen zenbatekoa finka dezake, eta zentroak pertsona onuradunaren izenean jaulkitzeaz arduratzen da. Germania
|
hizkuntzaren aldeko
apustua egiten dutenentzat, Anda Sprachschek opari txartelak eskaintzen ditu Berlinen alemana ikasteko, bere ikastaro trinko baten ikasle gisa, larunbat eta banakako klaseetan, emaitza hobea lortzeko. Germaniar hizkuntzak, frantsesak edo ingelesak, Espainian ikastaroak proposatzen dituzten beste zentro batzuen eskaintza ere osatzen du, atzerrian ematen direnen alternatiba ekonomiko gisa.
|
|
|
Aurrean, atzean eta errepidearen bi aldeetan jendea pilatuta zegoen eta ni garaile sentitu nintzen. Ez soilik uste baina korri gehiago egitea lortu nuelako, baizik eta gure
|
hizkuntzaren aldeko
sentimendu hori inoiz baino indartsuago zegoela iruditu zitzaidalako.
|
|
|
Gizartearen gehiengoaren aldetik atxikimendu sozial hori bizirik eta sendo mantendu behar dugu, lortu behar dugu hizkuntza transmisioa bermatzea belaunalditik belaunaldira, lortu behar dugu euskara erabilera hizkuntza ohikoa izatea ahalik eta esparrurik gehienetan eta horretarako ezinbestean botere politikoaren eta administrazioaren sostengua behar da. Nire ustez faktore hauek dira aurrerantzean oso aintzat hartu beharko direnak baina batez ere, atxikimendu soziala eta
|
hizkuntzaren aldeko
kontzientzia sendotu eta landu behar direla. Horiek baldin baditugu, besteak ere etorriko dira.
|
|
|
Antolatzaileek gogoratu dutenez, Lourdes pasa den ostiralean zendu zen, urtarrilaren 3an 54 urte bete berri zituela. Areetarra, Itzubaltzetan finkatu zen;" erdalduna izanik, gau eskolan euskaldundu eta bere bizi-proiektua euskaraz eta euskararekin lotu zuen, seme-alabak euskaraz haziz, AEK-n lan eginez, eta herri honen
|
hizkuntzaren aldeko
hamaika ekimenetan parte hartuz", hartu dute gogoan. Euskaltzalea izateaz gain," bizitzan zehar behin eta berriro jardun zuen herriaren eta Euskal Herriaren alde, kultur arloan, politikan, jendartean...", gertukoek azaldu bezala.
|
|
|
Gainera, esperientziak frogatu du erabateko kontraesanak guztiz normalak direla benetako errealitate soziolinguistikoan: hizkuntza minorizatu bat desagertzear dagoenean,
|
hizkuntzaren aldeko
jarrerak asko igotzea baina hizkuntzaren erabilera behera egitea eta sinbolikoa bihurtzea oso ohikoa da, adibidez.
|
|
2014
|
|
|
rre egin ziona eta era askotako intolerantziazko itsasoetan barre-na bere ontzia onik atera zuena, kantu inspiratuen egilea, amets editorialetan parte hartu zuen abenturazalea eta euskal kultura eta
|
hizkuntzaren aldeko
langile nekaezina. Ez dizkiot prentsako artikuluak irakurri ezta antzerki lanak ere, haren poesiagintzaz irakurle moduan besterik ezin dezaket hitz egin, ezin naiz barne-ratu literatur eztabaida semantikoetan.
|
|
|
Horren aurrean, mugimendu etnolinguistikoko militanteek
|
hizkuntzaren aldeko
diskurtsoa sustatzen eta zabaltzen jarraitu zuten, eta ordura arte helburu politikoekin erabat lotuta egonagatik ere, hainbat sektoretan hizkuntzaren aldeko eskariak aldarrikapen formalki politikoagoei gailendu zitzaizkien. Esparru politikoaren eta linguistikoaren ordura arteko batasuna hausten hasi zen, nolabait.
|
|
|
Horren aurrean, mugimendu etnolinguistikoko militanteek hizkuntzaren aldeko diskurtsoa sustatzen eta zabaltzen jarraitu zuten, eta ordura arte helburu politikoekin erabat lotuta egonagatik ere, hainbat sektoretan
|
hizkuntzaren aldeko
eskariak aldarrikapen formalki politikoagoei gailendu zitzaizkien. Esparru politikoaren eta linguistikoaren ordura arteko batasuna hausten hasi zen, nolabait.
|
|
|
" Euskaraz ari garen kazetariak
|
hizkuntzaren aldeko
ekintzaileak gara. Ardura eta ilusio handia da"
|
|
2015
|
|
|
–Sormen-zein itzulpen-lanetan, Eguzkitzaren ezaugarri nabarmenena, nagusia ez esateagatik, sentiberatasuna zen, gauzak esateko finezia, zehaztasun dotorea, ñabardurak adierazteko ardura, beti hitz aproposenak aukeratzeko sena, maiz euskalki ezberdinen eta urrunetako lexikoa elkarrekin nahasiz[?], etorkizuneko literatur
|
hizkuntzaren aldeko
apustu garbia bezain ausarta eginez, gaur zail eta irrealtzat jotzen duguna geroak, euskal irakaskuntzaren poderioz, erraztu eta normalduko duelakoan? (Bidegileak 37, 13 or.)
|
|
|
Oro har, esan daiteke irakasle-ikertzaile euskaldun askok parte hartu duela euskararen modernizazioan eta ezarreran goi mailako hezkuntzan, eta jarduera akademiko hori sarritan ohiz kanpoko baldintzetan gauzatu dela. Egoera horrek eraginak izan ditu irakasleon rol eta identitate profesionalen eraikuntzan, halako moldez non
|
hizkuntzaren aldeko
konpromisoa oinarrizko osagarri gisa txertaturik geratu den identitate horietan. Horiek horrela, unibertsitateko lan akademikoa tokiko komunitateari buruzko erantzukizunarekin eta zerbitzu publikoaren tradizioarekin lotzen duen ethos profesionala moldatu dute aipatu identitateok.
|
|
|
Espainian parlamentuak duena baino botere gehiago du, garrantzi handia du herrialdean organikoki eta sinbolikoki. Saurok postu politiko-tekniko hori baliatzen du konspiratzeko,
|
hizkuntzaren aldeko
aktibismoa egiteko.
|
|
|
Agintariren baten beroaldia? Ministerioan, EIB kentzeko erabakia hartu arren,
|
hizkuntzaren aldeko
sentsibilitatea badagoen seinalea. Propaganda?
|
|
|
Eta komunitateko guraso asko kontra dituzte. Nahiko korapilatuta daude hezkuntza kontuak, eta aski indarge sentitzen dira
|
hizkuntzaren aldeko
apustua egin nahi dutenak. Kanpoko sinesgarritasunaren bultzada nahi du Zenaidak bere helburu horretan laguntzeko.
|
|
|
Txikia litzateke, baina
|
hizkuntzaren aldeko
apustua serio har dezakeen lehen egitura da reasentamentu honetan.
|
|
|
Hizkuntza berreskuratzeko prozesu historikoak bi paradigma ditu: goitik behera ezarri da hizkuntza, Frantziako estatuak egin zuen bezala bere territorioan, botere politikoaren inposizio moduan, edo behetik gora hazi da, komunitateak bere
|
hizkuntzaren aldeko
atxikimendua eta ilusioa indartu duelako. Gurean, bigarren subjektu horrek izan du protagonismoa:
|
|
2016
|
|
|
Euskararen Nazioarteko Eguna
|
hizkuntzaren aldeko
lan hori indartzeko eguna ere bada. Gaztelera eta euskara, biak dira hizkuntza ofizialak Bizkaian eta Euskal Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
Euskarari gertatzen zaion bezala, gaztetxoen aisialdian du erronkarik gogorrenetakoa katalanaren normalizazioak. Ondo pasatzeko bitarteko gehienak-bideo-jokoak, telesailak eta modako musika, adibidez-, gaztelaniaz daudenez gehienbat, erne daude
|
hizkuntzaren aldeko
eragileak, neska-mutilek ez ote duten lotuko ondo pasatzea gaztelaniarekin soilik, katalana ikasgelarako utzita. Horregatik, Corrandescola egitasmoak haize feskoa ekarri du.
|
|
|
Gaur egun, guerneseyera ez da hizkuntza gutxitu edo ofizialtzat hartzen. Hala ere, 2013ko otsailean, gobernuak babestutako Guernesey Language Comission3
|
hizkuntzaren aldeko
lan-batzordea sortu zuten. Helburua hizkuntza menderatzen dutenen eta soilik eguneroko esaldiak dakizkitenen hiztun-kopurua handitzea da; eta baita guerneseyera hizkuntzarekiko4 harrotasuna handitzea ere.
|
|
|
Osasun langileak euren burua eremu elebidun batean kokatzen ikasi behar luke, bi hizkuntza ofizial dituen herrialde bateko hiritar gisa. Eremu urriko hizkuntza baten lurraldean lan egiten duten profesionalen artean menpeko
|
hizkuntzaren aldeko
jarrera bultzatzea aproposa izan liteke, gurean euskal hiztunen aldekoa. Edozein osasun langilek gure gizartearen printzipioak eta oinarriak, hala nola sakidetzaren
|
|
|
Gainera, inkestatutako pertsonen zati nabarmen batek identifikatzeko gaitasunak galdu zituzten eredu horrekin. Korolario positibo gisa, ondoriozta dezakegu hizkuntza-politikek (onek edo txarrek) eta
|
hizkuntzaren aldeko
mugimendu sozialek erakusten dutela benetako talka nabarmena zegoela hiritarren hizkuntza-kontzientzian.
|
|
|
Gurean sarritan
|
hizkuntzaren aldeko
mugimendu soziala euskalgintzaren kontzeptuaren aterkipean aztertu da. Behin baino gehiagotan hizkuntzaren aldeko mugimendu sozialaren sinonimotzat hartua izan da.
|
|
|
Gurean sarritan hizkuntzaren aldeko mugimendu soziala euskalgintzaren kontzeptuaren aterkipean aztertu da. Behin baino gehiagotan
|
hizkuntzaren aldeko
mugimendu sozialaren sinonimotzat hartua izan da. Izan ere, euskalgintza gurean asko erabiltzen den berba da.
|
|
|
Beraz, ematen du gaur eta hemen euskalgintzaren kontzeptura biltzen direnek esparru semantiko zabalagoa betetzen dutela
|
hizkuntzaren aldeko
mugimendu sozialak betetzen duenak baino. Ez hori bakarrik:
|
|
2017
|
|
|
Anitzendako kaxubiar izateak ez du ikustekorik hizkuntzarekin. Errateko, Poloniako lehen ministro ohi Donald Tusk kaxubiarra da, eta kaxubiar elkarte handieneko kide, baina
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenetan ez dute interesik, folklorean soilik. Hor da talka.
|
|
|
Hunan eskualde azpigaratua da, ordea, eta hor bertako aldaera babesteko gobernuaren lana hutsaren parekoa izan da. Hor joera bestelakoa izan da, bertako aberats batzuek jarri dute dirua
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenak abiatzeko.
|
|
|
Ez da hizkuntzaren inguruko gatazkarik sortu zeren gero eta erakunde publiko gehiago daude
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenak antolatzen.
|
|
|
Alde batetik, espero dezakegu baietz, tabooa dela hizkuntzaren gaia gatazkatsua delako eta ideologia eleeta kulturabakar indartsua dagoelako gatazkaren bi aldeetan. Bestalde, eta agian gaur egun ikusi daitekeena hauxe da, ez da hizkuntzaren inguruko gatazkarik sortu zeren gero eta erakunde publiko gehiago daude
|
hizkuntzaren aldeko
ekimenak antolatzen. Are gehiago, hizkuntzaren aldeko manifestazioetan ez da errepresiorik egon eta komunikabideen tratamendua nahiko baikorra izan da.
|
|
|
Bestalde, eta agian gaur egun ikusi daitekeena hauxe da, ez da hizkuntzaren inguruko gatazkarik sortu zeren gero eta erakunde publiko gehiago daude hizkuntzaren aldeko ekimenak antolatzen. Are gehiago,
|
hizkuntzaren aldeko
manifestazioetan ez da errepresiorik egon eta komunikabideen tratamendua nahiko baikorra izan da.
|