|
2000
|
|
|
Azurmendik gure errealitateaz egiten duen gogoeta da, gizarte honetako arazo eta kontraesanak agerian jartzen dituena. Ez du irtenbide majikorik eskaintzeko asmorik, bai ordea ohituren poderioz egiatzat
|
dauzkagun
hainbat topiko zalantzan jartzekoa. Zirikatu eta ideia berriak eraginez, irakurlea bere kasa berpentsatzera bultzatuko al du!
|
|
|
Mariok, ardaila dariola, laguntza behingoan behar duenean, laberinto honetan
|
dauzkagun
korapiloak askatzeko, beste batzuen artean, kalkulaezina den Juaristirena badu, bere lekukotasuna arlo politikoan profitatuz, astakeriak eta gaizki esakak nazionalisten aurka erabil ditzan.
|
|
|
XIX. mende amaieran, Sir John Russel Reynolds Victoria erreginaren medikuak honela iritzi zion medikamentuari: " Egoera puruan eta zuzen emanda,
|
dauzkagun
sendagaien artean baliotsuenetakoa da".
|
|
|
ezin dugu inguramena sumatu hark zentzumen organoen bidezgure gorputzean duen eraginaren bidez izan ezean, sentiberatasun exterozeptiboadugu hau?. Modu berean, ezin dugu geure gorputza sumatu,
|
dauzkagun
barne sentipenen bidez ez bada, hauek sentiberatasun propio eta interozeptiboakdira?. Hortaz, subjektuaren sentiberatasun maila eta sentitzen duenarensakontasuna bere pertzepziora iristen uzten dien sentipenen, eta haiekin bateragertatzen diren kualitate emozionalen?
|
|
|
Autore batzuk (Bartholomew, 1990; Bartholomew eta Horowitz, 1991) uste dute, hiru ereduko sailkapenak ez duela ondo islatzen helduen atxikimenduenkonplexutasun eta aberastasuna. Horregatik, lau ereduko sailkapena proposatu dute.Sailkapen honetan, eta Bowlby ren teoriari jarraituz, atxikimendu ereduek islatzendituzte geure buruari buruz eta besteei buruz, atxikimendu irudiei buruz?
|
dauzkagun
usteak.
|
|
|
Horrez gain, datu basea zenbat etahandiagoa izan, hainbat eta hobeto. CARTen bidez kalkulu batzuk egin ditugu, bainaemaitzak ez dira oraindik definitiboak,
|
dauzkagun
datu baseen tamaina nahikoa ezbaita.
|
|
|
Arteak nolabaiteko balio instrumentala zuen neurrian izan du balioa historian zehar hainbat garaitan. Esate baterako, guk aurrehistoriako artelantzat
|
dauzkagun
leize zuloetako marrazkien kasuan, biharamuneko ehizan zortea edo abilezia lagun izan zitezen balio zuen animalien figurak paretean marrazteak. Baina artearen balio instrumental hori atzean gelditu eta artelana berezko balioa hartuz joan bada ere —gaur egungo ia balio absolutua iritsi arte—, artearen instrumentalizazioak gero eta indar gehiago hartu du, indar ideologiko handiagoa, zehazki esateko.
|
|
2001
|
|
|
" Direccion Nacional ordene" esaten zuten sandinisten artean. Marxen esaldi kuttunena" de homnibus dubitandu" omen zen, hau da, zalantza beti egon behar dela hor presente, baita oso ziur
|
dauzkagun
gauzetan ere.
|
|
|
Izan ere, beka bat jasotzeko orduan epe bat jartzen dizute, eta epe hori edukitzeak badu bere abantaila (ni bezala nahiko alferra denarentzat motibazio modukoa ere badelako); baina bestetik data zehatz batean liburua aurkeztu behar horrek zama moduko bat ere sorrarazten dizu. ...aurkeztu nuenean nik baneukan soka bat mataza bat, nahi baduzu, baina hasi nintzenean hariz hari tiraka, konturatu nintzen korapiloak ez zeudela sokan, nik sortu behar nituela poliki poliki, zeren gauza bat da buruan korapiloz betetako poltsa edukitzea, baina, kasualitatez edo, zaila izaten da korapilo horiek askatzen joatea, askotan elkarrekin korapilatuta dauden soka desberdinak direlako, buruan
|
dauzkagun
ardura, gai, korapilo desberdinak. Korapilo mota bat dira horiek.
|
|
|
Eta hain zuzen euskaraz idazten dugun gehien gehientsuenok
|
dauzkagun
zalantza horiei erremedio ematera datoz Xabier Alberdi EHUko Euskal Filologia Saileko irakasleak eta Ibon Sarasolak, unibertsitate bereko katedradun eta euskaltzainak, egun erabili ohi den euskara estandar idatziaren gainean egin dituzten gogoeta, kritika eta zuzenketa proposamenak.
|
|
|
Alabaina, halakoetan narrazioak intertestualitateandautza (kondaira harturikoarekiko intertestualitate jolasean Durangaldean kokatutakoak, adibidez) eta, beraz, halako kronotopo determinatu eta hurbila intertestualitatearen ondorio dela pentsagenezake, hain zuzen, Obabakoakeko osabak eskatzen zuenez, aldaketak behar baitira istorio ezagunbaten gainean beste bat idaztean (istorioa hurbiltzea espazioan nahiz denboran, esaterako). Bestalde, ezin ahaztu hizpide
|
dauzkagun
narrazioetan denbora nahasketak gertatzen direla, iraganean bagaudeere, iragan mitikoan, nahi bada?, gaur egungo errealitatearen objektu eta gauzak agertzen baitira.Nahasketa hauen eskutik irakurleak jolas keinuak jasotzen ditu, batetik; bestetik, istorioak anakronikoak suertatzen dira, irrealtasun ukituarekin lagunduta (eta kronotopoa ere irrealtasun kutsu horrekinguratuta).
|
|
|
neska eta mutiko idazlegaiak. Mugimendu horietarik ateragara, geure buruak idazletzat
|
dauzkagun
gutiz gehienak: Tere Iraztortza, MirenAgur Meabe, Ana Urkiza, Lurdes Unzueta, Laura Mintegi, Maribi Unamuno, Itxaro Borda, Maddi Pelot, Aurelia Arkotxa, Maripi Solbes, Gema Lasarte, ArantxaHirigoien, erantsiz kazetaritzara edo irakaskuntzara bideratu diren beste hainbat.Literatur sorkuntzarako taldeak ziren aldizkarietan, emazte idazleek autoestimualantzen zuten literaturarekin batera edo literaturaren bidez, gainera, fenomenoarenaipatzeko mahai inguruak, eztabaidak eta erakusketak antolatzen zirela.
|
|
|
Perfumeak eskuratutako garrantziaz jabetzeko, etxean
|
dauzkagun
perfume ontziak besterik ez dugu ikusi behar. Gabonak iristen direnean, telebistak iragarkiak eskaintzen dizkigu etengabe, perfumeari esker ustezko abenturak gerta dakizkigukeelakoan.
|
|
|
Baina hala ere, anbulantzia barrua izugarri mugitzen da beti. Berdin dio zenbateko arretaz gidatzen duzun, kamillak bideko zulo guztietan egiten du jauzi eta zintzilika
|
dauzkagun
aparailuek hormen aurka jotzean ere dezenteko zarata sortzen dute.
|
|
|
Horiengandik ikasiak zituen esaerak, ipuinak eta bertso umilak ez zituen gutxietsi gero, jesuiten artean poesia goitarraren berri ikasi zuenean. Honek erakutsi zion aitzitik deus gutxikotzat
|
dauzkagun
huskeria haien egiazko balioa.
|
|
|
1960) izeneko teoriek hartu zuten aurrekoaren ordea Bigarren Mundu Gerraren ondoan. Ukatu egin zuen Klapperrek hedabideek, kasu berezi batzuk alde batera utzita, berehalako eragin zuzena izan lezaketenik, eta eragin hura pertsonen aurrejarreren eta haien talde edo gizarte harremanen" agente laguntzailea" baino ez zela adierazi zuen; haren ustez, aurrez
|
dauzkagun
iritziak eta jarrerak" sendotzen" dituzte hedabideek eta horixe da, besterik gabe, betetzen duten funtzioa. 1970eko urteak arte nagusi jardun zuen teoria funtzionalista enpiriko honek hedabideei buruzko ikerketa alorrean.
|
|
|
Eta
|
dauzkagun
piezak dauzkagu. Eta gaur egungo astinaldiak, bere egunean utzi zizkiguten pieza eskas eta eznahiko haiek uzteko izan zuten arrazoi berberean du sorburu.
|
|
|
Eta maitatzea oso egite arrunta da. Zorion apurrak edo handiak, egunero mila eratan lortzen ditugu, bai bakardadean, bai gure lagun hurkoekin
|
dauzkagun
harremanetan. Eta baita arruntagoetan ere, jaterakoan, adibidez.
|
|
|
Eta guk ere geure egiten dugun kodeen eboluzioaren hipotesi edo aurrehipotesi honek bi datu multzo bereganatzen ditu: bata, eboluzioaren alde
|
dauzkagun
datuak, hau da, gaurko, atzoko eta hereneguneko ‘fotoak’, gero eta ugariagoak, eboluzioa teoria metazientifiko onargarria egiten dutenak, teoria zientifiko zuztardunak deitu ohi ditugun horietakoa. Eta bestetik, gaurko izadiaren egoera, zenbatezin kodez loratua.
|
|
|
007 agentea huxtukatuko dugu bizkitartean, eskaintzen diegun bake likitsa –hilerrietakoaz aparte ba al dakigu zer den bakea? – eki egituratik haraindiko galaxiek onartzen ez baldin badute, ehotzeko
|
dauzkagun
tresna amestu guztien pozoiak gogoz kontra xurga ditzaten. Urre begik zepotik atera gaitzake?
|
|
2002
|
|
|
Emateko desioa eta hartzekoa... Hau da, edozein direla
|
dauzkagun
urteak, bakoitzak gure bakarrean sentitu ohi ditugun zirrara kontrajarri horiek guztiak.
|
|
|
Iradokizun hori egin eta gero, baina, den denok
|
dauzkagun
begien inguruan ziharduen, besterik gabe: " Begiak ezin dira ikutu; edozer huskeriak haserratzen ditu; nahiko da haize hotz bat, zakartxo bat… Berehala mintzen dira".
|
|
|
Garai batean HBko diputatuek Kongresuan eserlekua hartzen zutenean «por imperativo legal» egiten zuten. Ertzaintza ere berdin, eta egingo ez balu kalteak handiagoak lirateke,
|
dauzkagun
Guardia Zibil eta poliziez gain, beste milaka ekarriko lituzketelako. Horrez gain, horrek esan nahiko luke Batasunaren intsumisioa eta dena hankaz gora jartzeko bideetan sartzea eta hori ez da inoiz gure bidea izan.
|
|
|
Gauzak horrela planteatuta, interesgarria izango litzateke euskal kritika publikoak azken hamarkadetan izan duen garapena zehazki aztertzea eta euskal liburugintzaren bilakaera garaikidean merkatu estrategia berriek izan duten eragina zehaztea. Edonola ere, dudarik ez dago, inoiz baino kritika publiko gehiago egiten dela gaur egun eta behiala ezinezko ikusten ziren hainbat errealitate (telebista, irratia, Internet...) orain eskura
|
dauzkagun
tresnak direla. Euskal literaturak inoiz baino presentzia handiagoa du gaur egun komunikabideetan.
|
|
|
Alabaina, gure ikerketa honetan hori guztia aztertzeko lekurik ez dagoenez, eskura
|
dauzkagun
zenbait informazio iturriz soilik baliatuko gara narratzaileek gaurko euskal literatur sisteman duten leku hegemonikoa zehazteko. Hauen artean gurean egin diren zenbait inkesta soziologiko erabiliko dugu, garaiko euskal literaturaren kanona iradoki dezaketen heinean.
|
|
|
mukosen azalera (zoldurei aurre egiteko
|
dauzkagun
eragozpen naturalak diren neurrian) osasuntsu mantentzea dela eta, funtsezko eginkizuna betetzen du.
|
|
|
Egin dezagun sarri sarri
|
dauzkagun
gauza on guztien inbentarioa, asko dira eta.
|
|
|
Gaixotasun hau dugula susmoa izanez gero erradiografiaren bat atera eta odol analisia egitea komeni da inmunoglobulinak, erreumaren ezaugarriak edo antigorputzak nola
|
dauzkagun
jakiteko.
|
|
|
B, aina badaude beste problema batzuk ere; adibidez, badaude jakintza arlo batzuk, non oso zaila den irakasleak eta irakaslegaiakaurkitzea. Espezialitate batzuetan hori oso zaila da, eta horretarako programaespezifikoak behar dira, hala nola bekak tesiak euskaraz egin daitezen, bekakjadanik
|
dauzkagun
irakasleek beren euskara hobetu dezaten, edo liberazioakeuskaldundu daitezen. Plan orokorraz gain, plan espezifikoagoak daude jakintza arlo horietarako.
|
|
|
B, aina badaude beste problema batzuk ere; adibidez, badaude jakintza arlo batzuk, non oso zaila den irakasleak eta irakaslegaiakaurkitzea. Espezialitate batzuetan hori oso zaila da, eta horretarako programaespezifikoak behar dira, hala nola bekak tesiak euskaraz egin daitezen, bekakjadanik
|
dauzkagun
irakasleek beren euskara hobetu dezaten, edo liberazioakeuskaldundu daitezen. Plan orokorraz gain, plan espezifikoagoak daude jakintza arlo horietarako.
|
|
|
Ezintasun horrek nazio ikuspegia galtzea dakar. Horregatik, EuskalHerriko barruti unibertsitario bakarra funtsezko tresna izan daitekegaur egun
|
dauzkagun
arazoak konpondu edo, gutxienez, bideratu ahalizateko.
|
|
|
Argi dago, Madrildik eta Paristik ez digutela ezer oparituko, are gutxiagoEuskal Herrian
|
dauzkagun
politikarien jarrera ikusita. Alde batetik, Nafarroako etaIpar Euskal Herriko politikarien jarrera kolonialista daukagu.
|
|
|
zerbait signifikatzen du norbaitentzat, zentzuren batean edo testuinguru jakin batean. Beraz, zeinuak pentsamendu orotan aurkitzen ditugu, eta pentsamenduak baldintzatzen dituzte zeinuek, zeren egitateetatik
|
dauzkagun
ideiak zeinuen bidez hartzen baititugu.
|
|
|
zerbait esan nahi du norbaitentzat, zentzuren batean edo testuinguru jakin batean. Beraz, zeinuak pentsamendu orotan daude; ez hori bakarrik, zeinuek pentsamenduak eurak baldintzatzen dituzte, zeren egitateetatik
|
dauzkagun
ideiak zeinuen bidez hartzen baititugu.
|
|
|
Zumarrak nagusi ziren ezker eskuineko arbolen  artean. Haien atzean, erdi ezkutaturik, gaur dekadentetzat
|
dauzkagun
frantses estiloko txalet aspaldikoak, beren harrizko fatxadaz eta arbelezko teilatuaz.
|
|
|
Eta hatzak kliskatzen zituen, sekulako deskubrimendu zientifikoa egin izan balu bezalako pozez. " Atomoen artean, Hidrogenoak du masarik txikiena; ez da, ordea,
|
dauzkagun
politikoen masa entzefalikoa baino txikiagoa", eta hatzak kliskatzen zituen. Ateraldi antiklerikalak gustatzen zitzaizkion gehien:
|
|
|
E rrealitatea gordin, den moduan, agertu nahi izan dugu, baina ez etsipena sortarazteko,
|
dauzkagun
oztopoak zeintzuk eta nolakoak diren jakiteko baizik. Datozen urteotan Europako bilakabidea izango dugu alde; ez Espainiak ezta Frantziak ere ezin izango diote luzaro eutsi euren itxikeriari eta horretan izan dezakegu aukera.
|
|
|
Paradoxikoki, gure ustez, hezkuntzaren erpin horretan aurki dezakegu euskaldunokirtenbidetariko bat, gradu osteko titulazioetan alegia. Batetik, malguagoak dira ez baitute Estatuaren galbahetik igaro behar; bestetik,
|
dauzkagun
formazio beharrei eurei erantzuteko propio diseinaturik izan daitezke. Edozein unibertsitatek eskain ditzake titulazio horiek.
|
|
|
Euskal Herrian
|
dauzkagun
unibertsitateek, UPV/EHU, UPNA/ NU P, Deustu, MU, Nafarroako Unibertsitatea eta Baionako campusekoa, beren hasieran irakasleri gabeziariau rre egin behar izan diote. Egia esan, erraza izan dute, Espainiatik edo Frantziatik irakasleak ekarri zituzten etaho rrela eman zituzten aurreneko urratsak.
|
|
|
UPV/EHUk bere bigarren normalkuntza plana aurrera eramateko pairatzen dituen gabeziak benetakoak dira. Irakasleen gabezia eta unibertsitate mailako ikasmaterialen falta dira, hurrenez hurren,
|
dauzkagun
hutsunerik handienak. Lan eskerga egin beharra dago gabezia horiek arintzeko.
|
|
|
Hori horrela bada ere, dauden irakasleekin eta
|
dauzkagun
bitartekoekin egiten dena baino zerbait gehiago egin daitekeelakoan gaude. Alderdi horretan, dudarik ez, ausardia eta babes politikoa beharrezkoa da.
|
|
|
Ez da oso zabala, mila irakasle inguru, baina esperientziaduna eta ondo formatua da; jakintza alor anitzeko eta unibertsitate irakaskuntza maila guztietako irakasleak dauzkagu (lehenengo zikloetatik doktoregoraino). Irakasleriaren banaketa aztertu gabe badago ere,
|
dauzkagun
datuen arabera giza eta gizarte zientzietan hobeto gaude osasun zientzietan eta zientzietan baino, nahiz azken hauetan oso txarto egon ez. Problema da irakasleria euskalduna gain zamaturik eta sakabanaturik dagoela, baina horiek ez dira arazo konponezinak.
|
|
2003
|
|
|
Alde horretatik zuhurrak izan behar dugu eta gertatu denaz ondo jabetu. Hau da, neurri batean behintzat zergatik gertatu den ondo jakin behar dugu eta berriro ere horrelakoetan ez erortzeko puntu ahulak non
|
dauzkagun
ezagutu. Proiektu sendo bat eraikitzen asmatu behar da eta orain arteko ahuleziak non izan diren ondo aztertu.
|
|
|
Baratzean ezer gabe
|
dauzkagun
alortxoak eta soro, belaze, sagasti eta abarrak simaurrez eta karez ongarritzeko sasoi onena da. Kareak lurra harrotuko du, simaurrak lurraren bizitza areagotu eta batak zein besteak landareek eskura behar duten elikagai aukera zabaldu eta erruz ugarituko dute.
|
|
|
Etxean non jartzen ditugun, eta ureztatzeko edota ongarritzeko
|
dauzkagun
ohiturak oso garrantzitsuak dira landareen egoerari dagokionez; are gehiago, detaile txiki batek haize korronte hotz batek edo egun osoan oso argi gutxi izateak itxura ona izan dezaten guk egindako ahalegin guztiak zaputz ditzake.
|
|
|
Baina behin dibanean gaudelarik, errezeloak ahaztu behar ditugu, eta gogoa ireki behar diogu gure inkontzientea aztertuko duen terapia bati, izan ere, pragmatismoagatik edo gugan duten garrantzia eman ez geniolako, erreprimiturik
|
dauzkagun
iraganeko traumak, hutsegiteak eta obsesioak azalera ditzake.
|
|
|
Beldurrak, eskuarki, aurre egin beharreko dimentsioaren eta horretarako
|
dauzkagun
baliabideen artean desoreka dagoela erakusten du.
|
|
|
Bizkitartean, Paulok eta haren lagunek bidean kausitu zituzten beste hizkuntza guztien artetik badira zenbait fede berriaren janzteko ontzat hartu zituztenak, hala nola Siria, Persia, Armenia eta Egiptoko hizkuntza zaharrak. Horra zergatik, hor
|
dauzkagun
oraino, gaur egun, aberasgarri eta irakurgai, orduko idazle handien obrak, Efrem, Pakomio, Atanasio eta grekoz idazten ez zuten beste asko.
|
|
|
Batetik, ez dago betedura geografikoaren zantzurik, zeren ez bai  tzaigu iruditzen Euskal Herri oso osoan dagoenik euskaraz  ko hedabiderik (lilura gaiztoa da hori). Eta, bestetik,
|
dauzkagun
tresna mediatikoak hauskorrak iruditzen zaizkigu (duda eta konfiantzarik ezaren isla kolektiboa). Osotasun nahiz iraunkortasun koziente txikiko esparrua da euskaldunona hedabideetan.
|
|
2004
|
|
|
Hitzei dagokienez, aurrekoan ez bezala, taldekideak izan dira gehientsuenen egileak. " Hitz nahiko barnerakoiak dira, barruan
|
dauzkagun
sentimenduak dira, horregatik nahiko intimoak direla uste dugu", diosku Txiki bateria joleak. Hitzetan Jon Garmendia Txuria, Mikel Peruarena, Unai Iturriaga eta Joni Ubeda izan dituzte kolaboratzaile.
|
|
|
Askatasun zaleen ideala, alegia, gizarte berdinzale eta erabat librea nahi dutenena, zuzeneko demokrazia da. Eta eskura
|
dauzkagun
baliabideekin, frogatuta dago hori gaur bertan posible litzatekeela.
|
|
|
kantitatearen eta kalitatearen arteko dialektika ez da norabide bakarreko elkarrekintza hutsa, eta euskarazko gaitasun komunikatiboa ez da hobetuko gaur egungo dinamika soziolinguistikoari jarraiki. Horretan gauzak
|
dauzkagun
baino garbiago eduki behar genituzke euskaltzaleen artean bederen, gai horren gainean aditzen diren iritzi batzuk harrimenez eta espantuz hartzekoak baitira.
|
|
|
Euskaraz bizi den Euskal Herria eraikitzea bezain ametsezko proiektua izan liteke beharbada aldi eta alde berean Euskal Herri eta Erdal Herri den hizkuntza egitasmoa egia bihurtzea. Aurrenekoa sinestezina egiten zaigu eskueran
|
dauzkagun
botere harremanak begietsirik. Dena dela, bigarrena ez dirudi aurrenekoa baino askoz sinesgarriago denik irizpide zientifikoen arabera.
|
|
|
Bigarren puntuari atxikiko natzaio datozen lerroetan. Kulturaren izaera inmaterialaz
|
dauzkagun
aurreiritziak kontuan hartzea aski eta gehiegi da, euskal kulturaren nondik norakoaz ari garenean noragabeko burubideetan sartzeko. Sartu, sartu nahi genuke, baina ez sarbide horretatik, beste honetatik baino:
|
|
|
nolako nazio harremanak, halako hizkuntza egoerak. Barriolaren eta Zumalaberen iritziak uste soilaz haraindiko jakite ezagueraren ezpalekoak baldin badira, eta, egia esan, nik ez nituzke ezbaian jarriko, euskararen nondik norakoaz dihardugunean ez dezagun, otoi, gainjarriak
|
dauzkagun
erdaren problematika ekidin.
|
|
|
Ezinbestekoa dela deritzot, horrelakoetan, gizarte dinamiken norabidea modu dialektikoan determinatzen duten makro botere gauzatuen erreferentzia ere egitea. Pertsonen mailako hartu eman hutsetan gabiltzan bitartean, gehienez ere, mikro boterez uztartutako gizarte sareetan gabiltza aztarrika, azpirago eta eragingarriago
|
dauzkagun
geruza dinamikak aintzat hartu gabe. Beraz, ahal dugun neurrian, eta ahal dugun argitasunez, irudika dezagun aldi berean eta batera maila horien elkarrekiko eragin etengabea, giza mailako hartu eman mikroak eta gizarte eta nazio egitura mailako dinamika makroak euskararen susperraldia pentsatzeko ariketa teoriko honetan.
|
|
|
Iñaki Martinez de Lunak, nik uste, inor gutxik begiz jotako auzi bat pausatu nahi digu mahai gainean: hau da, euskararen berreskurapen ahaleginetan zergatik egiten da, ia egiten den guzti guztia, botere publikoaren eremutzat jota
|
dauzkagun
gizarte arloetan. Botere publikoaren esparrua ote dugu, izan ere, zinez eta benetan, azken buruan, hizkuntzen atarramentua alde zuzenera edo makurrera makurraraziko diguna?
|
|
|
horratx, ordea, gure galmendia eta galmendi horretan barrena egindako ibilbide galgarriaren atarramentu hitsa. Zeren eta, jadanik eskueran
|
dauzkagun
jakintza eta esperientziaren argitan, bitasunaren bideak gure ukapenaren zulo beltzera eraman gaitu. Ez gara ohartu, are okerrago, ez dugu ohartu nahi, ele eta kultura bitasunaren bideak lege eta arau zorrotzak dituela bere baitan.
|
|
|
4 atalak erromatar inperioaren krisitik Baskoniako dukerrira arteko aldia jasotzen du. Garai ilun horri buruz hain direnez urriak
|
dauzkagun
datu historikoak, nik 3 atalaren baitan jasoko 4 honetan ageri diren puntuak, Antzinate osoa atal bakarrean bilduz (erromatarren etorreratatik Antzinate Beranta deitu den horretaraino hedatuko litzatekeena). Ez baita bidezkoa oso datu gutxi eskaintzen dizkigun garai honi, hurrengo puntuan doan Erdi Aroko aldi askoz luzeago eta ezagunagoari adinako tartea eta atal bereizia ematea.
|
|
|
Era berean urruti
|
dauzkagun
Algortako auzokideak aurki gurekin egotea nahi genuke.
|
|
|
Espainiako Ingurumen Ministerioko Kosta Zuzendaritzan salaketa aurkeztu du Euskal Herriko Kontsumitzaileen Antolaketak (EKA), bere ustez, herriko" hondartzetara sartzea eragozteko, Sopelako Udalak langa jartzea Kosta Legea eta honen garapenerako araudia urratzen duelako". EKAkoen hitzetan," herritarrok
|
dauzkagun
bi eskubide bortxatzen dira: alde batetik, hondartzara sartzeko askatasuna edota eskubidea, eta, beste aldetik, ingurumenaz gozatzeko eskubidea".
|
|
|
Hala goaz unez une, aukera galduz aukera galdu, gure sentigogortasuna sakontzen, gure inhumanitatea gotortzen: gizatasunean denok
|
dauzkagun
gizagabetasun zuloak, ustelak – gure izaera eta patua moldatzen. Une bakoitza ate bat da irekia, mila aldiz jaramonik ez eginez ixten duguna.
|
|
2005
|
|
|
Literatur kritikoek, oro har, ez dituzte oso gustuko erreportaje honetan mintzagai
|
dauzkagun
eleberriak. Horietako batek, Ernesto Ayala Dipek, konparazio baterako, «samurregiak izatea» egozten die, «argumentua kontzientziaren gainetik ipiniz eta ezeren esangura sakonik bilatu gabe».
|
|
|
Nola eragin erakunde sozialei orain artekoa baino neurri handiagoan? Horiek dira erantzuteko
|
dauzkagun
galdera handiak hurrengo 20 urteei behar den probetxua aterako badiegu.
|
|
|
Erdiak etxean gelditzen dira, ez bada gehiago. Meza baten kentzeak oraino ahulago uzten ditu
|
dauzkagun
giristino elkarteak. Egitate horren kondenatzeak ez diete batere arrazoi ematen jujeei.
|
|
|
Erakunde publikoen axolagabekeriak eragin handia dauka kontsumitzaile gisa
|
dauzkagun
eskubideen urraketan. Ulergarria da, beraz, sarritan, kontsumitzaileak administrazioaz ez fidatzea.
|
|
|
Alegia, gure eskubideak zapaltzearen errua ez da bakarrik ekoizle, banatzaile, erakunde eta marketing adituena. Izan ere, kontsumitzaileok ez gara behar bezala arduratzen
|
dauzkagun
eskubideak babesteaz. Gainera, kontsumitzaile gehienak gutxi informatzen dira eskubideen zapalketaren aurrean eman beharreko pausoei dagokionez.
|
|
|
Kontsumitzaileen Eskolek ere asko lagundu dezakete kontsumitzaile kritikoak sortzen eta kontsumitzaile gisa
|
dauzkagun
eskubideen arloan aurrerapausoak ematen. Kontsumitzaile arduratsuak, kritikoak eta informatuak sortzeko, beharrezkoa da kontsumorako heziketa sendoa bultzatzea.
|
|
|
Maileguan zein epeka ordaintzeko aukeren bitartez, kontsumoaren mundu liluragarrira bultzatzen gaituzte. Zoriontasuna lortzeko edo gure bizitzako arlo desberdinetan
|
dauzkagun
hutsuneak asetzeko, amaigabe erosi behar dugula sinestarazten digute. Horrek, neurri barik erostera bultzatzeaz gain, amaigabeko produktuz, tresnaz eta gailuz bete dizkigu gure etxeak:
|
|
|
Testuinguru honetan, askotan urratzen dira kontsumitzaile gisa
|
dauzkagun
eskubideak: osasunarentzako eta segurtasunerako arriskutsuak diren produktuak, monopolioak eta oligopolioak, informazio ezkutatzen duten etiketak, publizitate gezurtia, elikagaien inguruko iruzurrak eta abar.
|
|
|
osasunarentzako eta segurtasunerako arriskutsuak diren produktuak, monopolioak eta oligopolioak, informazio ezkutatzen duten etiketak, publizitate gezurtia, elikagaien inguruko iruzurrak eta abar. Asko dira esaten dutenak kontsumitzaileen eskubideen urraketa maila jasangaitzetara heldu dela, eta, horrela jarraituz gero, atzera bueltarik gabeko mendekotasun egoeretara helduko garela, ekoizle eta banatzaileek
|
dauzkagun
eskubide guztiak ezeztatuko dizkigutelako.
|
|
|
Liburu honen helburua da ikuspuntu desberdinetatik kontsumitzaileen eskubideekin gertatzen dena aztertzea, gai honen inguruan eztabaida bultzatzeko helburuarekin. Izan ere, kontsumitzaileon bizi kalitatea hobetu, demokrazia hobeagoak lortu eta gizarte justuagoak nahi baditugu, kontsumitzaileok
|
dauzkagun
eskubideen kontzientzia hartu behar dugu, baita eskubide hauek nola urratzen diren ezagutu ere. Honela, bada, hiru gai nagusi lantzen ditut liburuan zehar:
|
|
|
Bere bitartez adierazi nahi dudana pentsamendu bakar bat da: kontsumitzaile gisa
|
dauzkagun
eskubideak babestearen garrantzia azpimarratzea. Hala ere, neure ahalegin guztiak gorabehera, ezin izan dut, hori adierazteko, liburu hau baino bide laburragorik aurkitu.
|
|
|
Bigarren atalean, kontsumitzaileen eskubideak zer nola bortxatzen diren aztertzen dut. Horretarako, kontsumitzaile gisa
|
dauzkagun
eskubideak urratzen dituzten aldagai eta eragile ekonomiko, politiko, psikologiko eta soziologiko garrantzitsuenak aztertu ditut. Izan ere, kontsumitzaileen eskubideen arloa korapilotsuegia da bide bakarretik ulertzeko.
|
|
|
Joaten zara Durangora eta jendeak nobelak eskatzen ditu; honetan ere' homologatuta' gaude, oso. Hemengo sortzaileak,
|
dauzkagun
idazleak gutxi dira eta nobela genero exijente bat da. Ez ditugu nahiko nobela argitaratzen nonbait, edo ez behar adinako tamainan, behar adinako mailakoak.
|
|
|
Aitzitik, A hazkunde medioan
|
dauzkagun
organismoen zelulak elkartuta daude, eta banaketa kutsakorra aurkezten dute. Zelulen arteko harremanak lehiakorrak izango balira agregazio hori oso kaltegarria izango litzateke.
|
|
|
Erantzunak ere, egunero ematen ditugu; eta eman behar ditugu, gainera. Bizi behar izaten dugun murrizketa bakoitzaren aurrean, horretarako
|
dauzkagun
tresnak erabiliz. Baina egun hauek, ildo horretan indar berezia egiteko baliatu behar ditugu.
|
|
|
Arratsaldeko zazpiak hamar gutxiago dira eta zerbitzari berria zaborra ateratzen irten da. Monika saltsa batzuk lotzen ari da kantoi batean eta ni
|
dauzkagun
jakiak aztertzen ari naiz, hozkailuko atea zabalik.
|
|
2006
|
|
|
horrelako esperientzia gogorrak izan zenituzten? Eta galdezka hasten denak gaur egun
|
dauzkagun
erantzun estuak baino pixka bat zabalagoak bilatzen hasteko aukera badu behintzat. Nobelak duen akuilua hori da.
|
|
|
Hala ere, badaude zenbait ezberdintasun. Arditurri gure herri musikaren baitan osteratxoa egitea bezala zela esan nuen, txokorik txoko ibili eta
|
dauzkagun
perlak ikusi... Oraingo honetan ez dakit osteratxoa ala hegaldia den, txoria baita tituluaren protagonista, baina lurrera ere jaisten gara.
|
|
|
«Era ez ofizialean jakinarazten diegu gure irakurleei Las Lomitas inguruan indioen matxinada gertatu dela. Matxinoak delako' pilaga' horietakoak dira, eta
|
dauzkagun
berri nahasien arabera armaz ondo hornituta zeuden». Hori izan da luzaz egia ofiziala, ia 60 urte beranduago indio haietako batzuen senideek Rincon Bomba hezur bila arakatzea erabaki duten arte.
|
|
|
«Colonek gizadiari egin zion ekarpen nagusia eztanda ekologikoa izan zen». Astindu gogor haren ondorioz, milioika herritar hil ziren, hiri handi asko hutsik geratu ziren eta laster natura basatiak irentsi zituen, milaka urtez laborantzarako erabilitako lurrak basoak edo ohianak hartu zituzten berriro, espezie batzuek Far Westeko bufaloak, adibidez sekulako ugalketa egin zuten... eta gaur nomada paleolitikotzat
|
dauzkagun
talde ugari benetan XV. mendetik aurrera oihanera ihesi joandakoen ondorengoak dira. Atzerakada nekez sinesteko modukoa izan zen.
|
|
|
Prozesu hauek konplikatuak dira. Guk gutxi dakigu areago prozesua une larrian dela esaten den uneon eta
|
dauzkagun
erreferenteekin hitz egiten dugu. Gu horretaz kontzienteak gara, dakiguna dakigu eta dugun informazioarekin ari gara.
|
|
|
Josu Jauregik, berriz, etxean
|
dauzkagun
tresna elektrikoen (hozkailua, arropa garbigailua, ordenagailua...) arriskuez ohartarazten gaitu. «Kaltegarria da halakoen ondoan lo egitea, telebistatik hurbilegi jartzea...
|
|
|
Azken urteetan halako geldialdi edo atzera egite bat egon da gurean eta urteko 1.500 titulu argitaratze horretan egonkortzen ari garen arren, gorago ere egon gara. Espainiako datuak hartuz, horiek baitira eskura
|
dauzkagun
datu ia fidagarrienak, liburutan eta aletan bai fakturazioa eta bai ekoizpena hazi egin dira etengabe azkeneko 10 urteetan, baina euskararen kasuan, fakturazioa haziz doan arren, ez du ematen ekoizpenak hein berean gora egiten duenik. Kontsumoa berriz, 2004 eta 2005 urte bitartean jaitsi egin da.
|
|
|
Lepoan
|
dauzkagun
paratiroide izeneko guruin txiki txikiek, hezurretara kaltzioa eta fosforoa igorriko zaiela bermatzeko funtsezkoa den bitamina kontrolatzen dute.
|
|
|
Tolosako â?. Frontoiaâ? jatetxean Roberto Ruiz de Aguinagarekin elkartu gara; eta txahaltxitxak maneatzeko zenbat aukera
|
dauzkagun
erakutsi digu.
|
|
|
neu nintzela zapataria soldaduen lapur bihurtu zuena. Harrez geroz, askotan galdetu dut zer biradera klase dauzkan gure barruak horrelako mekanismoak abiarazteko eta, batez ere, zer biradera klase
|
dauzkagun
halako prozeduren aurrean gure kontzientziari itsu eta mutu eta gor eusteko.
|
|
|
Ezin ziur esan, baina nekez imajina dezakegu Interneten gisako komunikazio zirkuituak nagusituz gero, hau da, harreman gehienak herritik edo bizigune hurbiletik kanpo kokatzen dituen harreman sistemak nagusituz gero, Azkoitiko euskarak edo Goizuetakoak toki handirik izanen dutenik. Espero dezagun gure aldamenean bizi denarekin hitz egiteko ohitura ez galtzea, noski, baina esanen nuke horrek ez duela garai bateko intentsitatea izanen, eta urrutixeago
|
dauzkagun
solaskideekin, gizakiak edo bestelakoak, izanen ditugun harremanen maiztasunak eragin handia izanen duela, eta harreman horiek galaraziko dutela garai bateko hizkera hain markatuak, hain lurraldekoak eta hain lokalak sortzea edo garatzea.
|
|
2007
|
|
|
prebentzio psikologia). Hiru adituok publikatutako Why Hawks Win honetan esplikatzen dutenez, agintariak, eta ziurrenik herritar gehienak ere bai hautua egiterakoan bide gogorra aukeratzeko joera, gizakiok burmuinetan oso barneraturik
|
dauzkagun
aurreiritzietan oinarr tzen da.
|
|
|
Gure lana da edozein aldaketa dela ere medio etikoekin egina izan dadila bermatzea, elkarren iritziak errespetatuz, eta guztien ona bilatuz. Hemen
|
dauzkagun
muga denak gezurrezkoak dira, gerraz eginak, biolentziarekin, estatu terrorismoarekin, eta Erromako eliza katoliko apostolikoak bedeinkatuta, hau suabe esan, beraz, ezin al dira berriz ere aldatu. Hori da nire galdera.
|
|
|
Udal guztiek urteak daramatzate euskararen erabilera sustatzen merkataritzan edota enpresaren ingurumarian eta eremu horretan Kutxa erakunderik garrantzitsuenetarikoa da. " Zenbatuko bagenitu egunean
|
dauzkagun
hartu eman guztiak eta horiek zein erakunderekin egiten ditugun, Kutxa sailkapenaren goialdean agertuko litzateke gipuzkoarren artean". Harreman estuak dituzte herritarrekin:
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra
|
dauzkagun
elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez gara.
|
|
|
Baina aurrera egin beharra dago. Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira, baina gainera, gaur egun Euskal Herriko euskaltegietan
|
dauzkagun
ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da. Hau da, euskaltegietara joaten diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko joaten dira.
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua, hizkuntza erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra
|
dauzkagun
elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez. egitea dute helburu.
|
|
|
Izan ere, jakin badakigu euskara lehen hizkuntza duten guzti guztiek ez dutela hitz egiten euskaraz erdaraz baino errazago eta, aldiz, hainbat euskaldun berrik bai. Eskuartean
|
dauzkagun
datuekin, ordea, errazagoa da azterketa hipotesi horiekin egitea. Hortaz, bada, aldagai hauxe erabili dugu, hizkuntza gaitasun erlatiboari dagokionez:
|
|
|
Eztabaida sortzea ondo iruditzen zait, baina inoiz ez aldez aurretik
|
dauzkagun
ideietan oinarrituta. Nire ustez askatasun pixka bat eta utzi behar zaie zientzialariei.
|
|
|
Lin Garton dietan
|
dauzkagun
boluntarioen zaintzailea eta nutrizionista izango da.
|
|
|
Gure enpresak, behintzat, oso argi dauka zer den komunikatzea. Gure puntuindartsua da; oso ongi egiten da kanpora begira, marka argi dago, nolakobalioak
|
dauzkagun
, zer lantzen dugun...
|
|
|
Espainian ere, konstituzioak aipatzen dituhainbat puntu, jurisprudentzian ere bai hainbat kasutan, baina errealitatea nahikonahasia da. Gaur egungo panoraman,
|
dauzkagun
baliabide teknologiak ez diraaprobetxatzen. Lehengo arazo teknikoak orain ez dira aitzakia.
|