2000
|
|
Koldo, zuk aipatu duzunez, umeek erdaraz hitz egiten dute idatzizko hizkuntza irakatsi zaielako baina, nik
|
dakidanez
, espainolez ere gauza bera erakusten zaie, hizkuntza idatzia; ingelesez ere bai, eta Quebeceko ikastaro trinkoetan ere frantses idatzia erakusten da. Ni ez nago hain seguru hemengo umeek kalean erdaraz egiten dutela, juxtu hizkuntza idatzia erakusten zaielako, ze hori bera gertatzen da beste herrialde batzuetako hezkuntza sistema guztietan, baina han eurenarekin jarraitzen dute.
|
|
Bestaldetik aipatu behar dugu izar handiek (guk ikusten ez badugu ere) patuaren kolpeak jasaten dituztela, zorte txarra ere izan dezaketela eta bere ospe eta diruarengatik inguruan dauzkaten pertsonaia ustelak etekinak, hobariak ateratzeko edozein gauza egiteko prest daudela, idoloa suntsitu, bere osotasunean ustiatu arteraino. Nik
|
dakidanez
, kokainaren eraginarengatik panpin triste eta histrioniko bat legez kritika hilkorren artean denon ahotan ibili da. Ia kasu txarrena berari desiratzeko lehertu arte, ulertzen ez dudan jarrera ezin kritikoagoa.
|
|
Beraz, ikastetxe bakoitzak euskararekiko diagnosia burutu ondoren hutsuneak azalerazi eta horiek gainditzeko bakoitzaren funtzioa eta egokiak diren programak sortzea du lehentasuneko lana; hau da, ikastetxeko hizkuntza plana diseinatzea. Hau da Hezkuntza Administrazio batek lagundu beharreko prozesua eta
|
dakidanez
Gipuzkoa, Araba eta Bizkaian Eusko Jaurlaritzak egiten duena. Hau Katalunian derrigorrezkoa da eta Espainian beharrezkoa ez dena.
|
|
Seme alabak eskolatu nahi zituzten gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez. Jokaera horren lehen lekukoetariko bat dugu, nik
|
dakidanez
behintzat, Nafarroako Galipentzu herriko maisua, 1730 urtean era horretan haurrak zigortzen zituena, Jose Mateo zeritzan galipentzuarrak urte horretako irailaren 14an Orreagako artxiboan utzi zuen lekukotasunak dioenez; Bernardo Estornés Lasak bere liburuetariko batera oso ongi eraman zituen euskarak historian zehar izan dituen gertakariak, Canto y cantares de Euskalerria. Poemario nacional vasco (1994) delakoan.
|
|
Ikas dezagun, beraz, berandu bada ere, Txillardegik orduan zorrotz bezain egokiesana: . Nik
|
dakidanez
, beraz, nehork ez du esaten: < Hizkuntzaren kakoa erresuma da.Erresuma hizkuntza billakatzen ez diran hizkuntzak galtzen dira, eta erresumahizkuntza billatzen diranak oro salbatzen>.
|
2001
|
|
Bien bitartean" zer egiten ari da Eskoriatzan euskeraren alde? Nik
|
dakidanez
, ezer gutti. Hogeitamar bat ume dituen ikastola bat ba omen dago eta andereño bakar bat.
|
|
Gutako askoren buruek ez dute hau hausnartu nonbait! Eta, nik
|
dakidanez
, nesken langabezi tasa dezentez handiagoa da mutilena baino, eta nire inguruan behintzat egin dituzten ikasketen eragin zuzena dute datuok
|
|
‘Baina inguru honetan nik
|
dakidanez
ez dago mila mailadun eskailerarik goitik behera erori arren horrenbeste ubeldura egiteko... ’
|
|
‘Nik
|
dakidanez
, ’ esan zuen Urrutik, eta jakinaren gainean zegoela uste genuen, ‘bi baino ez dira, bata errubia eta bestea bel beltza, eta biak putak... ’
|
|
Hura, Goierrikoa, Bizkaiko nebanen ahaide hurbila; hau Beterrikoa (Donostia Hernani aldekoa, hobeto), Nafarroa Lapurdietakoa berbera, Lardizabal goierriarrak ere, hobe ustez, erabili zuena. Gero, nun izkribuz agertzen hasi zenean, Orixe ez zen azkena izan4 Besteek, nuin eta horren kideek, gerra gutxi eman dute hemen, nik
|
dakidanez
behintzat. Beraz, elkarren lehian gaur dabilzkigun lau formetatik bi, bi berrikeriak, alegia?
|
|
ori izan daiteke Euskel Idazle Batza, erderaz Federación de Escritores Euskéricos". Juan San Martin izan da,
|
dakidanez
, leialkienik erdal deitura horri lotu zaiona bere Escritores euskéricos (Bilbao 1968; duela hamar urte, beraz) delako liburu ezagunean.
|
|
Bi edo hiru lagunen boz ozen bezain bakarra gorabehera, beti (gizonaren" beti" gaixoa, ezinari ostikoka!) hor barrena ibiliko ginelakoan geunden, ezin hobeki genbiltzanez gero. Ez zen inor ausartu esaten,
|
dakidanez
, inoiz baino ugariago mintzatzen ginenik euskaraz ezta aho hizkuntza aberastu zenik ere. Gehienok esaten genuen, ordea, eta ez da oraindik ospe hori isildu, ez dela behin ere, mundua mundu denez gero, azken urteotan bezain ongi idatzi gure hizkuntza.
|
|
Zoritxarrez, hain alde onak zituelarik poeta eta idazle bezala, bazuen (besteren  tzat) hain ona ez den grina: Epicuri de grege porcus zelarik, ez zitzaizkion lan astun aspergarriak gogoko, eta Epikuroganako isuria Mourlane Michelenak azaldu zuen lehenbizi,
|
dakidanez
.
|
|
1956 gehi 25 1981 dira eta ez zait gogoratzen deus berezirik gertatu zenik burueneko urte honetan euskal kulturaren zapalketari buruz: aurten baino gehiagorik eta larriagorik ez behintzat, nik
|
dakidanez
. 1956an bilatu behar, orduan.
|
|
Bakea izan da nagusi Iparraldean, geure begiz ikusirik behintzat, abian bertan halako itxurazko maila hartu zutenez gero hitz kontuan, ez goiko ez beheko, bai nolaerebait bitarteko. Nahiz alor hau ongi aztertua ez egon,
|
dakidanez
, esan daitekeela iruditzen zait ez dela han, zenbait gorabehera ezagutzen ditugularik, gurean bezalako ezberdintasun eta alderdikeriarik izan, alderdikeriaren ondoren elkar ezinikusia zetorrela.
|
|
Egan izan da, nik
|
dakidanez
, gure artean eta euskaraz lehenbiziko aldiz zinema gaiak jarraikiro astindu dituen aldizkaria: aitzindaririk izan baldin badu, berriz ere diot, ez dut nik ezagutzen eta besteren argien begira gelditzen natzaizue.
|
|
Hor azaldu dira, gogoangarrienetatik bat edo beste aipatzeko, Azkueren MorfologÃa vasca osoa âez da laburraâ eta Altuberen Erderismos eta El acento vasco, euskararen kaltean beharbada U. jaunaren ustez. Eta ez du inork aditzera eman, nik
|
dakidanez
, Euskerak, bigarren agerraldi honetan, bere ohiturak aldatuko zituenik. Ez zuen, bada, U. jaunak besterik itxaroteko eskubide handirik:
|
|
Gure iritzien ezberdintasuna gutxitu egin du denborak, egia esan. Baina,
|
dakidanez
, behin bakarrik adierazi du hori Aita Villasantek, hainbeste aldiz aipatu dugun Euskeraren zenbaki honetan, hain zuzen ere. Damurik, gutxiagok uler dezaten edo, erdaraz eman du bere iritzi berria.
|
|
Horrelako zerbait aitortu dute,
|
dakidanez
, diren eta izan diren  guztiek, herrian eta atzerrian. Sabinek, adibidez, Jaungoikoa lehen buruko ipini zuenean:
|
|
Hori, gainera, ez zuen,
|
dakidanez
, hark asmatu. Are gehiago, esaldi horren asmatzaileek ez zuten alde onera irauli baizik egin gure antzinako liberalek gaiztoz esan ohi zutena:
|
|
Hitzez horrelakoa bazen, ez da harritzeko lehen kolpean eta urra  tsean idazle garai agertzea. Bere Tiempo de silenciok ez du parerik, nik
|
dakidanez
, Espainiako oraingo eleberrietan. Azalez aberatsa âaberatsegia, aukeranâ izanik, are aberatsagoa da mamiz.
|
|
Nik ere egingo nuke saiotxoren bat edo beste neure aldetik. Pentsa daiteke, eta irudipen gisa azaltzen dut hemen, Hirigoytiren lehen lerroak (Nuper eras uiridi redimitus tempora lauro) eta hor aipatzen den erramu edo ereinotzak ez ote dezakeen adierazi doktoretzaren ohorea (doktoreak,
|
dakidanez
, bonetazaleagoak badira ere). Eskaintzaileen hitzetan bada, halere (niri horrela iruditzen zait bederen), arruntegia ez den gogoeta:
|
|
Orain, eta Dotrinaren testu ukituari eskerrak, are nabariago gerta daitezke. Nabari diren aldeen funtsa non dagoen edo non legokeen ez da artean,
|
dakidanez
, ongi miratu.
|
|
Ez nolanahi ere, baizik eta, bat edo beste bederen, ohar ikasiz apainduak, Sibiliako Isidororenak, Idelpontxo Toledokoarenak edo De rerum naturako testuak argitara ohi diren bezala1 Aretino gaizki esaleaz oroitu naiz, idazlanak ez ezen, ia ia neure burua bera ere horrela gantzuturik eta urrindurik ikusi dudanean. Oraindik,
|
dakidanez
, hil hurran ez nagoelarik, gainera.
|
|
Ez diot,
|
dakidanez
, ukorik egin neure herriari, ez hor eta ez hortik kanpora: Jondone Betirirenak bezain nabarmenik behintzat, ez.
|
|
Eta ez du gutxiagorik merezi heriotzak eten ez duen adiskidetasun ederrak. Horrek esan du, Orixeren ahoz, inoiz adiskidetasunak, edozein hizkuntzatan,
|
dakidanez
–esan duen esaldirik ederrena:
|
|
Hona zenbait. Euskaldunek eta bestek erabiltzen duten gaztelaniaz  ko le trajo bitarikoa da beti ezinbestean(" ekarri zuen" eta" ekarri zion", euskaraz), eta ez da inor,
|
dakidanez
, bikoiztasun horretaz artegatzen: ezta ni ere, egin diat edo eman diat esaten didatenetan.
|
|
gramatika, hiztegia, ebakidura. Oraindik ez dago garbi, nik
|
dakidanez
behintzat, zein diren hizkuntza barneko  diferentziak bereizten dituzten mugarriak, dialektoz ari diren hiztunen elkarren artean ulertzeko gaitasuna ez baita inolaz ere irizpide segurua. Laburrago esan, bat batean ulergaitza zirudiena guztiz erraza gertatzen da harremanak luzatu ahala.
|
|
Lorik galarazi ez baldin badit ere, arantzatxo bat badaramat geroztik zirika, gure Fleury abadeari irainik beltzena arrazoirik gabe bota ote nion beldurrez. Ez baitut sekula,
|
dakidanez
, hark hain ausarki idatzi eta argitara zituenetarik lerro bakar bat ere irakurri. Katixima hori ezin zitekeen inoren galbiderako izan, noski hamarren bat edizio Arantzazuko liburutegian aurki omen daitezkeenez gero, K. Iturriak Euzko Gogoan (1956, II, 88), erakutsi zigunez.
|
|
Hango ontzigintza, urrutietako arrantza eta merkataritza, Pirinioez honaindikoek XVI. mende azkenean indargabetu zirenez gerozkoek9, badute zer ikusirik eskuartean darabiltzagun liburuekin. Izan ere, ez da inon,
|
dakidanez
, maizegi aurkitzen Eliza marinelen itsasketen bitartez azaldua, Manualean bezala (I, 30s.; bakoitzaren eginbideez, ik. II, 131 eta hurrengoak):
|
2002
|
|
Plangintza bat bideratu litzaieke, hizkuntza planteamendua ere tartean ager dadin. Nik
|
dakidanez
ez da halakorik egiten. Askoz errazagoa da sortzen ari diren erakundeekin jokatzea daudenekin ohiturak aldatzea baino.
|
|
Pizgarri modernizatzaile horiekegon ezean, ordea, abertzaletasuna bezalako ideologia berritzaileentzat gizarteaneta sistema politikoan errotzeko aukera gutxi izaten zen. Kontsentsu handi samarradago gai honen inguruan, eta, nik
|
dakidanez
, bestelako iritzi bat plazaratu duen bakarra Jon Juaristi izan da18 Nazionalismoaren eta modernizazioaren arteko loturakez du esan nahi, ideologia nazionalista bera ere, modernoa, eta berritzailea zenik.Izan ere, euskal abertzaletasunaren historian zehar funtsezko ezaugarririk bilatunahiko bagenu, hori modernitatearen eta tradizionalismoaren arteko dialektikaizango litzateke.
|
|
–Boladak izaten ditu –argitu zion Imanolek– Esan dizuet lehen. Azkenaldian hobeto omen zebilen, eta medikuek,
|
dakidanez
behintzat, bakarrik irteteko baimena eman zioten.
|
|
horregatik hitz egiten ote du Koldo Zuazok" Marteko" euskaraz? Ez, beste planeta batekoak direnak alde batera utzirik, horiek beren burutazioak planeta hartaz egin behar baitituzte nik ez
|
dakidanez
ongi zein den, uste dut sen ona duen edonork onartuko duela euskarak lehen baino anitzez ere presentzia handiagoa duela gure artean.
|
2003
|
|
Nik
|
dakidanez
, polizia nazionalak 2001ean dokumentu hauek aurkeztu zizkion Garzoni. Garzonek ez zuen funtsezko akusaziorik burutzeko indiziorik ikusi eta bertan behera utzi zituen.
|
|
Baina gauzak oraingo bidetik aurrera badoaz, eta euskaldun fededunen belaunaldi barriak bide horretatik joten badabe, Eleizeak be bere liburuak egokitu egin ditu. Nik
|
dakidanez
, hor dabil aspalditxuan taldetxu bat meza liburu eskurakoia (txikia) egin guran; bide batez, egindako itzulpenak zehatz aztertu gura ei dabez. Jakina, euren lan hori argitaratzekoan, Euskaltzaindiak urteotan emondako arauen bidetik joko ei dabe.
|
|
Ez zan, ba, beti holan izan. Nik
|
dakidanez
, gerra aurrean behintzat, euskaltzale sutsu batzuk be egon ziran Comillasen, Orixe ta Nemesio Etxaniz euren artean.
|
|
Poztu bakarrik, ez; makinaz idatzi eta zeure ikasleentzat polikopiaz atara zenduan Orixeren lan hori, nik
|
dakidanez
.
|
|
Ez dut oraino nehor hil,
|
dakidanez
.
|
|
Esan nahi dut, laburbilduz, legez sustraitik ebatsi nahi dizkigutela gizabanakooi, hain zuzen ere, sustraietarako loturak. Eta nik
|
dakidanez
, hori gogoaren —arimaren— kontrako atentatu salagarria da.
|
2004
|
|
Neuk
|
dakidanez
hau omen da horrelako herri kronikak biltzen dituen lehen liburua. Horregatik, pasaitarrentzat interesgarria oso bada ere, liburuaren interesa haratago doa.
|
|
Ez, nire pertsonak ez zuen baldintzatu koalizioa egitea. Nik
|
dakidanez
aldaketa egin beharra zegoen, aurreko alkateak, Jose Maria Bastidak, ez omen zuen jarraitzeko asmorik, horrela adierazi omen zion alderdiari EAJri. Beste bat aurkitu behar izan zen.
|
|
Belen Uranga hautatu dugu jakin mina asetzeko: munduko hizkuntzen erdiak arriskuan baldin badaude, eta hori, nik
|
dakidanez
, inork ez du ukatzen, zeren poderioz gertatzen ote da entropia soziolinguistiko hori. Hona bere hipotesia:
|
|
Nik
|
dakidanez
, Euskadi Irratiko esatari trebea ez da gure gaztetako giro politikoetan susmagarriak ziren ildoetan ibilitakoa. Irakurlea, adinean aurreratu samarra baldin bada behintzat, berehala ohartuko da zer esan nahi dudan.
|
|
Hizkuntzen erabilera arauak ez dira, nik
|
dakidanez
, familia bezalako gizarte erakunde pribatuen esku dauden egitateak. Hizkuntza, ezer izatekotan, gizartearen bihotzean bertan txertatua dagoen fenomenoa da.
|
|
–ez dute euskara inolaz ere ikasten?. Iritzi hori agertu digun aditua, nik
|
dakidanez
, ez da Euskal Herrian Euskarazko ekintzailea. Susmorik ez beraz alde horretatik.
|
|
Aerostatoak, nik
|
dakidanez
ez dira oso azkar ibiltzen, beraz...
|
|
Nik
|
dakidanez
, beraz, nehork ez du esaten: " Hizkuntzaren kakoa erresuma da.
|
2005
|
|
Segurki, baina
|
dakidanez
zenbat dira Bilbon euskaldunak? %10 bat.
|
|
–Aitor eta Ikerren arteko borrokak, beraz, ez du klaseartekoarekin zer ikusirik, ama, ginekologoa iturgina baino maila bat gorago baitago eskala sozialean, nik
|
dakidanez
–
|
|
kin aurki litezke a ereduko hauek; dugu hau ahaztu gero,
|
dakidanez
,
|
|
–Ez, ez dut uste. Nik
|
dakidanez
, emakumeak gustatzen zaizkio.
|
|
–Nik
|
dakidanez
autopsiak ez zuela ezer arrarorik deskubritu esan zizuten, eta esan zizuten baita ere poliziak ez zuela inolako aukerarik baztertzen.
|
|
Hiletetako horailarekin enroilatuta zegoen, argi esan zidan berak: " nik
|
dakidanez
emakumeak gustatzen zaizkio". Gizon bati gerta dakiokeen lotsarik handiena:
|
|
Izarte rainoko lata beltz beldurgarriaren gainalde harritsuan (110 metro behera, gaur
|
dakidanez
; eta gu, erook, osoki ertzean ari!...), sugandilak harrapatzen genituen, eta musker hori berde batzuk (gutxitan, zoritxarrez), are ziraun luzeren bat ere (metro batekoa behin!).
|
|
Borroka armatuak. Nik
|
dakidanez
, nazio eta inperialismo arazoak, tiroka amaittu yozak ia ia beti. Eta ni neu barriro be komando batian sartzeko prest nagok.
|
|
idazle frantsesaren alde antipatikoak bistaratzen dizkigu gupidarik gabe, hark erakutsi zuen gupidagabezia beraz —" Celinen idazteko grina, literaturaren parnasoa irabazteko desioa eta konfiantza, miresgarriak dira, eta bere miseria personalaren parekoak seguruenik" —, haren antisemitismoa, batez ere, eta bide batez idazleez, batez ere eleberrigileez, bere esperientziaren berri emana diW Pako Sudupe euskara irakaslea da eta Euskal Filologian lizentziaduna. gu direla urte batzuk: " Nik
|
dakidanez
, diferentzialki narziso, berekoi, histeriko, bekaizti gehiago aurki daiteke gremio horretan biztanlego orokorrean baino".
|
|
Zavalak jesuiten ikasketa luzeak ditu baina ez du bestela, nik
|
dakidanez
, beste karrera berezirik egin. Ez zeukandoktore titulurik.
|
|
– Ene mintzaira da. Eta
|
dakidanez
ez dut oraino nehor hil.
|
|
Ez, ez da ezer gertatzen, baina aurrez aurre esan beharreko gauzak dira. Berri txarrik ez, jauna, ez nik
|
dakidanez
behintzat, jakinarazlea besterik ez naiz, idazkaria... Nahi baduzu sendagilearekin jar zaitzaket...
|
2006
|
|
Ez dut onartzen estatuaren monopolio hori, gero itzuliko naiz, baina estatu demokratiko batentzat zilegia dela onar baliteke ere, 1968an ez zen Espainia eta bere kolonietan inongo demokraziarik. Nik
|
dakidanez
, Franco jenerala zen; bere erregimena Errepublikaren aurkako jazartze faxista baten ondoan eraiki zuen, Italia eta Alemaniako laguntxoei esker. Errepublika defendatu zen armak eskuetan, Francoren kontra ibiliak ziren makiak, eta alderdi demokratikoak klandestinitatean zeunden.
|
|
Bizi zen artean aitortu ez niona, maitasuna, ulerpena, miresmena, hil eta gero aitortu nahi izan nion. Nere aitak gerraren esperientzia bizitua zuen, frentean, eta ondorenak espetxean, baina, nik
|
dakidanez
, inori ez zion, hau hola egin behar zenukete, inoiz esan.
|
|
Baina ez zuen bakarrik irakurtzen, pentsamenduak aldatzeko edo emozioak emateko ere gai zen. Hala ere, nik
|
dakidanez
, ez zituen inoiz asmo txarrarekin erabiltzen... (momentu batez bere matelak gorritu ziren pixka bat eta ziur nintzen ez zuela egia osoa erraiten, baina segitzera utzi nuen)... ene ustez bere ulermena bere haurtzaro gogorrari zor zion.
|
|
–Gerra Handiaren ondoren egindako defentsa lerro bat zen, Alemaniako mugan zehar eraikitako dozenaka tunel, gotorleku eta bunkerrek osatua, lur azpikoak gehienak. Egun, baten batzuk zabalik daude turistentzat, baina gehienak utzita, nik
|
dakidanez
.
|
|
Nolakoa ote da euren arteko harremana? Ez
|
dakidanez
zehazki zer gertatu den, hobe izango dut ez badiot ezer aipatzen. Ez nadin larritzen has.
|
|
– Nik
|
dakidanez
, ez diagu berba egitekorik...
|
2007
|
|
Nik
|
dakidanez
izatez ez da falangista, baina adjektibo bezala bete betean doakio. Eta bai, iraganak erditutako apaiza da.
|
|
Nik hamazazpi urte baldin baditut, laster hemezortzi, zuk gutxienez berrogeitik gora behar zenituzke nire aita izan ahal izateko. Eta ongi
|
dakidanez
, hogeita hamazazpi besterik ez dituzu. Beraz, bikote normal normala izan gintezke, adinari dagokionez, behintzat.
|
|
Goiz hartan, ordea, nirekin batera aita noiz izango zeudenekiko elkartasunez, pakete bi erre nituen, inoren laguntzarik gabe. Ez da meritu makala; baziren hango itxarongela hartan, nik
|
dakidanez
, bost pakete ere erre zituztenak. Halako batean, erizain bat etorri zen eta galdetu zuen:
|
|
Alegia, Baionako hirian dauden 175 karrika eta ibilbide desberdinen artean, bederatzi omen dira emazteki izena daramatenak, oraindanik hamar izango dira, Maite Barnetetxe eman diotelarik, “Errobi ibaiaren hegiko zeharbideari”. Urnietara begira jarrita, nik
|
dakidanez
, Santa Leokadia izan ezik ez zegoen orain arte emakume izena zuenik. Lurdes Iriondo zena da jadanik plaza bat, eraiki zaion monumentuarekin batera, bere izendapenaren jabe egin dena.
|
2008
|
|
Betizu, Oskorri, Gozategi, Tapia eta Leturia, puzgarriak, rokodromoa, pailazoak, tailerrak, taloak, artzain txakurren eta ehiza hegaztien erakustaldia, herri kirolak... Bideo-Klipa eta iragarkia egin dituzu. Nola izan da. Agentzi bati enkargatzea horrelako lan bat diru asko da eta nik egiten
|
dakidanez
, niri proposatu zidaten eta gure artean egin dugu. Apirilean eta maiatzean grabatu eta ekainean aurkeztu genuen.
|
|
Zer gertatzen da gaur egun Espainiako Estatuan? Nik
|
dakidanez
, eraikitzen ari diren abiadura handiko trenbideak ez daude salgaiak eramateko diseinatuta. Izan ere, hasiera batean bakar batek ere ez zuen salgairik eraman behar.
|
|
Eusko Jaurlaritzak ez du oraindik azaldu Euskal Y-ak zenbat eta zeintzuk salgai eramango dituen. Nik
|
dakidanez
, ez dago ezer. 5.000 kamioi aipatu izan da...
|
|
Eta horretan euskal nazionalismoa garaitua gertatzen da, inguruko beste nazionalismoekin alderatuta. Horietaz, nik
|
dakidanez
, Tamayok ez du ezertxo ere aipatzen. Labainkada bat iruditu zait, bestalde, Ibarretxeri errealitatearen zentzurik eza leporatzea," iluminatu" tzat hartzen duelarik.
|
|
NaBairi bozka emana, baina ekimen honekin desilusionaturik,
|
dakidanez
.
|
|
Euskararen historia, estatuen historiaren gainetik edo azpitik edo bazterrean garatu da, estatu nahiaren kontra ere bai askotan. Nafarroako gorteetan ez zen inoiz ofizialki euskaraz mintzatu; konkistaren aurretik, nik
|
dakidanez
, Nafarroako erakundeek ez zuten inoiz euskarazko dokumenturik produzitu. Nafarroan ba ote zen euskaldunik?
|
|
Gandiagak erraztasun handia omen zuela olerkiak idazteko ere? nik
|
dakidanez
, nahikoa kostata idazten zuen sarri. Eta zuzen du, atertu gabe zuzentzen zuen.
|
|
«Amaieran bi ume jaiotzen dira, eta nire asmoa da ume horiekin beste istorio bat idaztea», azaldu du Mendigurenek. «Baina ikusi dut idatzi dudanak baduela gorputz bat, eta ez
|
dakidanez
jarraipena idazteko aski indarrik izango dudan, pentsatu dut egokia izango dela orain arte idatzitakoa BERRIAn argitaratzea atalka, baduelako batasun bat bere horretan argitaratzeko».
|
|
«Idatzi ditudan 30etik gora liburuak euskaraz izan dira, bat izan ezik. Nik beti izan dut oso garbi erdaraz asko eta oso ondo idazten dutela, eta nik euskaraz
|
dakidanez
gero, euskaraz egin behar nuela».
|
|
Azkenik, etxera begira jarrita badirudi ezker abertzalea (marko demokratikoa, autodeterminazioa, independentzia) xahutzea dutela helburu nagusi, ezkuta dadila behin betirako garbi esanda, bai Espainiaren aldetik eta bai agintean ditugun gure politikoen aldetik. Batik bat PNV seinalatuko nuke, zeren eta urrats koxkor bat bera ere, nik
|
dakidanez
, eman ez duelako gure presoen egoeraren alde. Orain ikusiko Ibarretxeren kontsulta delakoaren ondoren.
|
|
Tere Recarens artista katalanak jakin zuenean bere izenak eman zezakeen aukeraz jabetu zen. Aspalditik erabiltzen du Tere Recarensek bere izena artelanetan, Bartzelonako Capella aretoan Teremoto izenekoa aurkeztu zuenetik, bai behintzat nik
|
dakidanez
.
|
2009
|
|
Dena den, ez dituzte kontuan izaten gizarte kubatarrean emandako aurrerapausoak, ondoko herrietan parekorik ez dutenak: sexu aldaketa ebakuntzak, kasu, estatuaren kontura egiten dira; nik
|
dakidanez
, Andaluzian baino ez dagoen aukera. Kuba bezalako herri batentzat historikoa da hori, eta ez diote inolako garrantzirik ematen.
|
|
–Ongi
|
dakidanez
zu paper bat bakarrik gabe zaude.
|
|
bizitzak Haendelen musika entonatzeko modu asko eskaintzen baitizkigu, zorionez! Baietz, Ada, nahiago dudala nik neuk zigarretak erretzea, nire azala balizko senartxoaren errautsontzi bihurtzea baino, nik zurrungaka egiten ez dudan arren,
|
dakidanez
–! (?) Beste gauza bat zure ahizpari buruz:
|
|
Badakizu zer izango zen gizon lizun batek hartu bazintu eta haurdun utzi?? Emakumezkoak geratzen baikara halakoetan haurdun, ez gizonezkoak, nik
|
dakidanez
! –eta, begirada zorrozten zuela, galdetu zion?:
|
|
Ez dugu, ez, aurrean lan makala, ametsak, sentimendu erreprimituak, oker bideratutako arazoak eta barne korapilo guztiak askatu nahi baditugu behintzat! Badugu, bai, zertaz hitz egin, zuk batez ere, hitza baitugu baliabide bakar, nik
|
dakidanez
–zientziak ez baititu erraietan errotutako sentimenduak erauzteko moduko ez alikateak eta ez orrikak oraindik ere asmatu, ezta asmatuko ere, nik uste.
|
|
–Zuri fosilak gustatzen zaizkizu, Gabino, eta jakin zenuke hizkuntza pehistorikoek prehistorian dutela lekua. Eta Regina enea ez da bat, nik
|
dakidanez
–
|
|
a) jauregia gaitz guztietatik libratzeko, Benjamin Maria fantasma bihurtu zen: mila aldiz entzun dizugu hori esaten behintzat, Domingo; b) baina Gabinok tuberkolusia harrapatu du, eta tuberkulosia gaitz bat da, nik
|
dakidanez
; eta c) atera zuk orain ondorioak, tontoa ez zara-eta!, eta zeren Domingok ez baitzuen, halatan, hegan egiterik, ez gorputzez eta ez irudimenez, are gutxiago gaitzak Regina eneko balizko fantasmak garaitu zituenetik; zertaz kexatzen zen, baina, inork egiten ez zituèn jauziak eta zilipurdiak egiten bazituen?; ez al zituen berak. Domingok, ikastetxeko gimnasia notarik onenak ateratzen, gero matematiketan suspenditzen bazuten ere?; egun batean, gainera, amets bat izan zuen, gimnasiako irakasleak, armadako brigada batek?
|
|
–Isilik egon zenuke, Ada: gerran gaude, eta gizonen kontua da gerra, nik
|
dakidanez
.
|
|
–Eta zer uste duzu, armada zeure esanetara jarriko duzula zeure helburua lortzeko? Zu, ordea, ez zara kapitain jenerala, nik
|
dakidanez
: sarjentu xixtrin bat ere ez, atera hortik kontuak?
|
|
Holakoxetaldeansartueizan beraere.Eta, taldehorren barruan, argibatbiztujaken: gurebaserrimunduan behar beharrezkoazalaeuskarajakiteaetaondo erabiltea, JesusenBarriOna zabaldukobagenduan. ...tuz,, isilpean, lanegitekotan!), etaholan txeekinei eutsoen, eurakeuretara, gurehizkerazaharralantzen.Ordukoxeak eidirabere, lehendabizikoargitalpentxoak, Eganenplazaratuak?,, nireidaz lanenlehenemaitzaxumea?. PabloBilbaoAristegi, seminarioko abadeirakas leerdalduna, izaneiebanbultzagile talaguntzaile.Seminarioko bizkaitarrok erealdi bereanalkartuginan, gure. Bizkaikoeuskerea, lantzeko, baina, nik
|
dakidanez
behintzat, gipuzkoarrekinezgenduan orduan hartuemonikizan. (Honen barrizehatzagoa Euskereanirebizitzanliburuan emonneban).
|
|
«1962an edo1963an ireki zituen lehenengo aldiz ateak eta 1975 arte egon zen martxan, nagusiki gurea bezalako hainbat eta hainbat familien itzulerak agortu zituen gelatxoak. 1962an baino lehen saiakera soilak egon ziren, ez zen, nik
|
dakidanez
behintzat, ikastola bat irekita eta martxan».
|
|
Topaketetan jorratutako bigarren eremua herri antzerkiarena da. Nik
|
dakidanez
, herri antzerkiak ez du inoiz indarra galdu Iparraldean, eta Hegoaldean badirudi apurka apurka berpiztu daitekeela, aurreko hamarkadetako atzerakadaren ostean. Eta antzerki mota horrek lan ederrak eman ahal ditu baldintzak sortzen direnean.
|
|
Barcinaren asmoen alde, alkatea hain temati dabilenean, legeak saihesten, oroitgarri horiek desager ez daitezen hiriko hornigarritik. Eta nik
|
dakidanez
oraindik ez du ezer erran Barcinak eraso horien kontra: ez kritikarik, ez Gaitzespen sagaraturik, erritualik.
|
|
Nik
|
dakidanez
, bizpahiru talde daude horrela. Duela hiru urtetik, egoera oso txarra da.
|
|
Badakizu zer izango zen gizon lizun batek hartu bazintu eta haurdun utzi...? Emakumezkoak geratzen baikara halakoetan haurdun, ez gizonezkoak, nik
|
dakidanez
! –eta, begirada zorrozten zuela, galdetu zion–:
|
|
–Isilik egon zenuke, Ada: gerran gaude, eta gizonen kontua da gerra, nik
|
dakidanez
.
|
|
Ez dugu, ez, aurrean lan makala, ametsak, sentimendu erreprimituak, oker bideratutako arazoak eta barne korapilo guztiak askatu nahi baditugu behintzat! Badugu, bai, zertaz hitz egin, zuk batez ere, hitza baitugu baliabide bakar, nik
|
dakidanez
... zientziak ez baititu erraietan errotutako sentimenduak erauzteko moduko ez alikateak eta ez orrikak oraindik ere asmatu, ezta asmatuko ere, nik uste. Oi, beste gauza bat, azkena:
|
|
–Eta zer uste duzu, armada zeure esanetara jarriko duzula zeure helburua lortzeko? Zu, ordea, ez zara kapitain jenerala, nik
|
dakidanez
: sarjentu xixtrin bat ere ez, atera hortik kontuak...
|
|
Loreak gustatzen zaizkit, txoriak gustatzen zaizkit eta musika gustatzen zait, baita kopa bat ardo gozo ere, noizean behin, hodeien pare jartzeko, aleluia, aleluia... bizitzak Haendelen musika entonatzeko modu asko eskaintzen baitizkigu, zorionez! Baietz, Ada, nahiago dudala nik neuk zigarretak erretzea, nire azala balizko senartxoaren errautsontzi bihurtzea baino, nik zurrungaka egiten ez dudan arren,
|
dakidanez
...! (...) Beste gauza bat zure ahizpari buruz:
|