|
2004
|
|
|
Erroskila guztiak
|
berak
jango ote ditu?
|
|
2005
|
|
|
Biblia ez zuten guk bezala ulertzen duela zenbait mende. Garai beretan ez dute denek berdin konprenitu eta gaur egun ere batzuek ala besteek ez ditugu gaztainondo horrek eman gaztainbihi
|
berak
jaten. Gainera, jende batzueri lili74 Vatikanoko II. Kontzilio Ekumenikoa, 807 or. tan zaie gustatzen gaztaina, bihiarentzat esker mikorik gabe, gehienek bihia dutelarik estimatzen.
|
|
2006
|
|
|
Pentsa, Etiopiara joan baino lehen astebetean egon nintzen jan gabe, ura edanez bakarrik, badaezpada, nire burua prestatzeko, egoera horretan aurkitzen baldin banintzen ere. Gero,
|
beraiekin
jaten duzunean, beraiekin lo egitean, beraiekin barre, azkenean beraiekin bat eginda zaude. Hori atarian egotea bezala da, eta momentu batean atea zabalduko dizute.
|
|
2008
|
|
|
«Gizendu egiten nau duela zenbait urte bezala, eta bezala». Hor dago gakoa; pisu fisiologikoa handitu egiten da adinean aurrera egin ahala, elikadura ohitura berak mantentzen badira eta elikagaiak eta aurreko urteetako kopuru
|
berak
jaten badira. Bidezkoa dena jatea, ez gehiago ez gutxiago Organismoak egunero behar dituen kaloriak baino gutxiago hartuz gero, metabolismoa egoera berri horretara egokitzen da, eta bere funtzio organikoetan energia gastu txikienarekin eraginkor izaten saiatzen da.
|
|
|
Desnutrizio arriskua duten beste faktore batzuk ere badaude, hala nola, adinekoaren maila sozioekonomikoarekin zerikusia dutenak (bakardadea, alarguntasuna edo erosteko ahalmen urria, besteak beste) eta joan etorria eragozten duen mugimendu zailtasunarekin, erosketa egiteko aukerarekin eta baita janaria prestatzearekin ere zerikusia dutenak. Eta adineko pertsonak gaixotasun kroniko bat edo gehiago baditu diabetea, hipertentsio arteriala, hiperkolesterolemia…, kontuan izan behar du hartzen dituen sendagai batzuek albo ondorioak eragin diezazkioketela eta elikagaiak
|
berez
jateari eragin diezaioketela (goragalea, anorexia, idorreria edo beherakoa). Faktore horiek guztiek, alde batetik, adineko pertsonen desnutrizioaren kausa anitzeko jatorria zehazten dute, eta, bestetik, pertsona horiek begiesteko eta dieta adinekoen behar berezietara egokitzeko beharra edo aparteko nutrizio euskarriaren beharra baloratzea.
|
|
2010
|
|
|
Izatekotan, gerri zabalegia zeukan bere adinerako eta ez zen gozoki eta txutxerien ondorioa, platerekoak sortzen zion irentsi minak eragina baizik. Zekor muturrak ikusi orduko Anerenak
|
berak
jango zituela esan zuen. Egun hartan esku hutsik aterako nintzela pentsatu nuen, ez nuela etxerako soberakinik izango.
|
|
2013
|
|
|
Bazegoen beste zerbait; oraindik urrun sentitzen nituen: ez nituen ezagutzen beren abestiak, beren ohiturak,
|
beren
janak... Eta, bat batean, 1993an, Tolosan Extremadurako Kultur Elkartea zabaldu zuten.
|
|
|
), 93.600 emakumeren segimendua egin zen, hau da, 25 urte zituztenak haren hasieran. 18 urtez,
|
beren
jateko ohiturei, bizimoduari eta historia kliniko pertsonal eta familiarrari buruzko kontsultak egin zitzaizkien. Emaitzen arabera, fruitu gorriak jan zituztenek astean hiru aldiz edo gehiagotan infartu arriskua izan zuten noizean behin kontsumitu zituztenak baino %32 gutxiago.
|
|
2014
|
|
|
Ibiltariak denboran bizi ziren" herriaren gainean" edo" bizkar". Populu guziek
|
beren
jate orekaren kontzientzia daukate. Bada berek har dezaketena, arraina eta sagarroiak, baina hor dira barazkiak eta holakoak, ebasten direnak.
|
|
2015
|
|
|
Elitismoa, irribarre faltsua eta auto ofizialaren politikamolde zahar hori ordezkatzen du. Agian zorte txarra ere izan du eta Sanzek eta aurrekoek egindako hutsegite guztiak
|
berak
jan behar izan ditu: Navarra Arena Sanzen kontu bat izan zen, dietena Sanzek eta Enrique Goñik diseinatu zuten, Volkswageneko BEZarena aspalditik zegoen lotua… Denak herentzian iritsi zaizkio, baina oso gaizki kudeatu ditu.
|
|
|
Baserritarrak ferrak eta zaku patata batzuk eman zizkidan trukean. Nolanahi ere, gero eta nekezago suertatzen zitzaidan jakiak eskuratzea, egoera nahasi hartan jendeek nekez saltzen baitzituzten
|
beren
jateko urriak.
|
|
|
Austinek
|
berak
jaten zuen birena.
|
|
|
Bizkaitarrekin enaiz beiñ ere entenditu, beiñ ere.
|
Berek
yaten tzuten yolasa. Tipttapttu... nola Frantzien xuberotarrek.
|
|
|
Soldadoak etcheetan aloitzen dire, Irigoinean, Mugetche berrian eta guziz herriko jantoki hoberenetan; hôtel dela Rhune, pension Basque, Etchola.
|
Beren
jatekoa berengain dute haatik. Ez dute hain muthur zuriak iduri janarengainean, eta begitarte ederra egiten diote gure chakurrekutz letzaketen saltsa batzueri!
|
|
|
Ea ez den ohartzen itzaltzen ari dela, ahultzen eta eri egoten hasten. Ni ez nazakeela engaina, jakin badakidala bera eta emaztea arroz ahurkada bederaz elikatzen direla, nahiago dutela arrautza bakarra urdeari eman, ezen ez haiek
|
berek
jan, eta halako beste anitz.
|
|
2016
|
|
|
Chuangek eta bere kolaboratzaileek 2014an (Obes Es Clin Pract), haurdunaldian pisu gehiegi (gero eta maizago) irabazten duten emakumeek estrategia okerrei jarraitzen zieten, «birentzako jatea», adibidez, eta horrek nabarmen liberalizatu zuen elikagai edo edari osasungaitzak hartzea. Aitzitik, gainerako emakumeek helburu koherenteak zituzten dieta osasungarriaren eredu batekin, eta
|
beren
jateko modua kontrolatzen zuten. Espainiako haurdunen elikadura, hobetzeko modukoa Aurreko azterketa Estatu Batuetako herrietan egin zen, eta gure herrialdean egoera zein den galdetu behar da.
|
|
|
—Gosetuta daudelako.
|
Beraiei
jana kentzera etorri zarela pentsatzen dute.
|
|
|
Lehen lerrotik kilometro bat, bi, batzutan hirutan ziren. Bazuten beren zuloa,
|
beren
jatekoa egiteko moldea, guk jatekoa eraman eta. Obuza meta lurrean ezartzen zuten eta kukutzen.
|
|
|
Nabarrenkoseko (Navarrenx) erretor zen orduan. Arrats batez han gertatu nintzan eta ohartu SANTIAGORA (Konpostela) zoazin beilariek beren gaua Xebastienen apezetxean pasa zezaketela eta ez bakarrik hori,
|
beren
jatekoa prestatzeko sukaldea bere tresna edo instalazione guziarekin ibiltzen ahal zutela. Horrek jo ninduen.
|
|
2017
|
|
|
Aurrean zuten denek
|
beren
jatekoa. Den denek ez, ordea.
|
|
2018
|
|
|
Eta janari mota horrek, obesitateari dagokionez, paper garrantzitsua hartzen du (19). Bigarrena izan daiteke gazteek ezagutza edo informazio handiagoa izatea eta hobeto jakitea zer den elikadura ona, bai eta
|
beren
jatekoarekin kritikoagoak izatea ere.? –
|
|
2019
|
|
|
Guztiak zituen gogoan. Berak begiratzen zuena, begiratzen zuten haiek,
|
berak
jaten eta gozatzen zuena, gozatzen zuten haiek ere. Berak lo egiten zuenean, haiek ere lo egiten zuten.
|
|
2020
|
|
|
Noiz hazi zen bihotz hartan gorrotoaren har hura, orain den izaki bihozgabea bihurtzeko? Nola da posible haur hura, berekin hazi zena, berekin barre egin zuena, berekin hitzak ikasi eta aurkitu zituena,
|
berekin
jan eta lo egin zuena, hala aldatzea. Noiz gertatu zen metamorfosi hura?
|
|
2021
|
|
|
Gogoan dut fardelak izugarri garesti zeudela garai hartan; ba, auzokide bat etorri zitzaigun, eta esan zigun lagundu egin nahi zigula, eta erosiak zituen hiru fardeletatik bi eman zizkigun. Presoek berek ere, fabrikaren atzealdeko kartzelan zeudenek,
|
beren
jan errazioak eman zizkiguten. Jendea ez zen ibiltzen zuhurkerian:
|
|
|
Baina ez nuen muturrik sartu nahi izan gurasoen kontuetan. Egin zezatela
|
berek
jan berek gorotz. Hara argi adierazi, ilobatxo.
|
|
|
Deretxo bat bazuten bakarrik: merkaturat joaitea haizu zuten bakarrik,
|
beren
jatekoa erosteko. Gero, etorri zen Txinako armada eta hunek 1946an frantses armadari utzi zion lekua.
|
|
2022
|
|
|
Heriotzaren itzalak estaltzen du Inkisidoreen akelarrea, eta epaileek nekromantzia eta nekrofagia leporatzen zizkieten sorginei: hilarrietara joaten zirela, gorpuak lurpetik atera eta oin hezur eta kurruskak, eta burumuin kiratsak kentzen zizkietela,
|
berek
jateko eta deabruari emateko; eta beren ahaide hurbilenen hilkiak bilatzen zituztela akelarrean jateko, parte bat errea, beste bat egosia, hirugarrena gordina, eta bihotza deabruak jaten zuela (Caro 1975: 108 eta 117).
|
|
|
Gosetu naiz.
|
Beren
jatekotik zerbait ematen didate orotariko ortorexikoek. Gaizki asentatzen zait eman didaten jateko guztia.
|
|
|
—Kooperatibetan antolatuta autoestimua sendotu zenean, familiek hezkuntzaz ere gogoeta egin zuten. Esan zuten eskolak atera egiten dituela haurrak beren mundutik,
|
beren
jateko modutik, beren kulturatik, etxean garrantzitsuak ziren gauzetatik.
|
|
2023
|
|
|
Jatetxetan gero eta gehiago azkenik agertu konduen arabera. Gero eta karga gehiago jasan behar alabainan, argindarra azkarki karioturik bainan ere
|
beren
jatekoentzat behar dituzten gauza gehienak, besteak beste baratzeki eta fruituak. Haragia ere ba.
|
|
|
Lehen, bainan aspaldi, biziki aspaldi, gizon guziak ihiztari ziren eta urte guzian ezin bestela egin alabainan, ihizin ariz biltzen baitzuten
|
beren
jatekoa, berena eta beren etxekonena. Ihizin eta arrantzan, bai eta landare biltzen.
|
|
|
Muturreko bana emango zienat, horixe, errepikatzen zuen esnea su gainera botatzean; ez diten niretik jango, ez. Eta ez zuten haren okelarik jaten, baina Brinovc ek patatak eramaten zituen basora, eta alabak partisanoen postari ibiltzen ziren, eta jaietarako ere etxe hartatik irteten ziren basorantz alabek egindako potica eta flancatl ak5, Rozinaren iritziaren kontra betiere, zeinak baitzioen basokoek
|
berenetik
jan zezatela eta ez Rozinaren etxekotik. Brinovc ek zorrotz begiratzen zion:
|