|
2000
|
|
|
Beste toki batzuetan ere (Portugalen-eta) errepikatu egiten zirela entzuna nuen. Bertso on baten azken partea entzuleak errepikatu ahal izatea gozamen bat izan
|
behar zuela
ikusten nuen. Gainera, doinuetan zortziko txikia eta handia ziren nagusi, hortik ez ziren ateratzen.
|
|
|
Transferentziari dagokionez, psikoanalisiak ez bezala, baliorik gabeko jarrera dela esan zuen, hots, sendatzeko funtsezkoa ez zela. Terapeutak, eraginkorra eta patzienteari gertatzenari zaiona aurrez aurre jartzen diona izan
|
behar zuela
uste zuen. Erresistentziaerabil daitekeen eitea dela uste zuen, eta ez aurka egin behar zaiona, psikoanalisiakdioen moduan.
|
|
|
Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan, niretzat ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki-polikikonbentzituz joan naiz, horrela
|
behar zuela
izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak. Izan ere, gauza berriak agertzean, hots, problema zaharrakgainditzeko irtenbide berriak planteatzean, alferrekoak izaten dira lehenagoko kontsentsuak.
|
|
|
bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren bidetik joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko zela Elizako bizitzan. Berriro ere kontrolak Ordena PublikokoOrdezkariaren eskuetan egon
|
behar zuela
azpimarratu zuen Ministroak.
|
|
|
1868ko dekretu batek (Decreto ley de 2 de Octubre de 1868) errektorea Gobernuak izendatu
|
behar zuela
dio. Dena dela, izendatzeko ardura zeinek zuen alde batera utzita, errektoreek Gobernuko ordezkari gisa jokatzen zuten; horren froga nabarmena eskaintzen digu 1900go beste dekretu batek (Real decreto de 18 de Mayo de 1900):
|
|
|
Hurbiltzeko, sartzeko eta garagardo bat edateko, ahaztea merezi zuten mamuen akaberarako. Kontuan izanda, noski, edalontzia beti eskuan izan
|
behar zuela
, edo asko jota barran. Baina inoiz ez aurreko ispilurako hegaldian.
|
|
|
Mekauenka igo zituen literako eskaileratxoak. Koltxoia probatu (urtebete lehenago Rocíoren gorputza hain bigunki babesten zuen hura, Eiderren esanetan), otarteko bat jan, aterpetxea apur bat ezagutu, eta erabaki zuen autobusetik ikusitako Rock of Cashel hura bisitatu
|
behar zuela
. Bai:
|
|
|
Gaur gertatu da. Banekien gertatu
|
behar zuela
. Eskerrak bi oheko gela bat hartu genuen, bestela Rocío gauza baita hamabiko batean ere berdina egiteko.
|
|
|
Aste batzuk lehenago ezagutu zutela elkar, drogen aurkako talde horretan bolondres sartu zirenean. Baina Ralphi ez omen zitzaion gustatzen euren arteko giroa, eta Dinglen autostopean hartu ninduten momentutik bururatu omen zitzaion nirekin egin
|
behar zuela
ihes. Bestela ere alde egingo zuela, bakar-bakarrik baina.
|
|
|
Autobusaren abiadura berean joan ziren desagertzen laku eta zelai berdeak, itsasoa eta ardiak bidearen erdian. Eta erabaki zuen, artean mendeku gosez, Derryko aterpetxean neskatila bat aurkitu
|
behar zuela
, Eiderrekin ez baina Rocío García de Mainuetarekin gogoratuta txortan egiteko. Edo beharbada ez, beharbada Derryn aukeratutako neska ez zen hain zatarra izango, Rocíoren titiekin oroitu behar izateko hazia isurtzeko.
|
|
|
Gau hartan ez baina hurrengo goizean hasi zen buruari bueltak ematen, iragan gaueko kontu haiek zenbat ote zuten egiatik eta zenbat mozkorretik. Dena dela, ondo zekien zuhurtziaz jokatu
|
behar zuela
: Eiderren etxera deituko zuen, baina ez zion Irlandari buruzko ezer aipatuko, ezta zeharka ere, bestela akaso bidaiatzeko bat-bateko grina hura berpiztu egingo zitzaion-eta.
|
|
|
Tarteka irri egiten zidan eta nik ere irri egiten nion. Eta horrela egon ginen, alde egin
|
behar zuela
erran zidan arte. Eta eskerrak eman zizkidan, eta nik ihardetsi nion:
|
|
|
Bera barrenean dago. Izan ere, zera erran dit, koadro bat pintatu
|
behar zuela
, etxeko jaunaren manuz, eta sartzen uzteko.
|
|
|
Zenbatetan erran ez ote zidan osaba Joanikotek ezen egiak eta egia bakoitzak demostrazione bat
|
behar zuela
, halako tailuz, non printzipio hura arau bihurtu baitzuen, bere bizitzako egunorozko jokamoldeaz denaz bezainbatean! Eta ni ere ideia hartakoa nintzen eta, gisa hartan, ez nuen burua gehiegi erabili beharrik, jakin eta ulertzeko ezen mapako paradisuak ez zuela egiazko Paradisuaren existentziarik frogatzen...
|
|
|
Eta iraganari beha paratzen nintzen, eta gezurra iduritzen zitzaidan, zeren ene ordu arteko bizitza haize-zurrunbilo bat bezalakoa izan baitzen, eta Rosa de Osoriorekin sentitzen nintzen, aldiz, kirastu gabeko laku baten ur geldietan bezala... eta amesten nuen orduan ezen zeruak halako zerbait izan
|
behar zuela
, zeren lakuaren ur geldietan urtzen baitziren ordu arte ikusi nituen iduri gogor bezain krudelak: osaba Joanikoten kalbarioari lotuak, edo Antonio Ibarbia gipuzkoarraren heriotzari, edo Alain Coup d’Œil itsas lapurraren exekuzioneei, edota indiar horiek eta gizon zuriek indiar gorrien herriskan egin zuten triskantzari... edo sugeen putzuari, zeinaz mintzatu bainatzaizu don Fidelez aritu natzaizunean, eta zeina izan baitzitekeen krudeltasunaren gaineko krudeltasunaren iduria.
|
|
|
Jaun Marcel eri genuen, bada, eta aita kanpoan zegoen egun haietan, eta gure amak medikuaren baitan jarri zuen konfiantza... eta honek erran zion jaun Mar celi gehiago jan
|
behar zuela
.
|
|
|
Baina, zenbatenaz osabak arrazoin eta argudio gehiago eman, hainbatenaz sinesgogorrago agertu zitzaion Alessandro, halako tailuz, non behin eta berriro erran baitzion ezen hura ezinezkoa zela untzia lasterrean zihoanean, eta zakuak gibelago erori
|
behar zuela
, mastaren oinetik urrats bat edo bi gibelago, ezinbertzez, untziaren abiaduraren arabera, zeren eta zakua erortzen zen bitartean untzia aitzina baitzihoan; aitzitik, osaba Joanikotek ihardetsi zion ezen segur zegoela erraiten ari zenaz, eta hain segur zegoela, non markatu zirkulutik urrats bat gibelago jartzeko prest baitzegoen, mastari bizkar emanez.
|
|
|
Izan ere, aita handinahi hutsa zen, eta jakin zuenean ezen printze eta bertze noble batzuk, hango eta hemengo gorteetan, baita Nafarroakoan ere sasoin batean, tigreaz6 baliatu izan zirela ehiza egiteko, bururatu zitzaion ezen bera ez zela gutiago eta tigre haietarik bat ekarri
|
behar zuela
Urbiainerat.
|
|
|
...eta bere eragina, eta erdietsi ere zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru-oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi
|
behar zuela
, eta hargatik geratu behar zuela etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde behar zuela burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Fra...
|
|
|
...e zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru-oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zuela, eta hargatik geratu
|
behar zuela
etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde behar zuela burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Frantziskoren denboran, plaza publik...
|
|
|
...aldi batez, baita emaztekiek buru-oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenplutik ikasi behar zuela, eta hargatik geratu behar zuela etxean, edo bere mantelinaren azpian gorde
|
behar zuela
burua elizarakoan, dortokak bere maskorraren azpian bezala, hala debekatu zien haiei, halaber, Ama Birjinaren ohorez egiten zen hainbat eta hainbat prozesionetan —hala nola Asuntzio koan—, apezaren parean joaitea, nor bere kandelarekin; eta ekarri zuen, finean, elizarat —zeinak baitzuen, don Frantziskoren denboran, plaza publikotik eta merkatutik otoizlekutik bezainbat, guztiak sol...
|
|
|
Baina osabak laket zuen josteta, eta erabakia zuen, gainerat, ezen azken punturaino eta azken muturrerarino eraman
|
behar zuela
, serios, bere josteta hura, eta ez zuen, halatan, nehork ere bere erabaki hartarik gibelatuko... are gutiago Pedro Huizik, zeinarekin baitzituen bere harremanak aski gaixtoturik orduko.
|
|
|
Baina derradan ezen, Pedro Huizik bere fresko hura egiten eman zuen denboraren azken partean, aita eta Mattin harat eta honat ibili zirela, anaia negozioen munduan treba zedin eta aitzina; ni, berriz, kasik ez nintzen denbora hartan jauregitik atera, eta osaba are gutiago bere dorretxetik: horregatik, aita etorri zenean, eta erran zuenean ezen freskoaren inauguraziorako osaba Joanikot ere gonbidatu
|
behar zuela
, urduri jarri nintzen.
|
|
|
Kolpe izugarria izan zen hura aitarentzat, hain izugarria, non handik egun gutirat oinaze handi bat jarri baitzitzaion bularraren erdian. Eta etorri zen medikua eta erran zion ezen egun batzuetan atseden hartu
|
behar zuela
eta bihotza zaindu behar zuela, eta bularrean azafrai-enplastoak jartzeko eta baleriana-ura hartzeko.
|
|
|
Kolpe izugarria izan zen hura aitarentzat, hain izugarria, non handik egun gutirat oinaze handi bat jarri baitzitzaion bularraren erdian. Eta etorri zen medikua eta erran zion ezen egun batzuetan atseden hartu behar zuela eta bihotza zaindu
|
behar zuela
, eta bularrean azafrai-enplastoak jartzeko eta baleriana-ura hartzeko.
|
|
|
Eta, hala, bazkari arin baten ondotik zaldi gainerat igaiten zela, abiatu zen aita Ubarnerantz, nondik ilunabarrean itzuli baitzen. Eta erran zigun nola egon zen Ubarneko dama-damatxoekin, eta nola haiek erran zioten ezen aitak berak basorat joan
|
behar zuela
, gau haietarik batean, zenbatenaz lehenago, hainbatenaz hobeki, zeren, baldin tigrea ehizatzen bazuen, Mattini sukarra joanen baitzitzaion.
|
|
|
—protestatu zuen amak, ohi baino sutsuago eta beroago— Eta zerbait gertatuko balitzaio berorri...? Ez al zion medikuak erran, bertzalde, ezen bihotza zaindu eta begiratu
|
behar zuela
–Hobe genuke, bai, jauregiko jende guztia kaperan bildu eta errosario bat errezatzea, zeren mirakulua, nehon ere egoitekotan, Jainkoaren amaren eskuan baitago...
|
|
|
Zeren, noiz eta plazerrak eta atseginak bat-batean eta ustekabean atrapatzen eta harrapatzen baikintuen, ba al dakizu zer erraiten ziguten egin behar genuela? Erraiten ziguten ezen arimak bideratu
|
behar zuela
gorputzak desbideratua, eta ez zegoela hartarakotz deus ere hoberik pentsua eta endelegamendua dolorezko misterioren batean pausatzea baino... Baina, nola gorputza eta arima bereiztezinak diren, non eta heriotzak banatzen ez dituen, eta, nola lurgainetik ez denean, lurpetik lotzen eta estekatzen diren, hala egiten zuen atseginaren iduri hark, lurpetik, gorputzaren aurkientzatik arimaren aurkientzarat, eta imajinatzen nuen orduan ezen Kristoren galtzoinak esku eme misteriotsu bat ezkutatzen zuela, guztiz ikustezina, eta atseginaren atseginez hiltzen ari zela gurutzefikatua, ez oinazez; eta Kalbarioko hura teatroa zela:
|
|
|
Baina Pedro argia eta berezia zuan eta ez zegoan bertzeei beha, bere buruari baizik. Eta aitari bere asmoen berri emaiten zioan, pintorea izan nahi zuela eta pintorea izan nahi zuela, eta aitak beti berdin ihardesten zioan, letratua izan
|
behar zuela
eta letratua izan behar zuela, letratuarena pintorearena baino ofizio duinagoa zelako, ikusi bertzerik ez zegoan pintorearen ofizioak jendearen baitan zuen estimu eskasa. Baina Pedrok orduan erraiten zioan:
|
|
|
Baina Pedro argia eta berezia zuan eta ez zegoan bertzeei beha, bere buruari baizik. Eta aitari bere asmoen berri emaiten zioan, pintorea izan nahi zuela eta pintorea izan nahi zuela, eta aitak beti berdin ihardesten zioan, letratua izan behar zuela eta letratua izan
|
behar zuela
, letratuarena pintorearena baino ofizio duinagoa zelako, ikusi bertzerik ez zegoan pintorearen ofizioak jendearen baitan zuen estimu eskasa. Baina Pedrok orduan erraiten zioan:
|
|
|
Eta, hargatik, Urbiaingo bakardadean mundu haren falta sumatzen zuelako-edo, noiz eta Iruñarat edo Donibane Lohizunerat joaiten baitzen —begi-ordeen konpontzeko, liburu batzuen ekartzeko edo Piarres Oihartzabal kapitainarekin egoiteko... edo, baita Pazkoarekin eta Mendekostearekin konplitzeko ere, erraiten zuenean, iduri egiteko, ezen konfesatzera joan
|
behar zuela
, nahiz eta gerorat jakin nuen ezen bere konfesione haiek eramaitenago zutela bekatu bat gehiagoren egiterat bertze guztien barkatzerat baino—, ez zen koadroren bat edo bertze ikusi gabe geratuko, ezagutzen ez zuen pintoreren baten studiorat joan behar bazuen ere hartarakotz. Nik harekin joan nahi izaiten nuen batzuetan eta erraiten ere nion, baina hark beti ihardesten zidan ezen haiek bidaia tipiak zirela eta nik bidaia handi bat merezi nuela, Pisarat eta Galileoren jaioterrirat lehenik, eta Pariserat gero.
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. ...urik handienak, eta obrarik ez egitea zela, halatan, obra zezaketen obrarik jainkozkoena, hobe zelako, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki zezakeen Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zidan ezen artalde batek artzain bat
|
behar zuela
, ardien ez barreiatzeko eta ez galtzeko, eta artzainak erabaki behar zuela, halatan, artaldearen norabidea. Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Eta halatsu ibili nintzen denbora batez, eta halatsu jokatu nuen, denbora hartan sortuz joan zitzaizkidan bertze ezbai guztiekin ere. ...jainkozkoena, hobe zelako, ororen buruan, alfer egoitea ezen ez gaizki egitea; baina ez nuen ulertzen, halaber, nola aita sainduak erabaki zezakeen Erromako eliztarren sinestea eta pentsua goitik behera, nola erraiten eta afirmatzen baitzuten katolikoek, nahiz eta jaun Marcelek erraiten zidan ezen artalde batek artzain bat behar zuela, ardien ez barreiatzeko eta ez galtzeko, eta artzainak erabaki
|
behar zuela
, halatan, artaldearen norabidea. Eta batean baten alde egiten nuen, bertzean bertzearen.
|
|
|
Baina orduan Antonio Ibarbia mintzatu zen, zeren eta Antoniok buru-buruan sarturik baitzeukan orduko ezen bere asmoetarako irabazi
|
behar zuela
Joxe Aberasturi:
|
|
|
...iz agortu zitzaizkidala, don Venanciok kontatu zidan ezen Nenbori pena ezin penagarriago hura sartu zitzaiola bihotzean eta ezin izan zuela pena hura bere baitarik erauz, ni preso eraman nindutenetik... eta gaixoa apetitua galtzen hasi zela eta egun osoak kantuan emaiten zituela, nitaz oroiturik, halako suertez, non egun batean buru-buruan sartu baitzitzaion ezen presondegiaren inguruneraino joan
|
behar zuela
, nik kantatzen entzun niezaion... eta hartarakotz lagundu ziola bere neba Gunbek... eta biak joan zirela behin, bi aldiz eta hiru aldiz... baina handik gutira eritu eta azkenean hil zela, orduan ere kantari.
|
|
|
" Hori ezin erran dizut, don Fidel, zeren eta izan baitaiteke egun batekoa, urteetakoa, edo mendeetakoa ere. Baina, dakizun bezala, penaren irautea otoitzen eta induljentzien bidez guti daiteke, eta sakrifizioen eta sufrimenduaren bidez..." Eta nik ez dakit zergatik, baina, hitz haiek aditu bezain fite, iduritu zitzaidan ezen ene semearen purgatorioko kondenak mendeetakoa izan
|
behar zuela
, eta bertzeen sufrimenduak baizik ezin erredimi zezakeela haren pena.
|
|
|
Ziztu bizian joanda ere, bederatzi eta erdiak baino beranduago ziren herrira ginenean, eta Anak eta biok gaueko hamarrak eta laurdenetan genuen zita Zabalguneko ostatu batean. Hortaz, gure amari seme gizabidetsuari dagozkion konplimenduak egin ondotik, motz eta latz azaldu nion Unairi amatxirekin eta izeba Gloriarekin bakarrik gelditu
|
behar zuela
. Ez zen osoki horretaratu, hitz-estaliz mintzatzera; alimaleko kasketa harrapatu zuela, zera.
|
|
|
Interesgarria delakoan, honatx labur-labur: orain artean kontatu dizuedanaren arabera, eta oso oker aritu ez banaiz bederen, irakurlea ohartuko zen aurkezle bakoitzak bere izaera zuela, desberdina, propioa, nork bere rola bete
|
behar zuela
gonbidatuari edo programari ahalik eta etekinik handiena ateratzearren. Itxurak itxura eta mozorroak mozorro, hirurak ziren niretzat gaiztoetan gaizto.
|
|
|
Tira. Kontua da, poliziarengana joan
|
behar zuela
pentsa  tze hutsak beste inora joan behar izatetik libratu zuela, haretxek kendu baitzion zotina, eta, ondorioz, etsipena eta desesperantza, eta berriz ere uste izan zuen izulaborrizko bidaia hark muturrera iritsi bezala atzeranzko bideari ekingo ziola, eta laster ahaztuta izango zituela amesgaizto ondikozkoak.
|
|
|
-Mutil euskaldun gazte bat aitarengana joan omen zen, ezkondu egin
|
behar zuela
eta. Aitak pozarren hartu zuen albistea, familiak aurrera egitea ongi zegoela, familiaren deiturak irautea hobeki zegoela, eta hau eta beste esan zion haren bozkarioa agertzearekin batera.
|
|
|
Abokatu defendatzaileak (Idoia) agudo eta ozen erakutsi du bere protesta Tomen tonua zela eta. Epaileak (Laura) onartu (eskerrak, izan ere Tomek epaiketa gezurretakoa zela ahantzi, eta Clinton (X) jo eta txiki-txiki egin
|
behar zuela
baitzirudien; harrigarria da, baina, guztiarekin, epaiketatik kanpo ere egingo nuke Tomek Xavierri gero eta ezinikusi handiagoa diola). Ustekabean, ordea, inortxok ere deitua ez zuela, Hillaryk (Olga) hi  tza eskatu du, onartu zaio eta, gutxi-asko, honela mintzatu da:
|
|
|
Karmelo joan denean, ordea, pentsakor geratu naiz. Pentsatu dut Dabidek urruneko baina, aldi berean, konfiantzako pertsona bat
|
behar zuela
ni zelatatzeko; pentsatu dut Karmelo pertsonarik egokiena dela, batez ere beti Dabidekin zorretan dagoela esan izan duelako eta nik ezagutzen ez nuelako; pentsatu dut momenturik egokiena dela haren historia kontatzeko.
|
|
|
Lehendabiziko urratsa, dena den, filosofiaren beraren kontzeptuak argitzea litzateke. Eta azkenik, esan dezagun metodo filosofikoak soilik esperientzian oinarritu
|
behar zuela
, kontuan izan barik ez espekulazio ez-esperimentalak ezta ezagutza a priori sintetikoa ere. Jakina, Machek eta Avenariusek ezin izan zituzten beren tresneria kontzeptualaren mugak gainditu, batik bat zeukaten logika zurtzagatik; baina lortu zuten, Hume eta positibistekin batera, Vienako Zirkuluko ikusmoldearen zutabeak finkatzea.
|
|
|
Azentuagatik hala ere, baina bai zuten jateko era basa samarragatik ere, mendiko mutilak zirela atera zuen; segurrenik, eguzkiaren aldeko erreka haietako batekoak. Lupo, Xanen ondoan, paretaren kontra zena, luzea zen, bizar motza zeukan eta, betazalak ia arras itxita zeuzkala, noiznahi lo jausi
|
behar zuela
zirudien. Bele berriz, suspertuago zegoen; bera izan zen, esate baterako, Xani, behar izan zuelarik, eskatu gabe ogi zati bat eskaini ziona.
|
|
|
" lasai", esan zuen emakumeak," arrasto bat gorabehera". Esan zuen bezala, situazioa behean, ura zela-ta, larria
|
behar zuela
ulertu zuen Xanek. Eta halaz eta guztiz, Xan pasa eta gero ere, emakumeak fregonarekin bere aztarnak ezabatu zituen.
|
|
|
Xanek zerbait esan nahi izan zuen, eztarrian baina korapilo bat zeukan. Orduan sartu egin zen atzera konkorra, gela erdian plantatu zen, eskuak poltsikoetan zituela, bertso bat bota
|
behar zuela
zirudien. Xani keinu arraro bat egin, gero Eliri:
|
|
|
" Henriren lagunak nire lagunak dituk", esan zuen; arrazoi akabaila;" hator, familia ezagutuko duk", erantsi zuen; nahi bazuen ez bazuen, ez zion behintzat beste biderik utzi: ja ateraino eraman zuen; alta... kontsumitu zuena ordaindu
|
behar zuela
-ta, Xanek patrikatik sos batzuk ateratzekoa egin zuen, barrara joatekoa; Lazarok, ordea: " eginda zagok", esan zuen.
|
|
|
" Henri ez baita aspaldian auzoan ikusi", esan zuen sudurmakoak; pentsatzen zuen, bai, Xanek Henri ez zela auzoan ibiliko; aditu zuen eztanda izan eta gero ihesi ibili zela; alabaina, ezkeroztik hirian izan zela ere adituta zegoen;" gu ere auzokoak-eta", segitu zuen sudurmakoak," adin beretsukoak-eta... batzuetan elkarrekin ibili gintuan". " Denbora batean...", hasi zen begibeltza; bazirudien zerbait kontatu
|
behar zuela
; Xan eta besteak zain gelditu ziren; begibeltzak, ordea, bere puruari ke-bafada pare bat atera eta: " nahi al duk kopa bat?", galdetu zion Xani;" patxarana, ondo?"; bera barrara joan eta laster oso kopa bat eta patxaran botila zekartzala zetorren; botila husteraino kopak betetzen ari zela:
|
|
|
Hala aditua zuen. Anartean, Lazaro isildu egin zen, begi grisak kinatzen zituen, zutik lokartu
|
behar zuela
zirudien; segitzen zuen, hala ere, Xani besarkatua; beso astuna zuen. Xanek, hark bakarrik aditzeko maneran:
|
|
2001
|
|
|
Azken hilabeteetan EAJk PSE-EErekin gobernatu
|
behar zuela
errepikatu duzue behin eta berriz. Orain, PPren eta PSOEren itunak halako aukerari ateak ixten dizkiola dirudi.
|
|
|
Arrazoiak soberan zituen horretarako, antza. Izan ere, lehen orrialde laudoriotsu hartan esaten zuenez," nork esan orain amar-hamabost urte, olako gazte taldea gure herri zaharra jasotzen asi
|
behar zuela
–Nork uste zezakeen, oinbeste neska-mutillek bide zabalari utziaz estuari eldu behar ziotenik?
|
|
|
Nik ipuinak-eta aspalditik idatzi izan ditut, baina sekula ausartu gabe nengoen gauza potoloago bat egitera, iruditzen zitzaidalako nobela bat idazteko derrigorrez idazlea izan
|
behar zuela
batek, eta ni gehiago naiz irakurle... Baina azkenean ohartu naiz nobelari errespetoa eduki behar zaiola, bai, baina ipuin on bat idaztea ez ote den zailago nobela bat idaztea baino.
|
|
|
Elkarrizketa horietan ikasleekin helburuakadostu behar genituela ikusi genuen; eta ikasturtearen hasieran egin behar genuenhori, helburu horien arabera klaseko jarduera markatzeko, eta hortik egunerokomartxa zehazteko. Ikasleen helburuen garrantziaz ohartzeak, ikas-prozesuarenprotagonista nagusia ikaslea zela ikustera eraman gintuen; eta berak ebaluazioakontrolatu behar bazuen, berak izan
|
behar zuela
gure ardatz, eta ez beste ezerk.
|
|
|
Sektore batek uste zuen, alfabetakuntzak, egoera politikoeta sozial baten barruan kokatua zegoenez, pedagogia askatzailearekiko konpromisoa eskatzen zuela. Euskaltzaindikoen iritzia justu kontrakoa zen, alfabetakuntzaksoilik literarioa izan
|
behar zuela
. Honela, 1972an gipuzkoarren eta bizkaitarrenarteko zatiketa gertatu zen, gipuzkoarrak Euskaltzainditik kanpo geratu baitziren.
|
|
|
Shen Nung enperadore txinatarra gizon jakintsua eta jakintsua zen. Behin eta berriz esaten zuen edateko ur guztia garbituta egon
|
behar zuela
. Egun batean, K.a. 2737 urtean, enperadorea eta mozketa zuhaitz bakarti baten azpian etzan ziren.
|
|
|
Lurrinak zeuden apalean geratzen zen eta gizonezkoen Tabac kolonia potoa hartuta fris-fras eskumuturrak langartzen zituen aurrena. Arnasa sakon hartu eta zorabiatu egin
|
behar zuela
zirudienean, berriz ere potoa hartuta lepaldea lurrindu eta alde egiten zuen. Garai hartan Oscarrek ezpainetako barrak erosteari laga zion.
|
|
|
Dibina erotuta zegoela iruditzen zitzaion. Geroz eta gauza arraroagoak egiteko eskatzen zion eta takoi haien gainean, oina zulatzen zion gerezi-hezurraren gainean, berak ere burua galdu
|
behar zuela
uste zuen. Baina bazegoen bere baitan denda uzten lagatzen ez zion zerbait.
|
|
|
Bikotearen elkarrizketa ozen eta garbi entzun nezakeen. Eta une batez Herminiori entzun nion bero handia egiten zuela eta haize pixka bat hartzera atera
|
behar zuela
. Bero egiten zuen, bai, gehiegi.
|
|
|
Baina, halere, negarrari eman zion eta malkoak Rebekari lepoa estaltzen zion adatsaren beltzarekin lehortu zituen. Orduan akordatu zen nola beti esaten zion neskari egunen batean ilea moztu
|
behar zuela
, Ferminen atzamarrentzako lurreratze-pista sortu, bere mingain hezearentzako izotz-palazioa. Orain, aurpegi margula, begi itsuak eta ezpain mutuak ikusi zizkion eta neskarekin nahi zuena egin zezakeela erabaki zuen.
|
|
|
Romak asko maite
|
behar zuela
pentsatu zuen Marcosek.
|
|
|
Eta barrez lehertzen hasita zeuden Anasek esnatzeko imintzioa egin zuenean. Lucasek keinuz esan zion Mariari isiltzeko, Anasek lo egin
|
behar zuela
. Gehiago.
|
|
|
–errepikatu zuen Mariak etsipenez. Nola azaldu Rosa ez zela etorriko... eta bera, Lucas, burua galtzen ari zela, eta ahalegina egin
|
behar zuela
bestela...
|
|
|
Bera baino gazteagoa zen, hirurogeita hamazazpi, eta lo zegoen. Lo, usteldu arte egin
|
behar zuela
ematen zuen.
|
|
|
Neba handik ahalik eta lasterren atera
|
behar zuela
otu zitzaion, ospitaleak arima txikitzen ziola.
|
|
|
Pozak labur iraun zion. Berarekin Bonbaira joan
|
behar zuela
esan zion semeari. Prashant pozik bizi zen aitona-amonekin eta Bonbaira aldatzen bazen lagunak ere galduko zituen.
|
|
|
Gorra zen eta galderak egiten zituen, baina interrogatorioa ez zen gure erantzuna entzuteko, baizik eta konklusioak eta ondoriozko zigorrak eransteko. Ikastetxeak bere alumnoen edukazioa begiratu
|
behar zuela
, ez elementu guztiz okerren zuzenketa. Erreformatorioak edo antzeko eskola bereziak zirela horretarako.
|
|
|
Baina bere berbaera gaiari amaiera emateko agindua zen eta aittitte, kortan zeozer egin
|
behar zuela
esanda, balantzaka eta estropezu eginez irten zen ukuilurantz, sangria eta gero ardo gehiegi seguru asko.
|
|
|
Astelehenean, Goiok Zubietara joan
|
behar zuela
nekienez gero, Kaioarrira joatea erabaki nuen.
|
|
|
Deseroso sentitu eta arroken artetik ia uretaraino jaitsi zen Goio. Bere enbarazuaren arrazoia izenik gabeko tramankulu hura zen, eta ez zion izenik lotzen, deitura ezagunak itxuragabeak iruditzen zitzaizkiolako, pitilina umekeria bazen, erridikuluak baitziren txoria, berdela, toleta, eta zentzugabeagoak eta barregarriagoak beste izenmodu batzuk, eta hala ere haragi zati hark benetako izen ezkutu bat izan
|
behar zuela
uste zuen. Hiru harri zapal bilatu eta esku barruaz ukitzez ondo lauak hautatu zituen.
|
|
|
Lur zati handi bat eskaini zion, truke. Jostun sorginak lurra ez ezik, josten egiteko etxe handiago bat ere
|
behar zuela
bota zion Ahaide Nagusiari. Pare bat ordu eztabaidan aritu ondoren, baietz agindu zion Ahaide Nagusiak jostun sorginari, biak emango zizkiola, baino biharamunerako egon beharko zuela kapelak prest, Bando  kideen arteko borrokak laster hasiko zirelako.
|
|
|
Handik hasi, hemendik ebaki, hemendik ebaki, handik hasi, azkenean, okerrekoari heldu eta benetako kapela ez du txikitzen ba! Ahaide Nagusia, hurrengo egunean etorri beharrean, iluntzean bertan azaldu, gainera, jauntxoek dorretxe denak botatzeko agindua bota zutela eta berehala
|
behar zuela
kapela eskatzen. Zer egin?
|
|
|
Milioi askok egiten duten hizkuntza bat, beraz, lurralde zabaletan hedatua dagoena, hizkuntza handia da eta Euskal Herria bezalako eskualde mehar edo estu batean egiten dena, besteen aldean jende gutxik egiten duena, hizkuntza txikia da. Lehen atomo bonbekin edo zebiltzanean âorain ere badabiltza, baina gauza zaharra delako gutxiago mintzatzen da jendea horretazâ inoiz irakurri nuela uste dut halako zerbait, alegia uranioak (eta oker baldin banabil, barka) bere egitekoa egiteko (uranioa ez, plutonioa dela uste dut)
|
behar zuela
tamaina bat izan, gaztelaniaz masa crÃtica deitzen ziotena eta hortik behera ez zuela ezer egiten. Nik esango nuke hizkuntza kontuan ere badela masa crÃtica horren antzeko zerbait, baina muga hori ezin jar daitekeela, alegia, beste zenbait gauzatan dagoen bezain zehatza, ezta gutxiagorik ere.
|
|
|
Bazekien, ordea, dudarik gabe, inoiz aitortu ez badu ere, bere buruaren aurrean zuritu
|
behar zuela
, zuzenbideari dagokiona ematekotan, arrotzen aurrean zalaparta bizian aldarrikatu zuen euskararen berri ona. Â Frogatu behar zuen, bestela esan, bera, Larramendi, gauza zela hitzez eta izkribuz aditzera emateko euskara eta euskara goitarrez erdaraz hain era dotorean, Salamancan eta bestetan, adierazten zituenak.
|
|
|
Nahi ez nuelarik ere, sartu behar nuelako ustetan abiatu nintzen. Eguzkiaren argia baino argiago agertzen baitzen norbaitek abiatu
|
behar zuela
eta, inor sartzekotan, nola egingo nion neronek uko deiari. Hauxe da gerra aurretik, gerratean eta gerra ondoan ikasi dudana:
|
|
|
Unamunok beti bat zuen buruan: Jainkoak izan
|
behar zuela
, nahitaez, berak, Migel de Unamunok, betiko bizia goza zezan. Ideia hau darabil beti Unamunok:
|
|
|
Ajuria Eneako Itunak hilketaren ondoan emaniko erantzunak, Herri Batasunaren isolamendua eskatuz, enfrentamendu zibilaren gogortzea bultzatu zuen; Ajuria Eneako irakurketa antiterrorista hutsa gailendu zen, eta isildu egin zuen hartan gatazkaren konponbidea elkarrizketa bidez etorri
|
behar zuela
ikusi nahi zuen oro. Alderdi instituzionalen sistema guztia gelditu zen antinazionalismoaren banderaren lehian ziharduten bi alderdiek, PPk eta PSOEk, egoeraren gainean eginiko irakurketaren mendean.
|
|
|
Are gehiago: jakin badakit egileren batek ea zegokion zatia euskaraz idatzi ahal zuen galdetzean, gaztelaniaz egin
|
behar zuela
erantzun zitzaiola. Eta, bai, aukera galdu bat da, euskara eta historialaritza uztartzen saiatu diren profesionalek ez dutelako ikasi eta landu duten guztia Lur Entziklopediaren eta, horren bitartez, gizartearen esku uzteko aukera izan, terminologia zientifikoaren arloari dagokionez, batez ere.
|
|
|
Bixentek ez zuen aprobetxatu atsedenaldi hori, eta ederki urrikitu zitzaion, erabakia baitzuen Zubiko Bentara joanen zela euritea gelditzen zuenean. Iruditzen zitzaion Juanak norbaiten laguntza
|
behar zuela
, eta senar zital hura zernahi egiteko kapaz zela. Ezin zuen ametitu halako emakume finari inork minik egitea.
|
|
|
Ortzegun Santua baitzen, berak ere gurutze-bidea egin
|
behar zuela
erabaki zuen. Nonbait eta nolabait isuri behar zuen aitak erein zion kolera.
|
|
|
Iritzi kontrajarriak zeuden horri dagokionez, zerbait entzun bai baina esan denaren zentzua erabat ulertu ez denean gertatzen den bezala. ...ez zuela inolaz ere horrelakorik esan, hori B -12ren egiazko hitzen interpretazio oso zabal eta baikorra zela, B -12k benetan esan zuena zela batzuetan, hau da, baldintza jakin batzuk gertatzen zirenean, eta orduan bakarrik, sendatzen zuela bestondoa, eta baldintza horien barruan, gainera, ajea kendu nahi zuenaren borondateari zegokion zerbait bazegoela, hau da, nork bere aldetik zer edo zer ipini
|
behar zuela
. Beraz, ez zegoen erabateko adostasunik, eta hortik hainbatek ateratzen zuen ondorioa zen B -12, puntu horri zegokionez, nahita eta berariaz anbiguo agertu zela.
|
|
|
(Ados? De acuerdo?) baten bidezko baieztapena
|
behar zuela
. Horixe zen nik ulertzen nuen bakarra, baina hortik aurrera ez nintzen tutik ere ez nuela ulertzen esatera ausartzen; hobeto esanda, bai, bitan ausartu nintzen:
|
|
|
– Atzo telefonoz deitu zidan, nirekin hitz egin
|
behar zuela
esanez. Ez zen inor azaldu.
|
|
|
Kanila itxi eta ilea tantaka nuela, leiho ertzera gerturatu nintzen. Kanpoan eguraldia orokorrean gris eta hotz samarra zen, eta argitasunari erreparatuta eguerdi aldea izan
|
behar zuela
ondorioztatu nuen.
|
|
|
Aferaren zehaztasunik apenas eman zidan. Lan baterako nire laguntza
|
behar zuela
baino ez.
|
|
2002
|
|
|
Bere lehengusu Iñaki, ordea, iazko Urte Zaharretan iritsi zen, duela hilabete eta gutxi. Mirenek Iñaki ez dela etorriko dio, Aoizen zerbait egin
|
behar zuela
eta haren emaztea, Claudia, eta Cecilia arrebarekin hitz egiteko aukera izango dugula. Iritsi dira Claudia eta Cecilia, eta haiekin batera berri ona:
|
|
|
Lizarra-Garaziren bidean, 1994-1995 urteetatik hasita, ELAk oso argi izan du bideak zabaldu eta elkarlana bultzatu
|
behar zuela
. Akordio horren ostean blokeo egoera bat iritsi da, eta horretan gaude.
|
|
|
Pernando Amezketarraren marrazkiei ahotsa jartzea ongi iruditu zitzaidan, bertsolaria zelako. Baina jakin banu telebistak hainbeste bider errepikatu
|
behar zuela
, hiru aldiz pentsatuko nuke. Jendea nazkatzeraino eman baitute.
|
|
|
Oteiza bera ere, 28 urteko gaztea zen. Fraideek zioten harrizko punta horiek arantzak zirela, eta halakoa
|
behar zuela
Arantzazuko basilikak. Horregatik aukeratu omen zuten.
|
|
|
Lizarra-Garaziko Akordioaren garaian euskal nazionalismoak gatazka juridikoa sortzeko adorea
|
behar zuela
esan zenuen orri hauetan. Gaur egun gatazka juridikoa planteatzen ari da?
|
|
|
Medikuak bizirik lurperatu
|
behar zuela
sinisturik, garrasika eta aurrean jartzen zitzaizkion guztiei erasoka hasi zen.
|
|
|
Bazirudien ezinegona loa eragozten hasi zitzaiola Medusari eta edozein unetan esnatu
|
behar zuela
, baina, bitarte horretan, Pertseo hondartzaraino jaitsi zen, arreta handiarekin hegan eginez eta ezkutuan ageri zen Medusaren irudiari gainetik begirik kendu gabe. Hurbiltzen ari zen neurrian, hainbat beldurgarriagoa zirudien gorgonaren aurpegiak, suge gaiztoz inguratuta.
|
|
|
Polidektes erregea ez zen batere poztu gazte hura berriz ere bere muturraren aurrean topatu zuenean. Oso ziur zegoen gorgonek sarraskituta egon
|
behar zuela
ordurako Pertseo gizajoa, eta alaitu egiten zuen horrek bere bihotz gaiztoa.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, Euskal Unibertsitatearen aldekoek bat egiten zuteneuskarak bertan egon
|
behar zuela
aldarrikatzean; baina, ikusiko dugun moduan, desberdintasunak nabarmenak ziren erritmoari eta kantitateari dagokionez. Horrela, batzuek ezinbestekotzat ikusten zuten unibertsitate berriak euskaraz funtzionatzea; beste askok, ordea, mailakatu egiten zuten hizkuntza horren beharra, edota kritikatu euskarari emandako gehiegizko pisua Euskal Unibertsitatearen definizioan2.
|
|
|
Demokraziaren etorrerarekin batera, Euskal Unibertsitate bat eraikitzearenbeharraz eztabaidatzen hasi zen berriz ere. Foru Parlamentuan, ordea, sozialistekNafarroak bere unibertsitatea
|
behar zuela
defenditu zuten. Gehiengo absolutualortu zutenean, sozialistak bere plangintza gauzatzen hasi ziren, behar ziren legeaketa tresna politikoak sortuz.
|
|
|
Begi-bistan dago gramatikalitate-arazo nabarmenik ez badago ere, testuhorrek beste itxura bateko antolamendua
|
behar zuela
, nahiz eta ez dugun hemenzehatz aztertuko zein den aukerarik egokiena. Beste era batera esanda, itzuli gabe, testua antolatu beharra zegoen paragrafo horren aurrean, eta nahikoa da itzulitakotestua irakurtzea egitura horrek komunikaziorako oztopo larriak jartzen dituelakonturatzeko.
|
|
|
hau da, udal-aurrekontuez gain, publizitatea saldu ahal zuten irrati horiek. Emisoren eta gobernuko agintarien arteko negoziazioen ondorioa izan zen erabaki hori, lehenengo zirriborroan udalak berak zerbitzua ordaindu
|
behar zuela
aurreikusten zuten eta. Emisora horien arduradunek, finantzabide bakar horrek itotze ekonomikoa ekarriko zuelakoan, diru-sarrera propioak izatea eskatu zuten.
|
|
|
Izan ere, Lekunberrin esate baterako, gazte gehienek ez dakite euskaraz? Azkenean garbi ikusi zen eguneroko programazioa euskaldun batek egin
|
behar zuela
eta dena euskaraz egitea. Gai interesgarriren bat izatekotan, eta euskaldunik ez tartean, erdaraz ere egingo litzatele.
|
|
|
Informazioa handika kontrolatzeko lehen ahaleginak XIX. mendekoak dira, burgesia industrialak mundua bere ekoizpenez bete
|
behar zuela
deliberatu zuen garaikoak; baina gaur, XXI. mendean, inoiz baino indartsuago daude.
|
|
|
Proposamen ustetsuegia iruditu zitzaion Hanibali, han berehala erabakitzeko baino garrantzitsuagoa. Maharbalen borondate ona laudatzen zuela baina erabakia hausnartzeko denbora
|
behar zuela
esan zuen beraz. Eta orduan Maharbalek:
|
|
|
Espainiako espezialista askok ere azpimarratzen dute bi diagnostiko-taldeen asmakuntzak duen garrantzia, bai ikuspuntu zientifikotik bai giza ikuspegitik. Hala ere, uste dute AEBetako zerrendak leku garrantzitsuagoa gorde
|
behar zuela
transplanteak garatzeko edo hiesaren aurkako ikerketarako. Diotenez, GIBaren aurkako borrokak jarrera hobea izango luke, gaixotasun horretan aurrerapauso gehien eman baitira “medikuntzaren historia osoan”.
|