|
2000
|
|
|
Idiazabalgo gaztari dagokionez, Olaberriko Ovekik gaztelania baliatzen du eta Lanak frantsesa eta ingelesa ere bai.
|
Baina
euskara ez batak ez besteak.
|
|
|
Donostiako eta Hondarribiako agiritegiez gain Baionako eta Iruñeko Elizbarrutietara ere jo dute eta, noski, Pasaiako Udal Agiritegia ere arakatu dute.
|
Baina
euskarari buruzko datuak urriak dira eta historia zehar bertaratutako bidaiarien testigantzak ere baliagarriak izan zaizkie. Hemerotekara jo dute XIX. mende amaiera eta XX:
|
|
|
|
Baina
euskaraz, ahoz aho noiztik datorkigun inork ez dakien herri literatura dugu, kondaira eta kantuz. Erdi Aroan sustraitzen diren pastoral antzerki motak ere bai, atsotitz edo errefrauak eta oraindik gaur egun hain ezagunak zaizkigun kantak.
|
|
|
Motibazioa ongi dator; eta lagundu egindezake.
|
Baina
euskara nola galdu den gogoratu besterik ez da behar. Azken gakoagizabanakoen nahietatik at dago.
|
|
|
Eremu hauetakoak dira baita aipatutako bi erakunde mota hauetatik kanpo gelditzen direneuskararekiko ikerketak ere, hala nola Eusko Ikaskuntza erakundean bideratzendiren ikerketak.
|
Baina
euskara eremu anitzeko eta arteko aztergaia dela esanbeharra dago berriz, gehienbat unibertsitate barneko zientziagintzan.
|
|
|
Estatuaren gainegitura politikoak, euskara zapaltzen eta baztertzen jardun beharrean, hura bere administrazioan onartu eta irakaskuntzan bultzatu balu, berehalaxe agertuko zatekeen hizkuntza estandarizatzeko premia.
|
Baina
euskaraz diogunez, joanak joan eta balizko oleak burdinarik egin ez daroa, gauzak ez ziren horrela izan, eta, beraz, alferrik da orain izan balizko horiekin burua nekatzea.
|
|
2001
|
|
|
Proletargoaz hitz egiteko garaia ere etorriko ahal zait.
|
Baina
euskeraren hil ala biziko kinka estu hau benetan larria dugunez, ez dezakegu, inolaz ere, denborarik gal. Zenbait prolema, arrunta izan daiteke mundu zabalean, baina euskararen prolema euskaldunoi bakarrik dagokigu, gure gurea da, nahiz eta Europa oso baten kultura zati nabari izan, ez dugu ta kanpotiko laguntzarik".
|
|
|
|
Baina
euskararen legeak hazkundea baldintzatu du...
|
|
|
Argi dago euskararen normalizazioalortu nahi dugula, hizkuntza den aldetik.
|
Baina
euskara, beste edozein hizkuntzabezala, ez da berez bizi, espiritu hutsa bailitzen. Beraren bizitza erabileran etaprodukzioan gauzatzen da.
|
|
|
Agianhorregatik, soziologoak izan dira orain gutxi arte euskara gehien aztertu dutenikertzaileak.
|
Baina
euskararen normalizazioan edo berreskurapenean aurreraegiteko, dirudienez gertatzen ari den bezala neurriren batean, eta gehienbat bilakaera positiboa ziurtatzeko, ezinbestekoa da ikusmira psikosoziala eta psikosoziolinguistikoak jarraitzea, euskararen azkeneko normalkuntza egoeraraino iritsieta bertan mantendu ahal izateko behintzat.
|
|
|
|
Baina
euskara eta euskal kultura ez dira uharte, irautekotan Europan eta Europarekin iraungo dute. Etxe barnean egindakoak ezin du etxean soilik gelditu:
|
|
|
Eta horrek guztiak zer ondorio dituen euskara zientifikoaren bilakaerarako.
|
Baina
euskararekin lotutako kontuak ez dira salbuespen, unibertsitatea ren ohiko funtzionamenduaren logikan arruntak baizik. Ala horrelako kontuak euskal adarretan baino ez direlage rtatzen uste al du inork?
|
|
|
Era berean, erdal herrietako jende horrengan liburu gairik bazegoela berehalaxe ikusi nuen.
|
Baina
euskarazkoekin nahiko lana baneukala eta nire buruari atzeraka tiratzen nion.
|
|
|
Esan bezala, laster etorriko dira beste erdal liburu batzuk.
|
Baina
euskarazkoak utzi gabe. Argitaratu gabeko bertso zaharrak ere laster aterako ditut, zenbait liburutan.
|
|
|
Ni maitagogoa naiz burua, nire potentziak —adimena, nahimena, oroimena— nire besoak dira. Santa Teresak egiten du, bai, gogoaren ariketa eta potentzien aktoen artean honelako bereizketa garbia6
|
Baina
euskaraz, zorionez, gizakiari buruzko hitz sakona eta egokia daukagu: GOGO.
|
|
2002
|
|
|
ikasle euskaldunen kopurua gorantz doa, nahiz eta demografia etaerdarazko ikasleak beherantz doazen.
|
Baina
euskarazko ikasketetan matrikulatzeko arazoak dituzte ikasle euskaldunek, bai sartzeko prozeduragatik (zerrenda bakarra unibertsitate publikoetan), bai euskarazko titulazioen eskaintza murritza delako eta, ondorioz, euskaraz matrikulatzea zalantzagarrizaielako. Ikasle euskaldunen jarrera aktiboa oso ondasun handia da euskalunibertsitatearen alde.
|
|
|
|
Baina
euskarazko eskaintza orokorrari unibertsitate bakoitzak egiten dionekarpena aztertzen badugu, oso datu aipagarria agertzen da: UPV EHUk teknikaeta teknologia zientzietako euskarazko eskaintza osoaren %84 hartzen du berebaitan.
|
|
|
Betidanik euskararen alde borrokatu eta lerrotu naiz, maizmusutruk, baina ondo ordainduta.
|
Baina
euskaraz idatzitako zientzia unibertsitarioak ba ote dauka lekurik UPV/EHUn?
|
|
|
Euskera hutsean emititzearena bada, euskara sustatzeko eta normalizatzeko bidean ezaugarri garrantzitsua, eta horrez ganera, kontuan hartzen badogu publizidadea euskeraz pentsatu eta gauzatzen dala, oraindino inportanteagoa izan daiteke egiten dan lana.
|
Baina
euskerazko publizidadea behar beste ondo garatuta ez dagoen arloa da oraindino18.
|
|
|
Ederki kostarik ulertu nuen" no se retrató" ulertzen zuela berak" no se retractó" ulertu beharrean.
|
Baina
euskararekin gertatzen dena, zerbaitekin parekatzekotan Ameriketako Estatu Batuetako zenbait lekutan gaztelaniarekin gertatzen denarekin erkatu genuke. Adibide horiek irribarrea sorraraziko ligukete.
|
|
|
Hau guztia gaztelaniaz esango banu, harritu aurpegiarekin behatuko lidake, onenean, baten batek.
|
Baina
euskaraz diodanez ez dut harridura aurpegi hori ikusteko ere aukerarik izango. Eta hau ez da aztalak jatea, baizik gauzei bere izena ematea.
|
|
|
Askoz ere hiztun gehiago dagoelako erdaraz, jakina.
|
Baina
euskaraz hasi zen hura erdarara joan zaigu emeki emeki, eta erreka gurutzatze horretan baliabideak ere berarekin eramateko arriskua dago. Agian, pentsa dezake batek, euskaraz egiten dena baino gauza egokiagorik ezin da egin.
|
|
|
Zer esango luke jendeak" el tren llega cada cinco minuetos" ikusiko balu idatzia irudi garesti horietan egunez eta gauez, gaur bai eta bihar berdin, inork ere zuzentzeko ahalegin txikienik egin gabe eta kezkarik apalena erakutsi gabe?
|
Baina
euskaraz ez da deusik ere gertatzen, ez zaio inori ere konturik eskatzen horregatik, euskara bildukia baita, azal kontua. Sinboloa baita garrantzizkoa, ez azpian dagoena, eta hortaz, kuota betetzearekin aski baita.
|
|
|
Unibertsitateko goi mailako formazioaz ari gara, hezkuntza ren erpina batzuen esanetan; euskararen normalkuntza ren ibilbide linealean azkeneko helmuga hain zuzen.
|
Baina
euskararen normalkuntza ren ibilbidea ez da lineala, ezin izan daiteke lineala. Paradoxikoki, gure ustez, hezkuntzaren erpin horretan aurki dezakegu euskaldunokirtenbidetariko bat, gradu osteko titulazioetan alegia.
|
|
|
Egia da, glotodidaktikaren garapenaren ondorioz, ikasprozesua nbertan gero eta leku handiago duela mintzapraktikak.
|
Baina
euskaraz egiten ikasleak zenbat ordu eman lukeen ez dakigu, eta jardun horren neurketa jarrairako (gizarte sareen metodologian abiapuntua izan lukeen) tresnarik ere ez da garatu. Are ezezagunagoa zaigu ikasleak, ikas prozesua bukatu eta gero, lortu duen gaitasunari eusteko zenbat euskara erabilera behar duen.
|
|
2003
|
|
|
Merkataritza, ostalaritza eta zerbitzu sektorea herritar guztien egunerokotasunaren parte dira.
|
Baina
euskaraz bizi nahi duen herri batentzat zintzilik dagoen ikasgaia da, euskararen hutsunea guztiz bete gabe baitago oraindik. Baina horretarako ahaleginik ez da falta, hainbat egitasmo daude martxan eta ari dira pixkanaka euskalduntzen.
|
|
|
Horrekin egin kontu zein industria egin daitekeen.
|
Baina
euskaraz egiten den kantua eta musikaren esparrua benetan oso bizirik ikusten dut. Eta beste modu batzuk aterako dira.
|
|
|
Eta zuriarekin alderantziz gertatu zen. "
|
Baina
euskararen kasuan garrantzitsuena da bi elementu horiek gorderik ditugula hizkuntzan, inbasio horiek gertatu aurreko garaiko elementuak ere baditugula. Eta beraz, beltza adibidez, batzuetan ona da eta beste batzuetan txarra", dio Mtz.
|
|
|
|
Baina
euskerea emoten be jarraituko zenduan...
|
|
|
Manex Goihenetxek erakutsi duenez, Ipar Euskal Herrian, XVI. mendetik Frantses Iraultzara arte, liburu gehiago argitaratu ziren euskaraz frantsesez baino (90 euskaraz, 73 frantsesez eta 9 beste hizkuntzatan).
|
Baina
euskarazko liburu produkzioa, ia osotara gai erlijiosoen ingurukoa zen (90 liburutik 83), frantsesez orotariko gaiak lantzen ziren bitartean (literatura, zientziak, testu juridikoak, historia lanak,...). Epealdi horretan, Manex Goihenetxeren arabera, euskaraz ez zen propioki historia generoko lanik argitaratu (ikusi ditugun zeharkako historia aipamentxoak, eta eskuizkribu mailan geratu zen Etxebe... Kontraerreformako Eliza katolikoak, protestantismoaren mehatxua ikusi ostean, serioago hartu zuen herritarren hezkuntza erlijiosoa.
|
|
|
Galtzeko zegoela pentsatuko zuen, ez zuela ezertarako balio.
|
Baina
euskaraz egiten zuen bere gurasoekin, bere ahizpekin. Bere hizkuntza zen, eta nik hustasun bat nabaritzen nuen, zerbait kendu balidate bezala, ezagunen batekin topo egin eta euskaraz hasten zen bakoitzean.
|
|
2004
|
|
|
Erabat ados nago berarekin baieztapen horretan.
|
Baina
euskarak, ba al du euskaldunon laguntza. Euskaldun ez diren arren euskararen ongizatearen alde, teorian behintzat, apustu egin dutenek eskaintzen al diote gure hizkuntzari laguntza nahikorik?
|
|
|
Hizkuntza guztiak dira zailak ikasteko.
|
Baina
euskara hasieratik oso arraroa egin zitzaidan. Japonierarekin alderatuta hizkuntza denak dira diferenteak, japonierak ere ez baitu sustrai ezagunik.
|
|
|
Horretarako, lehendabizi, Alfontso Martinez Lizarduikoa dakargu, eta, honek, besteak beste, euskararen hondarrean izozmendi sakonak hauteman dituela jakinarazi nahi digu: ?
|
Baina
euskara hitz egiteak erabateko garrantzia duen arren, izozmendi baten azaleratzen den konkorra baino ez da. Euskara, zati handi batean inkontzientea den eduki baten isla baino ez da, eta inkontziente horrek hizkuntzari izatearen arrazoia eta koherentzia ematen dizkio.
|
|
|
Duda izpirik ez.
|
Baina
euskara ez da Espainiako hizkuntza. Zalantza gutxiago.
|
|
|
Euskara ona, zuzena eta bizia du Goenkale k, eta beste telesail batzuentzat eredu bat sortzea lortu dugu.
|
Baina
euskara komunikatiboa ez bada, ez du ezertarako balio?. 579
|
|
|
Alegia, jendeak euskaraz badaki.
|
Baina
euskaraz badaki horrek bi esanahi ditu. Norbaitek euskaraz badaki esateak esan lezake edo hizkuntza badakiela edo hizkuntzaz badakiela.
|
|
|
Portzentaiak ikusten baditugu, ereduan dauden umeen guraso denak ez dira nazionalistak eta abertzaleak.
|
Baina
euskara eta politika nahasten baditugu, gureak egin du. Justu hori da UPNk egiten duena?.
|
|
2005
|
|
|
Altunak dio beste hizkuntzekin ez dela hori gertatzen, bera ez da hizkuntza eta kontzientzia lotzearen aldekoa, gazteari euskarak ligatzeko balio behar dio, haserretzeko eta kito.
|
Baina
euskara aisiaren alorrean hankamotz nabari du Altunak. Modu informalean, lagunartean aritzeko baliabide gehiago ditu gaztelaniak adibidez.
|
|
|
|
Baina
euskarak hirian bizi beharra du, ezta?
|
|
|
Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan, euskaraz ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu. Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan…
|
Baina
euskaraz ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak. " Eskolako bilerak euskara hutsean egiten genituen lehen eta orain, bi hizkuntzetan egiten ditugu.
|
|
|
Halaber gaiari ondo egokitutako bibliografia darabil.
|
Baina
euskara bigarren eskutik ezagutzen duenez, ez dirudi hizkuntz sena duenik iberierarekin antzekotasuna ezartzeko. Bere analisitik ondoen planteatuta dagoena, antzekotasun morfologikoen auzia dela uste dut.
|
|
|
Baina hori ez da arrazoi politiko ideologikoengatik, edozein euskal hizkuntzalari pozik bailegoke euskara beste hizkuntzaren baten ahaide dela baieztatuko balitz, euskal hizkuntzaren barne berreraiketa bidez lor daitekeen informazioa mugatua baita.
|
Baina
euskarak duen harreman genetiko onargarri bakarra duela 2.000 urteko akitaniera da, oraingoz euskararen arbaso argiena. Beraz, dakigunez, egun euskarak beti egon den bezain isolatua jarraitzen du (Trask, 1998).
|
|
|
Mogelek Peru Abarkari gazteleraz egindako hitzaurrea atalka azaldu zen El Ateneo ko 5 eta 9 aleen artean.
|
Baina
euskarazko testua agertzen hasi behar zenean (eleberria bera) eten egin zen argitalpena. El Ateneo-k, ohar baten bidez, bere jatorrizko asmoa obra osorik ateratzea zela adierazi zuen; baina euskarazko narrazioari alboan jarri nahi zioten gaztelerazko itzulpena egiteko arazoek, eta Bilboko Beti Bat egunkariak obra hori arinago atera izateak, proiektua garatu gabe uztera eraman zituen.
|
|
|
Lehendik ere, Seiurteko Demokratikoan, euskaraganako jarrera positiboa agertu zuen, bere Revista Bibliográfica eleanitz hartan euskarazko obrak hartuz.
|
Baina
euskararekiko bere iritzia Revista bertako artikulu batean adierazi zuen argiro:
|
|
|
Herran, zer esanik ez, guztiz irekita zegoen honetara.
|
Baina
euskarazko idazki gutxi heldu ziren. 1878 artean, aldizkariko eduki osoaren %2a zegoen justu justu euskaraz (artikuluen %4a) 56 Eta Madrilgo aldian ez dago artikulurik bat ere.
|
|
|
euskararen aldekoen —edo kontrakoen— botoak eskuratzeko.
|
Baina
euskaraz bizitzekoarnasarik ere ez. Konstituzio espainiarraren 3 artikulu zapaltzailea gure bizitzan gehiago errotzea ekarriko luke.
|
|
|
Halakoxeak ziren garai haiek.
|
Baina
euskararen kontu horiek, zeure aita Felix Etxeberria Parapan ek esango dizkizu hobeto, horretaz zerbait badaki eta. Orduan eta geroago ere, lan bikaina egin du hark euskararen alde.
|
|
|
Adostasun honen barruan eztabaidagarriak izan litezke erritmoak, intentsitate mailak... eta nahi den guztia.
|
Baina
euskara bera sendotu, indartu eta normaldu beharraden denek argi ikusi (eta sentitu?) lukete. Hirigintzan, ingurunearen alorrean... eta beste hainbat arlotan ikuspuntu ezberdinak egon dauden bezala (nolako politikaja rraitu lurzoruaren inguruan, etxebizitza sozialen inguruko ikuspuntu ezberdinak, zenbait proiekturen balorazio ekologiko ezberdina —AHT, Zabalgarbi... —), euskarareneanere zilegi litzateke ikuspuntu eta sentsibilitate ezberdinak izatea, baina oinarri finko komun batean oinarriturik.
|
|
2006
|
|
|
Horregatik hitz egingo dut suabe, ez dut inor mindu nahi, ez dut inor iraintzeko gogorik, eta elkarrekin euskararen geroa eraikitzen saiatzeko nahia dut.
|
Baina
euskararen garapena beldurraren eta erantzukizun ezaren praktika eta predikazioaren bidez ziurtatu nahi bada eta hori bada 25.000 inguru pertsona langileei jarri nahi zaion zepoa, klaru hitz egingo dut.
|
|
|
Euskaraz pitin bat idatzi duen nornahik daki, lexiko tekniko edo kultuak baino mila aldiz lan gehiago ematen duela joskerak, esaldiak, h. d., euskararen jariaera gramatikal ez indoeuroparrak.
|
Baina
euskararen ezgaitasuna frogatzeko Unamuno-k beti hartzen duen bidea txirotasun lexikalarena izaten da: gaur arte, Unamuno-ren adibideak izaten dira gehienak, gure lagun espainolek bilera guztietan atera ohi dizkigutenak, euskarak ments omen dituen kontzeptu kulturalen kasuak296 Honek zerikusirik ez du hizkuntza bat eranskaria edo malgukaria izatearekin, baina Unamuno-k beti esplizitatzen duen arrazoia hau da.
|
|
|
Ez da erraza, jakina, eta lan hori hartu gabe ere askotan oso nekosoa izaten da mezuak eta ideiak hurbilekoei azaltzea eta transmititzea.
|
Baina
euskara gizarte osora hedatu nahi bada, hobe dugu extralurtartzat hartzen gaituzten horiengan ere, ez horiengan bakarrik, noski, eta agian ezta lehentasunez ere, pixka bat pentsatzen hastea.
|
|
|
Esaldi hori gaztelaniadun ororentzat erraza dela esanen nuke, akademikoa izan gabe.
|
Baina
euskaraz esateko garaian, erdaraz pentsatu badugu eta bere horretan eman nahi izanez gero, zer aterako zaigu?: " Goitik denak ikus zin, zintuz, zintuzke, keke, kekekeke...
|
|
|
Beharrezkoa da, noski, batez ere eraginkortasunarekin eta helburu komunikatiboekin lotuz gero.
|
Baina
euskarara etortzen ari direnak eta euskaran justu antzean dabiltzanak ezin ditugu kalitatearen estigmarekin gurutziltzatu, ezin dugu ustezko kalitatea erabileraren erabateko galga bihurtu.
|
|
2007
|
|
|
Gazteok bihurtu gara protagonista, eta errealitatearen marrazki soilduak erreparatuz murriztu dugu geure paisaiaren ikuspegia.
|
Baina
euskara haur, heldu eta adindurik ez duen euskara gazterik ba al da. Bakoitzak darama bere txapela, eta parez pare alderatuta nabarmentzen dira desberdintasun eta berdintasunak, handitasun eta txikitasunak, hutsune eta estalkiak.
|
|
|
Luisek dioen moduan, egia da kontsumitzeko modua aldatu egin dela.
|
Baina
euskararen kasuan, egunkari bakarra dago eta beraz, egoera oso desberdina da.
|
|
|
|
Baina
euskara edo euskalduntasuna, zer bilakatzen da dinamika zabal horretan, elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira. euskararen ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa" (I. Martinez de Luna).
|
|
|
Baina kulturgintza folklore bihurtzeko arriskuan zegoen, euskara ez bada aitzinatzen. Familia asko erdaldunduak ziren eta hizkuntzaren jarraipena segurtatzeko ikastolak eta gela elebidunak baliatu dituzte eta hezkunde Ministeritzaren onarpena erdietsi manifestaldi eta aldarrikapen askoren bidez.
|
Baina
euskara eskola hizkuntza egonez ez du eragin handirik. hizkuntza atseginarekin uztartu behar da, kulturgintzaren bitartez. oro har oraingo kultura lehenagokoa baino askoz aberatsago da, bereziki bertsolaritzari eta gazte liburugintzari esker. Nabari da euskalgintza eta kulturgintza elkarren lagungarri direla. datorren desafioa da nola bi dinamika hauek aitzinatuko diren informazio eta komunikazio teknika berrien aroan. l
|
|
|
Garbi dago haren izenaren aztarren latindarra, garbi dago leku horretan antzina erromatarrak izan zirela eta eragina izan zutela.
|
Baina
euskarak, euskal kulturak eta euskal bizimoduak indarrean iraun dute gaurdaino herri horretan. Ez zen behar adinako indarrekoa haien eragina, hau da, orduko denboran munduko herrialderik eta kulturarik indartsuenak zituen herri harena, euskal kultura eta euskal hizkuntza ezabatzeko handik.
|
|
|
Ez dakigu garbi.
|
Baina
euskarak latinari dion zorra izan daiteke adibide argiagoa seguruenik.
|
|
|
|
Baina
euskararen erabilera bultzatzeaz gain, euskaltasunaren pizkundea ere hartu zuen helburu Eskualzaleen Biltzarrak. 1905ean Biltzarrak bat egin zuen Antton dAbbadieren Euskal Jaien asmoekin, euskara eta euskal ohiturak zaintzeaz gain, ahalaz geroago eta barnago erroak sar araziz218; eta Arturo Campionek hasiera eman zion 1904ko batzarrari, Jules Salaberry eredu bezala aurkeztuz:
|
|
|
3 Euskaraz egin behar den zerbait da.
|
Baina
euskaraz jartze hutsarekinkultura euskaratu egiten da, ez euskaldundu.
|
|
|
Ba argi dago, gaztelerean dago arrazoia, gazteleraz HAY CALDO idaztea guztiz normala da ta.
|
Baina
euskeraz ez, eta gazteleraz holan idazteak ez dau balio euskeraz bardin idazteko. Berezko modu naturalen bat erabili behar dogu, esate baterako SALDA BEROA, edo SALDA BERO BEROA.
|
|
|
Ezkondu, ezkontzen da, gero ikasi denez.
|
Baina
euskara garbiaren obsesioari betiko adio esateko kondizioarekin. Hori Jakin en bilakabidean fundatzaileen ekipoaren ondoren bigarren zuzendaritza bat etorri denean jazo da:
|
|
|
Ez da holdinga, ez da grupo bat, ez da korporazioa, ez da ezer.
|
Baina
euskarazko berbek badituzte medioak. Euskarak badu presentzia.
|
|
|
|
Baina
euskarazko liburuak ere badira liburu dendan. Zerk erakartzen nau euskal liburuetatik?
|
|
|
Asko ala gutxi den oraingoz ez dago erantzuterik, euskarazko produkzioaren bilakaera eta gaur eguneko egoeraren gaineko azterketarik ez dagoelako, ezta irizpide landurik ere.
|
Baina
euskarazko produkzio zientifikoa, hizkuntza gutxitu batean ekoitzitakoa izanik ere, dokumentazio zientifikoaren ohiko moldeetara egokitzen da. Hain zuzen ere horregatik, posible da euskarazko produkzio zientifikoaren azterketa bibliometrikoak egitea (produkzioaren diagnostiko egoki eta sustapen politika zein geroko estrategiak diseinatzeko), edota egileen produkzioa ebaluatzea.
|
|
2008
|
|
|
|
Baina
euskara bertze gauza anitzen sinbolo ere bihur daiteke, eta bihurtzen ari zaigu. Errate baterako, Nafarroan dagoeneko hiru aldiz errepikatu den ezgaitasun baten ikurra, euskaltzaleon ezgaitasunarena alegia, hizkuntz politika publikoa aldatzerakoan, zenbait puntutan Euskararen Legea erreformatzerakoan.
|
|
|
interaktibitatea, informazioa berreskuratzea, pertsonalizazioa, multimedia aukerak eta lengoaia berri bat.
|
Baina
euskaraz dihardugun hedabide tradizionalak nola egokitu gara errealitate horretara. Marko Txopitea (Indymedia), Joxe Rojas (Topagunea) eta Jabi Zabala (irratia.com) bildu ditugu mahai baten bueltan, gaiari buruz hitz egiteko.
|
|
|
Hori ez da gertatu euskarak hiztunak galdu dituelako (esan bezala irabazi egin baititu), lehen ez zeuden tokietan euskaldun berriak sortu direlako baizik.
|
Baina
euskara sustatu nahi duen telebista batek arreta handiz jarraitu lukeen egoera bat erakusten du: bere publikotzat euskaldun osoak (hots, ulertzeaz gain mintzatzeko gauza ere direnak) hartzen baditu, haien %44 etxe mistoetan bizi direla ikusiko du; eta etxekideen hizkuntza gaitasunak kanalaren aukeraketa mugatzen duela jakinik, egoera horri nola aurre egin asmatu du.
|
|
|
|
Baina
euskarazkoak nahi ditugu. Eta, nahia esaten denean, argi utzi behar da borondatezkoa dela hautua.
|
|
|
–gero, Reginak entzuteko moduan, gehitu zuen?:
|
Baina
euskaraz badaki, eta ez zaigu gaizki etorriko zerbitzuan euskaraz dakien norbait, hemengo jendearekin ditugun harremanak arintzeko, oporretan gutxienez, eta, begirada Reginaren begietan iltzatzen zituela, esan zion?: Datorren urtean, beraz, zatoz, eta?
|
|
|
|
Baina
euskara erabat normalduko bada, oso barneratuak ditugun uste ustel bi ere zeharo baztertu dira. Uste dute batzuek Euskara Batua dela euskara, eta, uste dute besteek, Euskara Batua dela euskara ona.
|
|
|
haietan oinarritu, aztertu eta erabakitzeko.
|
Baina
euskara estandar orokorraren (arauzko gramatika eta lexikoaren) oinarriak finkatuak ditugularik, beste testugintza eta lexikogintza horren azterketari gero eta indar handiagoz heldu beharra dago.
|
|
|
Ikusi denez, Euzkadin azaldutako beste iritzi jeltzale batzuk ere zalantzak agertu zituzten Akademiarekiko.
|
Baina
euskaraz idatzi zuten kolaboratzaileen kasuan behintzat, pentsa liteke haien dudak neurri oso handian. Kirikiñoren, iritziek eragin eta puztu zituztela («otros hay, que le hacen coro» seinalatu zuen Karmelo Etxegaraik:
|
|
|
Lortu ez zuten guztiz egin, aipatu muga territorialengatik eta negozio gisa gaizki joan zirelako.
|
Baina
euskaran oinarrituriko kultura nazional berri bat, ez trantsiziozkoa baizik iraunkorra, sortzeko asmoa ageri zuten.
|
|
|
Horrek pena handia eman digu.
|
Baina
euskara sustatzeko guk ahalegin handia egin dugun neurrian, uste dut hedabideek erantzun diotela gure deiari, eta zenbait hedabidek euskararen aldeko saiakera bat egin dute. Ahalegin hori bihotz bihotzetik eskertzen diegu.
|
|
|
Nire azken nobela sei urtez ordenagailuan gordeta izan dut, eta bigarren irakurlea Inazio Mujika izan da.
|
Baina
euskarazko literatura irakurtzen dudalako, ezagutzen dut, eta badakit noiz datorren hutsune bat betetzera.
|
|
|
Gure Ezkerralde txiki honetako PSE eta EAJ ko agintari politikoak, Euskal Herriko jendarteari euskararen inguruko mezuak igorriz ikusi ditugu... Hamaika ikusteko jaioak gara!. Hauteskunde garaia iritsitakoan, askotan ikusi ditugu bertako agintari desberdinak udalerrietara gerturatzen lan baldintzetaz hitz egin asmoz, ekonomiaren gorabeherez mintzatzen, lantegietako beharginekin batera argazkietan azaltzen...
|
Baina
euskarari buruz berba egiten ?...Euskarari buruz?! Horrelakorik inoiz ez!
|
|
|
Bai.
|
Baina
euskara batua sortu zen modua eta garaia... Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen euskara batuaren alde, euskara bera bizi zedin.
|
|
|
Aitona amonekin igo den mutil koxkorrak frantsesez egiten die.
|
Baina
euskaraz ere jakin lezake. Baionan jende andana dago nasan zain, eta frantses jarioa uholdean igo da trenera.
|
|
|
|
Baina
Euskararen Nazioarteko Eguna ere badela aprobetxatuz, berarekin
|
|
|
Gauza bat da Baldorban edo Erronkarin euskararen eguna antolatzea; leku hauetan aspaldi galdu zuten hizkuntza, eta badu justifikaziorik bertako jendeari sustraiak non dauden gogorarazteak.
|
Baina
euskararen eguna, adibidez, Orion antolatzen bada, kezkatzeko modukoa da. Orion euskara ez al da eguneroko kontua?
|
|
|
–gero, Reginak entzuteko moduan, gehitu zuen–:
|
Baina
euskaraz badaki, eta ez zaigu gaizki etorriko zerbitzuan euskaraz dakien norbait, hemengo jendearekin ditugun harremanak arintzeko, oporretan gutxienez –eta, begirada Reginaren begietan iltzatzen zituela, esan zion–: Datorren urtean, beraz, zatoz, eta...
|
|
|
Gehiengo zabalaren jarrera euskararen aldekoa da, euskararen zabalkundea eta normalizazioa lortzearen aldekoa.
|
Baina
euskararen garapena nahi baino mantsoago ari da gertatzen.
|
|
2009
|
|
|
Nire oztopo handiena aditza da, esaterako.
|
Baina
euskara helduaroan ikastea oso zaila dela gezur handia da.
|
|
|
–Airenautika textua zabaldu dot./ Airenautika textua itxi dot./ Erdarak ez deust balio(...).
|
Baina
euskarak ere ez deust balio,/ ez deust modurik, ez erresorte tresnarik/ mekanikatik iatordan harridura honen despegerako?. Poesiaren aurretiazkoa hizkera standard egin bat menderatzea da; poesia, haren hurrengo hizkera bat sortzea:
|
|
|
–El poder de Bilbao?).
|
Baina
euskararen herria, brumas escitas del Pirineo hispano, baino ez delako penatzen da Basterra.
|
|
|
Zure liburua badut (Ez zaigu ahaztu).
|
Baina
euskaraz dagoenez, ia ezinezkoa egiten zait irakurtzea. Irakasle bat genuen hemen, baina Euskal Herrira joan zen duela urte batzuk.
|
|
|
bai.
|
Baina
euskara sustatzeak, euskal kultura sustatzeak, euskal komunikabidegintzan jarduteak ez gaitu ETAkoak bihurtzen, tesi polizialak eta akusazio popularrak baieztatzen duen moduan.
|
|
|
Alegia, espainieraz mintzo den hiria konprenitzen dut, eta maite.
|
Baina
euskaraz bizi den lurraldea arrotz zait, eta mesfidantzaz begiratzen dut.
|
|
|
Euskara sustatu izanaren errudun, euskal kultura sutsuki sustatu izanaren errudun, euskal komunikabidegintzan gartsuki jardun izanaren errudun... bai.
|
Baina
Euskara sustatzeak, euskal kultura sustatzeak, euskal komunikabidegintzan jarduteak ez gaitu ETAkoak bihurtzen, tesi polizialak eta akusazio popularrak baieztatzen duten moduan.
|
|
|
Mirari txiki bat izan zen gizarte hautsi hartan.
|
Baina
euskarak batu egin gintuen, eta trena abiatu egin zen, makinista gutxi batzuekin eta bagoiak jendez beteta: Egunkaria Sortzeneko 75 gizon emakume horietan euskalgintza sozialaren gorputza eta arima zegoen.
|
|
|
nekez ukatuko dio euskarari ezaugarri hori Euskadi naziotzat onartzen duen inork.
|
Baina
euskararen erronka gaur ez da, gure iritzian bederen, nazio hizkuntzatzat onartzen den ala ez eztabaidatzea, nazioa osatzen duten nazionalen hizkuntza bizia izatera iristea baizik; hots, nazionalek ezagutzen eta erabiltzen duten hizkuntza izatera iristea. Nazionalak, bistan da herritarrei deitzen diegula nazionalak?
|
|
|
Arazoaren konponketa azkartzeko hainbat zailtasun daude, besteak beste heziketa profesionaleko zikloen ugaritasunak berak ere zaildu egiten du konponbidea.
|
Baina
euskara soilik gaztetxoen hizkuntza eta eskolakoa izango ez bada, baizik eta heldu aroko hizkuntza eta lan mundukoa ere izango bada, uste dugu herri aginteek heziketa profesionalean dagoen arazo honen konponketarako neurri eraginkorrak hartu behar dituztela, hainbat ziklo euskaraz egiteko aukera azkartzeko xedea hartuta.
|
|
|
Euskaraz jarduteak berezko ahuleziak dituelako eta euskararen erabilera bultzatzeko hedabideak oso garrantzizkoak direlako bermatu behar dira diru-laguntza publikoak.
|
Baina
euskararen diru zakua ere ez da mugagabea, eta euskarazko hedabideetan lan aurreratu eta eredugarria bultzatzen ari den pertsona kualifikatu batek behinola ederki esan zuen bezala, errentagarritasuna eta eraginkortasuna, biak hartu behar dira aldi berean kontuan euskarazko hedabideetarako diru-laguntza bideak finkatzerakoan.
|
|
|
Horretan ezin da mirakulurik espero, harreman sare euskaldunak dituzten elebidun berrien kasuan izan ezik.
|
Baina
euskara indarberritzeko prozesuak egiazki aurrera egingo badu, kuantitatiboki ez ezik kualitatiboki ere aurrera egingo badu, ezin da atzera pausorik egin etxetik euskal hiztun direnek ohiko jardun hizkuntzarako euskara gorde eta sendotzerakoan. Seguruenik, horretan jokatzen dugu euskararen etorkizunaren parte handi bat, handiena ez bada?, horretan eta haurtzaroan euskal hiztun egiten diren gazte euskaraz adierazkortasuna eta naturaltasuna bereganatzean.
|
|
|
Euskararen lurralde guztietan gertatzen dena da garrantzizkoa euskararen biziraupenerako, Euskal Autonomia Erkidegoan gertatzen dena bezala Iparraldean jazotzen dena.
|
Baina
euskarak hobera non eta euskararen lurraldeetako biztanle guztien %75 eta euskal hiztunen %80 inguru bizi den lurraldean egin izatea ez da anekdotikoa, esanguratsua baizik, eta poztekoa.
|
|
|
Zortzi bat urterekin Orixeren Urte guziko meza bezperak liburua tokatu zitzaidan Orioko parrokiak herriko festetan jartzen zuen tonbolan, baina hamaika urte bete behar izan nituen jakiteko etxean entzuten nuena bazegoela bestelako liburuetan ere; etxean entzuten nuenak bazuela bere tokitxoa Babeleko apaletan.
|
Baina
euskara ikusezina zen munduarentzat, hedabideentzat, baita bertako askorentzat ere. Eta ni xehetasun txiki batzuei erreparatzen hasi nintzen, hemen bati, han beste bati, eta jabetu nintzen euskarak ere ikusi, sentitu eta esan egiten zuela, munduak entzun nahi ez bazuen ere euskarak ikusi, sentitu eta esandakoa.
|
|
|
Sententzia ez dago idatzia.
|
Baina
euskaraz ezin idatzita egon gara urteotan. Euskarazko papera ezin irakurrita.
|