|
2004
|
|
|
Handik gutxira, hasperen egin eta ni erne jarri ninduen komentarioa borobildu zuen—:
|
Bai
, oso gauza arraroak pasatzen dira etxe honetan. Benetan arraroak.
|
|
|
La Vachek aipatzen zituen gauza arraroek ba al zeukaten zerikusirik baso hartan gertatutako fusilamenduekin?
|
Bai
, nahitaez eduki behar.
|
|
|
Ez nintzen errotari zelata egitera joaten, ez nuen gerrari buruz hitz egiten jarraitzeko asmorik erakusten.
|
Bai
, neu nintzen lagun txarra, nahiz eta ni orduan ezertaz ez konturatu. Harrotuta bizi nintzen, laineza hartuta, eta jaio uneko desio hura," behia izango naiz baina ez nolanahikoa", betea iruditzen zitzaidan.
|
|
|
pauso arin eta sendoak ziren, dotoreak, oso dotoreak, benetan ederrak, nik jaiotorduan niretzat nahi izandakoak.
|
Bai
, zaldi pausoak ziren. Nahi duena esango du Setatsuak, ez dutela ondo lo egiten eta beste, baina pauso kontuan ez daukate parekorik.
|
|
|
Basurdeak, berriz, kazkabar bizi bezala ikusten nituen.
|
Bai
, benetan eroria nengoen kontu harekin: hainbesteraino, non Setatsuak niri laguntzera etorri behar izan baitzuen.
|
|
|
Eta hala egun batean eta bestean.
|
Bai
, kantaria pazientziako gizona zen, ezta dudarik ere. Ni bere lekuan egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka.
|
|
|
Artean ume umea nintzelarik, eta ondorioz eskola gutxikoa, Setatsuari aurre egiteko modurik ez neukan.
|
Bai
, konformatu beharra zegoen. Behi izan behar banuen, behi izango nintzen.
|
|
|
Honek hirurogei bat urte zituen, eta —azal txurikoa, aurpegi edo lepoko zaintxo urdinak agerian uzten zizkiona— botila kristalarekin eginak ziruditen antiaju berde batzuk zeramatzan.
|
Bai
egun hartan eta bai gero, halaxe ikusiko nuen beti, antiaju berde haiekin, begiak ezkutatuta.
|
|
|
Aurreneko aldiz, eta jaiotzatik oso ordu gutxira, heriotzaz jabetu nintzen, eta sentitu ere, sentitu nuen burdina zorrotza nire bihotzean sartzen.
|
Bai
, hortzaundiek hil egin nahi ninduten. Ikaraz jarri zitzaizkidan lau hankak.
|
|
|
salbatzaile bat sortu zitzaidan aldapa bukatu eta basoa hasten zen arrastoan bertan.
|
Bai
, hantxe zegoen, harro eta tente, egun hartaz geroztik eta denbora denboretan lagun mina izango nuen behi beltza, bere buruari La Vache qui Rit izena ematen ziona.
|
|
|
Azken batean, bizia zor nion errotan nire alde egindakoagatik.
|
Bai
, etzan egin behar nuen adiskide harekin.
|
|
|
Setatsua oso modu atseginean zuzentzen zitzaidan, agian herriko festan gertatutakoak izututa utzi zuelako.
|
Bai
, ondo portatu zen aldi hartan Setatsua. Eta hori esan dudala, beste gauza bat aitortzea ere gustatuko litzaidake.
|
|
|
Eta ea non dagoen hegan dakien behirik.
|
Bai
, beleak ere gu baino gehiago dira.
|
|
|
Edo ardiak, edo zerriak, edo oiloak.
|
Bai
, lagun, den denek alde egin dute, eta zu bakarrik zaude hemen, behia dago hemen. Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari.
|
|
|
Behiak badaki zer den bakardadea, zer den desolamendua, eta jakintza horrekin aurre egin diezaioke bizitzari.
|
Bai
, behi izatea gauza handia da! Benetan!
|
|
|
|
Bai
, ailegatu egingo nintzateke Balantzategira aipatutako bi urte horiek baneuzka. Dauzkadan ala ez, hori da ez dakidana.
|
|
|
Eta ez zure garai haietan den dena jolasa eta gozamena izan zelako, zeren, zuk badakizu, gerra osteko egun haietan poza adina izan genuen pena, eta askotan, pena hori latza izan zen.
|
Bai
, hamaika kolpe hartzeko jaioak gara. Jaiotza bera kolpea da.
|
|
|
Oso mihi dotore eta leunekoa da nire barruko hori, eta dirudienez ezin du munduko gehienek bezala hitz egin, belarrari belar deituz eta lastoari lasto; beragatik balitz, belarrari" ama lurrak guretzat sortu zuen elikagai osasungarria" esan litzaioke, eta lastoari berriz" elikagai ez hain osasungarria, elikagai osasungarria lehortu eta udazkentzen denean erabiltzekoa".
|
Bai
, holaxe hitz egiten du nire barruko ahotsak, eta ondorioz ikaragarri luzatzen da zerbait argitu nahi duen bakoitzean, eta ondorioz oso aspergarri egiten dira bere kontu gehienak, eta ondorioz pazientzia hartu behar da berari entzuten jarri eta marruka ez hasteko. Ordea marruka hasita ere, berdin da, zeren ahotsa ez baita gure barrutik kentzen, ezin baita inola ere desegin.
|
|
|
Egun hartakoak egina zuen, eta Setatsuari obeditu nion.
|
Bai
, egunen batean jakingo genuen zakuena.
|
|
|
Bestela, auskalo zer kastigu hartu luketen!
|
Bai
, kamioiak ezkutuan ekartzen ditu arroza eta gainerakoak...
|
|
|
Ez daukat ezer basurde edota zapelatzen aurka, biak ala biak ere animalia nobleak eta borondate onekoak baitira, baina egia esateko apur bat atzeratuta gelditu dira.
|
Bai
, bizidunok Alfatik Omegara daramagun bidean pixka bat atzeratuta gelditu dira, oso alfa. Ez daukate ez ukuilu eta ez beste inolako babesik.
|
|
|
Oso grabea izango zen buelta, gainera.
|
Bai
, bete egingo zen La Vacheren susmoa, eta tiroak entzungo ziren Balantzategin. Usandizagak, guk ordu arte Bizkarroker deitutako gizonak, bizia galduko zuen, eta Antiaju Berdek preso eramango Genoveva.
|
|
|
Eta agian orain, Eutropio haren berri izan eta gero alegia, hobeto ulertuko da La Vachek eta biok festan sentitu genuena.
|
Bai
, festan sartzea marmita batean sartzea bezalako zerbait izan zen, eta aingeruaren esperantzarik gabe: nik banekien bakarrik geundela eta, laguntzailearen esku goxorik gabe, festetako hots eta durunda guztiak entzun genituela, ia erotu arte.
|
|
2010
|
|
|
Garbi dago, beraz, gizarte modernoetan ere badagoela komunitate zentzurik, eta, hara non, historian zehar ezin kontatu ahala arazo sortu duen osagaia, erlijioa, erdi erdian dagoen hiritartasunaren erresuman, AEBetan.
|
Bai
, gizarte kosmopolitenak eta liberalenak ezaugarri identitario handiak erakusten ditu; hori ezin da ukatu.
|
|
|
Bestalde, eboluzionismoa da Beribilez liburuak lerroen artean ostenduta enkriptatuta kasikdaroatzan pozoietariko bat, Piarres Lafitte ondotxo jabetu zenez.
|
Bai
, Aldudeko medikua Haeckel eta Nietzsche bezalako batzuen liburu khiretseri lotu zen gazte gaztetatik, eta elizaren morala kuestionatzeaz gain zer eta eboluzionismoa sartu nahi izan zuen euskararen mundura, kontrabandoz izan arren. Alegia, Etxepare bezalako idazle guti izan dugu, hain guti non bat bakarra baikenuen, Gil Berak idatzi zuen bezala.
|
|
|
Nicholas Lawson delako horren ustez, dortoka nahikorik zegoen beste hogei bat urterako, baina usteak uste, hurrengo hamar urteetan desagertu ziren Floreanatik, bai zuzenean ehiza jarraituaren larregiaz, jakina, eta bai ere, zeharka, bertan askaturiko ahuntzen lehiarengatik edota txakurrek eta arratoiek jandako arrautza eta kume txikien galerarengatik.
|
Bai
, Floreanako dortoka erraldoien populazioak suntsitu egin ziren 1850 urte aldera, eta artxipelagoko beste uharte batzuetan arean geroxeago.
|
|
|
|
Bai
Uruguain, Argentinan edota Estatu Batuetan, mende erdi bat behar izan zen, euskaldunen lehen saldoen iristetik eta" euskal etxeen" agerpenera arte. Tarteko urte luze horietan bazeuden egon euskaldunak, baina, ez zitzaien garatu talde berekoak izatearen kontzientzia.
|
|
|
Ez zuen niregana apuntatzen, sabaira baizik. "
|
Bai
. Baina nahi gabe.
|
|
|
" Ezagutzen al duzu letra?", galdetu zidan. " Nire aitarena ematen du.""
|
Bai
, nik ere hala esango nuke." Berriro begiratu nion. " Orain ez du justu horrela idatziko —esan zuen berak— Kontuan izan koaderno honek hogeita bost urte inguru dituela."" Hogeita bost urte?"" Edo gehixeago." Izen zerrenda bat zeukan orrialdea seinalatu zidan Teresak:
|
|
|
" Juan da zure osaba, ez?", esan zuen doi. "
|
Bai
. Halaxe da esan nion.
|
|
|
Baina bi behi bakarrik dauzkagu orain.
|
Bai
ama eta bai aita oso zaharrak daude." Bi behi. Teresak esaten zuena:
|
|
|
Ez nuen egoera ondo ulertzen, eta isilik jarraitu nuen. "
|
Bai
ala ez. Hori jakin behar diat aurrena!", ekin zion berak.
|
|
|
Beste aldean zegoen pertsona isilik gelditu zen. "
|
Bai
–", esan nuen. " Teresarekin hitz egin nahi dut", esan zuen Genevievek, oso zuhur, hitz egiteko beldurrez bezala.
|
|
|
Hona etorri du."" Ez dago oso urruti", esan nuen. "
|
Bai
, urruti dago. Errepidea oso txarra da.
|
|
|
" Hotza ote dago ura?", galdetu zion don Pedrok erreka bazterrari begira. "
|
Bai
, osaba. Baina azkar ibiltzen bada ez du sentituko."
|
|
|
" Zer nahi duk azaroaren bukaeran!"" Ez haiz jabetzen, Txanberlain", esan zion Pirpok. "
|
Bai
, jabetzen nauk. Maleta hori kendu eta hil egingo ditiagu." Aspalditik zebiltzan zirku hartan lanean, ondo ezagutzen zuten elkar.
|
|
|
" Ondo disimulatzen duzu", esan nion. "
|
Bai
behar ere."" Osaba Juanek halaxe esan zidan, inork ez zuela gordeleku honen berri, eta sekretua gordetzeko."" Juanek ere disimulatu egin behar izaten du batzuetan."
|
|
|
Eta horregatik baztertzen zituen gai desatsegin edo ilunak.
|
Bai
Ameriketan meatzariek egiten zituzten afalondoetan eta bai Obabara itzuli ondorenean, hoteleko terrazan. Orain, ordea, abiatu gai desatsegin eta ilunetatik ihesi eta, aspaldiko izen haiek Seattle, Vancouver, Old Manett errepikatzearen poderioz, ustekabeko ondorio harekin egokitzen zen:
|
|
|
Hori ukaezina da", esan nion. "
|
Bai
, ukaezina duk —erantzun zidan berak. Zakartzen ari zen— Baina garai hartan halaxe ibili zituan gehienak.
|
|
|
Diru hura asko zen 1966 urteko Obaban. "
|
Bai
ni ere! hots egin zuen gizonak— Baina oso gutxi dituk mundu honetan lan egin gabe ogia jaten dutenak!" Lubisek astoaren saskiak estali zituen oihal batekin.
|
|
|
" Ez dut ikusi", esan nion pixka bat harrituta. " Argazki eta guzti.""
|
Bai
–" Teresak bere aitari egindako eskaera izango zela pentsatu nuen. " Ikusiko duzu zerorrek.
|
|
|
" Paul zuen izena, ezta?", esan nuen. "
|
Bai
, halaxe zen. Paul.
|
|
|
Nire bi anaienak berak erdi ezabatuta daude.
|
Bai
, Angel, arrazoi dik koronelak, gehiago zaindu behar genian plakarena."" Ezin dugu gauza horietan huts egin, Angel", ekin zion koronelak. " Eta ez dugu huts egingo —esan zuen Angelek— Dena erabakita dago.
|
|
|
" Harrigarria duk hori ere", jarraitu zuen Adrianek. "
|
Bai
, kanibala izatea oso harrigarria duk", esan zion Josebak. " Ez, beste gauza bat ere bazegok hemen harrigarria."" Erantzun labur bat, mesedez."" Ba, bi krokodilo hozka desberdinek sortutakoak ematen dutela Pantxok eta Lubisek.
|
|
|
" Ez dakit zer gertatzen den bailara honetan —esan zuen— Gehiegi edaten dute denek.
|
Bai
nire anaiak, bai Ubanbek, bai Sebastianek berak. Ez nuke esango mozkorrak direnik, baina horrela segitzera gaizki bukatuko dute.
|
|
|
" Azkenekoak dira. Ez da izango gehiago."" Gauza batean ez zara aldatu, Teresa —esan nion— Teatrala zara orain ere.""
|
Bai
, baina egiaren teatroa egiten dut orain." Berak frantsesez esan zuen: Thedtre de la verite'.
|
|
|
Nirekin hasi nahi zituela festak, alargun gelditu zenetik lehenengoak. "
|
Bai
. Nahi dut", horixe esan nahi zuen mezuak.
|
|
|
—esan du Carolek— Baina lan berriez ari nintzen ni!"" Obabako lehen amerikanoaren historia asko gustatu zitzaidan niri", erantsi du Donaldek.
|
Bai
bera eta bai Carol oso ekinak dira. Egoera absurdo samarra zen.
|
|
|
Entzuleek asko txalotu dituzte Josebaren errelatoak.
|
Bai
aitorpenak, bai Toshirorena eta bai azkenekoa, elurrari buruzkoa. Irakurketaren ondoren, Joseba bere ohizko aldartera bihurtu da.
|
|
|
Are eta gehiago istant bat lehenago Virginiarekin nengoela gogoratzean. "
|
Bai
, baina pixka bat lehenago Lubisen begi lehertuaren aurrean hengoen. Hori ere ez ahaztu", erantzun nion neure buruari.
|
|
|
" Ez al dakik ze eun dan, Manson?", esan zidaan. "
|
Bai
, Ubanbe. Abenduaren 28a.
|
|
|
" Joan behar al duk?", galdetu zidan orduan. "
|
Bai
. Joan egingo nauk." Erabaki hura telefono deiaz gero zegoen nire baitan, baina harritu egin nintzen neure buruari entzun nionean.
|
|
|
Lana nahi duk?
|
Bai
ala ez?". " Ondo ordainduko al didate?", galdetu nion.
|
|
|
" Nik uste jendeari gustatu egin zitzaiola gehitu du Helenek.
|
Bai
hiru mutil horien historia eta bai Toshirorena. Toshirorenarekin barre eta guzti egin zuten.
|
|
|
Ubanbe hoska hasi zen, Iruaingo bide bazter batean edo mendiko basoan balego bezala: "
|
Bai
zera! Nola nahi duk soinuarekin justu ibiltzen den batek traste handi hori jotzea?".
|
|
|
" David, zuk ere dezepzionatu egin nauzu pixka bat. Jakin nahi al duzu zergatik?""
|
Bai
, jakin nahi dut."" Harry bezalakoa zarela iruditzen zait niri." Hesseren nobelaren protagonista zen Harry. Nik ezetz egin nion buruaz.
|
|
|
" David, ikaratu egin al zara pistolarekin apuntatu dizudanean?" Ezetz esan nion. "
|
Bai
, ikaratu egin zara. Eta arrazoiarekin.
|
|
|
" Ez asko, baño mekanikua izan nai diat ta ikasi ein biarra zeukaat", esan zidan. "
|
Bai
–Mekanikoa?
|
|
|
" Hire aita hiltzailea izan dela iruditzen al zaik?"; ez inolako galderarik, baizik eta baieztapen huts bat: "
|
Bai
, David, bahuen onartzeko garaia. Hire aitak jende guzti horren hilketan hartu zian parte, eta Portabururenean eta Eusebiorenean zuzenki".
|
|
|
Erosi berrogei", esan nion. " Zu pozik zaude, ezta David?""
|
Bai
eta ez", erantzun nuen zuhurki. " Ni urrutiratu egingo naizelako, horregatik zaude pozik."" Ez da egia."" Ez?"" Ez." Leihoaren koskan ez zegoen txoririk.
|
|
|
" Zenbat zaldi dauzkagu orain?", galdetu zuen osabak. " Nire kontabilitatean, zaldikume eta guzti, 54""
|
Bai
ondo! Horixe zen nire helburua Stoneham erosi nuenean.
|
|
|
Bat letretakoa eta bestea zientzietakoa. Asma ezazu orain beste nor joango den klase horietara."" Ni?""
|
Bai
, David. Baina ez zu bakarrik —amak zenbatu egin zuen eskuko hatzak banan banan luzatuz:
|
|
|
Osaba Juanek begia keinatu zidan berriro: "
|
Bai
ederki. Hemendik aurrera dantzan ibiliko gaituk Iruainen".
|
|
|
" Benetan asko gustatuko litzaizukeela nire gutun bat jasotzea?", esan nion. "
|
Bai
." Bere begiek —North Cape— tinko eutsi zioten nire begiradari. " Zure helbidea eman behar didazu."" Eta zuk zurea."" Ba, postreekin hasi baino lehen egin beharreko lana da." Hain zuzen ere, zerbitzaria ikusten bainuen gozoki apal baten aurrean franbuesa tarta pusketa eta txokolatezko moussea plateretan jartzeko ahaleginean.
|
|
|
" Martin?" Berriro ere ezetz. " Adrian?""
|
Bai
, Adrian."" Gure taldekoa zen Adrian esan nion. Elkarrekin ibili ginen herriko eskola txikian.
|
|
|
" Han behintzat ulertuko du norbaitek. Nik ez bezala.""
|
Bai
, hango batzuek eutsi egiten diote oraindik hizkuntza zaharrari." Gelara joan eta ekipajea egiten hasi nintzen. Liburua eskuko maleta txiki batean sartu nuen aldean eraman ahal izateko.
|
|
|
Davidek ukondoarekin jo ninduen saihetsean. "
|
Bai
, egia da —ekin nion—, eta soinua hortxe dauka gainera, sarrerako atearen ondoan. Eskolatik ateratakoan aitarengana joaten baita entseatzera." Esaldia kostata bukatu nuen, Davidek ahoa tapatu nahi izan zidalako.
|
|
|
" Nik uste hobe izango dela rantxo uztea", esan zuen Mary Annek. "
|
Bai
. Nik ere hala uste dut", lagundu nion.
|
|
|
Anaiak bezala."" Ez zuen 50 urterekin hil behar."" Ez. Joera txar bat izan da.""
|
Bai
, oso txarra." Epitafioa zizelkatzen ari zen gizonak burua altxa zuen. " Ba al zoazte?", egin zuen oihu.
|
|
|
|
Bai
noski, baina zaldun bat naizenez ez dira esatekoak bururatzen zaizkidan arrazoiak.
|
|
|
|
Bai
–
|
|
|
|
Bai
, primeran.
|
|
|
|
Bai
, suertearena du. Zure alde konspiratu al du unibertsoak orain?
|
|
|
|
Bai
horixe...
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
, erantzun nion aurpegira begiratuz, nahiz berehala jaitsi nuen begirada kolkoaren sakonera.
|
|
|
|
Bai
, bitxia da; elkarri hitz egin gabe asteak eman ditugu eta orain zugana jotzen dut, kooperatiban beste norbait ez baneuka bezala. Badaukat, noski, horregatik kezkatzen nau nola interpreta dezakezun.
|
|
|
|
Bai
, eskerrik asko.
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
noski, konbentzitzeko zure proposamena bat datorrela izpiritu kooperatibistarekin... eta ETE aurka daukazula, hain zuzen, ez duelako aintzat hartzen hemengo izpiritu kooperatibista.
|
|
|
|
Bai
horixe. Gainera ez zaizu zaila suertatuko, bileran argi erakutsi zigun moduan erabat liluraturik daukazulako.
|
|
|
|
Bai
mesedez, badaukat kontutxo bat larri samarra.
|
|
|
|
Bai
, bai, entzun dizut.
|
|
|
|
Bai
mesedez; dei diezadala lehen bai lehen. Larria al da benetan?
|
|
|
|
Bai
, bihar kontatuko dizut Ugarterekin izan dudan elkarrizketa ere. Lasai dena den, zorionez itxura ona harrapatu diot eta esango nuke aurrera egin nahi duela kolunpioarekin. la seguru nago aurrera egingo dugula, patentearen arazoa konponduz gero.
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
, bilera ostegunean izango da, lehenago ezin duelako.
|
|
|
|
Bai
, oraindik ez dakit goiz ala arratsaldez.
|
|
|
|
Bai
nobedadea, erantzungo dit.
|
|
|
|
Bai
erantzutea beste irtenbiderik ez du izango.
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
, Ugarterentzat kontu pribatua.
|
|
|
|
Bai
, nor da?
|
|
|
|
Bai
, ni naiz.
|
|
|
|
Bai
, alaba gazteena da. Zer gertatzen zaio?
|
|
|
|
Bai
, pertsona horiek zure alaba behartu dute. zerbait egitera.
|
|
|
|
Bai
.
|
|
|
|
Bai
. Marrazkiak erlijio irudiak dira eta seguruenik horregatik etorri da gugana.
|
|
|
|
Bai
–
|