|
2023
|
|
|
Hurrengo belaunaldiak mezu eta aukera olde itzel baten erdian biziko dira, mota guztietako kalitate eta formatuetan.
|
Zergatik
aukeratuko dituzte euskarazko" klikak". Zergatik eginen dute hautu kontziente hori?
|
|
|
Zergatik aukeratuko dituzte euskarazko" klikak"?
|
Zergatik
eginen dute hautu kontziente hori. Hori egiteko motibazioa, nahia dutelako eta hori egitean ongi sentitu direlako; izan ere, behar dutena behar dutena topatu baitute.
|
|
|
• Balio erantsia:
|
zer
ematen dit euskarak beste hizkuntzek ematen ez didatena. Harreman mundu bat, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat.
|
|
|
Hala ere, aipatu beharra dago talde kopuruari dagokionez ez dela hainbesteko aldea izan, iaz 104 talde atera baziren aurten 109 talde izan ditugu.
|
Zer
dela eta. Taldeetan haurren kopurua toperaino eramatea erabaki dugulako.
|
|
|
|
Zer
da Kilikan gehien gustatu zaizuna?
|
|
|
Aurrera begira,
|
zer
–
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei bat urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan,
|
zer
kontatua edo zer partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten, hasteko, horretarako baditugu gainera gurean, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea; gehiago ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, horti... Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua.
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei bat urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan, zer kontatua edo
|
zer
partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten, hasteko, horretarako baditugu gainera gurean, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea; gehiago ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, hortik egingo ditut an... Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua.
|
|
|
...dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan
|
zer
den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
...en lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara modu natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen,
|
zer
euskara ikasle.
|
|
|
Azkenik, heziketa libreko dibulgatzaile gisa, sistema araututik erabat kanpo dauden edo egon daitezkeen hainbat eskola ezagutzen ditut, non ikus baitaiteke
|
zer
den euskara ikastea hizkuntzak modu naturalean eta berezkoan ikasi behar direla uste duten eremu pedagogikoetan.
|
|
|
Eta galdera,
|
zer
egin. Arroztasun handia sentitzen dute euskararekiko, beren bizitzatik oso urrun dagoen zerbaiten gisa bizi dute, eta horrexegatik erronka:
|
|
|
Arroztasun handia sentitzen dute euskararekiko, beren bizitzatik oso urrun dagoen zerbaiten gisa bizi dute, eta horrexegatik erronka: Nola edo
|
zer
egin genezake gazte horiek euskarara e (ra) kartzeko?
|
|
|
Euskararen irakaskuntza eta euskal irakaskuntza politikoki testuinguruan jarri behar dela iruditzen zait, bestela ikasleen hautu pertsonal hutsen esku uzten baitugu erabakia, eta garbi dagoelako horrek
|
zer
dakarren. Izan ere, zergatik egin luke gaur egungo ikasle iruindar batek euskaraz, hobeki dakienean erdaraz eta inguratzen duen guztia erdaraz baldin badu?
|
|
|
Euskararen irakaskuntza eta euskal irakaskuntza politikoki testuinguruan jarri behar dela iruditzen zait, bestela ikasleen hautu pertsonal hutsen esku uzten baitugu erabakia, eta garbi dagoelako horrek zer dakarren. Izan ere,
|
zergatik
egin luke gaur egungo ikasle iruindar batek euskaraz, hobeki dakienean erdaraz eta inguratzen duen guztia erdaraz baldin badu. Baina bueno, hala eginen bagenu ere, kasu, ez baitugu erraza, euskararen biziraupena eta kalitatea ez dago-eta irakasleok egingo
|
|
|
Zaila da jakitea
|
zer
egon daitekeen ikasleek erdaraz egitea irakasle batek onartzearen atzean. Aipatu berri dudan erlaxazio orokor horretaz gain, baliteke batzuek pentsatzea gaztetxoen gauzak direla eta ez zaiela garrantzirik eman behar.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik.
|
Zer
eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Horrek galdera bat pizten du nire baitan.
|
Zer
da hizkuntza bat. Uler ote liteke sortua den herriko kulturatik edo ekosistematik kanpo?
|
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren
|
zer
esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan,
|
zer
erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota
|
zer
eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
|
Baina, jarrera matxistak mugatzen ditugu, aurre egiten diegu, saiatzen gara lantzen, behar duen arreta jartzen, onargarria ez dela argi dugulako. Eta berriro itzultzen naiz artikulu honetan hari bilakatu den gogoeta nagusira,
|
zergatik
ez zaio ikastetxeetan arazo honi behar bezalako garrantzia ematen?...
|
|
|
Debeku hutsak ez, baina mugak ezarri behar direla garbi dago. Muga jartzen diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta
|
zergatik
ez erdararen erabilerari. Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik.
|
|
|
Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
Zertarako
lukete ahalera ikasi, adibidez.
|
|
|
Zaila da zehaztea
|
zer
dagoen artean urtea ere bete ez duen haurraren baitan, baina dakidantxoa da hatzek duten garrantzia umearen munduan; sehaskaren kulunkak; balkoiaren aurretik pasatu den txantxangorriaren txioak edo txakurraren zaunkak. Eta, nola ez, gurasoak eta halako hizketa ia musikatu batez aritzeak.
|
|
|
Ez da gutxi. Baina piezek
|
zer
dute halako miresmena eragiteko. Hizkuntzaren mekanismo poetiko estrukturaletan bilatu behar da balioa.
|
|
|
Eguneroko jardunean, ia oharkabean. Horretarako,
|
zer
etekintsuago gurasoek eta irakasleek materialak, estrategiak, konplizitateak adostea baino?
|
|
|
Honek eta honek eta honek bart eztaiak zituzten, honek honi
|
zer
esan, gonbidatzeko hau eta hau, gonbidatzeko hau eta hau, hona non diren hogeita lau!
|
|
|
Garrantzi handiko kontutzat daukate umeen garapen linguistikoarentzat. Ikerketak ez dira hasi besterik egin, baina dakigun apurretik aise usaindu liteke
|
zer
garrantzi duen kontuak transmisioaren talaiatik begiratuta, eta umearen lehendabiziko urteei begira.
|
|
|
Hitzen gozamena —esperientzia poetikoa— hitzez eraikia bada ere, ezin da hitzetan esplikatu, adierazezina da. Umeak ikasi duenean Do re mi, hanka oker hori, fa sol la, zuzendu zaiola kantatzen, ez daki
|
zer
den solfeoa, ez daki zer diren nota musikalak. Hanka okerrak Doremi ote du izena?
|
|
|
Hitzen gozamena —esperientzia poetikoa— hitzez eraikia bada ere, ezin da hitzetan esplikatu, adierazezina da. Umeak ikasi duenean Do re mi, hanka oker hori, fa sol la, zuzendu zaiola kantatzen, ez daki zer den solfeoa, ez daki
|
zer
diren nota musikalak. Hanka okerrak Doremi ote du izena?
|
|
|
Medikuak fasola teknika erabiliz zuzendu ote dio hanka Doremiri? Auskalo
|
zer
ulertuko zuen umeak, baina gauza bat dago garbi: elipsia eta estilizazio izugarrien bidez eraikitako ipuin labur bat ikusten ari da umea kanta apalaren baitan.
|
|
|
Badaki irakurri duena paperean dagoela, gurasoek ez diotela entzungo. Testuinguruaren garrantziaz ohartzen ari da jakin gabe; noski, ez daki
|
zer
den testuingurua. Aldi berean, papa eta mama ez ditu oraindik lotzen auzoko ume batzuei entzuten dien papá eta mamá hitzekin.
|
|
|
Esaldi osoak esanarazi, ezer zintzilik utzi gabe. Adjektibo bat
|
zer
den jakin beharrik ez dago" nolakoa imajinatzen duzu iglu bat hitz bakarrean?" galderari erantzuteko, eta erantzunekin adjektiboak txirikordatzeko adjektiboak direnik jakin gabe: hotza, zuria, beldurgarria, izotzezkoa, biribila, baxua, bakartia, tristea...
|
|
|
bainuontziko hustubidea ondo itxita badago ere, bainuontzia ura galtzen ari da astiro, ia oharkabean.
|
Zer
egingo duzu. Txorrota ireki, eta ura lehengo neurrira ekarriko duzu, zure gustuaren araberako berotasunarekin.
|
|
|
Zein baliabide dugu euskaraz ahozko jarduna hobetzeko ikasgeletan? Nolako irakaskuntza ematen diegu, eta ahozkoak
|
zer
leku du irakaskuntza sistema horretan?
|
|
|
Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak. Aditu gisa egin nahi edo egiten ari diren proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan nola heltzen dioten arlo honi eta
|
zer
planteamendu egiten duten adierazi digutenak. Baita eskolaz kanpo zer ekimen eramaten diren aurrera azaldu digutenak ere, hain zuzen ere, ikastola eta eskoletan euskaldundu diren haurrek eta gazteek euskarazko sarea izan dezaten.
|
|
|
Aditu gisa egin nahi edo egiten ari diren proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan nola heltzen dioten arlo honi eta zer planteamendu egiten duten adierazi digutenak. Baita eskolaz kanpo
|
zer
ekimen eramaten diren aurrera azaldu digutenak ere, hain zuzen ere, ikastola eta eskoletan euskaldundu diren haurrek eta gazteek euskarazko sarea izan dezaten.
|
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta
|
zer
eta nola landu behar dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
|
1
|
Zer
da ahozkoa, zer ahozko landu eta nola egin progresioa
|
|
|
1 Zer da ahozkoa,
|
zer
ahozko landu eta nola egin progresioa
|
|
|
2 Baliabide poetikoak
|
zer
diren hobeki ulertzeko, Garziak Koldo Izagirreren definizioa erabili zuen: " Hizkuntzaren funtzionaltasun osoa behar dugu.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio gaitasunak DBHn1 isei iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza trebetasun horiek ezinbestekoak dira gure curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera profilak lortzeko, eta,
|
zer
esanik ez, gure ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
|
Zer
ebaluatu, hura irakatsi, hala dio esaera zaharrak. Ebaluazioak baldintzatzen du zer eta nola ikasten den, eta kalitatezko ikaskuntzarekin ere lotura zuzena du.
|
|
|
Zer ebaluatu, hura irakatsi, hala dio esaera zaharrak. Ebaluazioak baldintzatzen du
|
zer
eta nola ikasten den, eta kalitatezko ikaskuntzarekin ere lotura zuzena du. Hortaz, edozein sekuentzia didaktiko prestatzerakoan, irakasleak erremediorik gabe begiratu dio ebaluazioari bere osotasunean.
|
|
|
Ikaskuntza ibilbidean, tarteka, landutako helburuei buruzko hausnarketa egitea komeni da; ikasleak edozein momentutan jakin behar du
|
zer
egin duen eta zertarako egin duen, hots, ikaskuntza sakonagoa deritzona eskuratzea, ezinezkoa izango baita, baldin eta ikasleak zentzurik ikusten ez badio lantzen ari den horri. Hausnarketa edota autorregulaziorako une horietan hizkuntza alderdiei erreparatzea ere ezinbesteko lanketa izango dugu, une horietan garatuko baitu ikasleak bere hizkuntza errepertorioa aberasten lagunduko dion hausnarketa metalinguistikoa.
|
|
|
Ikaskuntza ibilbidean, tarteka, landutako helburuei buruzko hausnarketa egitea komeni da; ikasleak edozein momentutan jakin behar du zer egin duen eta
|
zertarako
egin duen, hots, ikaskuntza sakonagoa deritzona eskuratzea, ezinezkoa izango baita, baldin eta ikasleak zentzurik ikusten ez badio lantzen ari den horri. Hausnarketa edota autorregulaziorako une horietan hizkuntza alderdiei erreparatzea ere ezinbesteko lanketa izango dugu, une horietan garatuko baitu ikasleak bere hizkuntza errepertorioa aberasten lagunduko dion hausnarketa metalinguistikoa.
|
|
|
Denok izan behar dugu hizkuntza irakasle 58 beharra azpimarratzera garamatza. Ikasleek, irakasleek eta familiek jakin behar dute hezkuntza ibilbidea euskaraz egiteak zein helburu dituen jomuga, eta
|
zer
nolako onurak dakarzkion egoera gutxituan dugun hizkuntzari eta gizarte kohesioari, oro har.
|
|
|
Haien artean nahiko maila desberdinak dituztela ikusi dugu (C1, B2, B1).
|
Zer
hizkuntza erabiliko dute talde lanean hiruren artean hizketan ari direnean. Mackeyren5 hizkuntz gaitasun erlatiboaren kontzeptuari jarraituz, ikasle hauen maila gaztelaniaz hurrenez hurren PAOKTen honakoa bada (B1, B2, B2), gaztelaniaz6 arituko direla erantzunen genuke aurki, ñabardurak ñabardura.
|
|
|
Hortaz, aipatutako konstruktoaren arabera esaten denean ikasle batek hizkuntzan B2 maila duela, gehienok ulertzen dugu maila hori duela trebezia guztietan. Baina argi eta garbi esan genuke ez duela
|
zergatik
horrela izan behar, eta, horregatik, zehaztasun handiagoa behar dugu ikasleen euskara mailari buruzko emaitzak ebaluatzeko eta hobetzeko garaian.
|
|
|
10 16/ 2019 FORU AGINDUA, Nafarroako Foru Komunitateko unibertsitatez kanpoko ikastetxe publikoetako eta pribatu itunduetako Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuaren prestaketa arautzen duena. Bertan definitzen da
|
zer
den IHP: " 2 Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua hezkuntza proiektuaren garapena da hizkuntzaren alorrean, eta ikastetxeko planifikazio dokumentuekin eta curriculum zehaztapenekin bat etorri behar du". konpetentziak11 lantzen dituzte, hizkuntzak modu integratuan eta koordinatuan irakasten dituzte, ahozkoa lantzeko irakasleek erabiliko dituzten keinu didaktikoak zehazten dituzte, eta baita ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna noiz eta nola ebaluatuko den ere.
|
|
|
• SDak
|
zer
ikasgairen/ irakasleren artean egin daitezkeen ere desberdina da, batzuetan, hori helburu komunikatiboak berak baldintzatuko baitu. HHn eta LHn ohikoena tutoreek lantzea izanen da, baina gelaratzean Gorputz Hezkuntzako irakasleak lagundu diezaioke baliabide ez hitzezkoak lantzen edota Musika irakasleak intonazioa eta erritmoa lantzen.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako,"
|
zer
esan duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
|
Zer
da elkarrizketa?
|
|
|
• Proposamenak egiteko baliabideak:
|
zer
egingo dugu/ eginen dugu?, Zer egin dezakegu?
|
|
|
• Proposamenak egiteko baliabideak: zer egingo dugu/ eginen dugu?,
|
Zer
egin dezakegu?
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan ari direnean, tertulia gauzatzen ari direnean
|
zer
eta nola esan... Eskuen erabilera gauzak azaltzeko.
|
|
|
Esaera zaharrak, esaera berriak (ikasleek asmatuak), inguruan erabiltzen direnak: egon hadi lo eta janen duk/ n mehe, kanpoan uso etxean otso, usteak erdi ustel, zozoak beleari ipurbeltz, a
|
zer
parea karakola eta barea, dagoenean bonbon, ez dagoenean egon.
|
|
|
6 Ahozkoaren ebaluazioa. Noiz, nola eta
|
zergatik
|
|
|
Azkenik, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) ikasgela berean anitzak izan daitezkeenez (beste trebetasun batzuk ere bai), lagungarri izan dakiguke Tomlinsonen (2003) ikasgela dibertsifikatua
|
zer
den gogoratzea eta aniztasun horri erantzuteko moduak gogoan izatea, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan egon daitezkeen hutsuneak konpentsatzeko.
|
|
|
Arestian azaldutako A eta B ikasketa ibilbideek ez dute
|
zertan
amaitu hirugarren fasera heltzean. Bertan amaituko balute, bata zein bestea osatu gabeko ikasketa prozesuak izango lirateke.
|
|
|
1 ARRUTI, I.:
|
Zer
egin dezaket nire udalean nerabeek aisian eta lagunartean euskara gehiago erabiltzeko. Euskera.
|