|
2000
|
|
|
Eta arestian kontatutako anekdota horretan, eta beste guztietan ere, bere irribarrea erdi zabalik geratzen den ate baten antzekoa da. Rocíoren aurpegian ilusio beteko begitzarrek keinu barrabaseko ahoarekin konpartitzen dute bere hizjarioa, eta noizbehinka barruan gordeta
|
duen
ume bihurria azaleratzen zaio; egunero hamar plater apurtzen dituenaren espresio era berean maltzur eta inuzentea dauka nire gelakideak.
|
|
2001
|
|
|
Maila konprometituago batean bi baino ez ditugu aurkitu: Javier Corcuerak burututako" La espalda del mundo", non bere familia laguntzeko lan egiten
|
duen
ume bat, Estatu Batuetako kartzela batean exekutatuko duten gizon bat, eta kurdoen prolematika islatzen duen espetxeratutako emakume bat genituen protagonistak eta Auschwitzeko sarraskigunetik bizirik atera ziren bost juduen gorabeherak jasotzen dituen James Mollek osatutako" The last days" delakoa.
|
|
|
Bigarren irakurketa honi bagagozkio, aise ohartuko gara. Atabala eta euria, narrazioak intertestualitate jokoa zabaltzen duela Latorrizko danborra elaberri etafilmarekiko. Gunter Grass-en elaberrian eta bere gainean Volker Schlondorff ekmoldaturiko filmean, haurtzaroa utzi nahi ez
|
duen
umearen istorioa kontatzen da, preseski, nagusien mundura igaro nahi ez duen Oscarren istorioa. Horrela, hiru urtebetetzerakoan, Oscarrek bere burua eskaileretatik behera botako du, eta ondoriozez da haziko, ume txikia izango da betiko; eta munduan barrena ibiliko da beredanborra etengabe joz, narrazioan umea atabala jo eta jo ari den bezala.
|
|
|
Ohartuko zara arriskutsua dela erraldoien albotik pasatzea, irauli egin daiteke ustekabean, itsasoan hotzak ikara luzaroan egon eta gero igerian hastea erabaki
|
duen
umea bezala.
|
|
|
‘Gaur rondown jan dugu, ’ dio, asea eta lasaia ematen
|
duen
ume horrek.
|
|
|
Bakardadean one man’s band, jolasean bakarrik jardun nahi ez
|
duen
umearen moduan asmatu ditut lagunak. Dramatis personae, nire drama lagunak, nire mamuak, munduan sakabanaturiko geure antzekoak, eustarriak galduta, triste, erne, ausentzien katean lotutako jendea.
|
|
2002
|
|
|
Medikuek sinatutako heriotza aktak suntsitzaileak dira: “Deshidratazio larria, bihotz eta arnas gelditzea eta omisioagatik tratu txarra jaso
|
duen
umearen sindromea”, zioen hildakoetako batek. Bestean, datu horiei “erabateko sepsia, bitamina eta nutrizio urritasuna eta desnutrizio larria” gehitzen zitzaien.
|
|
2004
|
|
|
Bai, Gezalako hondartzan agertu da hilda. Ba, esaten ibili natzaizuena, Andoni hil denez gero edo, hobeki esanda, Andoni hil dutenez gero, ta Amaiak egingo
|
duen
umea Andonirena denez gero, ta Jopu Andonik hil duelako edo Andonigaitik hil dutelako... Barkatu, galdu egin naiz.
|
|
|
Atalburuko esaera horren kontrakoa aditzean, laineza hartu
|
duen
umearen jokabidea hartu du hainbatek. Hainbat horien artean bi multzo daudela begitandu izan zait beti:
|
|
|
Jakin daiteke nork ekarri
|
duen
ume bat ibilaldira abisatu gabe?
|
|
|
17 Irudia: Ben Shahn, Egunkaria saltzen
|
duen
umea, Newark, Ohio, 1938
|
|
|
Horrela egon dira biak minutu erdiz, chiantiari eta tomateari begira. Pablo saiatu da imajinatzen zer marraztu dezakeen sekula itsasorik ikusi bako ume batek, igual hitz hori ere entzun ez
|
duen
ume batek. Eta mila gauza bururatu zaizkio:
|
|
|
Oscarrek sorbaldak altxatu ditu, hutsarekin konformatu behar
|
duen
ume baten moduan. Astebete barru Signora Mariaren etxean, Herman Hesseren liburuari buruz berba egiteko.
|
|
2005
|
|
|
Ipuin honek ia tonu erlijiosoa hartzen du. Bertan, genioen bezala, ugazaba baten zikoizkeria agerian utzi arren, Gabon giroa, maitasunik eta lagunik ez
|
duen
ume umezurtza, Jesus umea eta Andre Mariaren aipamenak eta amaieran umea hiltzeak erruki tonu ikaragarria ematen diote ipuinari. Erruki sentimendu horrek ugazaba zikoitzaren bihotz gogorra bigunduko du eta haserre zituen langileak ere, lehen gorriak, errukitzea lortuko du.
|
|
|
José Luis Montónek, Itsaso Baltikoko Osasun Zentro madrildarreko pediatrak, dio bronkiolitisa bera ohikoagoa dela lehen urtean, batez ere hiru hilabetetik sei hilabetera bitarteko bularreko haurretan. Montónek azpimarratu du gaixotasuna arina, ertaina eta “Oinarrizko Osasun Laguntzan erabil daitekeena” izan ohi dela, bi edo hiru egunean behin kontrol medikoak eginez eta familiak etxean egiten
|
duen
umearen zainketaren jarraipen telefonikoa eginez. Kasu onberetan, komeni da haurra ondo hidratatzea, sudur hobiak behar bezala garbitzea, bainuak hartzea eroso senti dadin eta jatera ez behartzea gorakoak saihesteko.
|
|
|
Eskegitzeko botoia sakatu duenean Ametsek garaipen aurpegia igarri dio. Askotan jartzen
|
duen
ume bihurriaren aurpegi xelebre hori. Ametsi beti egin zaio nekeza lehengusina, aingerutxo aurpegi horretan ezkutatuta, gaiztakeriak egiten begitantzea, baina ikasi du horretarako gai badela, izan.
|
|
|
Bat batean su guztia amatatu egin zaio, izterretan sentitzen zuen bustidura izoztu egin balitzaio bezala. Amesten zuen oparia anaia jaioberriarentzat dela aurkitu
|
duen
umea bezala sentitu da, opari guztiak, urtebetetze jai bakarrak berarentzat izatera ohituta. Atsekabez, opari mota horiek ez direla inoiz berarentzat izan aitortu behar izan dio bere buruari.
|
|
|
Haiek garaiak! Ez da munduan halako zoriona ezagutu
|
duen
umerik.
|
|
|
Ez soilik paperezko haizagailuari eragin eta lepoa panparroi gorantz begira duen nobleziako emakume adinean sartuaren indioilartasuna zaio bere morroiari mespretxuaren ikur, makurtu eta makurrarazleen arteko abezedario gestual bateko ikur. Ez soilik oinez ikasi berri
|
duen
umeari eskua eta magalak eskaintzen dizkion amaren irribarre hori zaio definitibo; ez da suminduraz beteta egurrezko mahaia kolpatu eta mahai gaineko botila eta tabernaren erroak nahiz tabernariaren ahots kordak tenk jartzen dituen esku zarta nabarmenegi horren kontua bakarrik. Ekar ditzagun kantara eta paragrafora haurtzaroan lo egin genuen ohe hark utzi digun saihetseko mina eskuaz igurtzi eta arintzeko keinua, maite genuen neska geureganatzearren imintzio burlatiak egiten genituenetik geratu zaigun sorbalda mugimendu airos eta dantzaria –narrazio honek dantza bat, vals bat, parke zabal eta hutsetan dantzatutako partitura bat behar du izan barruan, zerbaiterako balioko badu, gogorarazi iezadazu hori mesedez amaitu orduko dantzarik ez badut lerrootara ekarri–.
|
|
2006
|
|
|
, sekula aski ez duen, geroz eta gehiago exijitzen duen, ezezkoa geroz eta gutxiago hartzen duen, frustrazioaren aurreko tolerantzia eskas edo batere tolerantziarik agertzen ez
|
duen
umea moldatzen dira.
|
|
|
Barre eta ezetz. Barkamena eskatzen
|
duen
umeak bezala," neuk utzi nuen" aitortu zenuen, samur samur. Ez nizun esplikaziorik eskatu baina eman egin zenidan, hala ere.
|
|
|
Ez dun sekula jakingo euria egiten duen bakoitzean pentsioko gure gelako teilatuaz oroitzen naizela, eta geltoki jendetsuaren erdian ama galdu
|
duen
umea bezain babesgabe sentitzen. Euriarekin batera negar egin ezinik hala ere.
|
|
2007
|
|
|
Bere kontralto ahotsa edozein gela betetzeko gauza da. Bere senarra, Peter, txikitxoa da, estua, eta ahots suabekoa, alboan esnatu nahi ez
|
duen
ume bat balu bezala. Laura beti kexaka dabilela dirudi, eta Peter bera kontsolatzen.
|
|
|
Etxean, senarraren zain dagoen bitartean, sofan eserita, telebista itzaliari begiratu eta bere isla ikusi du, eta, une batez, bere burua imajinatu du haur bat besoetan duela. Eta konturatu barik, bere burua kulunkatzen hasi da, atzera eta aurrera, egurrezko zaldiaren gainean ikusi
|
duen
ume ilehoria bezala. Sofatik jaiki eta trastez beteta daukaten gelara abiatu da.
|
|
2008
|
|
|
Ezaugarri fisiko eta intelektualek ere eragina izan dezakete nortasunaren garapenean eta garapen sozialean. Ondo hitz egiten ez
|
duen
ume batek pertsonak jo ditzake bere helburuak lortzeko eta portaera horrek eragin kaltegarria izan dezake ume horrek besteekin duen erlazioan.
|
|
|
Estadio hori erreflexuekin hasi eta funtzio sinbolikoak agertzen direnean amaitzen da. Urte bat baino gutxiago
|
duen
ume batentzat, mundua agertu eta desagertu egiten diren irudi batzuez dago osatuta. Bigarren urtean, objektuaren bila joateko gaitasuna izango du, eta, horri esker, kausaltasuna zer den ikasiko du.
|
|
|
Deskriba ezazu zer nolako garapena izan dezakeen atxikimendu egokia
|
duen
ume batek.
|
|
|
Deskriba ezazu zer nolako garapena izan dezakeen atxikimendu desegokia
|
duen
ume batek.
|
|
|
Hurrengo egunean, Katrinek bere bi lagunekin prestatu
|
duen
umeentzako antzerki bat ikustera goaz Hermann eta biok. Goizean ohar bat eskegi du sukaldean, azken probasaioa noiz eta non izango zen.
|
|
|
Patioan eserita, erabakiak hartu behar dituen uharte bat. Teilatuan, zirkuko artista izan nahi
|
duen
ume bat, itzulipurdiak egiten. Zerua bitan zatitzen, hegazkin bat.
|
|
|
Rosak uste zuen momentuan Inazio ezagutu aurreko puntu berera itzuli zela, bere barreneko pisu astuna eraman ezinik zegoelarik, Inaziok besarkatu egin zuen, musu eman zion. Eta une horri buruzkoak kontatzen zizkidalarik, Rosari ez zitzaion irriñoa ezabatzen ezpainetatik, irriño ia inozoa, eskatzen ari zena lortu berri
|
duen
ume gaizki hezi batena bezalakoa.
|
|
|
(Beharbada, ez da sufrimenduetan haundiena). Ama galdu
|
duen
umeak, aldiz, badu izen garbi eta gogor askoa: " zurtz".
|
|
2009
|
|
|
C) Gidoi egokitu onenarena. Burutik behera kakaztuta bere ametsa lortu
|
duen
umea, eskale lanetan diru gehiago eman diezaieten haurrak itsu uzten dituen nagusia, umetatik ernaldutako amodio istorioa... telebista lehiaketako galdera erantzunekin lotzeak zaila ematen duen arren, modu txukunean egin du Beaufoyk. Pena hain modu erraz eta sinesgaitzean bukatzea pelikula.
|
|
|
Amak hartzen duen kafeak aztoratu egiten du bularra hartzen
|
duen
umea?
|
|
|
Umeen kasuan sintomak berdinak dira, baina gainera, gutxiago hazten dira, hau da, eritasunik ez
|
duen
umea hazkuntza mailan 90ean badago, zeliakoarena 75era jaisten da, eta 75ean badago 30era. Horrez gain, gosea galtzen dute, ama ukatu egiten dute, tristeago daude edota ez daukate gainontzeko umeekin jolasteko aukerarik.
|
|
|
Umeen kasuan sintomak berdinak dira, baina gainera, gutxiago hazten dira, hau da, eritasunik ez
|
duen
umea hazkuntza mailan 90ean badago, zeliakoarena 75era jaisten da, eta 75ean badago 30era. Horrez gain, gosea galtzen dute, ama ukatu egiten dute, tristeago daude edota ez daukate gainontzeko umeekin jolasteko aukerarik.
|
|
|
Era askotako eromenak daude. Erditu
|
duen
umea galdu duenak daki, beste inork baino hobeto, zein hurbil dauden guztiak ere. Zein erraza den saminari leku egin eta pentsamenduaren ardura galtzea.
|
|
|
Orain arte ongi atera da. Juliak so egiten dit eta ingelesez mintzo da, amari begira eta katalanez hitz egiten du, eta ezagutzen ez
|
duen
ume batekin topo egiten duenean jolastokian lehen hitzak gaztelaniaz esaten ditu, badaezpada ere. Ritak hirurak ulertzen ditu, baina hitzak eta hotsak nahasten ditu mintzatzean.
|
|
|
Erakunde formaletan gertatzen ari da hori, profesional eta adituen altzoan. Etxean figura afektibo (hain) finkorik ez
|
duen
ume belaunaldi berria da, familia tradizionalaren gainbehera bizi baitugu, eta" etxekoandre" figura historikoaren galtze faktikoa.
|
|
|
Idazleen barruko motorretako bat da agertu nahia, nabarmendu behar pertsonala, gizakion berezko tolesduretan josita dauden bulkada horietako bat. Ilustre gehienen barruan dago arreta eskatzen
|
duen
ume zauritua, batzuen kasuan tolestuago, besteen kasuan patetikoago. Kasuak kasu, ordea, komunitate edo belaunaldi batean, bulkada hori zenbateraino den nagusi eta zenbateraino beste motor batzuek gainditzen duten, beste motor horien indarraren arabera dago.
|
|
|
– Zuri besoa moztu zizun emakumea –erantzun zidan Frantsesak– Zure aita berriro hilko
|
duen
umea! Alajaina!
|
|
|
Orain, haurren afera hori, bertze gauz bat da. Zure nahi hori errespetatzekua da, bai, eta segur naiz aitz ongi izango litzekela zu bezalako ama
|
duen
ume bat, segur, Mayi. Baino, ni... ni...
|
|
2010
|
|
|
Lorik egiten ez
|
duen
umearekin sufritzen dute gurasoek.
|
|
|
Ardi gazte hau ttikigarriz emana da antchüttoa, hots, antxüttoa. Ardi gazte honek egin
|
duen
ume jaio berria, ordea, axuriada. Axuria, ezinbestean, antxuabaino gazteagoa da, hau gaztea delako eta hura, ordea, umea.
|
|
|
Kasik toki guztietan, egunez egun, usteldu egiten da arrotz hitzak onartuz, eta, bizi modernoarenjarduera hurbilagotik ikusten den toki handixkoetan, herritarrek beren mintzairan esamolde osoki frantsesak ala espainolak sartzen dituzte. Espainian, bere erabilpena erabat debekaturik dago eskoletan; euskaraz mintzatzen harrapatzen
|
duen
umeari eraztun bat ematen dio irakasleak; honek, gisa berean, ikaskideren bati pasatuko dio, euskarismo delituan harrapatzen badu, esamoldea zilegi bekit; eta, larunbatean, eraztuna duen haurra gogorki zigortua da."
|
|
2011
|
|
|
Lanetik ordua baino lehen etxera iritsi eta logelako atea zabaldu nuelarik, espantu keinuren bat egin izan balu edo maindireekin aurpegia estaltzeko ahaleginen bat gutxienik, normalagoa irudituko zitzaidan, baina ez zuen halakorik egin, hirurek buruak niregana itzuli eta begira geratu zitzaizkidan, hirurak aho zabalik, lanak oso aurreraturik baitzituzten ordurako, bidearen erdia egina behintzat, ez dut horretan zalantzarik, arnasa baretu ezinik jarraitu baitzuten bi morroiek, eta nire neskak ere arrain lehorreratu berria ematen baitzuen, ahoa zabalik aire bila. Izozki bat presaka jan berri
|
duen
ume baten aurpegiarekin begiratu zidan, ezpain ertzetik lerde hari mehar bat edo auskalo zer erortzen zitzaiola. Hirurak mutu geratu ziren eta, arnasa bere onera etortzen hasi zitzaienean, nahi banuen sartzeko esan zidan mutiletako batek.
|
|
|
Ezin laburragoa izan da baietza. Bidea galdu eta gidaria behar duen merkatariarena bezalakoa da, ama behar
|
duen
ume galduarena bezalakoa.
|
|
|
Irakurketa atzeratu gura du, gozokia bukatu nahi ez
|
duen
ume papo katiluaren antzera. Paperaren testurari erreparatzen dio, mamian arreta jarri gabe.
|
|
|
b. Audientzia kuota handiena
|
duen
umeentzako kanal tematikoa egun Clan TVE kate publikoa da. Disney Channel eta Antena Neox ditu atzetik hurrenez hurren.
|
|
|
gero eta bezero potentzial gehiago zarete eremu horretan, zorionean planto eginda (itxuraz, behintzat). Baina zientzialarientzat eta niretzat ez da eremu bera, zerua ere gauza bera ez den bezala ama galdu berri
|
duen
ume batentzat eta meteorologo batentzat.
|
|
|
Agirre Sesma abokatuak tiradera ireki, puru bat atera eta belarrira inguratu zuen, kris kras, itsas kurkuiluan itsasoa entzun nahi
|
duen
ume. Zeremonia handiz ekin zion kea botatzeari.
|
|
2012
|
|
|
Umetan esaten ziguten inauteriak aproposak zirela urte guztian izan nahi genuen hori izateko. Azalpen polita da ezer ulertzen ez
|
duen
umearentzat, baina ez dakit nik hori den mozorroak estaltzen duena. Ez dut uste mozorrotu naizen gauza guztiak izatea gustatuko litzaidakeenik:
|
|
|
Orain, malformazioak dauzkaten fetuei buruz ere erabakitzeko ahalmena kendu nahi die andreei, mendekotasunak dituztenek eskubide berdinak izan ditzaten, mendekotasunerako laguntzak eta laguntzak kentzen dituzten bitartean. Etikaz eta giza eskubideez ari dela, hausnartzekoa litzateke zein zaintza, heziketa eta bizi kalitate izango duen mendekotasun handia
|
duen
ume batek, gurasoak hura zaintzeko prestatuta ez badaude, edo baliabiderik ez badaukate. Zigorren beldur klandestinitatean egon arren, normalizatuta eta legitimatuta zegoen jarduna arautu zuen 2010eko legeak, gizarteak zein nazioarteko hitzarmenek onartutako eskubidea.
|
|
|
Zuk ez duzu ondo ulertzen, Max..., baina agian nik neuk ere ez dut ulertzen guztiz, ez baitago... gauza horiek ulertzeko modurik, ez dagoelako perspektibarik... Edonola ere, gaurkoz tuberkulosiaren aurrean portatzen ari naiz amaren gonatik tiratzen
|
duen
umearen antzera... Batzuetan iruditzen zait nire burmuina eta nire birikak ados jarri direla nik jakin gabe...».
|
|
|
ALIZIA. Ea Iñigok lortzen
|
duen
umea amarekin egotea berriro.
|
|
|
– Amaierako kasua Asma
|
duen
ume baten ondoez psikologikoa?. Rikardok hamabi urte ditu eta, lau zituela, asma bronkial bat diagnostikatu zioten.
|
|
|
Adin hauetan instrukzio hutsean baino oinarrizko indar handiagoa dauka irakurketak nortasunaren egituraketan. Gainera gauza jakina da irakurtzen
|
duen
umeak gaitasun handiagoa duela edozein gauza hobe adierazteko, bere hiztegia aberastu eta zabalago egiteko. Gai honetan adituak diren psikologo batzuek, laburbilduz edo, sei onura edo abantaila garbi eta nagusi ikusi diote irakurtzeari, beste gehiagoren artean.
|
|
2013
|
|
|
Iritzi kontrajarriak dituztenak egon daitezke, halere. Horrelako kasuetan, gurasoek adingabea behartu dezakete nahi ez
|
duen
umea izatera. Zer erantzun duzue esku artean?
|
|
|
Ez zegoen horretan sosak zertan xahutu. Bultza baino ez gola sartzeko eta gehitxo ospatzen
|
duen
umearen traza hartu diot. Sozialista eta popularren jarrerari buruz zer esango dut ba?
|
|
|
Filmean arraina gorrotatzen
|
duen
ume batek arrainak desagertzeko nahia agertzen du eta. Bere gura betetzen da eta horren kontra egin du gero.
|
|
|
Kontu eta txera handiz. Amona bat biluzten
|
duen
umearen moduan. Ume bat biluzten duen amonaren moduan.
|
|
|
GERMAN. Zuk bazenekien Inesek espero
|
duen
umea nirea dela?
|
|
|
Txakur batek norberaren edo besteren gorozkiak irensteko arrazoiak askotarikoak izan daitezke. Imanol Sagarzazu albaitariaren esanean, «gorozkiak jaten dituen txakurra, berez, kontrolatzen ez
|
duen
umea da, eta jabeen erreakzioaren beldur da». Leku eta une egokian, oraindik ere ikasi ez duen txakurkume batek beldur izan dezake jabeek erreakzionatu egin dutela etxeko leku desegoki batean gorozkiaren aurrean, eta proba hori irenstearekin erreakziona dezakete, errebalorizazioak saihesteko.
|
|
|
Kasu nabarmenenetako bat meningitisa eragiten duena da, eta giza gorputzaren tenperatura normalean askoz errazago garatzen dira (37,5 ºc inguru) sukarra izanez gero (40 ºc inguru). Madrilgo Erkidegoko Osasun Zerbitzuko ‘Sukarra
|
duen
umearentzako jarraibideak’ gidak dioenez, «lagun bat balitz bezala hartu behar da sukarra, infekzioak kontrolatzen laguntzen baitu, eta gaztetan zerbait ondo ez doala ohartarazteko balio du». Sukarra haurrarengan, nola neurtu?
|
|
|
Azkenari eskatu nion erakusteko nola lantzen zuen nire begia. Alegratu egin nintzen ikusi nuenean irisa alpino arkatz marroiz marrazten, dri dra, dri dra, astiro eta aratz, esku motrizitate ona
|
duen
umeak eskolako marrazki bat betetzean bezala, tresnari behar besteko presioa eginez eta ingeradatik atera gabe.
|
|
2014
|
|
|
Gainera, ez da ahaztu behar bertsolaritzatik ikasi zuen umore eta ironia rako joera hori, esate baterako,, bertan akabatu da/ ez delako txori?, dioenean elizan sartu den asto errukarriari buruz. Azpian bizi
|
duen
ume sentikor eta bihurriak babesten eta salbatzen du Arestiren ahots irmoa. Baina ez hori bakarrik, euskarak berak ere markatu egiten dio idazteko modua, poeta euskaldunak gainon tzekoen eran sentitzen du, nola ez, baina euskara lako hizkuntza deseraiki batean aritzeak beste min bat gaineratzen dio olerkari euskaldunaren estetikari.
|
|
|
Eragozpenen bat jasaten
|
duen
umeak bere kasu bereziak eskatzen dituen tratamendu, hezkuntza eta arreta bereziak jaso behar ditu.
|
|
|
Ikertzaile garaikideek umeak eguneroko jardueretan ikusten dituzte, edo adibide zehatzak ematen dizkiete. Era horretan ikasi dugu, adibidez, hiru urteko umeek bereiz dezaketela gaileta bat
|
duen
umearen eta gaileta batean pentsatzen ari den umearen arteko desberdintasuna; badakite zein umek ukitu, partekatu eta jan dezakeen (Astington, 1993).
|
|
|
Baina, Anek kutxa irekitzen duenean, lapitzak aurkitzen ditu, ez gozoak. «Kutxa ireki ez
|
duen
ume batek zer pentsatuko du dagoela barruan?», galdetzen du ikertzaileak. «Lapitzak», dio Anek, ulertu gabe beste ume bat, bera bezala?
|
|
|
Ezaugarri fisiko eta intelektualek ere eragina izan dezakete nortasunaren garapenean eta garapen sozialean. Ondo hitz egiten ez
|
duen
ume batek pertsonak jo ditzake bere helburuak lortzeko eta portaera horrek eragin kaltegarria izan dezake ume horrek besteekin duen erlazioan.
|
|
|
Familiaren autoa identifikatzeko autoa hitza ikasi
|
duen
umeak mugimendua duten ibilgailu guztiei «autoa» esango die.
|
|
|
Horregatik, ezkuta ezazu jostailu bat eskuarekin, jar ezazu haren eskua objektu edo kaxa baten atzean, eta utz ezazu han. Gero, ken ezazu eskua, eta esan iezaiozu ea ezkutatutako jostailua aurkitzen
|
duen
umeari. 12 hilabetetik 18 hilabetera bitartekoek azkenekoz ikusi zuten tokian bilatuko dute jostailua, hura hesiaren atzean bilatu ordez.
|
|
|
Asimilazioa (gaurko eskemei gehituz esperientzia berriak interpretatzean datzan prozesua) da munduari buruzko beren ereduetatik edo jada badituzten eskemetatik abiatuz umeak esperientzia berriak interpretatzeko egiten saiatzen diren prozesua. Esaterako, familiaren autoa identifikatzeko autoa hitza ikasi
|
duen
umeak mugimendua duten ibilgailu guztiei «autoa» esango die. Ezaguna balitz bezala interpretatuz, estimulu ezezagun batera moldatzen saiatzen ari da.
|
|
|
Kontuak kontu, eta istorioak istorio, oraindik inork ez omen daki zer egin zuen edo zer egiten
|
duen
ume gaiztoekin... Eta. Hala bazan edo ez bazan, sar dadila kalabazan eta atera dadila gure herriko plazan!?
|
|
|
Bielorrusiako estatuak dituen umezurztegietatik dator familia behar
|
duen
ume talde bat. Bestea, aldiz, Errusiako haurrek osatzen dute.
|
|
|
Bielorrusiako estatuak dituen umezurztegietatik dator familia behar
|
duen
ume talde bat. Bestea, aldiz, Errusiako haurrek osatzen dute.
|
|
|
Euren jolasek eta udako jarduerek Hiriko txoko enblematikoenetara eramango dituzte. Bertan girotzen da Max Bilbon bizi da lana, Bilboko Udaleko Kultura eta Hezkuntza Sailak, irakurketa errazerako nazioarteko jarraibideei jarraituz, argitaratu
|
duen
umeentzako lehenengo liburua.
|
|
|
Istorioaren protagonista Max da, hitz egiteko orduan arazo bat
|
duen
umea. Liburuak, integrazioa, adiskidetasuna edo norbera bizi den herriarekiko maitasuna, kasu honetan Bilbo, bezalako balioak azpimarratzen ditu.
|
|
|
Ipuin batean kontatzen du nola ibiltzen duen aitaberri batek hilda jaiotako semea Bartzelonako kaleetatik El Corte Ingléseko poltsa batean. Nola erakusten dizkion seme hilari aitaren umetako tokiak, nola sartzen
|
duen
umearen gorpua etxeko hozkailuan inoizko ondoen garbitu ondoren, nola egiten duen lo hozkailuaren ate aurrean, goizeko bostak arte, sukaldeko aulki batean.
|
|
2015
|
|
|
Afrikako musikaren erritmoaren bitartez, ikuskizun akrobatiko bat taularatuko du. In total control izeneko emanaldiarekin egiten ari diren birarekin ateratzen duten dirua taldeak Nairobin
|
duen
umeentzako Juhudi Urban Arts Centre arte eta zirku eskola eraikitzeko eta hobetzeko erabiliko dute. Plaza Barrian ariko dira taldeko sei akrobatak, datorren barikuan, 18:00etan.
|
|
|
Oraindik ere egun testua, pasadizo batetik abiatzen da. Euskaraz baino egiten ez
|
duen
ume bat psikiatrara joan eta hark" El niño habla mucho pero no se le entiende" idatzi omen zuen koadernoan. Testuak dioenez, halako oharra euskaraz egiten zuen ume bati gerta zekiokeen soilik, ingelesez edo frantsesez egin izan balu" no le entiendo yo" edo gisakoren bat idatziko zukeelako.
|
|
|
Emeak gauez ehizara joaten dira, saguzar saldo izugarrietan, baina itzultzen direnean amek ez dute gaitasunik multzo erraldoi hartan norbere umeak bereizteko eta, horrenbestez, eme bat iristen denean aurrena topatzen
|
duen
umeari ematen dio titia.
|
|
|
Xabi tabernara sartzen ikusi dut. Amona Valentina agurtu eta nigana dator, zerbait txarra egin
|
duen
umeak jartzen duen mozolo aurpegiaz.
|
|
|
–Gaixo Simon, tu es perdu, galduta hago. Ez daukak hildako batekin borrokatzerik, erantzun zidan azkenik eta ferekatu egin zidan aurpegia bere eskuarekin, negarrez hasi behar
|
duen
umeari egiten zaion antzera.
|
|
|
Bizkor egiten du lan. Lehenengo telebista eraman du, hurrena hozkailu txikia, gero ispilu hautsia eta atzeko gurpila falta
|
duen
ume bizikleta herdoildua. Baina koltxoiaren bila itzuli arte ez da konturatu hemen gaudela.
|
|
|
Eskuineko eskua askatu behar izan du azkenean, bagoiaren iluntasunean esku horrekin helduta eduki
|
duen
umearenganako abandono sentsazioa izan badu ere. Berokiaren eskuineko poltsikoan sartu du eskua zer edo zeren bila.
|
|
|
Datu honen garrantziak adierazten du honako datu hau: guraso askok diote gizentasuna
|
duen
umearen pisua «normala» dela. Haurraren pisu arazoa gutxiestea ez da inola ere lagungarria bilakaera hori alde egiteko.
|
|
|
Heltzear dagoela urduritzen hasten gara eta gorputza dantzan sentitu dezakegu. Une hori da ziur aski gutako bakoitzak barruan gordea
|
duen
umea Korrikarekin ateratzen duen momentua.
|
|
2016
|
|
|
Amak, loaren zurrunbilora eraman nahi
|
duen
umea, mutila ala neska den ez dakigu. Haur bat da, soilik, azalpen gehiagorik gabe.
|
|
|
Elektrizitatea, magnetismoa eta argia elkarrekin nola lotu asmatu nahi zuen. Bere garaiko zientziaren arazo handiak konpontzea zuen helburu, puzzle bat osatu nahi
|
duen
ume baten gisara. Puzzle hura bukatu zuenean Maxwell eta beste zientzialari handien laguntzaz, ezagutza berria eta emankorra utzi zigun oinordekotzan.
|
|
|
Kolpearen eraginez lurrean den umea jaiki, eta kolpea eman dionari, beste kolpe batekin erantzuten ziok. Bigarrenez kolpea jaso
|
duen
ume hau, negarrez joaki duk irakaslearengana, jo nau, jo nau, erranez.
|
|
|
erranez. Lehen aldiz kolpatu
|
duen
umeak, biktima papera hartu dik. Eta bigarren umea, erasotzaile bezala geratu duk.
|
|
|
Ile beltz leun luzea du neskak, begi nabar handiak zabal zabalik, eta irribarreak zabaldutako ezpain lodi samarren artean hortz zuri erregularrak ikusten zaizkio. Aurpegi atseginekoa da, ume tankera ematen dioten hazpegi borobiletakoa, eta argazkian
|
duen
ume aurpegi horixe zuela iruditu zitzaion zaintzaileari lehen aldiz ibaiaz bestaldeko gasolindegian lanean ikusi zuen hartan ere.
|
|
|
–Eugeniaren kontuak ongi joanez gero, Gabonetarako jaioko da aitarik ezagutuko ez
|
duen
ume ttiki eta negartia.
|
|
|
Hala ere, normala da eta ez du esan nahi haurtxoak idorreria duenik. Fenomeno horrek, edoskitzen
|
duen
umearen gutxi gorabehera, ez du azalpenik ematen espezialistek, nahiz eta horiek esan nahi duten amaren esnea ia hondakinik sortzen ez duen haurraren premietara egokitzen dela. Aste batzuen ondoren, haurrak aurreko maiztasunari ekiten dio berriro.
|
|
|
Ia inork ez. Deustuko ikastolan dispertsioa sufritzen
|
duen
ume bat egonik, tutoreek eta irakasleek interes apur erakutsi lukete kasu hori nola normalizatu ahal den jakiteko. Ikastetxeetatik ezer gutxi aldatu ahal da, baina dispertsioa pairatzen duen adingabearentzat garrantzitsua da jakitea andereñoak edo maisuak berarekin enpatizatzen duela, agian azterketen egunak aldatu ahal dituztela asteburu horretan bidaia eduki duela jakinda…
|
|
2017
|
|
|
Urteak daramatzat honetan, eta beti aritu gara adimen emozionala eta trebetasun sozialak lantzen, horrek umea bullying kasu bat ikusi eta aurre egiteko prestatuko balu bezala. Baina, badirudi ezetz, presio sozialak ia guztiz baliogabetzen dituela gaitasun emozional eta enpatia guztiak; halakoetan, gaitasun emozional handiena
|
duen
umea errudun sentitzen da, eta gaitasun emozional gutxien duenari, berriz, ez zaio axola. Beraz, ikusleen arlo hori presio sozialaren ildotik eta talde kohesioa indartuz landu litzateke; modu indibidualean ez, baizik eta kolektiboan.
|
|
|
Umetan esaten ziguten inauteriak aproposak zirela urte guztian izan nahi genuen hori izateko. Azalpen polita da ezer ulertzen ez
|
duen
umearentzat, baina ez dakit nik hori den mozorroak estaltzen duena. Ez dut uste mozorrotu naizen gauza guztiak izatea gustatuko litzaidakeenik:
|
|
|
Adopzioa erabaki larriagoa dela uste du: «Abortua legezkoa denetik, oro har inork ez du edukitzen nahi ez
|
duen
umerik. Adopzioan daudenak euren familietatik ateratakoak dira, gatazketatik datozenak:
|
|
|
Soinekoa, kolore erregetiar eta hilzorikoaz, goibelki jausten zitzaion sorbalda gainetik, bular erorietan behera, eta sabelaldean estutu ondoren berriro jausten zen, apur bat tropoilotuz udaberria eta eguraldi epelak aurreratu ahala banaka banaka kenduko zituen azpiko arropen gainetik. ...nen edo urteen poderioz ahitutako kemen edo indar haiek izan balira bezala, eskeleto garaiezina bakarrik gelditu zen arte zutik, erruina edota mugarri bat bezala errai logaletu eta iragazgaitzen gainetik, eta haren guztiaren gainean aurpegi abaildua, hezurrak haragiaz kanpora baleuzka bezala, egun hasi berrirantz altxatuta aldi berean fatalista eta harridurazkoa zen espresioaz, desilusio bat hartu
|
duen
umearena bezalakoa, harik eta buelta eman eta berriro etxean sartu eta atea itxi zuen arte.
|