|
2000
|
|
|
Eta, gainera, arriskuaz jabetuta ere, babesleku aproposean ote nago ni neu? Zer abantaila
|
dut
nik, hortaz, arduragabeki aurrerantz dihoazenekiko. Nola jakin non eta zenbaterainokoak izango diren metaforaren ezuste mingarriak?
|
|
|
Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako? Zuhurra eta onargarria al zen pentsatzea akabatu egin nahi
|
nindutela
nire ipuin erromantiko edo endetxa edo serbentesio edo liren kausaz. Gorde al zezakeen giza arimak bere baitan horrenbeste gorroto?
|
|
|
Tximistaren abiadan jaiki, eta bizi bizi txalotu nituen Armando Bonillaren hitzak. Gortzen hasia zegoenez, ez
|
zituen
nire txaloak entzun, eta altxatu bezala eseri nintzen, lotsagarri samar gelditu ote nintzen sentsazioarekin.
|
|
|
Gogoratzekoak al dira astakeria hauek guztiak? Ba al
|
dut
nik iraganik. Zertarako balio didate errefrauek, horiek ere ezin badezakete nire iragana zuri?
|
|
|
Ala, nire desditxak baino gehiago, nik eragin nituenak interesatzen zitzaizkien? Hausnarketa hark ere, noski, ez
|
zuen
nire baitan erantzunik aurkitu, barrundatzen nuen arren ez zirela nire ezbehar ugarien atal bakarrarekin konformatuko. Hain zen aberatsa, nire bizi  tzan, zoritxarren katalogoa!
|
|
|
palomitaz eta txokolatez eta goxokiz eta aldizkari pornografikoz horni zitzaten bitartean, ez zen haiengan errezelo arriskutsurik sortuko, ez zen haien kontzientzia esnatuko. Eta puntu horretantxe etenalditxo bat egin nahi
|
nuke
nire buruari dagozkien kontuekiko, garrantzitsua baiteri  tzot oso ikusleen kontzientzia lozorrotuaren gainean egindako aipamena argitzeari eta luzetxoago azaltzeari. Begira.
|
|
|
Bizitza, ordea, eman duzuna da, ez jaso duzuna; eta hau ez dakite gizasemeek. Neuk, hori jakin nuen egunez geroztik, ez
|
dut
nire bizitza osoan besterik egin; nire biografia sekretua horixe besterik ez da: emari erraldoi amaigabe bat.
|
|
|
Ezin nuen ideia baztertu. Eulien runrun berdina
|
zuten
nire ideiek ere. Jira-biraka, korreo mandoaren gogapen askatzailean.
|
|
|
Ostikoka ibil  tzen ninduen, eta zerbait esan nik aker seme hari? Egunek berrogei ordutik gora luzatu behar
|
zuten
nik maisu hari hitz erdi bat esa  teko. Eta ez da gezurra berdin gertatzen zitzaie  la beste ikasle guztiei ere.
|
|
|
Bazetorren Kandido, eta kale ertz estu batean gorde zen Anton. Migelek Kandidoren etxeko eskaratzea gorde zuen, eta nik... nahiko lan
|
banuen
nire barrengo taupada azkarrak gordetzen. Neu nintzen, nonbait, joko hartan parterik ez zuen bakarra.
|
|
|
Jo eta jo, doinuak bereganatzen ninduen arte. Orduan, arazo guztiak ahaztu, eta zulotik zulorako maitasun alaia jarraiten
|
zuten
nire ezpainek. Bakean nuen barrena.
|
|
|
Eta zer erru ote
|
nuen
nik, bi hitz bitxi horiek eztarrian ito bazitzaizkidan?
|
|
|
Neskameak Edurne zuen izena, eta horrek, bitxia dela badirudi ere,
|
badu
niretzat garrantzirik, arreba zaharrena balitz bezala tratatzen baikenuen. Halere, minik egiten al dizut?
|
|
|
Garai hartan, ez dakit noren VÃctima del secreto de la confesión liburua ari nintzen irakurtzen, eta ama
|
nuen
nire sentimenduak jaso eta bihotzean ezkutatzen zizkidan bakarra.
|
|
|
Gauza bakanak atse  gin zaiz  kit niri, ez dago zalantzarik, eta banekien amak arrazoi osoa zuela. Itxaropen osoa
|
zuen
nigan.
|
|
|
Goiko Kale idatzi nuenean, artean modan zeuden psikoanalistek literaturaren diban ugarietan egindako azterketak. Gaur psikoanalisiaren modak modu mudakorragoak hartu dituen honetan, neure kabutako dibantxoan harildutako argibidea aurreratu nahi
|
dut
nik neuk: 1973 urte inguruetan, Goiko Kale kaleratu zen garaian, lurrikara bortitzena baino sekularizazio bortitzago bat bizitzen ari zen gure herria.
|
|
|
Liburua idatzi nuenean ihesi nenbilen erlijioa  ren itzal luzetik. Gaur ez dakit itzalik gabea izatera heldu naizen, baina badakit ez
|
nukeela
nire haurtzaroa kontatuko orain ia hogeita hamar urte kontatu nuen moduan. Nola egingo nukeen orain?
|
|
|
Izerdiak nahigabetzen nauen tristuraren ordu biluzi honetan, ez
|
dut
nire begiak liluratuko lituzkeen Astarrainik. Zikindu egin zitzaigun gure herriaren bekatu zabalenean, sakonenean, eta gaur, nire ohearen ertzeko amildegi beltzean gogoratzeari ekin diodanean, nire barneko Astarrain lehorrak mila zurrunbilotan murgildu nau.
|
|
|
Isilune hark goizeko kanpaien hots tristearekin zerikusirik izango zuela erabaki nuen. Arrantzale batzuk itotzeak ez
|
zuen
nire biho  tza askorik estutzen; urrutiegi ikusten nituen nire bizitzatik, eta nahikoa nuen martxoko antxoen usain indartsua, arrantzaleak jende alai aberatsa zirela pentsatzeko. Sarritan usain batek indar handiago du, berritsukeria guztiek baino.
|
|
|
Batean bakardade ez beti atseginera egokitu beharra daukazu, bestean bikotekide ez beti atseginera, eta betiere zeure buru ez etengabe atseginera. Edozein modutan, aitortu behar
|
dut
ni hobeto bizi izan naizela bikotekidea izan dudan aldietan besteetan baino...
|
|
|
Denver-etik Rocky Mountains aldera egin genuenean, gogoan dut bufalo bakan batzuk ikusi genituela errepide ondoko larreetan; Preterito askojakinak azaldu zuenez, garai batean, trenean zihoazenei errifleak alokatzen zizkieten, ederrean bertatik bufaloak tirokatzeko. Usadio hori neure bizitzara berriro egokitu, eta pentsa  tu
|
dut
niri ere tiro egin izan didatela:
|
|
|
Alde batetik, gaur gurago nuen erantzungailu malapartatu horrekin berba egin, batik bat esan behar dizkizudanak esateko. Orain ulertzen dut zergatik gura
|
ninduzun
ni Rakel zelatatzeko. Zure edozein lankide ni baino hobea izan zitekeen; esperientzia, behintzat, ez zuen faltako; baina nirekin seguruago zeunden, ezta?
|
|
|
Goizean Rubenekin ibili naiz, eta Tomekin; arratsaldean, Karmelo ere hurbildu zait, eta Tom; afalondoan, azkenik, Ruben, Karmelo eta Tom izan ditut lagun. Badirudi ez diotela bidezkoa irizten neska bat bakarrik ibiltzen uzteari; badirudi Adela eta Estherren turismo sexuala ez dela oso arrakastatsu gerta  tzen ari...; badirudi, goizaldean Tomekin izan dudan ezustearen ondotik, adeitsu baino adei  tsuago agertu nahi
|
zuela
nirekin (txizestu izan naizen batean, komunera joan, eta, neskenean sartzearekin batera, Tom topatu dut, ispilu aurrean, ezkutatzen saiatu, baina nik istant batez argi ikusi dudan biboteorde bat proba  tzen;" Barkatu, txatxita, komunez tronpatu naiz", besterik ez zaio atera).
|
|
|
Karmelo joan denean, ordea, pentsakor geratu naiz. Pentsatu dut Dabidek urruneko baina, aldi berean, konfiantzako pertsona bat behar
|
zuela
ni zelatatzeko; pentsatu dut Karmelo pertsonarik egokiena dela, batez ere beti Dabidekin zorretan dagoela esan izan duelako eta nik ezagutzen ez nuelako; pentsatu dut momenturik egokiena dela haren historia kontatzeko.
|
|
|
atsegin
|
dut
nire izena haren ahotan entzutea; uste baino esku zailduagoekin (kasualitatez, aita arotza du eta sarritan laguntzen dio aroztegiko lanetan) ematen dizkidan laztanak atsegin ditut, eta haren eskuen zuritasuna, eta ni laztantzen nauen bitartean nire izena ezin leunago xuxurlatzea.
|
|
|
Asper asper egina nagoela eta nik beste taldekideekin aurrera egin dudala? Gaurkoz gurago
|
dut
nire mezua hemen amaitu. Ah, San Frantziskoko hotelaren izena hauxe da:
|
|
|
Argitu al dira zuen arteko gauzak? Ba al
|
duzu
niretzako tarte ttiki bat. Opari bat daukat zuretzat.
|
|
|
Ez dut ukatuko: Karmelok ez
|
zuen
nik espero bezala erreakzionatu eta, kasik izularriturik, atzeraka egin zuen. Ez dakit oker nengoen edo goizegi ibili ote nintzen, kontua da Karmelok errefusatu egin zuela nire musua.
|
|
|
Ez dakit nola esan. Nire bidaia hau erretrasmititzen ari direlako sentsazioa izan dut, intimitaterik ez banu bezala, eta, Karmelo oraindik ere aski atsegina zaidan arren (azken batean, berak nire berri duen neurri berean
|
dut
nik harena, edo hortxe hortxe, eta, bestalde, mezuan sumatzen zaio ez dela gaiztoz ari, ez dela gustura ari), ez zait batere atsegina egiten beraren begiradapean ibili behar izatea, eta are gutxiago Teresa etxean ez topatzea eta harekin askatu ezin izatea. Eta orain ere Dabidek ere dena kontrolpean...
|
|
|
Seguruenik Tom papao horrek txizagura izan, eta denda ataritik bertatik egingo zuen, non ari zen begiratu barik. Amorrazioaren amorrazioz, bihar Grand Canyonera jaistekoa ote den galdegin diot, eta haren baiezkoa entzunda, zenbaki bera dugula ziurtatu eta, gero gura
|
badu
nire zapatilak hartzeko proposatu diot, garbitu berriak ditudala esateaz bat. Berak" Montoncito de gracias" eman dizkit...
|
|
|
Jaun andereok, gabon. Atzo ustekabeko adierazpen batzuk entzun genituen areto honetan bertan hasi da herri tribunala bildua zegoen aldera inguratuz eta besoaz zerua seinalatuz, eta hilkutxa hotz baten antzera utzi gintuzten gure akusatuaren frikunkeria gehiago ezagutu ahal izan genuen, baina iraganeko kontu horien beharrik ere ez
|
dut
nire alegatoa egiteko, zeren presidentearen oraina baita une erabakior honetan epaitzea dagokiguna. Hori argitu ondoren, eta, ezer baino lehen, oroitarazi nahi dizuet gaurko honetan EEBBetako presidentea epaitzeko bildu garela, EE BB e ta-ko pre si den te-a, alegia.
|
|
|
Baina haize hegoa dabilen udazkeneko gauetan bezala, kanpoan oso gaugiro ederra dago eta aspertu naiz denda itogarri honetan egoteaz. Eta beharbada gaur arratsaldean zaldi gainean ibiltzean askatasunaren zirrara sentitu dudalako, orain zerua bezalako espazio zabalak behar
|
ditut
nire gogoa hegalda dadin. Gaur izarren beharrizana dut, eta kanpoan esertzera noa.
|
|
2001
|
|
|
grazia edertasuna duk. Horixe
|
duk
nire biziko arnas goren bakarra: edertasuna aurkitzea.
|
|
|
Ni ere bat hirekin, Amable: edertasuna
|
duk
nire arima, nire pneuma txikia...
|
|
|
G: Zure ateismoak ez
|
duela
nire sinestun kontzientzia mintzen, horixe besterik ez, jauna.
|
|
|
Halaxe uste
|
dut
nik behintzat...
|
|
|
geroak ekarriko du argia. Bitartean, nola etorkizunaren jakite ziurrik ez zaion inori eman, beste edozeinenak adina balio
|
du
nire usteak. Hemen, horratik, ez gara biharko hizkuntzaz mintzatzen, gaurkoaz baino, eta gaurko hizkuntzaren legeak eta oinarriak ez daude geroan, aldi igaroan baizik.
|
|
|
Lizardiren Biotz begietan hizpide harturik, zera dio gure buruak euskaldun gisa ezagutzen lagunduko liguketen literatur ispiluez: " Ez
|
dut
nik esango, harrokeriaz mintzatzea litzateke eta, euskal arima zer nolakoa den aditzera eman duenik [Lizardik]. Bai, ordea, adierazi duela zein den euskal eredua, euskaldunik gehienok, denok ez baldin bada, maite dugun ametsa, xamurtasunez eta isiltasunez nahasia".
|
|
|
Ez
|
ditut
nik gogoko erabat gaurko berrikeriak eta ezin ditzaket izan. Gehiegizkoak direlako batzuetan, beharbada, eta gehienetan gure garaikoek maiteen genituen (txoro txoroan ala jakinaren gainean eta merezi onez, bestek esan beza) uste eta balioen kontra doazelako batez ere.
|
|
|
Gure artean bakarrik, eta zenbaiten jokabide zentzugabea dela medio, sortu da bitasuna, batasunaren truk. Horrelakorik nola gerta daitekeen ez
|
nuke
nik azaldu behar, are gutxiago galdera gure dialektikoen ahotik datorrenean, horixe baita, inon aurki badaiteke, dialektika jokoaren adibiderik garbienetakoa. Kondairaren aldetik, ahaztu egiten da hemen, gainera, oharkabez ala ohartuki, zertzelada huts bat:
|
|
|
Egan izan da, nik dakidanez, gure artean eta euskaraz lehenbiziko aldiz zinema gaiak jarraikiro astindu dituen aldizkaria: aitzindaririk izan baldin badu, berriz ere diot, ez
|
dut
nik ezagutzen eta besteren argien begira gelditzen natzaizue.
|
|
|
Horrelaxe hemen ere. Senarra, Iñaki (honela du izena, ez
|
dut
nik bataiatu), pilotari izan nahi zuena eta arrantzan gelditua. Emaztea, Begoña, hemezortzi urteak igaro baino lehen aspertua eta Iñakirekin, besterik ezean, ezkondua.
|
|
|
Hona sarri aski ahotan erabilia izan den kasu bat. Zorioneko Zenbait hitzaldi horiek ez
|
nituen
nik erdaraz idatzi8 Egin, erdaraz egin nituen, hala eskatu zidatelako, nahiz ondoko elkarrizketak erdaraz eta euskaraz izan ziren. Neure kabuz, ez  nituen sekula argitarako, ez erdaraz ez euskaraz.
|
|
|
Batzuengandik besteenganako bideak eta zubiak zabaltzen saiatu behar genuke. " Ori desio
|
nuke
nik", behintzat.
|
|
|
Ez
|
dut
nik uste, eta ezin dezake zentzuz jantzitako gizonek uste izan, euskalduna sortzez, izaeraz, beste inor baino gogo meharragoa denik. Ez ote zaigu ordea arima pixkaren bat estutu, izaeraz ez, hazieraz baizik?
|
|
|
Baroja dugu beti aurrean; Barojak ikusiak, entzunak, eginak, pentsatuak irakurtzen ditugu: " uste
|
dut
nik, nire iritzia da, iruditzen zait...". Dostoievski gogoko du, Goethe ez; Mozart bai, Wagner ez; AzorÃn bai, Valle Inclà ¡ n ez; inpresionistak bai, kubistak ez.
|
|
|
Beste eredurik ez baldin badakar, ez du, ene ustez, mintzatzeko eskubiderik. Bestela esan, ez
|
dut
nik isilaraziko, bere kontzientzian eraman behar duen harrak isilaraziko du. Batasun bide horren kontrako agertzen zaren horrek, beste batasun bide hobeagoa zor diguzu.
|
|
|
Eta oihu nabarmenen azpitik, ez ote dugu sumatzen elkarrengana garamatzan barren barrengo dei isil bat? Hala uste
|
dut
nik, Â behinik behin, eta gaizki esanak barka.
|
|
|
Aita xextogintzan aritzen zen Goiko kale zaharrean. Ez
|
dut
nik horretan batere merezimendurik; bere eskuko zen, gainera, bere gain ari zen langilea. Ez dakit, beraz, ez ote dugun burges ttipitzat jo behar, zenbaiten iritzien arabera.
|
|
|
Gero, nola ez dakigula, pinuzale bihurtu zaizkigu orduko haritz zale batzuk. Haritza gogoko
|
dut
nik, eta haritza gogoko bezainbat pinua higuin eta gorroto. Ordenuan agindurik utziko nuke:
|
|
|
Arana Goiriren eragina, hizkuntzari buruz ere bai, ez
|
dut
nik batere gutietsiko. Damurik," sasoi hartako jelkideek" nola idazten zuten ongi ez badakit ere, Kintanak baino hobeki dakit, halabeharrez eta merezimendurik gabe.
|
|
|
Eta horrenbeste izakiren izaera itxuraberritu zuen izpirituaren gardena eta garbia! Ez
|
dut
nik esango, harrokeriaz mintzatzea litzateke eta, euskal arima zer nolakoa den aditzera eman duenik. Bai, ordea, adierazi duela zein den euskal eredua, euskaldunik gehienok, denok ez baldin bada, maite dugun ametsa, xamurtasunez eta isiltasunez nahasia.
|
|
|
Bi hitz esango ditut, eta askozaz gehiago behar lirateke, argitaldarien lana goratzeko. Ezin hobeki atera du liburua, txukun eta dotore, Valverde etxeak, eta Antonio Valverderen edergarriek ez
|
dute
nire laudorio kaxkarren premiarik. Hauxe esango dut, auzokoen sailean sartuko banaiz ere, Valverderen edergarriak Lizardiren poemen gogaide jator direla.
|
|
|
Zer zen, gainera, hain mingarririk haren iritzietan (ez hark maiz edo maizegi egotzi ohi zituen hitz latzetan), jendea, nahiz minbera izan, horrenbestetaraino asalda zedin? Eztabaida sorburu izan zitekeen iritzi horien funtsa ez
|
dut
nik beste zenbaitek ikusten duen auzian aurkitzen. Bere berezko kezka propioak bazituen, noski, guztiok ditugun bezala; orobat maiz oihukatzen zituen politika bideak ere.
|
|
|
Batasun hori zer den jakin nahi zenuke. Horrenbeste jende, hain aspaldidanik âeta alferrik, dirudienezâ horrezaz mintzatu ondoren, nola nahi
|
duzu
nik ezkutu sakon hori azal  tzea. Behin batean, Pikabea zenak, bestetaz ari zelarik, esan zuena datorkit gogora:
|
|
2002
|
|
|
Zer nahi
|
duk
nik egitea?
|
|
|
Aitarentzat etsipena eta abaildura ziren munduko gaitzik gaitzenak. Ezin
|
zuen
nire bikotekidea bezalako jende ezkorra eraman pozik bizitzeko motibo guztiak izan arren, bizitzaren bihurguneren batean zoritxarra zain egongo dela pentsatzen duen jende klase hori. Disgustu handia hartu zuen harekin bizitzen jarri nintzenean, baina ez zidan sekula hitz erdirik esan, harik eta banatu ginen arte.
|
|
|
Ozta ozta eutsi nion negarrari. Amak
|
bazuen
nire saminaren berri, baina aitak ezin zezakeen irudi irrigarri bat beste deus ikusi: bere alaba, mantala soinean, tentel baten moduan musuzapia bihurritzen; begiak gorri eta heze; ilea nahasirik eta erdi bustia...
|
|
|
Nire otzantasuna eta nire lotsa desa  gertu egin dira. Garbi ikusten baitut, orain, ataka honetatik neuk atera behar dudala, inork ez
|
duela
niretzako errukirik izango mutu geratzen banaiz.
|
|
|
Tirokatuarengan jarria
|
nuen
nik arreta osoa, baina ez errukiz edo errukiaren antzeko sentimendu bat izan nuelako. Hori gero etorri zen.
|
|
|
Esker oneko irribarre  xumea egiten dit, baina kabinara sartu ordez, nire aurrez aurre gelditzen da. Nabarmena da zerbait nahi
|
duela
nirekin.
|
|
|
Ez nuen, ordea, zer eginik: haiek ertzainek bezala drogazalearen anaia bezalakoek nitaz pentsatzen zutenak indar handiagoa
|
zuen
nik esan nezakeen guztiak baino. Nola irten zulo itsu hartatik, hura zen asmatu behar nuena, uste ez bezalako bide bihurria hartzen ari baitzen hilketaren lekuko izana.
|
|
|
Kementsuarena egin beharra nuen: ondo nago, benetan, ez nago obsesionatuta, askotan gertatzen dira horrelakoak, niri tokatu zait, bale, ez du aparteko garrantzirik, istripu arrunt baten moduan hartu behar
|
duzue
nik hilketa ikusi izana, orain ez zaitezte pasa... Haurretatik, nik arazo txikiren bat izan orduko, gurasoek babes gehiegizko batez zaindu nahi izaten ninduten.
|
|
|
Ez diot inori opa. Lainezak laineza, jasangaitzetik asko
|
zuen
niretzat alaba bakarra izateak; bentajak, berriz, urriak eta, batez ere, likatsuak.
|
|
|
Gero, instituturako oposizioak atera zituen. Berrogeita hamar urte inguru
|
zituen
niri klaseak eman zizkidanean, eta gazte itxurako estetika hippy batez janzten  jarraitzen zuen: soineko zingaroak, fantasiaz  ko bisuteria, espartinak.
|
|
|
Gehienak presaka pasatzen ziren nire aurretik; bakan batzuk, berriz, markesinaren azpian babesten ziren ni bezala, baina arnasa berritzeko bakarrik. Ez
|
zuten
niregan erreparatzen, eta, segundo batzuen buruan, abiadan joaten ziren institutura.
|
|
|
Kirol hori maite dugu hemen, ez nau durduzak hartuko horretan. Uste
|
dut
nik debeku garai hartan baziren uharte ttipi batzuk, isilik utzi izan ditugunak historia kontatu dizugun aldi bakoitzean. Adibidez, Baztanen, 1960 urtearen inguruan, haurrean, Durangoko idazle ezagun eta on batek euskaraz mintzatzeagatik herriko guardia zibil guztiak ipurditik zituen hartan, Nafarroako Diputazio frankistak dirua ematen zigun euskaraz genekienoi, azterketa baten bidez bagenekiela erakutsi ondoren.
|
|
|
Beti gustatu izan baitzait historia markatu duen pasadizo hura, Martin Luterok [7] 1517an bere lauretan hogeita hamabost tesi famatu haiek besapean hartu eta Wittenberg eko eliza [8] atarian iragarri zitueneko pasadizo hura. Ez
|
ditut
nik, jakina, Luterok zituen asmo berak, baina tesien ideia argia eta erabilgarria iduritzen zait, haiek ere bazuten gaztetasunaren haize freskoaren gozamena. Horregatik, hona hemen, isilune tapitutik atereak, nire tesi pertsonalak euskararen egoeraren zenbait punturi buruzkoak, ele zuritzera bezala emanak.
|
|
|
horregatik hitz egiten ote du Koldo Zuazok" Marteko" euskaraz? Ez, beste planeta batekoak direnak alde batera utzirik, horiek beren burutazioak planeta hartaz egin behar
|
baitituzte
nik ez dakidanez ongi zein den, uste dut sen ona duen edonork onartuko duela euskarak lehen baino anitzez ere presentzia handiagoa duela gure artean.
|
|
|
Hala ere, berdintsu da, jenderik gehien alde horretan bizi delako, Euskadiko erkidegoan. Barkatuko didazu, bide batez," Euskal Herri" izena erabiltzen badut hemen, eta ez" Euskadi", azken hitz honek aise zama politiko handiagoa
|
baitu
niretako besteak baino. Eta ez da politika kontuetan sartu nahi ez dudala edo sartzeak beldurra ematen didala, baizik berriz ere ekarri nahi dudala lerro hauetara azkeneko mendeetan, ez azkeneko urteetan (azken urteetan batzuk ahalegindu dira izena zikintzen), euskaldunok hitzetik hortzera erabili izan dugun aspaldiko deitura zaharra, ezjakin batzuek, bere ezjakinean tematuak, kontrakoa uste badute ere.
|
|
|
Honen lekuko
|
ditut
niri neuri gertatutako zenbait pasadizo. Gogoan dut nola 1997an, unibertsitateko errektore nintzela, Korrika izeneko lasterketan eraman nuen lekukoa zati batean, Bilboko Zazpi Kaleetan, Euskaltzaindiaren izenean, zu bezalako gazteak nituela inguruan, batzuk praka motzetan, besteak kirol arropetan, eta gehienak guk gure garaian erabiltzen ez genituen bezalako apaingarriekin.
|
|
|
Familia osoa gindoazen, Korrika antolatu denetik egin izan dugun gisa, tartean bi ume txiki, hori guztia
|
nuela
nik bueltaka buruan. Lekukoa eskuetan harturik, ez nuen hamar pausorik egin gibelean zetozen lasterketari batzuk, gehienak gazteak, oihuka hasi zitzaizkidala.
|
|
|
Ez dakit hara hurbildu zaren inoiz, baina hori bai dela prozesio ederra! Aitortu behar
|
dut
ni ere urtero joaten naizela, eta ez egun batean bakarrik, Durangoko azokara, besteak beste, urte horretan Beterriko industriak utzi diguna ikusteko parada egokia delako. Sinbolo ederra da Durangoko azoka euskaldunendako, nahiz ez den aukera paregabea liburuak edo diskoak erosteko, lan hori patxadaz hobeki egiten baita liburu denda batean ondoko asteetan.
|
|
|
Esango nuke kezka hori aski hedatua dagoela idazle eta euskaltzaleen artean, nahiz arras gutxitan ageri den hain modu garbian. Hitz pare bat gaineratu nahi
|
nuke
nik ere kontu honetaz, Zuazoren eta Rubioren liburuak hartuz elepide, biek adierazi baitituzte beren ideiak liburuen bidez. Baina esan dezadan zerbait orokorragoa lehenik.
|
|
|
Dena dela, ez
|
dut
nik kritikatuko kontsumoko literatura horren produkzioak izan duen bultzada. Besteak beste, ni ere liburu mota horren kontsumitzaile naizelako:
|
|
|
Hala ere, etsitzea beste erremediorik ez nuen. Egia esateko, nire harrikadak eta punk rockarekiko zaletasun zoro neurrigabea jasateko eraman handia erakutsia
|
zuten
nire bidaideek aurreko asteetan, eta, beraz, guztiz ulertzekoa zen hurrengo egunetan nik amore eman nezan, izugarri aspertuko nintzela ziurtzat ematen banuen ere.
|
|
2003
|
|
|
Hori ere pentsatu nuen neure burua doi bat zuritzearren, nire zapu  tzaldia doi bat arintzearren. Eta apurtua
|
nuen
nire urrezko araua etorri zitzaidan gogora: " Trenean lana, kanpoan afana".
|
|
|
Horixe behar zuen emakumearen bizitzak. Eta horixe behar
|
zuen
nireak ere, Rayk behar izan zuenaren gisara. Porrotaren ondoko puntu eta aparte bat.
|
|
|
Eta hark hitz erditxorik ere ez Luisari, nik ez baitut residentziara joateko batere gogorik. Enbarazurik ez dut egin nahi, baina etxean geratu nahi
|
dut
nik. Neure etxean.
|
|
|
Eta hirutan Elpides hor azaltzen ez baldin bada, banoa... Egiteko latzak
|
baditut
nik: bat, biga, hiru...
|
|
|
Baina ez, zu zara Elpides, goratik hartzen nauzuna, zure mendeetako jakitate eta seguritate premiarekin. Nahi
|
duzu
nik, sinesten duzuna baiezta diezazudan, hizkuntza mailako norma finkoak eta politikan dogma borobilak eskatzen dituzun eran: relax, Elpides, zure aldetik pentsa ezazu, arren ezagutu zure burua!
|
|
|
Minutu bat eskaini nion burutazioari; bai, sainete bat idatziko nuen. Bereziki atsegina
|
dut
nik erro komikoa eta herrikoia duen literatura, eta uste dut kostunbrismoaren sehaskatik, gizartearen erretratu ustez arin eta koloretsutik, oso kritika zorrotza egin lekiokeela botereari eta oligarkiari.
|
|
|
Ixabelek ez zidan berehalakoan erantzun, baina haren irribarreak konexio zuzena
|
zuen
nire bihotzeko goxotasunarekin.
|
|
|
maitea
|
zaitut
nik.
|
|
|
Uste
|
dut
nire esaldiaren sakontasunari ez ziotela igarri.
|
|
|
" Euskalerriko biotza
|
dut
nik, artaz nai baduzu galde15", euskalerriko bihotza euskalerriko begiak ditugulako, euskalerriko ulertarazlea garatu dugulako, mundua geure erara ulertzen ikasi dugulako. Eta hori barkatzen ez.
|
|
2005
|
|
|
Jakina, etxean ez genuen inolako oharrik jaso. Egun hartatik aurrera, Juliok ez
|
zuen
nire beste poemarik irakurri ozenki, eta ez zidan eskurik erantsi beste inoiz, baina, hari zegokionez, hilik nengoela zirudien, ez zidan-eta gehiago hitzik zuzendu, oso egoera behartuetan aginduren bat hotz eta motz adierazteko izan ezik. Handik hara, altzari bat gehiago bihurtu nintzen ikasgelan; alde batetik, mesedegarri gertatu zitzaidan hori, halaxe amaitu baitziren isekak eta irainak; baina, bestetik, egoera hura, noski, ez zen batere erosoa niretzat, eta ez zidan batere laguntzen ikasketetan; areago, ni jakin minez eta ikasteko gogoz beteriko haurra izanik.
|
|
|
–Zer! Zerbait jo behar
|
duzue
niretzat, ala?
|
|
|
Alabaina, irailean, hor agertu zaigu Adela, irribarretsu eta atse  gin, ikasle guztien berri jakin nahirik. Hurrengo hilabeteetan, maistra berriaren irudiak bete
|
zuen
nire gogoa; orain konturatzen naiz zer nolako irudi idealizatua osatu nuen nire barruan, baina infernu hartan zerugunea eskaini zidana ez nuen bada idealizatuko! Urte asko pasatu dira hartatik, eta, bizitzak garai hartako irudi gardena arrasto beltzez margotu badit ere, funtsean maistraren hasierako irudi hark bizirik dirau nigan, eta ez du galdu orduan eragin zidan zirrara garbiaren amiñirik ere.
|
|
|
Ama, handik pixka batera, esne beroarekin eta aspirina batekin gelara sartu zenean, lo itxurak egin nituen, eta bakean utzi ninduen. Gauean, ia ez nuen begirik bildu; alde batera jiratzen nuen burua, eta gero bestera, eta gero berdin gorputza; une batez edo, lasaitzea lortzen nuen, neure buruari esanez Adelak nahi zuena egin zezakeela bere bizitzarekin, ni ikasle mainatu bat baizik ez nintzela azken batean, eta ez zegoela besterik, onartu beharra neukala egoera, eskubiderik ez
|
nuela
nire maistraren gauzetan sartzeko; alabaina, berehala hartzen ninduen berriro amorruak, eta, garrasirik ez egiteko, burkoari hozka egiten nion, buruz behera jarrita, aurpegia haren kontra estutuz, ia itoan askatzen nuen arte. Lasaiune labur haietako batean, hondoa jota alderrai nenbilela, apalera joan, iragaitzaz liburu bat hartu, Adelak utzia, eta Esoporen alegia bat irakurri nuen:
|
|
|
Une haietan, berriro ere uhinaren gorenean, hutsaren hurrengo iruditzen zitzaidan neure herrena, eta orobat garai bateko zoritxarrak. Marisaren eta bion artean ez zegoen sekreturik, pistolarena eta balena salbu, haien berri ez
|
baitzuen
nik beste inork. Adelarekin zer neukan galdetu zidan behin, ea egia ote zen gaztetxo batzuek zabaldua zutena, nahiz eta orain kontu hura ahaztu samarturik zegoen auzoan, beste albiste berriagoek estalirik.
|
|
|
Galdu egin nuen, nolanahi ere. Eta ez nuen negarrik ere egin; berak ere galdua
|
ninduen
ni.
|
|
2006
|
|
|
Lau urte eman nizkinan Berkeleyn. Literatura irakasleak
|
ditun
nire espezialitatea.
|
|
|
–Ederrak eta basatiak dira Wendersen sexu eszenak. Horrela maite
|
ditut
nik. Oso aproposak bi pertsonaren arteko hutsune beteezin hori azaltzeko.
|
|
|
–Ezin duzu horrela gidatu. Hobe
|
duzu
nire gelan etzatea apur batez freskatu arte.
|
|
|
Gaur arte, behintzat. Hilaren 4an Jiménez Velasco Aguraineko notarioaren ohartarazpen bat jaso nuen, egun horretan ireki behar
|
zutela
nire izenean ezarritako dokumentua, 1885etik han zegoena gordeta. Xabiren eskutitz bat zen, lumaz idatzia, bizar paperean, Zalduondon datatua duela ehun eta hogei urte; letra Xabirena da inolako zalantzarik gabe.
|
|
|
Institutuan nago berriro, korridore luze eta hautsez beteriko haietan. Gure gelara sartu naiz, eskuliburuz betetako nire poltsa zaharra sorbaldan; zorabiatuta nago oraindik, baina ez
|
dut
nire ikasmahairako bidea ahaztu, eta berehala eseri naiz bertan. Harrituta, nire ikaskideen aurpegiak ezagutu ditut banan banan, eta nire gorputzaren metamorfosiaz jabetu naiz:
|
|
|
Bueno, ba duela hilabete batzuk hasi zen tailerreko bileretara joaten, eta poz pozik zegoela esan zidan. Piliri bost axola zaizkio batzordean esan ditzaketenak; tira, ostiraletako kontzentraziora etortzen da noiz edo noiz, baina uste
|
dut
ni laguntzearren egiten duela, eta gero elkarrekin afaltzera joaten garelako biok, batzuetan. Total, taldeko gidaria oso ona zela kontatu zidan, hiriburutik etortzen den neska gazte bat, zure adinekoa ia:
|
|
|
Tira, zure aita zenak bazuen joera handixeagoa, onartzen dut, baina ahobero bat zen, funtsean, barka nazala gizajoak, eta gertatu zena gertatu izan ez balitz auskalo zertan ibiliko zen orain. Horregatik susmoa
|
dut
nire etorkizuna ez zela izango Anuntxi edo Sabinarenaren horren ezberdina: txokolategiak, paseoak zumardian, udan egunero Kontxara edo Ondarretara, promozio bidaiak Errioxara edo Burgosera, igual apartamentu bat eta guzti Saloun...
|
|
|
Arrazoia
|
duzu
nire aurreko eskutitzei buruz esaten duzun horretan, ezin zaizu ezer ezkutatu: apur bat desanimatuta nago.
|